Grice e Boccadiferro

 Eex decem illis capitibus , quæ præmittenda eſſe alias diximus , cetera , ut mi- Quz præmis nus neceſſaria huic tra & ationi,prætermittentes, hæc potiſsimú attingemus, tenda ſunt an te expolitio quodnam fit philoſophi propoſitum in his libris Topicorum , quæ ſit huius nem Topico partis utilitas, quæ inſcriptio, qui ordo, & quæ operis diuiſio : quibus abſo- rum lutis,ad textus expofitionem accedemus. Propolitum igitur in his libris eſt, quod fit phi diale& icam methodum tradere.quare,ut, quid hoc propofitum nobis polli pofitum in li ceatur, intelligamus, cognoſcendum eftquid fit diale & ica . & quoniam tunc bris Topico rem unamquanque optime cognofcimus , fi ipfam à ſui fimilibus fciamus rum . diſtinguere; dialectica autem maxime ſimilis effe uidetur rhetoricæ; ideo ui debimus, quo modo conueniant , differantg; inter ſe dialectica, & rhetorica. DIALECTICAM Stoici definiunt ſcientiam bene dicendi. bene dicereautem quidfit diale effe uolunt uera dicere , ac rei conſentanea.cum autem folus philoſophus corum ſente Čtica ex Stoia hoc efficiat, ipfi ad philoſophiam ſolum diale &ticæ nomen referunt, ac ſolus cia . philoſophus , ex eorum ſententia, diale&icus eſt . PLATO uero, ut Alexanderrefert, diale&icam eſſe exiſtimauit diuiſiuam me quid iterú fit thodum : cuius opus eft , & ex uno plura facere, & plura in unum compone- Placonis fena ex re. hanc enim in Phædro dialecticã appellat, ubi eā ſummis laudibus extollit . tentia , Vervm alia forte eſt Platonis ſententia : uult enim ipſe , ut patet in dialogo alia , & uera , de iufto , diale&icam eſſe facultatem , qux conatur ordinecerto ,circa unum Platonis fen : quodque , quid ipſum ſit , inuenire . cum autem hæc facultas dupliciter tentia de dia lectica , quid conſiderari poſsit, primout eius regulæ, ac præcepta ſeorſum conſiderantur; lit. fecúdo, ut hæ regulæ rebus ipſis applicantur; diale&ticam Plato à rebus non feiunxit, ideo diale & icum metaphyſicum appellauit , qui rationem capit cu iuſlibet eſſentiæ , & non ſolum regulas, & præceptiones callet, quibus inter rogandum reſpondendum ue fit fed , & interrogare fic , & reſpondere , quod eſt diale & ici proprium . cum autem huius fit uel præcipuum inſtrumentum diuifio , ideo eam in Phædro tantopere commendauit . ARISTOTELES autem diale & icam poſuit ſyllogiſticã methodum ex proba- Ariſtotelis sé bilibus agentem de quacunque re propofita . methodum appellat fyllogifti- tentia de dia cam ex probabilibus, quoniammultipliciter fyllogiſinidifferunt, uel ſcilicet lectica , quid ſecundum propofitionis ſpecies , uel ſecundum modos, &figuras, uel ſecun dummateriam ,in qua ſunt. ſecundum quidem propofitionum ſpecies alii funt categorici, alii hypothetici.ſecundum modos , & figuras, alii ſunt per- quomodo fe fe& i, aliiimperfecti, alii in aliis figura, & modo . fecundum autem materiam cundum mo differunt , quoniamalii ſuntex ueris, & propriis, qui demonſtratiuidicun- dos & figu tur ; atque ars , quæ huiuſmodi ſyllogiſmos docer conſtruere, appellaturme ſyllogiſmi,et thodus demonſtratiua . Alexander eam dicit appellari demonſtrationem . quomodo fe alii autem ſyllogiſmi ex probabilibus probant , qui diale &tici appellantur ; at cundum ma que ars , quæ huiuſmodi fyllogiſmos docet conſtruere, diale & ica methodus teriam . A eſt EXPOSITIO LIB . 1 . tedicta decla rat . eſt peripateticis , de qua philoſopho propoſitum eſt agere in his topicorum libris . at uero ſyllogiſmi , qui ex apponentibusprobabilibus procedunt, ſo exemplis an phiſtici ſunt; ac ſophiſtica ars eft , quæ de ipſis agit, horum autem differen tia hinc perſpici poteſt. ſienim dicamus, nullum bonum eſt imperfe & um ,uo luptas eſtquid imperfe & um , ergo uòluptas non eſt bona , hic eſt demonſt ra tiuus ſyllogiſmus, quiex uoluptatis diffinitione procedit . at ſi dicamus , om ne bonum bonos efficit poſsidentes , fed uoluptas bonos non efficit , ergo uoluptas non eſt bona : hic erit dialecticus ſyllogiſmus. quod enim bonum bonos efficiat , eſtquidem probabile , non tamen neceſſario uerum . ſcien tia enim bona eſt , quæ tamen bonos poſsidentes non efficit. at ſi quis dicat, quod eft bonum , eſt appetibile , ſed uoluptas eſt appetibilis , ergo uoluptas quare diale- elt bona: ettfyllogiſinus ſophiſticus, quiex apparentibus probabilibus pro ética ex pro- cedit : fallit autem ex loco à conſequenti.quòd fi quis cauſam quærat, cur babilibus ,& dialectica ex probabilibus tantú procedat ,hæcnimirum eſſe uidetur , quòd, te propolita cum diale&tica interrogare doceat,acreſpondere,( id quod uerbum Sráneye agat . sou , à quo dialectica di& a eft , nobis indicat ) oportet , utdiale & ica de rebus omnibus differat, cum res omnes interrogando , & reſpondendo tractari poſsinc . ſi igitur diale & icus de quacunque re propoſita agit, neceſſe eſt , de rebus etiam fallis quandoque diſſerat. quod li ita fit , impoſsibile eſt , ut ex rebus ueris ſemper probet: neque enim ex ueris falſum colligi aliquo mo: do poteſt . ad probabilia igitur diale&icus conuertitur , quæ élicit à reſpon quare diale- dente, ex illisq; propofitum concludit: neque enim probabilia omnino ue etica lit à phi ra ſunt. ita igitur patet, quid peripateticis diale&tica fit . lofopho ap- Quæ cum ita fint , re& e di& um eſt à philoſopho , diale &ticã eſſe avtispoçor rhet pellata avti- toricæ . tribus enim modis potiſsimum conueniunt rhetorica, & diale &tica: primo quidem, quia definitum genus non habent circa quod uerſentur, ſicut & modis inter aliæ omnes diſciplinæ. nam & medicina, & mathematica ,& naturalis philofo fe conueniát phia , & ciuilis ſcientia , & artes omnes ſubie & um quoddam agnoſcunt, in dialectica & tra cuius ambitum continentur . nihil enim , quod ad humanum corpus non rhetorica . pertineat,medicina conſiderat: neque arithmetica , quod ad numerum.at diale &tica de quacunque re propofita poteſtagere.eodem modo & rhetoris ca proprium ſubieci genus,circa quod uerſetur, non habet . ſecüdo , conue niunt dialectica , & rhetorica , quia utraque non ex propriisrerum princi piis, ſed ex rebus communibus probat . aliter enim deremedica agit diale Žicus , quam medicus . hic ex propriis eius artis principiis diſſerit :diale&ti cus uero ex communibus : eodé modo & orator . Tertio conueniunt , quia circa oppoſita æque uerſantur, id eft, utranque partem contradictionis tuen tur . ſimiliter enim diale & icus tuebitur uoluptatem effe bonam , &non bo, : nam , animam effe mortalem, & immortalem :& orator , aliquid effe iuſtum , & non iuſtum , utile & non utile, laudabile, & uituperabile, eodem modo de fendet. aliæ autem omnes artes , etfi utrunque oppoſitorum cognofcant, non tamen utrunque eorum efficiunt, fed, quod melius eſt , ſemper ſibi pro ponunt.medicus , exempli cauſa , quæ ſanitatem efficiunt,fimul& quæ mor bum, perſpecta habet , non tamen fanitatem , & morbum indifferenter effi cit , ſed ſanitatem ſibi ſemper proponit.eodem modo & aliiomnes artifices. quare diale- ſola diale & ica, ac oratoria ars circa utrunque oppofitæ indifferenter uerſan rica à philo tur.atque hinc eſt , quòd hæ duæ artes à philoſophis poteſtates ſolent appel fophis lint ap lari. poteftas enim proprie oppofitorumeſt : hæ autem artes non unum mat pellatę pote- gis oppofitorum , quam alterum tuentur, licet alii iccirco ipſas appellari po ſtate ; idý; teftates dicant, quoniam potentesreddunt eos, qui ipſis inſtructiſunt.quid spopoo rheto ! tici & rheto enim E x P O ŞI T'IQ LI B. I'I 2 tur . enim non poteſt, qui hominibus probare , ac perſuadere , quod libeat; pofsit? alii uero iccirco eas poteſtates appellari dicunt, quoniã ad bonú æque busci nfirma tribus rationi ad malú uſum his uti poffumus: atque hinc eft, quòd neſcias, bonine an mali plus hominibus hæ artes attulerint: ficut enim ,fiad honeſtas rariones dedu cantur , ut ueritatis inuentionem , iuſtitiæ defenfionem , ac commoda pa trix maxime proſunt, ita fiad oppoſita trahantur, maxime obelle ſolent his igitur tribus cóueniunt dialectica, & rhetorica , quòd definitum genus ſub je& um non habent , quod non ex propriis , ſed ex communibus probant , & quòd utranque oppofitorum æque tuentur. TOTIDEM etiã modisinter fe differút.primoenim diale & ica circa quam- quot modis cunque materiam uerſatur. rhetorica autem ciuilem materiam quodammo inter fediffe dofibiappropriat. ſecundo diale &interrogando ica , & reſpondendo de re- rat rhetoria busagic, ac prolixitatem uerborum fugiens quambreuiſsime differit : rhe- lectica : torica uero continuata , ac diffuſa oracione uritur , quod confiderans Zeno reéte admodum rhetoricam manui expanſæ , dialecticam uero eidem in pu gnum contractæ comparauit . tertio differunt , quia diale&ica circa séris : quid ſie 94 sherorica uero circa uzóleous uerſatur . eft autem Siois quæſtio nullis certiş is ; & quid finibus temporum locorum , perſonarum concluſa . úzóteous uero quæ defini ta eft uelomnibus , uel pluribus horum , ut fi quæramus , an philoſophiæ ope ra fit danda , siois eſt , fi quæramus , an nobis hoc temporephiloſophiz ſiç uacandum , utóðeris eft . IT A igitur paret , quod ſie philoſophi propoſitum in his Topicorum libris agere , ſcilicet de dialecticamethodo , uidimusý; , quid eſſet diale &tica , & quid cum rhetorica conueniat , quid ue ad ipfa differat. AlterVM , quod diſcutiendum propoſuimus, eft , quænam ſit huius operis diale &icz u . utilitas eftautem eius utilitas ad quatuor præcipue.primo ad diſputationes, tilitas , & ad fecundo ad oratoriam facultatem ,tertio ad ueritatis inuentionem , ultimo quot res cöfe ad ſcientiarum principia probanda.ſi quis ea demoliri tentet, ad difputatio- ratpotiſſimú, nes quidem utilis eſt diale&ica , quoniam loca nobis ſubminiſtrat; unde e. quid.confe Tuantur argumenta ad quodlibet problema conſtruendum , uel deftruédum . ad diſputa - præterea docer quomodo interrogare , ac reſpondere debeamus. quare fi ţiones. alios interrogabimus, quodlibet probare poţerimus: fiautem interroganti reſpondebimus, fententiam noſtram egregie ſuſtinebimus , atque ad ircon ueniens non deducemur.quàm autem adrhetoricam conferat,hinc patet', quàm confen quod omnes fere , qui de rhetorica conſcripſerunt, non aliunde , quam ex riam faculta docis, qui hic traduntur, probationes fuas, quæ ſunt quaſi orationis cor, de- cem , ſumi tradunt , neque tamen eo minor eft hæc utilitas , quòd plerique rhe cores ex his Ariſtotelis libris, quod ad rem ſuam faceret, iamdudum mutua cti ſunt.magni enim intereſt, fi quis aquam ex riuulis hauriat potius quam ex fonte, id autem uel hinc patere poteſt , quòd , cum apud Ariſtotelem tradi ti ſint tercentum , atque eo amplius loci , ita diſtincte ſecundum quæſtionum differentias , ut nihilmagisrhetores eos omnes ad uiginti fere deduxerunt, quam ampla facultas in quantascoa&a anguſtias. Ad ueritatis autem inuent quàm confe tionem dialectica confert , quoniã cum in unaquaquere poſsimus ad utran- rat ad uerita quepartem diſputare ex probabilibus . probabilia autem non fint exomni tis inucntio parte falſa , ideo ex ipſis aliquid ueri colligere poterimus , quod Ariftotelis reſtimonio confirmatur , qui plerunque in rebusdifficillimis diale & icos fyl logiſmos pro utraque parte præmittit.deinde fententiam ferens folet often quim confe dere quoquo modo rem ita ſe habere, & quoquomodo non . Confert de rat ad ſciena mum diale & ica ad ſcientiarum principia defendenda : nulla enim ſciétia pro A 2 pria nem . EXPOSITIO. LIB. I. 1 Iteriorum . tiarum prima pria principia poteſtprobare , fed ea pro ueris aſſumens , alia omnia ex illis pendapaa pro probat: at fi huiuſmodi principia negentur , nullus præter dialecticum ,& metaphyſicum poterit ipſa probare.maxima igitur, utpatet, eſt diale &ticæ utilitas ,atque ideo immerito quidam ipfam damnarunt, & fuftulerunt.fie quòd quidã nim diale &tici quidam pernicioſas opiniones intulerunt , ut Protagoras, dialectica im qui cum in dialecticis excelleret, Deos in dubium reuocauit , unde decreto merito dam- publico Athenienfes eius libros arſerunt ,ipſumą; Athenis ablegarunt, tan narint , idq ; Protagoræ e quam hominem reipublicæ , ac philoſophicæ ueritati perniciofum , id non xemplo. dialecticæ contigit uitio , ſed eorum potius , qui dialecticam à rerum cogni tione ſepararunt, quod profecto aliud non eft, quàm fi quis corpus ab ani ma ſeparet , aut oculum à uiſua facultate: unde mirum non eft, fi poftea dialectica ad deteriorem partem abufi fuerint . quæ fit hu - SEQUITUR , ut inquiramus,quæ ſit huius operis inſcriptio , et inſcriptionis ius operis in- caula. inſcribuntur autem hi libri Torine , græco nomine , à uerbo Tótosi, infcriptionis. quodlocum nobis ſignificat. eſt autem locus , ut Rodulphus definit ,com munis quædam reinota, cuius admonitu , quid in quaque re probabile ſit; poteft inueniri , atq ; hinc libri, qui de huiufmodi locis agut, Topica appellati. Iam illuduidendum eſt , qui ſit horum librorum ordo ad alios libros logicæ qui fit ordo facultatis . primoq; inquirendum eſt, an libri Topici ſequi debeant libros huius libri. pofteriorum reſolutoriorum : deinde an etiam ſequi debeant libros priorú , et primo an Primo quidem , quòd pofteriorum libri, qui de demonſtratione agunt, To cedere debe- pica conſequi debeant ; ex eo probatur , quoniam demonſtratio eft finis to ant libros Po tius logicæ tractationis , ut Græci atteſtantur, de ea igitur ultimo loco agen dum eſt .præterea cum probabilia uiam nobis aperiant ad ipſam demonſtra tionem , fintq; inuentu , ac cognitu faciliora , dehis igitur priori loco agen huius ratio dum eſt. his itaque rationibus Topica præcedere Poſteriora ſtatuamus . an uero præcedant, an ſequantur Priora, non minor eſt difficultas. Marcus Ci Topica cero , cuius fententiam ſequitur Boetius , logicam facultatem , quam dili - Lebeidlibros gentem rationem diſſerendi appellat, in duas partes dicit efle diductam , u . Priorum , nam inueniendi,alteram iudicandi:inueniendi artem ordine naturæ priorem idậ; ex fen- dicit . ſi hæcita ſunt, cum inueniendi ars in Topicis libris tradatur, iudican tentia Cice- diuero in Prioribus, ergo Topica procedut Priora.quæ enim priora ſuntin ronis, & Boe doctriva ordinata , prius etiam tradi debent.uerum quoniam plerique ne çit. fciunt qua ratione pars illa appelletur iudicatiua,ideo hoc ipſum nunc:0. ſtendamus. Appellatur hæc pars inuentiua eo quòd locos, utdiximus, con partes logicæ tinet , ex quibus probabilia eruuntur.pars uero altera iudicatiua dicitur, altera inuen- quoniam doceſ, quo pacto, probabilia illa , quæ inuenimus , fint conne& en tiua,altera ne da , qua ſcilicet figura , & quomodo, ut aliquid concludamus, non ſolum ma appellentur. teria opuseft , qua id efficiamus , ſed etiam recto , & artificioſo connexu. , non aliter, quam qui cercas, autáreasimagines fundunt, non ſolum materia indlgent , fed etiam typis quibuſdam ,per quos fuſa materia debitam formam fufcipiat.pars igitur illa , quæ de locis agit, inuentiua, quæ uero de modis,ac figuris ſyllogiſmorum , atque inſuper decautionibuscaptioſarum argumen opinionis fu- tationum , iudicatiua eſt appellata . ſed , ut ad rem propoſitam redeamus, perioris effi - concludebat prior ratio Topica debere præcedere librospriorum , ſed huic cax oppofi - fententia opponitur efficax ratio.in Prioribus enim agitur de ſyllogiſmo in . communi, in Topicis autem de ſyllogiſmo dialectico.cum autem commu niora femper præcedere debeant , ergo priorum libri præcedent Topica, hancq; ſententiam peripateticiomnes, Græci, Latini , & Arabes concordes cui caméopi conſequuntur.Si cui tamen prior ſententia magis arrideat , quòd ſcilicet TO nis confirma tio . an qua ' ratione. I O PICOR VM ARIŞ T. 3 Ctio . $ Topica præcedane, non concedet ; quod oppoſita ratio aſſumit , quòd fcili- nioni magis cet in Topicis de diale&ico ſyllogiſmo agatur , ſed dicețibi agi de materia & eiustatio diale & ici fyllogiſmi , quæ ſunt ipſa probabilia.hæc poſtea quomodo ſyllogif- nis confirma mosautalia argumentationis fpecieconnecti debeant,in prioribus traditur. tio . quòd Gi philoſophus Topicoru initio dicit ſe in propoſita tractatione diale &icum fyllogiſmum quærere , hoc propterea dicit , quoniam hæc omnia gra- niobiectio. huic opinio tia diale & ici ſyllogiſmitra & antur: quid enim conferent probabilia , nifi ipfi huius obie– recte componere, ac connectere ſciamus? non tamen ſupponunt do &trinam ctionis diflo de fyllogiſmo, quæ in prioribus traditur : Id neque ex eo oſtendi poteſt, hanc lutio . tračiationem eam fupponere , quæ eſt de fyllogiſmo , quoniam philoſophus alia huius ra obie initio primi Topicorum de ſyllogiſmo , atque eius ſpeciebus agit:non enim ob aliud de his agit, niſi ut dialectici fyllogiſmi materiam inueniat, de qua huius obie hoc loco nou diffiniret , eiusg; ſpecies, cum dehis in reſolutoriis abunde e- ftionis dißio lutio alia, giffet.ita igitur Topica librum de interpretatione conſequentur, Priorum conclufio . autem , ac Pofteriorum libros præcedent. Illvd deniū uidendum ſuperelt , quæ fit huius operis diuiſio.diuiditur au- quæ fic huius tem in tres partes . in primo enim libro oſtendit partes , ex quibus compo- operis diui – nuntur orationes dialecticæ , & partium partes , uſque ad fimpliciſſimas. in fio. fecunda parte oitendit loca , ex quibus fumantur argumenta ad conſtruen dum , & deftruendum omnegenus quæſiti , quod fit in ſex ſequentibus libris . in tertia autem parte; uidelicet in o & auo libro interrogantem inftruit, quo- . modo debeat interrogare, ac reſpondentem , quomodo debeat reſpódere . In hoc primo capite proponitphiloſophus propoſitum ſuum in his Topicis libris . &quoniam hæc omnia,quæ in hoc uolumine tractantur , gratia diale quid in hoc Etici fyllogiſmi tractantur , ideo præmittit, quid ſit fyllogiſmus , & quæ fint agendum pro eius differentiæ.primo igitur definit fyllogiſmum , deinde definit ſyllogiſ- ponac philo mum demonſtratiuum : & quoniam demonltratio conſtat exprimis, & ueris, fophus . oftendit , quænam ſint hæc prima, & uera , definit etiam diale &ticum ſyllogif mum . & quoniam conſtat ex probabilibus,oftendit quænam ſint probabilia. definit deinde litigioſum fyllogiſmum , poftremo definit paralogiſmum , qui in ſcientiis fit , ac concludens dicit ſe ſummatim dehis egiſſe , admonetą; ſe non effe de rebus his exactam do & rinam traditurum , ſed qualis pro poſitæ methodo conuenit. Propoſitum ) Duæ ſunt apud philoſophos uoces cognatæ , propofitum , & fub- quid inter se iectum . ſubiectum eſt circa quod unaquæque diſciplina uerfatur: propoſitum differantpro uero eſt id , quod artifex ſibiproponit , & quo effe & to ceſſat ab opere, exem- pofitum ; & plicauſa ,fubie& um in medicina efthumanum corpus, propoſitum uero eſt ſubiectum . fanitatem efficere in humano corpore , & femper propoſitum comprehen dit etiam ſubiectum , quare Græci interpretes, cum ſemper expofitum quæ rant , de ſubiecto nunquam fere uerba faciunt notandum autem eſt, quòd in hoc differre uidentur artes factiuæ à diſciplinis contemplatiuis, quòd in pro- quomodo fa pofito artium faciuarum tria complectuntur, effectio primum , quæ eſt cu- ctiuz artes à juſlibetartis finis , deinde forma, quæ ab artifice introducitur , quæ & ipſa differant. fubie & um artis propinquum appellatur, ſicut eſt in medicina ſanitas: ptäte rea ipſum ſubiectum , atque hæc tria in propoſito artis explicantur , nilicon tingat formæ illi , &fubiecto unum eſſe nomen impofitum . in propofito au tem contemplatiuarum diſciplinarum comprehenditur cognitio , quæ eſt cuiuſlibet fcientiæ contemplatiuæ finis , & ipſum ſubie & um licet fiquis in his etiam diligentius inſpiciat , uidebit formam quandam latere naturalis philoſophi.propofitum eſt res naturales cognoſcere , fed forma latet modus 1 1 торт сок у м ARIST , di , dus , ſcilicet & character quo illas cognofcit , nempe phyſice eodem modo , &arithmetici propoſituni eſt numeros cognoſcere ledlatet illud mathema tice , quod eſt quali forma eius cognitionis . notandum etiam eft aliud effe proris differ. propofitum eius, qui ſcientiam aliquam tradit , &ipſius ſcientiæ , exempli se àpropoſ- cauſa ,philoſophipropofitum eſt in hoc uolumine de dialectica agere , ipfius to ſcientiæ , uero diale &ticæ propofitum eſt probabiliter diſputare de quacunque propofi quä ipfe fcri- to problemate . utrunque autem propofitum indicant uerba philoſophi. ptor tradit . quid ſit me Methodum . utcognoſcamus quid methodusſit, quæ res , ſicuti non facilis eſt; thodus . ita digniſsima eft cognitione, notandum eſt,quòd methodus , ficut nomen indicat, elt uia quædam , qua unum poft aliud certo quodam ordine poſitum eft , quare diſciplinæ omnes , quæ certum quendam ordinem obſeruant, me : quæ fint pro- thodi appellantur: ſed inter ipſas diſciplinas aliæ ſunt, quæipſis diſciplinis prie mecho- tradendis deſeruiunt, & iccirco diſciplinarum inſtrumenta dici poflunt, cu juſmodi ſunt definiendiars , & diuidendi , & aliæ quædam . aliæ uero ſunt di ſciplinæ , quibus illæ deferuiunt, proprie quidem methodi nomen diſciplinis deſeruientibus conuenit , quæ omnes ad logicam tractationem pertinent , quæ etiam in cauſa ſunr, cum aliis diſciplinis applicantur,ut niethodi nomé accipiant: unde & medendimethodus, & phylica methodus dicitur , cum ſci licethæ diſciplinæ certo quodam ordine traduntur , quod non aliunde ha bent, quam ex illis logicis mechodis . quod hæc ars Inuenire. dixit hoc philoſophus , quoniam ante ipſum hæc ars nondum erat nondum inué conſtituta : etſi multa apud Platonem , & alios ueteres philoſophos reperi ta erat,ſed ip rentur, illa tamen erant præcepta quædam ſparſa , & difie & a ,neque colle ſe primus ea inuenit, & p &a in artem . primus omnium Ariftoteles hæc diligenter perſecutus artem fecit , hanc inſtituit , fimul & perfecit . A quapoterimus etc, cum diale & icainterrogando , & reſpondendo conſiſtat , quid diale & i- oftendit philoſophus , quidnam ipſa conferac tum interroganti , tum reſpon ca cöferat in denti.confert enim interroganti , quoniam docet ipſum diſſerere de qua reſpondenti cunque re, quæ à reſpondente proponi poſsit: confert reſpondenti, quonia inftruit ipſum , ne abinterrogante deducatur ad inconueniens :ſed ſenten tiam ſuam egregie ſuſtinear , De omni, hoc dicens philoſophus quodam modo diale & icam d rhetorica ſe parauit. etſi neutra earum habeatſubie & um limitatum ,non æque tamen rhe torica de omni quæſtione diſputat , ſicut dialectica.circa ciuilia enim nego cia magis uerſatur, quod quædā Propoſito problemate. Quid ſit problemainferius oftendet philoſophus. diſpu non ſunt dia- tat diale & icus de rebus ciuilibus , de rebus naturalibus , de rebus medicis lettica pro- aliisg;, in his tamen quædam ſunt, quæ non ſuntdialectica problemata , ne blemata . que enim diſputabit de his , quæ indigentſenſu , aut pæna,utquòd ignis fic callidus , neque de his , quæ propinquam habent demonſtrationem , led de his quæ dubitationem aliquam habent. Ex probabilibus.quare diale & icus ex probabilibus diſſerat, ſuperius diximus. quid philofo. Primum igitur. particula igitur coniungit hanc partem cum eo , quod dixit gat illa parti ſyllogizare.fi enim docet hæc ars fyllogizare ex probabilibus, ergo oppor Cula,Primum tet , utcognoſcamus , quid fit fyllogiſmus ; præterea debemus uidere, quæ igitur . ſint ſyllogiſmorum differentiæ , ut manifeſtum fiat , quòd fit hic fyllogiſinus ex probabilibus , quo dialectica methodus utitur . dubitatio an Hunc enim quærimus. dubitant quidam , cum diale&icus ſyllogiſmus ſit huius hisusubiectului operis fubie& um , quomodo dicat philoſophus, hunc enim quærimus , quo fit dialecticus niam fubie & um debet præcognoſci in qualibet ſcientia, cuiuseſt ſubie & um : 1 1 1 quod TOPIC Q R VM. ARIS 1 .: 4 tionem . quod autem eft præcognitum , non poteſt eſſe quæſitum : ſed dicendum eft , fyllogiſmus, quòd in hoc uolumine fubie & um eſtnon dialecticus ſyllogiſmus, ſed diale & i- methodus. ca methodus , cuius tamen præcipuum opus eſt ſyllogiſmus diale&icus . ſed li folutio Tupe etiam ſupponamus ſubiectum eſſe ſyllogiſmum diale& icum ,nó tamen eſt in- rioris dubita conueniens, quòd quæratur, quoniam ſubie &tum in ſciétia ſupponitur, quod aliaetiam for fit , & quid ſignificet. ſed poteſt poſtea quæri , quid fit , quæ ſint eius partes, lutio . paſsiones , &proprietates .non igitur idem erit ſuppofitum , & quæſitum . Eft itaque ſyllogiſinus. fyllogiſmum interpretatus eft Cicero ratiocinationem , quid nobis fi in eius definitione orationem poſuit philoſophus loco generis (cum enim gnificet fyllo aéros duo fignificet, græci omnesaccipiunthoc loco pro oratione )non folu gulmus: enim ſyllogiſmum , fed & alia plura oratio comprehendit.quæ omnia à fyllo Pelindorecas giſmo ſeparauitphilofophus quatuor adiectisdifferentiis: eam enim oratio fumatphilo nem, in qua poſitis quibuſdam , aliud quid neceſſario accidit , propter po- fophus ora fita ſyllogiſmum appellat. Quibufdampoſitis, per hocſyllogiſmum ſeparauitab his orationibus, in quibus quid ſeparec nihil ponitur , qualis eſt enarratiua oratio. pofitis autem ſignificat fumptis, hac particula & conceſsis: oportet enim , ut quæ ad ſyllogizandum ſumuntur , etiam con atis. quibufdá po cedantur , uel ſcilicet ab alio , fi cum alio quis ratiocinetur , uel faltem à ſe ipſo , ſiſecum ratiocinetur ,uelab audiente non expetit reſponſionem . præ utrú illud, po terea illud , poſitis , comprehendit non folum affirmatiuas propoſitiones, ſitis,compre uerum & negatiuas.nam & negatiuæ nihilo fecius ad fyllogizandum ſumun- hendat & af tur , quàm affirmatiuæ.præterea illud, poſitis, proprie reſpicit categoricas negatiuas p propoſitiones. hypotheticæ enim non ponuntur, fed fupponuntur, unde ca politiones: tegorici ſyllogiſmi ſimpliciter , acproprie fyllogiſmi dicuntur. hypothetici utrú illud po ſitis compre non ſimpliciter dicuntur ſyllogiſmi, fed hoc totum ſyllogiſini hypothetici . dixit præterea pofitis , & non pofito , quoniam ex uno pofito nihil poteft fyi ricas, aneuí logiſtice concludi , ſed utminimum ex duobus .argumenta enim illa, quæ ex hypoteticas. uno polito aliquid concludunt , uti ſunt enthymemara , & quæ Antipatri ſe- quomodo co &tatores Moronéquata appellarunt, defectuoſa funt ,quod deprehenditur,quiasnofcai qua fi id , quod prætereunt, ſuppleamus , nihil eft in argnmentatione ſuperuaca veum , quod profe & o fieret ,fi huiuſmodi argumentationes non eflent defi- etuoſa . cientes, ut in ſyllogiſmis uidere eft.fiuntautem enthymemata , ubi propofi quando pof lint fieri en tio aliqua præteriri poteſt , quoniam euidens eſt, & manifefta , ut reſpirat , thymemata ergo uiuit: at ſi huiuſmodi propoſitio latens ſit , tunc no poſſunt effici enthy- quando non memata , ut fi dicamus,motus eſt,ergo uacuum non eſt, ſed hæ appellantur poſsint fieri illationes , & conſequentiæ , non etiam enthymemata . enthymema Aliud quid à poſitis, oftendit his uerbis philoſophus fyllogiſmi utilitatem.nul fyllogiſmi uci lum enim eft aptius inſtrumentum ad cognoſcendum , quàm fyllogiſmus : cú litas . enim nos fimus cognitionis participes , non tamen fine diſcurſu res cogno- quotuplici - fcamus , ſicuti beatæ métes , quæ intuitiue cognoſcunt, ideo ab uno ad aliud ter abuno ad procedimus.cum autem hoc quadrupliciter fieri pofsit, uel à noto ad notū, datur. uel ab ignoto ad ignotum ,uel ab ignoto ad notum, uel à noto ad ignotum ; tres primi modi nihil ad cognitionem conferunt , ſed ſolus quartus, quo pro cedimus à noto ad ignotum , hoc autem fit per fyllogiſmum :quare cum im poſsibile fit , ut idem fit notum , & ignotum , ideo oportet , ut in fyllogif mo aliud concludatur ab his , quæ poſita ſunt: quia fialiquid concludaturno aliud à pofitis, ea oratio non erit ſyllogiſmus, quia fyllogiſmi uim nó habet, quinam fyllo ſicut oculumnon dicimus, qui uidendi uſu caret, ut eſt pidus, autlapideus. gifni à toi merito igitur à fyllogiſmi definitione excluduntur, qui ſyllogiſmi siapapouueror pellari Siepo iſtoicis appellantur, in quibus aliud à pofitis non concluditur , ut uel dies pouuevos. eſt, do argu menta defe ta . aliud proce TOPIC OR VM ARI S. T. 1 obie &tio . eſt , uelnox eſt, ſed dies eſt,ergo dies eft.Sed obiiciet quis , liſyllogiſmi funt, qui hoc modo ex diuifione procedunt , uel dies eſt, uel nox eít, ſed dies eſt , non ergo nox eſt: quare non etiam priores illi fyllogiſmi erunt . uidetur e nim quòd idem ſit , nox non eſt, & dies eſt , etſi in uerbis fit differentia.uer borum enim differentia , fi idem ſit ſignificatum , nihil omnino facit . dicen ſolutio obie- dum eſt, quòd illatum illud noxnon eſt , ſignificat quidem diem eſſe, non ta ctionis . men primario , ſed ſecundario. primo enim ſignificat no &is negationem , ſe cundario autem ſignificat diei præſentiam , eo quòd non exiſtente no & te ne cellario dies eſt :quemadmodum & nox eſt , primo ſignificat no &i præſen tiam , ſecundario uero diei priuationem . cum igitur aliqua fit inter hæc dif · ferentia , quoniam non eandem rem primario lignificat, ideo hi ſyllogiſmi quòd fyllogif ſunt. illiuero, in quibus nulla prorſus eſt differentia, inter aſſumptum , et illa mi,quifiunt tum non merentur dici ſyllogiſmi, eadem ratione & fyllogiſmi illi ſunt , qui ex contradi- ex contradi& tione fiunt, ut uel dies eſt , uel dies non eſt , ſed dies eſt , non er merentur di- go non eſt.aſſumptum enim illud primario ponit diem efle , fecundario au ci ſyllogiſmi. temnegat diem non eſſe . quæna fit ha Ex neceſſitate accidit . declarat hac uoce philoſophushabitudinem ,quæ eſt in bitudo inter ter concluſionem , & præmiſſas , quas appellauit pofita . oportet enim quòd præmillas, & concluſio à pofitis neceffario inferatur . notandum autem eſt ,aliud eſſe con quid differat cluſionem neceſſariam , quàm quæ ex neceſsitate accidit.conclufio enim eſt inter conclu- neceſſaria , quæ eſt in neceſariamateria , uthomoeft mortalis : concluſio ue fioné necella ro ex neceſsitate eſt , quæ à poſitis neceſſario dependet , quod non minus riá , & de ne: uerum eſt in materia neceſſaria , quam in contingenti . ſeparauit autem hoc dentem ,& de dicens philoſophus , ſyllogiſmum ab indu & ione , in qua , quoniam non om neceffario, nia ſingularia inducuntur , & fi inducantur, non tamen oportet, quòd eodem ſcilicet é hæc modo fe habeat uniuerfale , ficut unumquodque ſumptorum , ideo conclu conclufio in lio in ea non accidit ex neceſsitate. fiigitur conclufio non accidit ex neceſsi Cario , tate, non erit ſyllogiſmus: atquehinc merito litigioſus ſyllogiſmus in forma peccans nonmereturdiciſyllogiſmus. quot de cau- Propter poſita. quatuor de cauſis hoc adiecit Philoſophus, primout deficien lis philoſo - tes fyllogiſmos ſepararet, in quibus deficit altera propofitio ad ſyllogiſtica il phus poſuerit lationem , ut lac habet, ergopeperit . ſecüdo, ut ſepararet ſyllogiſmos ſuper in definitione ſyllogiſmi uacaneos, in quibus aſſumitur propofitio aliqua ad concluſionem non necef particulă hâc faria , ut fi dicamus , omne iuſtum eſt honeſtum , omne honeftum eft bonum , ſcilicet Pro- omne bonum eſt eligibile , ergo omne honeftum eſt eligibile.tertio ,ut ſepa pter poſita raret orationes , in quibus propria conclufio non infertur, fed aliquid alie tuor de cap - num , ut, quod eſt ſecundum naturam , eſt eligibile, uoluptas eſt ſecundum na Gis. turam , ergo uoluptasbona eſt. talis elt Epicuri ratio , de morte diſſolutum non ſentit : quod non ſentit, nihil ad nos pertinet :mors ergo nihil ad nos pertinet. quarto , ut ſepararet eas orationes , in quibus non ponitur aliqua propoſitio uniuerſalis ,utſi dicamus , linea a eſt æqualis lineæb, &linea c eſt æqualis eidem lineæb , ergo linea a, & linea c funt æquales inter ſe . hæc enim concluſionon ſequitur expofitis , fed ex uniuerſali prætermiffa , quæ dicit , quæ ſunt æqualia uni tertio ,funt æqualia inter ſe . quid differae Demonſtratio igitureſt , quando ex ueris, & primis ſyllogiſinus eft. Aliud eft demon inter demon- ftratio , & demonſtratiua methodus.eſt enim demonſtratiua inethodus ip deinonitrati ſa ars , & diſciplina , quæ demonſtrationes efficit . demonftratio uero eſt uam metho demonſtratiux methodiopus.cum igitur uelit philoſophus fyllogiſmi dif duin . ferentias definire , à demonſtratione incipit , quæ eft omnibus aliis nobiliſſi ma . dicit autem ipſam eſſe fyllogiſmum , qui conſtat exprimis , & ueris , uel . hoc eft qua 1 ex торгсок у м AA 5 R I S T. ex his , quæ pro aliqua prima ,& uera ſuæ cognitionis principium ſumpſe runt.oportet igitur , fi definitionem aliquam cognofcere debemus , icire quænam ſint prima , & uera, quod ipſe paulo poſt oftendit, quòd ſcilicet ſunt fcientifica principia diſciplinarum , quæ nonex aliis , ſed ex ſeiplis fidem ha- quòd ſcienti bent . hxc enim quoniam funt principia ,non poſſunt ex aliis demonſtrari , exte, non au quia non amplius eflentprincipia , ſi ex aliis poflent demonſtrari . & cum ex tem ex aliis ipfis alia demonftrentur ,opus eſt, quòd ex ſeipſis fidem habeant , alioqui o- fidem habét . mnia demonſtrata eſſent incerta . ſunt igitur ipſa principia ſcientiarum cer ta , & euidentia : ex his autem quædam funt nobiſcum innata , & quæ à præce ptore non diſcuntur , ac proinde appellantur communes animi conceptio nes , dignitates , & proloquia , ſeu profata . alia uero ſunt , quæ non poſſunt quidem demonſtrari , nobiſcum tamen non ſunt inſita , ſed admonitione quadam , & declaratione indigent.leui enim declaratione ipfis affentimur, & hæc appellantur poſitiones, quæ duplices ſunt , uel enim dicunt aliquid ef quotuplices lint politio ſe , uel non eſſe , &dicuntur petitiones , uel poftulata , uel quid fit res indi- nes. cant : ſed non dicunt aliquid efle , uel non efle , & appellantur definitiones , quæ omnia apud mathematicos manifefta funt . Quod autem dicit philoſophus, Non enim oportet in diſciplinalibus principijs inquirere propter quid . Videri poſſetali- obie &tio , 9 cui dubium , cum Themiftius primo poſteriorum dicat , prima principia fcilicet prima ſcientiarum habere cauſam , propter quam illis affentimur lumen , ſcilicet fciétifica prin intellectus agentis : præterea principia cognoſcimus per terminos , ſed ter- habent,pro mini ſunt cauſamaterialis principiorum , ergo principia habent cauſam.di- pterquam il cendum eſt , quòd prima principia habent quidem cauſam , quæ affentimur ip nöautem ex ſis , non tamen habent caufam ,propterquam poffintdemonſtrari. ad ſecun- fe habentcau dum dicendum eft , quòd ex terminis quidem cognofcuntur priucipia , non fam . tamen ex illis poſſuntdemonftrari,quoniam termini ſunt incomplexi : ne que omnis cauſa dicitur propter quid, ſed ea, ex qua poſſit aliquid demoſtrari. HABEmvs igitur , quæ ſint prima , & uera : addit uel ex his, quæ per aliqua quare philo prima , & uera, &c. niſi enim hoc eſſet additum , primæ ſolum illæ effentde- fophus in de monſtrationes , quæ ex principiis demonſtrantur, cum non minus etiam de- nis definitio monſtrationes ſint , quæ demonſtrantur ex demonſtratis primis, ſed quamuis ne poſuerit ca , ex quibus fit demonſtratio , prima non fint ſemper, tamen ſunt priora etiã hæc uer concluſione . ſemper enim debent eſſe caufæ conclufionis , non folum in in- ba, uel ex his , ſerendo , ſed etiam in eſſendo . propterea dubitat Alexander , fi quis ab effe- quæ penalina &u ad cauſam procedat , utrum debeat dici demonſtratio ,andiale& icus ſyl- uera luz co logiſmus , quia enim procedit ex ueris, non uidetur, quòd fit diale & icus; qui gnitionis prin ex probabilibusprocedir : & quoniam ex pofteriori procedit , non uidetur, сіруй fumple quòd fit demonitratio , quæ ex primis procedit . ſoluit Alexander , quòdu trunque tueri poſſumus , & quòd ſit dialecticus fyllogiſmus , quoniam huiuf modi uera ſumuntur pro probabilibus , ut lac habet , ergo peperit. luna de ficit , ergo terra inter ipſam , & folem eſt interpofita. poffumus etiam dice re , quod fit demonſtratio , fed demonſtratio quo ad nos, quia in ea accipi mus ea.quæ nobis notiora ſunt.eſt igitur demonſtratio imperfe & a , & im proprie dicta . Dialecticus autem ſyllogiſmusex probabilibus ſyllogizans.Non poflumus autem hanc quænam fint definitionem intelligere , niſi cognoſcamus ,quæ fint probabilia, ideo fubdit probabilia. philoſophus ,probabilia ſunt, quæ uidentur uel omnibus, uel pluribus , uel ſapientibus,& his uel omnibus , uel pluribus, uel maxime cognitis , & pro- omnibus pro batis , omnibus quidem probabilia ſunt, ut fanitatem eſſe expetendam ,ui- babilia . runt . quænam ſint B tam торт сок у м A R I S T. . tam eſe expetendam , fcire pulchrum eſſe , parentes eſſe honorandos: hæc e nini omnibus probantur, quòd fi quialiter affirmant,id aduerſus intrinſeca rationem dicunt . plurimis autem probabilia ſunt , prudentiam effe diuitiis plurimis quænam fint eligibiliorem , & animam corpore præftantiorem . notató; hoc loco Alexan pro babilia . der , quòd fi diale&icus de his ſoluni diſputaret , quæ in communi notione uerfantur, ea ipfi ſufficerent, quæ omnibus, uel pluribus probātur : fed quo niam plerunque etiam de his , quæ à communi notitia remota ſunt , ideo ea quænam fint etiam probabilia aſſumit , quæ ſapientibus uidentur.omnibusautem ſapien pbabilia om- tibus uidentur , quæanimi bona ſcientia , ſcilicet & uirtus fint præftantiora nibusſapien- bonis corporis ,quòd ex nihilo nihil fiat. plurimis autem ſapientibus proba bilia ſunt uirtutem effe per ſe expetibilem : & fi aliter Epicurus ſentiat felici tatem à uirtute fieri, quòd non detur aliquod corpus indiuiſibile; & fi aliter ſentiat Democritus , quòd non ſint mundi infiniti ; & ſi contra Anaxagoras quænam fint opinatus ſit ; celeberrimis autem probabilia ſunt,animam humanam eſſe im probabilia ce mortalē , quæ fuit Platonis opinio , uel effe quoddam quintum corpus,quam leberrimis fa- dicit Alexander fuifle Ariſtotelis ſententiam , quod & M. Tullius eidem at pientibus . quòd etiam tribuit , licet alii omnes aliter ſentiant de Ariſtotelis opinione . ſunt autem ,pbabilia ſunt hæc probabilia, & fiuel pauciadmodum , uelunus tantum forteita ſit opina ea , quæ uel tus, quoniam ſicut illi probatiſsimi ſunt, ita eorum opiniones maxime pro unus, uel pau babiles eſſe uidentur . notandum autem eſt differre probabile à uero, non eo fenferint-, quòd probabile falſum ſit ,utplurimum enim probabile , neque omnino eft illi probabi- uerum , neque omnino falſum , ſed differunt iudicio.dicitur enim uerum ex les fuerint. ipſa re , quando ſcilicet cum re conſentit. probabile autem dicitur ex audie tium opinione : fi enim ita audientes opinentur , probabile dicitur.probabi lia enim quatenus probabilia ſunt, neque uera , neque falſa ſunt: quædam e nim uera probabilia ſunt, ut Deos eſſe : quædã etiam uera ſunt,quæ non funt probabilia , ut quòd extra cælum nihil ſit: quædam etiam ſunt falſa , & proba bilia , ut quòd Deus omnia pofsit, neque enim mala poteſt, ſicut & pleraque ſunt, &faiſa , & non probabilia : ſed ex his nulla fit argumentatio . notandum etiam eft , pleraque probabilia eſſe inter ſe oppoſita . fæpe enim quod proba turuulgo,non probatur à fapientibus , ut quòd bona animi præſtentcorpo quid fit pro- ris bonis. M. Tulius primode inuétione probabile dicit effe id , quod fere fie babile ex M. ri ſolet , ut matres diligere filios ſuos , & id , quod in opinione pofitú eft , ut Tullii opinio, impiis apud inferospenaseffe paratas :&quòd ad hochabetquandã ſimilitu dinem , ut ſi his , qui imprudenter ceſſeruntignoſci ,conuenit: his , qui ne in quot par- ceſſario profuerunt, haberigratiam non oportet. hoc autem probabile in tes diuidatur quatuor partesdiuiditur , in lignum , quod uel negocium præcedit, uel comi probabile . tatur ,uel conſequitur . credibile iudicatum , quod eſt uel religioſum , uel commune , uel approbatum : & comparabile , cuius partes tres ſunt, imago, collatio , exemplum , quotuplex ſit Litigioſus autem ſyllogiſmus . duplicem oftendit philoſophus eſſe ſyllogiſmum fyllogiſmus litigiofum , & qui procedit ex apparenter probabilibus , ſed re&am ſeruar litigiofus. connexionem : & quiconnexionem prauam habet , uel fit ex uere probabi libus . ftatuita; philoſophus eum , quiin connexione fyllogiſtica peccat, non eſſe dicendum ſyllogiſmum , fed hoc totum fyllogiſmum contentioſum , quemadmodum homo mortuus non dicitur homo , fed hoc totum homo mortuus. qui uero ſyllogiſticam connexionem ſeruat , ſed procedit ex ap parentibus probabilibus , dici poteſt ſyllogiſmus. ratio autem quare hic ſit fyllogiſmus, hic uero non eſt, quoniam uitiatur fyllogiſtica connexio , pe rit fyllogiſmi natura non aliter , quam homo deſinit elle, quod eſt , li anima priuetur, ne . E X POSITIO LIB L IB. 1 . 6 . priuetur, quoniam non poterat hæc definitio intelligi , nifi cognoſceremus quid etient apparenter probabilia , & quid differrenta uere probabilibus, quid fint ap ideo hocipfum declarabit philofophus. dicit enim , quòd nihil eorum , quæ bilia ; & quid funt probabilia in ſuperficie idem , funtapparenter probabilia , habet omni differant à ue no fantaſiam idem , funtuero probabilia.id autem eſt apparenter probabi- re probabili le & in ſuperficie , quòd facile redarguitur ,quia ſcilicet promptam habet bus . inſtantiam , ut ſi dicamus , quod uidet, oculoshabet.ſi quis enim hoc admit -tat , fateri cogetur oculum habere oculos, ita ſi quis fateatur , quæ loque ris , ex ore exeunt , audire poterit , currũ loqueris ergo : currus ex ore exit . eodem modo qui oculos habet , uidet , fed dormiens habet oculos, ergo uidet.in his fi quis parum infpiciat , mox deprehendet mendacium , quod nonhabeantea, quæ uere probabilia dicuntur :neque enim hoc facile quis redarguet, quod maiori bono contrariuin eſt ,maius malum eft : in multis eniin hoc uerum eſt, falſum tamen quandoque deprehenditur.nam morbus, qui eſt maius malum , quàm mala babitudo, contrariatur ſanitati, quæ eſt minus bonum , quàm bona habitudo . Principii litigioſarum orationum . per hoc intelligit philoſophus propoſitiones, ex quibus litigiofi ſyllogiſmi fiunt , non autem horum argumentorum loca. NOTAND v M autem eft differre litigioſum , ſeu contentioſum ſyllogiſmũ quid differat à ſophiſtico ex utentis inſtituto.contencioſus enim eſt ,qui ui& oriam aſpi- litigiofus fyl rat :fophifticusautem , qui gloriam . ſophiſtice enim ex fucata fapientia glo logiſmus à ſo phiftico . riam captat, ut inde pecunias acquirat ,ut dicitur ,primo Elenchorum ca pite decimo . Adhuc autem præter dictos omnes fyllogiſmos . aliam ſyllogiſmidifferentiam affert quidfit para philoſophus , qui eſt paralogiſmus, quifit in ſcientiis expropriis quidéprin- logiſmus. cipiis alicuius fcientiæ procedens, ſed male dedu &is , atque ideo falſis. appel lauit autem philoſophis ſcientiis geometriæ cognatas ſtereometriam ,per- fcientiæ geo fpe &tiuam , aſtrologiam , arithmeticam ,muficam , archite & uram , chofmo- metriä сo graphiam , mechanicen , & alias quaſdam.quòd autem huiuſmodiſyllogiſmi gnatæ . à ſuperius di&is differant , patet : non enim ſuntdemonſtratiui, quia falſum concludunt. nam etſi propria principia alicuius fcientiæ aſſumant, quxuera funt , eo tamenmodo intellecta , quo falſus deſcriptor illis utitur , ſunt falla. neque etiam huiuſmodi ſyllogiſmidicipoffunt diale & ici ; quoniam ex proba bilibus non ſunt : neque enim quæ omnibus probantur , neque quæ pluribus affumunt , neque quæ omnibus fapientibus , neque quæ plurimis , neque celeberrimis , ſed nequedicipoffunthi ſyllogiſmi litigiofi ,quoniam non af fumunt apparenter probabilia . propria enim principia non uulgo , ſed his , qui in ſcientia ſunt uerſati,cognoſcuntur quare probabilia dici non poffunt, & cum ad prauum ſenſum deducuntur , non etiam dici poterunt apparen ter probabilia . Λημμάτων. λήμματα funt apud Αriftoteleim propofitionesfyllogifmorti quas λήμματα . nos præmiffas appellamus , & ſumpta: undelyllogiſinidefe & uofi, qui ex ana qua ſint . tantū propoſitioni conſtabāt,ab Antipatro coronéiuuati ſunt appellati.notan dum eft paralogiſmum , qui in ſcientiis fit , qui pſeudographusappellatur;ita quonam mo fe habere ad demonſtrationem , quemadmodum fe habet contentiofus ad do paralogiſ diale& icum.notandum præterea eſt paralogiſmi nomine, comprehédi utrun- mus habeat que modum ſyllogiſmi contentiofi , fyllogiſmum ſophiſticum pſeudogra- ftrationen phum , & tentatiuum . Species igitur fyllogiſmorum , ut figura quadam complecti licet . Plures affert ratio. rationes qua nes Alexander , quare dixerit philoſophus, ut figura quadam comple & i licet, re philofo B 2 uel phus dixerit, quænam Gnt E XPOSITIO L 1 B. I , 1 tiuus . ut figura qua uel quoniam non tradiderit diligentem , & exquiſitam horum definitionem , dam comple Eti licet . nonenim ad hoc inſtitutum pertinebat , uel quia non omnes fyllogiſmorum differentias eſt perſecutus.eas enim prætermiſit , quæ fumuntur pencs dif ferentias propofitionum , & quæ penes earum connexionem , uel quoniam prætermiſit enthymema , quod quamuis non fit fimpliciter fyllogiſmus, eſt tamen ſyllogiſmus rhetoricus , uel quoniam prætermiſit ſyllogiſmum tenta quid fit fyllo tiuum ,dequo alibi fa&a eſt mentio.eft autem fyllogiſmus tentatiuus , qui gıſmus tenta procedit ex probabilibus , non ſimpliciter , ſed reſpondenti. eft enim ten tatiuus ſyllogiſinus ad eos refellendos , qui fingunt fe aliquid ſcire, quod ne ſciunt : fed dubitat Alexander ,ac fere affirmat idem effe Tyllogiſmum tenta tiuum , ac pſeudographum . philoſophus enim in Elenchorum libro tenta tiuum fyllogiſmum definit , quod fit ex his , quæ reſpondenti probantur : & quæ neceſſario tenere debetis , qui profiteturſe habere ſcientiam . hoc au qua in re ten tem idem eſt, ac fi diceret ex peculiaribus fcientiæ principiis. hæc enim tene tatiuus fyllo- re debet , qui ſcientiam habere profitetur . appellatur autem tentatiuus à Fat a pſeudo propoſito , & inftituto interrogantis, pſeudographema autem ab effe& u. grapho . Vtautem uniuerſaliter dicamus. Admonet philoſophus in his , quæ di &a ſunt, ac quòdnon in in omnibus , quæ ſunt dicenda , non eile expectandam certam , ac demon omnibus re- ftratiuam ſcientiam , quia propoſita tra & atio id non fert , cum de probabili renda demó- bus fit, quorum certa , atque exquiſita fcientia haberi non poteft, ut dicebat ftratiua fcien in ſecundo metaphyſices, certitudo mathematica non eſt in omnibus expe tenda , neque omnium poteſt haberi demonſtratio . dubitatio Q- QVAER VNT quidam , cum philoſophus attulerit duos fyllogiſmos con phus attule- tentiofos,alterum ,qui peccat in materia ,alterum , qui peccat in forma, fit du os fyllo cur unum tantum pſeudographum , qui in materia peccat, foluunt, quòd giſmos con- peccatum formæ eſt commune omnibus ſyllogiſmis: quoniam igitur ipſum tentiofos, & expoſuit in fyllogiſmo contentioſo : ideo hoc loco ipſum prætermiſit, at pſeudogra- peccatum materix eſt fingulis proprium .