Grice e Belluto: impiegatura del segno

 De Terminorum multiplicitate ratione fignificationis, 2 Dubium tamen est de aduerbijs, coniunctionibus, fignis quantitatis ; vt omnis , aliquis &c. cafibus obliquis , & fimilibus, an X varijs capitibus folent termini multiplicari, & variæ eot rationem termini subire possint etiam in secunda acceptione : Af rum diuisiones atlignari , ex parte niiniruin significationis , firmant aliqui , co quia in propofitione poffunt habere locum prae- ex parte modi significandi, & ex parte rei fignificatæ : ex primo dicati & subiecti, vt fi dicatur Petrus eft wliquis , omnis eft ter- capite, quantuin ad præsens spectat , folet in primis diuidi vocalis minus synca shegorematicus, preter, oft aduerbium, , eft coniun- terminus in fignificatiuum,& non significatiuun : ille eit,qui aliquid tie & fic de alijs. Immo Fuent. cit. hac ratione tenet etiam voces significat, vchæc vox homo , qui naturam fignificat humanam, ifter non significatiuas effe terminos , nam dicimus Bliteri nihil fignificet, qui nihil fignificat, vt Blittri, Buf, Baf. Sed vt ita diuisio lit cat. Quin etiain Arriaga ob id addit litteras ipfas esse terminos,quan- reétè tradita intelligi deber de termino in prima acceptione assignar do solz accipiuntur , nam dicimus A ett littera. Verù in probabi- ta cap. præced. nam in secunda acceptione omnes termini sunt signilius alij negant , quia aduerbia , coniunctiones, & alia id genus nun-ficatiui , cuniese poflint fubiectum, & prædicatum in propofitioquam ratione fui, & forinaliter fumpta fungi poffunt munere fubie- ne : terminus igitur vocalis in tota fua latitudine fumptus diuiditur éti , & prædicati, vnde in allatis propofitionibus femper aliquod in significatiuum , & non significatiuum : quæ diuisio vt benè persubstantiuum intelligitur , in cuius virtute funguntur illa officio lub cipiatur, cum terminus yocalis conftituatur in ratione fignificaniecti, & prædicati, vt in illa propositione Petrus eft aliquis à parte tis per significationem, videndyın ett quid fit fignificare, & quid fit fiprædicati fubintelligitur homo , & fenfus eft Petrus est aliquis homo, gnum à quo verbum fignificare deriuatum eft. & in alijs à parte subiecti fubintelligitur vox , vel quid simile,vt idem Signum ex Auguit.z.de doct.Chrift.cap.i. eft illud , quod præter fui planè fit dicere omnis eft terminus Jincathegorematicus, ac dicere hæc cognitionem , quam ingerit fenfibus , facit nos venire in cognitionem wox omnis eft terminus fincat hegorematicus, & fic de alijs,quod eo,vel alterius , v.g. hæc vox homo præter 1peciem, quam imprimit in maximè de vocibus non significatiuis dicenduin elt; Quod fi opposi- auditu , vt fonus elt, facit  nos venire in cognitionem alterius scilitain opposicionem sequi velimus,tunc cum Tatar, quein seq. Arriaga, cet naturæ humanæ, vnde fignum debet effe tale, veillo  cognito per tract.1.com.3.ad 1, dicendum eft ad hoc , vt aliquid fit subiectum fenfus , mediante illo deinde veniamus in cognitionem rei, cuin qua in propofitione fufficere , vt fit vox fignificatiua naturaliter commu- lignum habet connexionem ; hinc fignificare nil aliud erit, quàm niter , ideft , vt poßit repræsentare feipfam , quodelt fignificare aliquid aliud à se distinctum repræsentare potentiæ cognofcenti ; ex large.  quo patet fignum dicere ordinem, &ad potentiam cognoscentein Sed adhuc dubiuin est de nominibus ipfis substantiuis folitarie cui repræsentat, & ad rem significatam, quam reprælentat : Diuisumptis ; &extra propositionem s poflint ne dici termini , nam ditur porrò fignum in forinale,  & eft illud, quod abfque fui præuia Arift. definitio allata videtur illis competere foluin, quando funt in cognitione aliud nobis repræsentat , & in eius cognitionem dupropofitione. Verum non ita rigorosè intelligenda eltilla definitio cit, quales funt fpecies impreffa, & expreffa respectu proprij obienam ve aliqua dictio dicatur terininus, noneit semper necesse, quod cti, & in instrumentale , quod præfuppofita fui cognitione facit nos actu fungatur munere subiecti , & prædicati, fed iufficit aptitudo, in alterius cognitionem venire , vt imago respectu Cælaris, veltvt ad tale inunus possit assumi , & non eam habeat 'repugnantiam gium relpectu feræ tranfeuntis ; qua de caula Scotus 2. d.3.quæft.9. quæ reperitur in aduerbijs , conjunctionibus , & fimilibus & quol.14, hoc fecunduin signum appellat medium cognitum , quia men substantiuum extra propofitionem dicetur terminus non in eo vc ducat in cognitionem fignati , prius petit iplum cognolci, ilsensu , quod actu extra illam exerceat officium termini , fed quia lud verò primum vocat præcisè rationem cognofcendi , quatenus intra illam fungi poteft hoc munere ; vnde dicatur terminus non præcisè eit quo aliud cognofcitur , & non quod cognofcitur . Si actu , sed potentia ; nec aliud probant Complut. cit.oppofitum fu- gnum autem inftrumentale elt, de quo agimus in præienti , & quod itinentes.  propriè dicitur fignum , & definitur ab Auguft. citat, ea tamen 3 Quoad alteram quxsiti partem Terminus vniuersiin sumptus di- definitio etiam formali conueniet , fi prima pars deinatur, & di uiditur in inentalem , vocalein ; & fcriptum vt notat Tatar. catur fignum effe , quod facit nos in alterius rei cognitionem tract.7. de fuppofitionibus comm. 1. $. Secundo sciendum, quæ di- venire. Hæc tamen figni defcriptio , quamuis fit ab Auguit, tra uisio lumitur ex triplici propositionuin genere ; hæc eniin propo dita , & ob canti Doctoris authoritatem ab omnibus pallim ro fitio homo eft animal li fiat mente , dicitur mentalis , si voce, vo cepta , non recipitur à Poncio difput. 19. Log. quæit. i, eamqu calis , li fcripto, dicitur scripta ; terminus ergo dicitur inentalis impugnat quoad veramque partem ; quoad primam quidem cum à vocalis, vel scriptus , prout subiectum, vel prædicatum propofi- fignum effe id , quod præter fui cognitionem , quam ingerit senpbu tionis et mentale , vocale, vel scriptum . Solent extrema quoque doc. redarguit , quia non complectitur omne fignum , quia po propofitionis mentalis termini appellari , quod quidem de propoli lent dari igna fpiritualia , qux deducerent in cognitionem tione formali , quæ eit actus , & fecunda operatio intellectus , in aliarum rerum, nec poflent percipi a fenfibus materialibus telligendum non eft, nam propo.icio in hoc lenlu ett yna fimplex Quoad aliam verò partem , in qua ait ; quod fignum facit 7  [ocr errors] ; no  [ocr errors] [ocr errors] [ocr errors][ocr errors] quod corianificatiuus, & ideo per se non significat aliquid , nec po-seca, ac de re patet. Vel ita intelligitur , quod partes termini inve ele lubecom, & prædicatum in propofitione , sed cum alte-coinplexi separatæ non retinent eandem fignificationem, quam hafins consortio , cuius fignificationem modificet lus, aliquis, inde vt notat Tatar.tract.7.com. 1. §. Tertio Sciendum, cio vera elt , vt conftat de partibus illius dictionis Refpublica  opeiro in cognitionem alterius eam impugnat , tanquam ab Arriag. 4 modificat , & facit taliter fignificare, idelt reddit eius fignificatio. raticam, quia obie£tum facit nos in cognitionem sui venire , & ta nem, vel vniuerfalem, vel particularem , vel affirmatiuam , vel met bon dicitur fignum. Rursus Deus ipfe facit nos venire in cogni- negatiuam: & dicitur aliqualiter fignificare , non quia verè , & protionem multarum reruin eas nobis reuelando nec tamen ab vllo priè non significet , sed quia fignificatum eius non repræsentatur vocatur fignum illarum rerum . Prætereà cognitio eft fignum vt res per fe , sed ve modus rei", idest exercendo modificationem rei, quzcognoscitur per ipfam, & tamen non facit nos in cognitio- alterius rei,qua de causa negat Arriag. sect.4. effe perfectè terminum. Dem venire.  Addit Tatar. terminum mixtum ideft partim cathegorematicum,parSed nimis andacter inficiatur Poncius doctrinam D. Augustini, tim fyncathegorematicum, &eft ille, qui impofitus ett ad fignifiqaam omnes venerantur. Vt communis Magiftri , vnde mirum esse candum aliquid, feu aliqua , & aliqualiter fimul , vt hæc vox ni. non debet , quod szpius hic Auctor minimo  rubore fuffusus  doctri- hil , quæ impofita ett ad fignificandam negationem omnis entis nam Scoti przceptoris audeat impugnare; Oprima enim eit illa hæc enim ipsa negatio eft illud aliquid , quod fignificat , quatenus descriptio quoad omnes partes , fi benè intelligatur , namn duz  nain duæ verò illam negationem fignificat vniuerfaliter cuiuscunque entis , folent a fignari conditiones alicuius , vt alterius rei fignum di- dicitur fignificare aliqualiter , fic eciam fignificar subiectum procatur , vna eft, quod nos ducat in illius rei cognitionem , al- pofitionis indefinitæ , nam in materia necessaria æquiualet vniuercara eft , quod ducat in eius cognitionem , quatenus cognicas lali, vt homo eft animal æquiualet huic, omnis homo eft animal, & quarum conditionum vtramque oprimè exprimit definitio figni in materia contingenti æquiualet particulari , vt homo currit 25 Auguftino tradita ; nam per priinam partem definitionis secun- æquiualet huic aliquis homo currit . Ad hoc tertium genus reducit dam exprimit conditionem ; vulc eniin rein , quæ inseruire de- Tolet. lib. 1. cap. 12. & Arriag. sect. 4. omnia aduerbia v... som bet pro alterius figno , prius noitris sensibus cognitionem sui in- pienter, doctè , conc. Sed non placet , quia cum discrimen inter termigerere debere , pecificat autem fignum effe debere fenfibile , quia nos cathegorematicum, & lyncathegorematicum sumatur præser. vt notar Doctor 4. d. 1. grætt.z. & 3. figna fenfibilia sunt maximè tim in ordine ad propofitionein ipes pro fianu ifto excitare intellectum coniunctum à sensuum & per fe poteft effe fubiectum, vel prædicatum propofitionis , ille ministerio dependentem , vt in alterius rei cognitionem veniat; verò, qui non poteft effe fubieétum, nec prædicatum, nisi cum adper alteram verò partem definitionis altera quoque conditio ex-dito, consequenter aduerbia omnia erunt termini fyncategorеinatiprimirur , contra quam nil vrgent instantiæ à Poncio adducta ci, quia se sólis , & fine addito non poffint effe fubiectum, vel prequia obiectum facit venire in cognitionem fui , non alterius , dicatuin propofitionis , & per se non significant aliquid , sed potius hoc facit venire in cognitionem lui , quatenus cognicum , vt fa- aliqualiter . it lignum , sed quarenus cognoscibile ; nec etiam Deus hoc mo Potiori ratione ad hoc tertium genus termini mixti nomina adiedo ad inftar figni ducit nos in rerum cognitionem , quatenus ctiua reduci poffent, quamuis enim Hurtad. disp.l. sect. 10. morcognias , for eas reuelando, quod adhuc facere possec, etiam-dicus contendat esse terminos syncategoremnaticos, quia non signis prius à nobis non cognosceretur ; cognitio denique effe ficant per se , sed consignificant, v.g. bonus, non significat per se, bgnum rei cognitx per ipfam formale, ve dicebamus , non & determinatè aliquid, nisi addatur alicui , v.g. Petrus bonus , Taautem inítrumeatale , quod folum propriè dicitur fignum & men fi nominum adiectiuorum fignificatio benè confideretur , videab Aug. definicus , & ideo cognitio propriè loquendo non di bimus , quod licet indeterminacè aliquo modo fignificent , ratione einer facere nos venire in cognitionem rei , quam repræsen- tamen formæ fignificatæ fecum afferunt aliquam determinationem , 126 , quia non ducit nos in cognitionem illius rei.', quatenus nam do&us, v.g. doctrinam importat, quod non eucnit in fignis quancognica, lea vt medium cognitum, fed vt racio cognoscendi ; so- citatis omnis, nullms, doc. quæ nullain prorsus, rem determinatam lum autem fignum inftrumentale eft illud, quod hic definitur. fignificant. Accedit, quod nomina adiectiua poffunt esse faltim præ  Et hoc ignem inftrumentale adhuc duplex eft , aliud naturale, dicatum in propofitione v.g. Petrus eft doctus , quod fignis quantitakeit , quod ex natura sua independenter ab hominum voluntate tis prorsus conuenire non potest , ergo nomina adiectiua commodè aliquid reprzsentat , vt fumus ignem , & vniuersaliter omnis ef- ad hoc tertium genus termini possunt reuocari , quod etiam tenent sutus fuam cusum , qui præsertim fi sensibilis erit , dicetur tic Casil.cap.3.& Arriag. cit. cum significent aliquid,& aliqualiter, vnşun cauz juxtà sensum definitionis allaræ. An verò ita è contra de remanet fola nomina substantiua esse propriè terminos categorecala dici pole fignum fui effectus , negar Hurtad. disput. 1. fet.4. maticos, quicquid hic dicat Ouuied. quia ei cauíz cognitio ducat in cognitionem effectus , tamen, 7. Rursus terminus categorematicus subdiuiditur in fimplicem bos et ordinata ad illum repræsentandum. Sed planè non mi- seu incomplexum , & compositum, seu complexum, quam diuisiomes ordinata et cognitio causæ ad nos ducendum in cognitionem quidam fic explicant, quod complexus eft ille, qui constat ex ben efectus à priori, quàm cognitio effectus fic ordinata ad noti- pluribus dictionibus, vt homo albus incomplexus, qui vnica gautiam anfz à pofteriori, quare ratio Hurtad. parum valet . Ac in- der dictione , vt homo, &albus, ita Roccus lib.i. introd. cap. 8. quinz alij, quod licet ica res fe habeat , sola tamen cognitio, qux Blanc. libr.z. sect.2. At ve bene monet Tatar. tract.1. coin.4. hæcexperfectum habetur , dicitur haberi per signum, vnde sola demon- plicatio potius grammaticalis eft; grammaticus enim vocem illam Hracio , pofteriori , quz elt per effectum, dicitur a signo , & ideò appellat complexam, quæ conftat ex pluribus vocibiis, & eam inSolum efectus dici poteft fignum causæ , non è contra . Verùm ne- complexam , quæ conftat vna tantum , at non fic eft apud logique hoc viget , licet enim cognitio habita per effectum veluti sen- cum , qui non attendit vnitatem , vel pluralitatem vocuin , ied Ebuiorem caula , magis propriè dicatur à ligno , nil tamen im- conceptum in intellectu, cui iltæ subordinantur, vnde etiamfi fint pedit, quin & cognitio habita per caufam posic dici à figno ab- plures di&tiones inter se connexx , fi tamen in inente vnum tanfolutè loquendo. Pocelt igitur etiam causa dici fignum fui effectus, tum generant conceptum, terininum conitituunt incomplexum &przsertim quando sensibiliselt , vnde à Theologis facramenta di- vev. g. Marcus Tullius Cicero,& è contra fi vna tantum fit dictio, cantur figna gratia , cujus funt causa , ita clarè colligitur ex Do-conceptum tamen generet complexum,erit terminus complexus;vt Gore .d. 1. Juzit.2. $.De fecundo principali, & fequitur Cafil.cit.& nemo, amo Semper, quæ æquiualent his, nullus homo; Sum amans,omni Atriaga difputat.3. fect.2. Aliud vero eft lignum artificiale, feu ad tempore. placitum, &et: quod ex hominum impofitione aliud repræsen Alij proinde fic explicant, quod terminus incomplexus eft ille, est , fic ramis et lignum venditionis vini , fonus campang elt cuius partes abinuicem feparatæ nihil fignificant , aut non lignihfgrum lectionis, & vox illius rei, ad quam fignificandum eit im- cant illud, quod in integra dictione fignificabant, vtv.g. Dominus pofita. Vbi tamen eft aduertendum etiam in vocibus ipsis non eft terminus incoinplexus, quia licet partes , inquas potelt diuidi aprum fignificationem ad placitum reperiri posse , sed etiam natu- scilicet Do, & minus fint significatiuæ , tamen in toto , & integra salem, ve paret de gemica infirmorum , & latratu canum : & ideò dictione hanc fignificationem non retinent: Complexus verò eft iltemiaus vocalis fignificatiuus fubdiuidi folet in fignificatiuum na-le, cuins partes eandem retinent significationem , quam habebant en lecundim tuam realem entitatem , ve vox elt , & fonus quidamn ita Amicus g. 2. Ruuius q. 4. Complut. cap.3. Sot. lib. 1. cap. 9. de caufaeus , Id fecundum quod impofitus eft ad res ipsas figni- Ioan. de S. Thom. lib... fum.cap.4. & alij paflim. At hoc dupliciter leedias, & conceptus mentis exprimendos, in hoc enim lenlu vo- intelligi poteft, vel ita , quod terminus incomplexus fit ille, cuius senere dicuntur ad inftitutum Dialecticum, vt dicemus disp. partes Ieparatæ non eandem habent significationem , quam habevocibus , vbi ctiam declarabimus , per quid constituatur ratio bant in integra dictione etiam  figillatim fumptæ, in quo fenfu 10  qui videntur Auctores citati; & hæc expofitio falla elt , quia hic tercatching crematicum, Pigncathegorematicum , cathegaremaci- plexi ( quicquid dicat Hurtad. ) & tamen corum partes separatzean the Deinde terminus ad placitum fignificatiuus fubdiuiditur in minus Agricola, Prorex, Respublica, & fimiles, funt termini incombeiden laine fonat , quod per fe fignificatiuus ; & ideo per le den retinent fignificationem , quain habebant in integra dictione tode webomo, animal: syncathegorematicus idem latinė fonat, ticatiuæ , quia  ve tales componunt illa nomina , venotat Fones , )  vt omnis , diétione  [ocr errors][ocr errors] 8  [ocr errors] wes satenus adiuncur cachegorematico , seus fignificationem nitatein , quam non fignificant feparatz", nec in ipfa dictio  Megeri, Belluri Tom. I. Logica .  A 2  ne  [ocr errors][ocr errors] [ocr errors] ne figillatim sumptæ ; traditur à Scoto 4.d.8.quæft.z. $. Aliter ergo, y uerf. propè finem, terminus absolutus eft, qui nihil connocat ideft vbi docet partes dictionis nunquam fignificare conceptum fimpli- qui præter genus , & differentiam, quæ sunt per se partes conceptus cem , quem dictio significat , & videtur ipfius Aristot.libr. 1. de eius, nullum extraneum secundariò requirit cointelligendum, quod interp.cap.z. vr inf. dicemus tract. 2. cap. 1. Verum quia adhuc ali eius conceptum quidditatiuum ingrediatur, vt perfe&tus, & quietatiquis vrgere poffet , quod nec etiam partes orationis , vel termini uus euadat,tales termini sunt bos, homo, & fimilia concreta subltan.de complexi , lignificant conceptum coinplexum, quem tota oratio, cialia prædicamenti fubitantiæ , nain etsi concernant fuppofitum proaut terminus complexus significat ; præltat dicere cum Tatar. cit. priæ naturæ , tamen quia natura cum supposito non facit vnum per quod terminus incomplexus eft ille, qui subordinatur conceptui in accidens,vt forma accidentalis cum subiecto , idcò totuin illud comcomplexo,ècontra verò complexus eft, qui subordinatur conceptui pofitum ex æquo importatur, non verò principaliter , vnum, & in complexo in anima , etiam fi vnica vox effet , dummodo ad aliquod recto , secundariò aliud, & in obliquo. Terminus verò connotacicomplexum fignificandum impofita foret,quod ipfe probat, quia ali- uus è contra elt,qui vltra principale significatum, & in recto,aliquide cui fimplici voci , cuius partes feparatæ non eandem retinent signif- aliud dat intelligere secundario, & indirectè, veluti necesarium ad cationem,poteft correspondere conceptus complexus in mente, fiad habendum conceptum rei perfectum,& quietatiuum,fic Pater dicitur aliquod obiectum complexum significandum imponeretur,imo si lit connotare filium in råcione termini, accidens subftantiam in ratione tera A,(inquit Tatar.) imponeretur ad fignificandam bominem curre- subiecti,materia formam in ratione comparcis, quatenus hæc omnia Te tunc A,efTet terininus complexus.  licet fint extra formalem,& quidditatiuum conceptum eorum, quia Poftremo terminus incomplexus subdiuiditur in finitum, & infini nec genus sunt,nec differentia illorum, spectant tainen ad conceptum tum primuseft,qui aliquam rem certam,& determinatam fignificat, eorum integrum & perfectum,seu quietatiuum, vt Scotus explicat 4, vt homo,lapis. Alter eit,qui nihil determinatè fignificat, fed tantum d.12.4.1.lub lit.L. determinate negat, vt non homo non lapis,vnde terminus finitus eua Ex his sequitur omnia nomina abitracta tam subitantialia , quàm dit infinitus, dum ei immediatè præponitur negatio, & hic terminus accidentalia else absoluta, non è contra, nam homo est terminus non efficit propofitionem negatiuam , quia negatio non cadit fupra absolu cus, non abftractus, id tamen icà intelligendum eft, quod copulain.  nomina abitracta subftantialia tam fecundùm rem, quàm fecundum  modum fignificandi fint absoluta, accidentalia verò ratione tantum CA PV T III.  modi fignificandi , quia fecundum rem fignificant aliquid alteri ad  iacens. Sequitur etiain non omnia connotatiua effe concreta , 'vt arDe Terminorum multiplicitate ratione modi significandi. bitrantur multi, nam nomen creationis , & conleruationis non est  concretum vt patet , & tamen eft nomen connotaciuum, vt docet Rima diuisio termini, quæ ex hoc capite defumitur, et in Doctor quol. 12. art. 2. fic etiam nomen vitalis operationis non quid, vt exiftens in alio , quod concernit, vel vt fuppofitum propriæ arg.princ. nec è contra omnia concreta funt connotatiua, quia licet naturæ,vel ve subiectum, vc homo,& album , nam homo significac hu omnia concreta accidentalia fint connotatiua , non tamen concremanitatem in aliquo fuppofito naturæ humanæ exiftentem indeter- ta substantialia , nifi quando nomine adiectiuo fignificantur, vt corminatè, album significat albedmem alicui subiecto adiacentem & porcum, racionale, humanum , tunc enim significantur per mo. ideo omnis talis terminus fignificat aliquid ad inodum compositi, fi- dum alteri adiacentis ; ynde ratione modi significandi funt termini ue subitantialis, fiue accidentalis, vt homo fignificat habens huma.connotatiui nitatein, album habens albedinem. Terminus abttractus fignificat 10 Poncius in sua Logica parua cap.2, numer.14. hanc noftram, aliquid per modum per fe itantis, & non alteri inexistentis , vt hu non approbat explicationem , quia tunc nullus effer terminus ab- t manitas elț abstractum hominis, & fignificat naturam humanam ve solutus ea supposita quoad nos , neque enim poffumus habere vle luti à proprio supposito separatam; albedo eft abftractum albi, & fi- lum conceptuin diftin&tum , & quietatiuum de vlla re , quin necefgnificat formam albedinis , veluti à fubiecto, cui inhærebat , separa- fariò  habeamus conceptum de alia re ; ergo fi terminus ablolutus est, tam,abitrahere enim idem eft, ac ab alio trahere, seu separare, & ideo qui significat rem fine dependentia ab alia re , quæ requiratur ad omnis talis terminus habet modum sigificandi fimplicem , & non habendum conceptum quietatiuum eius , nullus erit terminus abcompositum.  solutus ; probat antecedens , quia si esset aliquis terminus abAltera Diuifio elt in absolutum, & connotatiuum , quam aliqui folutus , inaximè homo aut albedo , fed nec homo poteft intelita explicant , quod absolucus rem fignificat ad modum per fe itan- ligi perfectè abfque eo , quod intelligatur discursus , aut aliqua tis, connotatiuus verò per modum alteri adiacentis , ita cum To- alia operatio propria ipfius ; nec albedo abfque eo quod intelligalet. Auersa cap. 6. Complut. cap. 4. Quuied. in Summul. contr, 1. tur munus aliquod particulare , & proprium ipfius , per ordinem punct. 3. sed minus rectè, quia ilta explicatio pertinet ad terminum ad quod pofset diftingui ab alijs formnis , ergo nullus effet terminus concretum , & abitractum, cuin quibus confundendi non sunt ter- absolutus fuppofita prædicta descriptione . Deindè cæna, prominus absolutus , & connotatiuus. Ideò alij sic explicant , quod ue distinguitur à prandio , principaliter , & per fe primò fignisille sit termiaus absolutus , qui se solo eft perfe&è significatiuus, vt cat tempus vespertinum ; ergo fi terminus connotatiuus eft, qui verb.grat. Petrus, Leo, &c. ille verò connotatiuus, qui in fua fi- vltrà principale significat aliud indirectè , cæna non erit conno, gnificatione notat alium terminum, fine quo non perfectè fignifi- tatiuus faltim ratione temporis. Hinc aliter explicat hos terminos cat; primi generis funt omnia substantiua , fecundi generis omnia dicendo  dicendo , quod terminus connotatiuus ett ille, qui significat rem adiectiua , nam albus v.gr. requirit alium terminuin , vt habeat relatiuam , vt relatiua elt , atque adeò qui connotat terminum completam fignificationem, ita Cafilius l.1. tract.1. cap.3, vbi ait, eius ; absolutus verò , qui fignificat rem absolutam , vt absoluta quod licet à Philosophis foleant nomina connotatiua aliter vsur-eft ; cujus ratio eft, quod abfolutum opponatur relatiuo; ergo con- ! pari , logicè tamen, & grammaticaliter taliter vfurpari debere, notatiuus terininus , qui opponitur abloluto , debet elle relatiuus; icilicet quod sint talia nomina , quæ non habeant completam & hinc dominus , pater , magilter , Creator, seruus, creatura, significationem , nisi vel de altero prædicentur , vel alteri affigan- generans fimile, dinimile , lunt termini connoratiui ; Nec refert tur. Sed nec benè ita explicantur, quia , vt liquidò conftat , hæc quod fint etiam concreti , quia hoc competit ipfis fecundùm diuerexplicatio omnino pertinet ad terininos categoremacicuin , & fyn. Iam considerationein, sunt enim concreti, quatenus dicunt rein afcacegoreinaticum, nam ille elt , qui se solo elt perfectè significati- fectam aliqua forma, v.gr. doininus fignificat hominem habentem. uus, ilte verò non se solo perfecte significat , fed vt alteri adiun- dominationem; funt autem connotatiui , quatenus forma illa , quæ ctus , vt conftat ex cap. præced. at confundi non debent terminus afficit , est relatiua, & proptereà indigens ad conceptum aliquo alio absolutus , & connotatiuus cum categorematico , & fyncatego terinino; Hi verò termini lunt absoluti album, iuftus, fapientia, hurematico , quia funt diuerfæ diuisiones , & ex diuersis capiti- manitas, quia non significant formaliter relatinum,qua tale,nec relabus desumptæ , vndè valdè decipitur Fuent.cit.diff.2. art.2. eos con rionem. fundens.  Hæc tamen Poncij explicacio elt contrà communem modum lo9. Vt igitur ifta diuisio , quæ inter omnes præcipua est , & ad quendi Summulistarum,qui passim doçent in hac diuisione abfolutuin multa deleruit , rectè intelligatur , fcienduin elt apud Summuli non opponi relatiuo,fed connotatiuo;non ergò per terminum connoItas illud dici connotatuin alicuius nominis , quod non ex vi nomi tatiuum idem prorsus intelligi debet,quod relatiuus; Tium quia lice nis importatur, sed potius datur intelligi ex modo significandi prin relatiua quandain cum connotatiuis videantur habere affinitatem cipalis fignificati vt ex Scoto colligitur quolib. 12, art. 2. vnde quia vtraque dicunt quendam ordinem ad aliud, adhuc tainen ma non importatur primario , & directe, fed fecundario , & indire gnum inter ea vercit discrimen,ve infrà dicemus disp.8.q.3.art.1.pro ctè , & idco ingreditur conceptum rei , non veluti per fe pars eius pè fin. S. pro complemento huius art.vbi manifeftum fit terminú relati per modum fcilicet generis , vel differentiæ , fed veluti addicum uum, & connotatiuum non effe idein. Tum quia aliquod concretur abextrinseco , necessarium tamen , vt habeatur perfectus rei con accidentale v.g. album elt terininus connotatiuus,& tamen non e ceptus , & quietatiuus , fic cvena elt nomen connotatiuum quia li relatiuus, vt fatis de fe patet ; quod vero fit connotatiuus , probatui cet ex vi noininis, & directè solam importet comeftionem , tamen quia connotare, vi conftat ex vi nominis, ett Gmulcum vno aliud no ex modo fignificandi principalis significati dat intelligere tempus ve tare,non quidem ex prima nominis impositione, sed ex modo fignif spertinum , idque necessario cointelligi debet, vt habeatur conce candi principalis fignificati; at ita fe habet hoc nomen album, que ptus perfectus, & quietaciuus cænæ. Ex qua doctrina facilè colligi licet formaliter , & ex ipfa nominis impofitione fignificet to tur explicatio termini absoluti , & connotariui, nam ve docet Ta mai albedinis ; tamen quia fignificatur in concreto , ideo ratioi tar. tractat.7.comin. 1.9.2. fciendum, & Brataula quæft.7.& 8. vni- | modifignificandi cum forma notatur quoque subiectum fecundari  ergo  [ocr errors] digo elt terminus connotatiuus cum tamen non fit relatiuus : gularem tantuin significat, vel plura per modum vnius. Et vterque Tum quia cerminus relatiuus , vt fic , per se primò, & directè lubdiuiditur, communis quidem in transcendentem, & limitatum : refpicit aliud , & præcisè tanquam terminum, vt pater filium; Transcendens eft, qui conuenit omnibus rebus per omnia vagando, connotacillus autem secundariò , & indirectè , ac minus princi- vị Res, ens, vnum,bonum: limnitatus, qui pluribus quidem commupaliter , hoc enim est importari aliquid de connotato ideft non nis eft rebus, non tamen omnibus, vt animal, quod conuenit homide principali significato , sed secundario , ac veluri accessoriè ; ni, & equo, non tamen lapidi. Singularis verò subdiuiditur in deternec etiam relpicit aliud præcisè , vt terminum suæ dependentiæ minatum collectiuum,& vagum: Determinatus eft,qui per proprium ft conftar in allato exemplo de albo , quod lignum v.g. vel lapi- nomen, vel per commune cum pronomine demonftratiuo rem ipsam dem respicit , vt subiectum , non ve terminum , sed respicit il- singularem determinatè fignificat, vt Petrus,hic homo,ille homo. Var lud per modum anaezi, & accessorijex modo significandi principa- gus,qui rem fingularem indeterminatè fignificat, nempè mediante lis fignikcati , vt liquet de nomine coenæ in ordine ad tempus ve. termino communi,& figno particulari,vt quidam homo . Collecti, fpertinum  uus eft,qui plura; sed in vnum collecta dicit, vt Populus, Ciuitas, Neque rationes eius in oppofitum vrgent ; nam ad 1. negatur se- Senatis.Addunt etiam terminum fingularem ex suppositione, vt filius queda antecedentis scilicet ex hac nostra explicacione sequi nul- B.Virginis intelligitur Christus , quia supponitur vnum tantum hafum termmum elle absolutum , fed omnem connotatiuum , quia buiffe filium. facis conlilar non omnia nomina rebus impofita aliquid consignifi Sed obijcies , quod Petrus eft nomen commune fingulis hominiare ser modum annexi ex modo significandi principale fignifica- bus,qui hoc nomine appellantur,  Ciuitas etiam, & Senatus plura ficum, vnde hzc , & fimilia nomina erunt termini absoluti ; cum gnificant , ergo non sunt termini fingulares. Resp. nomen Perri vciquia vt inquit Doctor loc.cit. 4.d.12.quætt  . 1.sub lit. L. falsum eit non que eft commune pluribus, sed non res significata per Petrum, quia pole haberi vllum conceptum distinctum , & quietatiuum de Pater tale nomen imposuit Filio fuo , vt eum distingueret ab omni vllaze , quin neceffariò habeamus conceptum de alia re , que non alio:Ciuitas verò , & Senatus plura vtique significant , sed in vnum fit deeius ciencia , alioquio nulla poffet à nobis assignari definitio collecta, & hoc impedit, ne fint terminus communis , qui pluribus quidditation rerum , sed quælibet data effet per additamentum , conuenit etiam seorsim fumptis , sed adhuc erit terminus communis vnde inquit Doctor , quod quamuis formæ habere nequeamus hoc nomen , Ciuitas, fi ad hanc, & illam Ciuitatem comparetur, & conceptum perfeftum quietatiuum nifi cointelligatur illud , non ad homines in eadem Ciuitate degentes. cuius ett forma , & ideò quantumcumque essentialia formæ 12 Rursus Terminus coinmunis fubdiuiditur in vniuocum, æquiexprimerentar fine illo , cuius est forma, quamuis quidditas uocum , & analogum . Vniuocus eft , qui conuenit pluribus seeius indicaretur , tamen non esset conceptus perfectus quietans cundum idem nomen , & rationem importatam per illud nomen , intellectum , & ideò nec definitimus ; nihilominus causa- vc homo , qui conuenit Petro & Paulo non secundùm idem notuo , quod eft in fe quoddam compositum fubfiftens , fi conci- men , quatenus hic , & ille est homo , sed etiam fecundùm eanpianur in fe , intellectus ibi quiescit non requirens aliud coin- dem rationem per illud nomen importatam , quia hic , & ille est telligere ; & fic homo quidditatiuè , & quietatiuè intelligeretur animal rationale ; hæc enim eft ratio illi nomini correspondens.ÆAt hoc precisè quod intelligantur partes essentiales eius , absque quiuocus eft , qui conuenit pluribus secundùm idem nomen , O, quod intelligatur  aliud, quod non eft de essentia eius ; ne- at non fecundum eandem rationem illi nomini correspondentem, que ex hoc, quod hominis quidditas ex aliqua eius propria opera- fed fecundùm diuersas vt Canis dicitur de animali latrabili tione deprehendaur pro itacu ifto , sicut & aliæ rerum quidditates de sydere , & pisce, led huic communi nomini eadem ratio in in viuersum , fequitur omnia effe entia connotatiua , fed tan- omnibus non correspondet , sed prorsus diuersa , quia licet Cacùm ex operacione rei nos discurrere à pofteriori ad eius essen- nis terreftris & marinus conueniant in eadem ratione animalis ciam veftigandam , quod absque vlla connotatione fieri poteit non tamen in eadein ratione , & definitione Canis. Terminus ananon enim connotatio consistic in hoc , quod vnum cognoscatur logus eft , qui pluribus conueniens, vel fecundum nomen tantum, exalio , vel cum alio quomodocunque, sed ita vt ynum ex nomi- vel etiam fecundùm eandem rationem illi noinini correspondenDis uspofitione detur intelligi , aliud verò secundariò , & mi- tem , ita illis conuenit vt participerur ab eis non æqualiter , nus principaliter ex modo lignificandi principalis fignificati , vt & vniformiter , fed fecundùm prius , & pofterius , hic enim orcoolta in exemplo de nomine cænæ : Ad 2. negatur assum- do prioris , & pofterioris , & dependentiæ analogatorum ad prigeum nempe cenam, vt à prandio distinguitur , per le pri- mum elt ita analogiæ intrinsecus, vt benè dixerit Caiet  . de nomi. TO , & principaliter tempus vespertinum fignificare , quia no- num analogia cap. 1.in fine quafifynomina esse analogicè dici, & dimen hoc ex prima infticutione impositum fuit ad fignificandam ci per prius, & pofterius, vnde in omnibus lcholis semper per calem cornelionem, & folum ex modo significandi principalis fignifica- ordinem explicata fuit analogia, fic risus analogicè dicitur de honnici imanit tempus vespertinum , & ideo à prandio diftinguitur folum ne  ridente,& prato florente fecundùm nomen tantum,fed prius de hopenses connontum, quod fi contendas coenam per se primò signifi- mine,& pottea de prato metaphora inde translata,ens analogicè conare tempus vespertinum, vc à prandio distinguitur , adhuc erit ter- uenit substantię , & accidenti secundùın eandem etiam rationem inminus connotatiuus , quia secundariò, & minus principaliter co- trinfecè ab vtroque participatam, sed conuenit accidenti per accriburationem fignificabit, cum vtrumque ex equo , & per fe pri- tionem,&  ordinem ad subitantiam,sed quia de Vniuocis, Æquiuocis, mò fignincare non poffit, non enim hec duo talem  habent inter & Analogis latè difputamus infra disp.2.q.4.& 5.de hac diuifione pro les connexionem , & affinitatem , vt vnum per  le conceptum nunc hæc pauca fufficiant. facere poffiae. Ad aliam rationem , qua fuam l'ontius itabilie Demum diuiditur terininus in terminum primæ, & secundæ intenbar feacepriam , negatur afumptum , quod scilicet absolutum , vt tionis; terminus primæ intentionis eitille,qui impofitus est ad fignifiinic de eo loquuntur Summulistę, opponatur relatiuo, nam potius candas  res , vt funt in se independenter ab operatione incitectus, vt bace furnata, vt opponitur connotatiuo , vndè connotatio  eciam animal,& home. Terminus  secundæ intencionis eft ille,qui impofitus is rebus absolutis reperitur, vt constat in exemplisallatis de albo,ca- eft ad fignificandas res kib aliquo attributo rationis,quo non afficiun1,&alijs.  tur nifi negotiante intellectu, vt genus & Species, quod enim homo diTertia derum diuifio eft in terminum denominantem , & deno- catur species, & animal genus, hoc totum procedit ab opere intelminatum, feu denominaciuum, quç diuifiogrammaticaliter ità ex- lectus. plicatus , videorsinans fit à quo  denominatus deriuatur , vt à iuPitia iuftus , ab albedine albus; At apud logicum denominaciua  С А Р у т V. dicuntur ea nomina concreta, quę à fuis abftra&tis differunt in Dodo fignificandi , qui eft fignificare per modum adiacentis , &  De Vniuerfalibus, fue Predicabilibus . erundam illud nomen adiectiuum habent virtutem denomi- 13 TER  *Erminus communis vniuocus quando in ordine ad illa plu•  ra, quibus conuenit, concipitur sub secunda intentione fusmisas denominatiuus ille fit, qui formam fignificat per mo perioritatis vclut in ordine ad inferiora,dicicur terminus  vniuersalis, issi adiacentis any informantis“, & denominantis, feu qua- & dicitur etiam Prædicabile , quatenus prædicari potelt , feu affirtelesne kolum, quando nomine fignificatur adiectiuo, fequi- less, feu prædicabiles : Genus , Species, Diferentia, Proprium, & beso nos site quando nomine fignificantur adiectiuo ; & quia de cia cit , quia omne , quod prædicatur , auc  prædicatur in quid, dum nominis adiectiui ; fi in quid , vel dicit partem effentia , vel  totam efsentiain; si partem essentiæ, fic elt genus, vt anjinal; si toCA PVT I IV.  tam effentiam, fic elt species , vt homo; fi prædicatur in quale, vel De multiplicirate terminorum in ordine ad res fognificatus.  prædicatur effentialiter, vel accidentaliter ; si essentialiter , ficelt dif  ferentia, vt rationale; fi accidentaliter , vel intransmutabiliter , & 11  Rama diuifio termini, quæ fumitur ex parte rei figniticatæ, cum neceffaria connexione , & fic elt proprium , vt risibile,quod lieft in terminum communem , & fingularem : Communis cet fit extraneum ab hominis  natura", tamen eit cum illa necellab*,& fingulis. Terminus fingularis  calles qui mms remontinis tionem Proprii , & accidentis pertranfmufabiliter , cut intrauten ben consentemente communau al conuenit camnibus hominis tionem, et licet accidens, vel album : Abignamus autem diltin  A 3  Pria  Matry, Belluci Tom. 1. Logica ,