Grice e Passeri -- l'intelleto -- l'anima intelletiva

 At cum Latini uideanturhoc ne gare,nosrem itaeflecóprobarepossumus quoniam Arist.cum dederitcommunem Animæ definitionésubiungit,& propriam cuiusque gradus dicendam fore, & prior rem natura elTevegetatiuam senlitiua,quod i n c o d e m i n t e l l i g i t u r, n ó a u t e m i n d i u e r f i ş quoniam in eodem animato pofita fenfiti, uaponiturvegetatiua,& pofitaintellectiua nimortalibusalięponátur,quiaficutiseha bet vegetatiua in sensitiua, ita & fenfitiua in intelleétiua,quoniam in consequenterfe habentibus polito primo non ponitur se cundum ,atposito secundo ponicur primú. Itaq;essentiægraduúanimæcum fefecon fequátur,politapofterioridabiturprior,& per consequenscommunem Animæ defi nitionemanalogameffeoportet. Secun dum autem anobisposicum ,utintelligatur Animain scilicetintellectiuãimmortalem foresecundum quidautemmortalem , in tellectumquattuormodis dici,certumeft. depossibili,deinhabituspeculatiuo,&agé te. Vnusquisque horum modorum arguir IMMORTALITAT !. I 1 1 3 5 ะ o D intele  48 DE INTELL.HVM . intelletum corruptibilé,quoniamomne quodincipit,necessariodefinit:cumautem intellectus materialisinSphæranon detur fed tantuminpuero nuper nato,cum inces p e r i t i n S o c r a t e , u t ita d i x e r i m n e c e s s a r i o delinet.SimiliterintellectusagcnsinSocra teincipit,quoniáilicopulatur,ut forma & cumagensilicopulatur,intellectusinha bitu,qui genitusestdesinitintellectusetiá in actu speculans,cum de non specularitran seatadspeculationem ,uideturgenituscum autemampliusnonfpeculaturactu,definit este intellectus actu fpeculans . ita ut intel . lectusquodammodo,& propterdiuerfos respectusquossuscipit,dicaturcorruptibi lis ctfactus.fecúdum autem fubftantiam cú eadem fitsubftantiaintellectus agentis,& pofsibilis dicitur eternus & fimpliciter i m mortalis,quodrationibusabArist.acceptis itaefleoftendipoteft.Omne enim formas omnesmaterialesrecipiensestimmateriale intelleétusautem possibilisrecipit omnes formasigiturestimmaterialis,estautem ne cessarium tale recipiens esse immateriale . Quoniam quodintuseftextraneum prohi bet. Pomponatius támenstuderdestruere hanc rationem ,primum enim inquitillam nonconcludereproptereaquòdfiintelle 1 cus   1 1 h 1 1 ☺ ܀ 1 j IMMORTALITATE. 49 Eusmaterialis esetseparatusfequeretur,& fuamoperationemseparatam fore,quiaope ratioipfamessentiamconsequitur:atArist. inquitsiintelligereestficutsentire,ecce quod comparat operationem intellectus operationisensus,igiturvideturhæc ratio, potiusintellectummortalē probarc,quàm immortalem .NullaefthæcratioPompo Ratij,quoniam fequereturintellectumeffe uirtutem materialem , quod di&tum Arift. omnino negat.prætereavideturcommitte refallaciam afecúdum quidadfimpliciter, propterea quòd non ualct,pofsibilisobie &tiuedepédet,igituromnis intellectus.At cum Alexan,velitanimam intellectiuafiue intellectumpossibilemnonesseformā,sed; præparationemquandam ,qux& sirecipiat omnes formas,essetamcnmortalcm,peto abilloquidper preparationemintelligat, uelintelligitpuram priuationem ,uelpri-, uationem cum aptitudine,non primum: q u o n i a m priuatio fola nihil recipit, igitur priuationem cum aptitudineillumintelli gere oportet, igitur erit forma:si forma , ergomaterialis,quarepreparatiohæc non, recipiet omnes formas. Adiungit præte rea Pomponatius ,intellectus vnicam tan tum operationem habet,proptereaquòd D i j ynius  Secundaratio,qux noftram fententiam confirmat,accipiturabArift.in3.deAni ma.13.& isiinquibuspropofitain13.ques stioncanintellectussitintelligibilisquema admodúaliamaterialia-intelligibilia,foluit in15.Etintelligibiliseftficutipsaintelligi biliain his quæ funt finemateriaidem eft, quod intelligit,& quod intelligitur,quilo  DI INTELL HVM ." CUS 7 vniusvirtutisunicaeftoperatio cum itaq; intellectusfitvnauirtus,quęmediaeftinter: puremateriales& omnino abstractas,vna driteiusoperatio:esseautcm mediãexeoni titurostendere,quoniãintelligitvniuerfale infingulari,& quatenusintelligitvniuerfa le,comunicatcum abstractis,quatenusin singularicomunicatcummaterialibus,pri m u m dictú fublatum fuit,n ó inconuenire quòdvnavirtusdiuerfimodefehabens,di versasexercearoperationes,fecundum di &umapudmenullumeft,quoniam intel ligere fubftantiarum quæ omnino funtfe paratæ,est intelligere pereffentiam ,intelli gereautéintellectusestvniuersalisperspe ciem ,fiitaq;hocintelligerenonconuenit fubstantijsomnino separatis,quomodo na eritmediaparticipationeextremorum ,qux re eritadhucexhoc fundamento intelles Aus purematerialis.   IMMORTALITATE. Tertiaratioaccipituraquodamnorabia ti,Quoniam naturalisphilosophusuide túrdare duo eusnon eftcum Latinisinterpretandus,fed intellectumeffeintelligibilem,cum possi bilishabueritintellectum agentem ut for mam ,tunc eftintelligibilisperfpeciem , q u x actu eft fcilicetper f o r m a m intelle &tus agentis,& eftintelligibilisuelutiintelligere tixetenimfiintellectusintelligereturqué admodum dicútLatini,effetintellectusdo teriorisconditionislapide,quoniamlapis perfuamfpeciem intelligiturperfe,intel lectus vero peraccidens,intelligendola pidem per fuam fpeciem . Quare intelle dus materialis,&fiuideaturintelligibilis ficutialiaintelligibiliamaterialiaperspea ciem,nontameneodemmodoquoniam intellectusintelligibilisperfuamformam fitintelligents, intelligibileautem materias leminimè,dequibusfufiusinexplanatio neeiuslocidiximus. phy. fundamenta Metaphy.primú quòd deturabftractumin natura,nam fi Metaphy ,ignoraretabstractum ,eum non determinaret,alterum fundamentum eft quòd naturalisfupponit abftra&tum ,& qd abftractum* magnitudine ficintelligens, quod tribuítanimasticusfinequo Mera    phy.nonhaberet,quodabftractum fitina telligens.Adrem fiintelleétusessetmorta lis,nondareturMetaphy.quoniam per nullam naturam posset haberi abstractum esseintelligens,intellectusenim quimor talisestnonpotefthabereeandem opera tionem,cumintelligereintelligentiarum , quarefieffetmortalis,non habereturco gnitioeorum,quæperessentiamsuntsepa rata.Vltimaratioquæimmortalitatem Ani má confirmat,estquoniam felicitatéacqui ri pofle conueniunt Peripatetici omnes , quăhabereessetimpossibile,liintellectus effetmortalis.Pomponatius discurritagés defelicitates,illamcontingerehominibus, quoniamomneslībiinuicemfunt auxilio alijenimaguntsecundum intellectumpra: eticum ;alijautem secundum intellectum , Speculatiuum:rectè inhocdicit,fed,falli, tur,cum -velithominem effehominem per intellectum ,ideohomo exercetoperatiot nesmoralesperformam ,quaesthomo,& propterea inquitAuer.p moraliscapitfi, nemhominisineoquodhomo,quiqui demfinisestcogitatiua,& ideofoelicitas non competithominiuthomo,fedutin coquoddamdiuinumreperitur.10,Ethi. cap.9.Aliauita,& finispotioristo,ideo 1:19  DI INTLLL*HVM. nos   li er IMMORTALITATE. 53 F I N I S.  IS S nos cum homines fimus,non debemus h u mana curarc,sed perueniread immortale & fempiternum,peridquodinnobisdi uinum eft.Dequibusfufiusin expositione c o m .; 6 . 3 2 . d e A n i m a d i x i m u s ,