Bordoni
(Rocca di Riva, Riva di Garda). Filosofo. Grice: “Bordon is a
genius; my favourite tract is his ‘ludi romani,’ in a piece he philosophised
for Silvio’s figlio, whoever he is – but he also philosophised on
‘communication’ – and surely a game is a kind of communication – cf. my
‘conversation-as-game’!” Figlio di Benedetto. L’imperatore Massimiliano I
d'Asburgo lo nominò suo pagge. Si dstinguendosi come soldato. Nella battaglia di Ravenna, in cui padre e suo
fratello sono uccisi, mostra grandi doti di coraggio. Riceve i più alti onori
della cavalleria dal suo imperiale cugino che gli conferì con le proprie mani
l'Ordine dello Speron d'oro, aumentato con il collare e l'aquila d'oro. Lascia
la corte. Dopo un breve impiego presso il duca di Ferrara, decise di abbandonare
la vita militare, e s'iscrisse come studente di filosofia a Padova. Laureato,
reside al castello di Vico Nuovo, in Piemonte, come ospite dei Della Rovere, dividendo
il suo tempo tra spedizioni militari in estate e la filosofia in inverno. Ha quindici
figli, tra i quali Giuseppe Giusto Scaligero Bordone. Stampa una invettiva
contro Erasmo da Rotterdam, in difesa di Cicerone e dei Ciceronianus. È un
pezzo di invettiva vigorosa, che mostra una retorica brillante, anche se carica
dell'abuso del volgare, che forse non inquadrava affatto la vera essenza dei
ciceroniani di Erasmo. Una seconda invettiva, più violenta e abusive. Un
trattato “De comicis dimensionibus” (Delle dimensioni comiche) e “De causis linguae
Latinae” (“Delle cause della lingua”) lo resero il primo grammatico che segue
principi e metodo scientifici. Ha acute critiche basate sulla Poetica di
Aristotele, “imperator noster; omnium bonarum artium dictator perpetuus”. Considera
Virgilio moltissimo superiore ad Omero. Lode le tragedie di Seneca. I suoi
saggi sono tutti sotto forma di commenti. Considera “De insomniis” di
Ippocrate. Stampa “De plantis”. Stampa “Exercitationes” su De subtilitate di
Cardano. Altre opere: “Commentari su Teofrasto De causis plantarum” “Commenti
alla storia degli animali di Aristotele”. Combina autentica conoscenza,
ragionamento acuto, e osservazione dei fatti e dei dettagli. Anticipa il
ragionamento induttivo del metodo scientifico. Non si può mettere in discussione che non
abbia anticipato in qualche maniera il ragionamento induttivo del vero metodo
scientifico, anche se i suoi studi di botanica non lo condussero a qualche
forma di idea su un sistema naturale di classificazione. Rigetta la scoperta di
Copernico. Rimase ancorato ai dogmi di Aristotele nella metafisica e nella
storia naturale, così come a quelli di Galeno. Corregge alcune dichiarazioni di
Aristotele utilizzando i principi aristotelici. Le sue Exercitationes
basate sul libro De subtilitate di Cardano è il libro che dà a Scaligero la sua
notorietà come filosofo. Si lo riconoscoe come il migliore esponente della
fisica e metafisica di Aristotele. “Poetices libri septem”.“Oratio pro
Cicerone contra Erasmum” nel quale liquidava Erasmo come un parassita letterario,
un mero correttore di bozze. In queste Scaligero analizza il corretto stile di
Cicerone e indica 634 errori commessi da Valla e i suoi predecessori umanisti. "Imperatore
nostro, dittatore perpetuo di ogni buona qualità nelle arti". Dizionario biografico degli italiani. Quem ad modum natura frescante nascir non uno
modo circa unam cine isina soubine verfaturrem, ita nec ars. Na sicuti solis vis
quercum educit, atque firmat aqua putrefacit ignis absumit. Sic faber eidem
quercui formam abaci imponit: statuarius, lovis: architectus; tigni. Par item
ratio in scientiis est. Hominem contemnplatur philosophus naturalis ut movetur:
Geometra quatenus eum metiri debet. Medicus que a morbis aut vindicet aut
tueatur. Natura enim est ut es tartifex quasi quidam eorum quæ molitur: ita
artifex tanquam natura quædam eorum, quæ Ampalaya figurat. Hoc igitur quod est materia
prima naturæ vt ei formam imponat, id est artifici naturalis vogures cui
figuram indat. Res autem quum duplices mralint: aut materiales aut
immateriales. Et immate n'arece riales aut extra intellectu ut deus, aut
inintelle etu ut notions. Notiones appello rerum species mente comprehensas,
Quod utique manus agit in materiam, hoc intellectus agit in notiones. Ergo, ut
manibus subiectam materiam habet, aurum faber. Ita, intelleettu notiones
philosophus moderatur. Et enim quo pacto manus instrumentorum instrumentum est.
Sic ratio scientiarum. Est autem ratio vis animæ, qua id, quod ea præditum est,
boncinema comprehendit universalia. Comprehedimus au cinst tem vel per
inventionem vel per disciplinam. Ac per inventionem quidem paucis darum est ut
divinitus fierent sapientes. Per disciplinam autem pluribus. Sane disciplina
est scientia acquisita in Sdiscete. Discimus vero ab alio per auditu tanqua per
instrumentum, et per voces tanquam per nostas. Est enim vox nota caru notionu,
quæ in ani voce coulmasunt. Vocis affectiones tres: formatiositio, compositio,
et veritas. Veritas est orationis æquatio cum re cuius est nota. Compositio est
unio partium procarum proportione. Formatio est creation et figuratio. Itaque
orationem eiusque partes duo artifices diversis modis conteplantur. Dialeetticus
sub *ratione* veritatis tanquam subsine. Grammaticus sub figurationis et compofitionis
modo, vocarunt conitructionem, tanquam materiam. Nam tamet si grammaticus etiam
considerat si- gold move gnificatum, qui quasi forma quædam est, non ta men
propter se id agit, sed ut veritatis indagatori subministret. Accidit autem ei
postea ornatus ab oratore, et numerus a Poeta. Nam historia parum ab utroque
differt, sed ex utroque potius mista est. Grammatici igitur unus finiset, recte
grammas loqui. Quare in duo intendit: in partes ut parios tienen una funt, et
in easdem ut interferes pondincat compositione. Nam quod addunt, creía vitedi arte
esse: bis peccant. Neque enim ars est, sed scientia neque necesse habet scribere.
accidit. Scriptura voci. Neque aliter scribere debemus, quam loqua mur .Illa
quo que tertia parte, qua afribunt, iudicandi, non recte attribuêecncque na
ettio distinguitur a potestate per differentias forma costitutas. Et enim eo de
modo, quo scio, iudico. Fostre mo quod cfficiu interpretando ruautothandu merar
ut, id sane grammatici non est, sed lapietis procuiusque rei captu. Est enim
oratoru poetarumque, atque historicorus lectio disserta variis artibus, atque
scietiis non ad ipsos literatores potius qua in ad veros artifices pertiner. Na
quod ad interpretationem ipsam atrinei eadem ratio est; et componendi et composita
cognoscendi. Quippe orationem qui interpretatur codem modo eam resolvit in partes
quomodo eam qui construxit ex iisdem partibus comparavit. Tresigitur cum sint
rationes literaturæ. Prima figurandi. Secundaria significandi. Tertia
componendi. Prima quidem diligentissimi viri receviores exactiflimetra
ettarunt. Secundam non ita plane. Tertiam exautorum observationibus satis
admodum sunt assecuti. Verum quunon solum vsu, atque autoritate partes hæc
onftenç sed etiam ratio ipsa naturalis magna multaque loca sibi vindicet. Quæ illi
ipsi diligenter sunt executi, nullius nostrum opera indigere arbitrabamur. Quæ
vero rationes ab his sunt omislæ vel quasi ignoratæ vel quasi relictæ nobis,
necessario hoc opere erunt perscrutandæ. Non solum materia opus est, certify limitibus,
sed etiam ordine atque instrumentis. Ordinem duplicem esse. Unum ab elementis
ad composita, alterum huic contrarium. Instrumenta item duplcra: altera naturæ
notiora, nobis vero mie nous nota: altera bis contraria. Anale Hitler imptam
materiam certisque limitibus cir per se ettenosse possimus. Duo sunt docedi,
totidem queii dem discendi modi. Alter quo quid suas in partes resolvimus, ut
si navim ignoranti cuipiam, primum nome edam. Deinde quid sit edifferam: postremo
cuius rei causa structa sit, ostedam, partibus enumeratis. Hæc via resolutoria
ab Aristotele dicta est. Is modus nobis notior est, quippe moim totum ipsum
repræsentatum specie primum in note scit, a quo ad partes indagandas ipsas possea
fya ducimur. Alter modus huic cotrarius est, naturæ ha infille quidem notus
atque certus, quem componentem dicimus. Propter ea quod acceptis partibus totum
ipsum ex ædificamus. Galenus frustra ad didit tertium quem definitivum vocat. Cum
ta men a resolutorio nihil differat resolvimus enim totum res est ipsa definita,
definitio autem notio speciei. Præstantior autem via utique cela ea est, quæ componere
docet: tum quia naturam imitatur, tum quod excellentiam tradentis ostendit
ingenii, quod necesse est omnia habeat in numerato atque ordine disposita ante,
quam ani mum ad dicendum appellat. Ad hoc, nisi a primoribus elementis
ordinare, necessfario cogêris idem, sæpius repetere. Universus igitur docendi ordo
rls is quum lit, singulæ partes quo consilio quamperte se et iffime recenferi
tractarique possint videamus. Discere dicimur cum ignotum per *indicia* quædam
percipimus animo. Hoc bifariam esse potest. Nanque *indicium* illud interdum
est po-Apossterius co, quoddiscimus, veluti cum significatio vocis huius,
gloriosus intelligitur posse accipi in bonam partem per exempla lumpta de Cicerone.
At sane id prius significavit quam sic Cicero utendum sumeret. Et tamen per Ciceronem
ita mihi notum fit. Est alterum in diciorum genus A hun natura prius. Et caussa
quasi quædam eiuscerei thi quam
discimus, ut cum per gloriæ significatum acper flexum illius vocis descendo ab
origine ad usu meum, quem in Ciceronis libris deprehendi ac prior quidem notior
ac facilior est. Alter ut paulo obscurior, ac minus sæpe notus nobis, ita
excellentior tanto quanto certius scimus quum per causam quam per accidentia
cognoscimus. Hoc igitur duce abipfa philosophia in Latinarum vocum naturam, ad
rationes investigandas, deducamur. Duplices partes: alie ex quibus vox
constituitur ut ex materia. Ab a tangu species sub genere perfectam scientiam,
non definusone acquire sed etiam ex affectuum cognitione. page Sligitur est a partibus
incipiendum, propter ea quod causæ sint iplius totius, quodnunc tractanas: 11offeinter
est, earum rationem duplicem esse. Et enim cum dicimus, in, Dictione, partes
esse alias simplices, cuiusmodi literæ func, ar lias compositas quales videmus
syllabas. Ex his iudico elementis integram vocem fieri, atque coalescere. Cum
vero dicimus. Dictiones aliæ sunt nomina, aliæ verba. Non has altendo partes
Wycius eile modi ut per eas concrescat nomen, sed quæ ipso genere tanquam re
universali quadam comprehendantur inde recte pronuciamus, tam nomen, quam
verbum dicttionem esse. Cum aute PH*2.poilim genus ipsum intelligere etiam
seclufss par mi ne tibus his, quasi pecies appellanimus. Necessario fatebimur,
inapte natura i pecies esse illas post genus. Si quidem genus materia quasi
quædam spe cieru v cít. Contra, quoniam genus ipsum animo perfecte capere
nequeamus, niii partes, quibus constat, perspexerimus. Necesse erit ut primua
de his partibus, deinde de genere, hoccli de diction quæ est materia nostræ
operæ subie et ta, tumde speciebus fermo noster instituatur. Videndum igitur,
quid litera: mox quid syllaba. Tertio quid diction. Postremo quæ species dictionis.
Quoniam vero perfecta Scientia non ex sola ha si betur definitione, sd omnes quoque rei affecttus cognoscere
oportet: de ipsis affectibus cuiusque partis quid veteres prodiderint quid nos
sentiamus, perspiciendum erit. Definituro litera, nominis prius originem
querendam. More peripatetico inde errures multos ecolligit igo corrigit. Ante
vero quam literam definimus, sicuti sie ce in omni definitione, nomen ipsum
estex- Nimm an plicandum. Quippe ex cuius interpretatione facilius rei ratio
nota sit. Togam.n. definiturus, cam si norim ategendo dietam, sane vestigando
cius genus sic inveniemus. Esse lana text ad tegendo, ita de litera acturi,
vera eiusce nominis rationem ex figura emergere căperiemus, quu eas certis lia
Ale! neis contineri videbimus exeptis nanq; cx prisca mily nominis origine
aliquor elementis, quu primum di ettæ essent lincaturæ, literæ possea fa ettæ
sunt. Scut apud græcos redivirala otlew sexuuris. Euenitde inde ut quoniam
album nigre dinea spergeretur, atquei quasi officeretur, ut ea sgnificatio
latius fufa fit, et litura inde etiam macula diceretur. Obliterare autēverbum
no a literis ut dixere sed a lituris deductu est, versa scilicet vocali. Quem ad
modu a fænus fæneror et a pignus pigneror, et a têpustepero: fica lincando,
linere, unde lineaturæ, et literæ, etlituræ, ex code fonte æque omnia. Neq enim
alituris literæ quiade lerentur. Prius enim factæ, quam deletæ sunt. At formæ
potius atque cueras rationem, quam intea ritus habeamus. Ex his constat eosdem
veteres, non recte quasi legiteram commentos esse:vtex crema pars vocis ab
itinere fingatur. Atque id A iiij. que Huskha Om quoque non geminata consonante
ut consueue re, scribendum esse: sub sux nanque originis for ma produxit primam
natura. Si igitur a lineis di eta est, et linea minima corporis dimensio est. Erit
profecto litera minima pars dictionis. Accidit enim dictioni cuipiam, unica ut
litera contineatur, ibi enim est pars et totum idem. Sed sicuti ex elementis
constant mista naturalia, sic ex lite mlaliris dictions, unde elementorum
quoque no men fortitæ merito sint. Simul ut hinc refellatur veterum sentential,
qui falso literas notas dixere, elementa autem pronunciationes. Nam ut litera
sola nota sit, satis habemus at
elementum et i plum hoc sit quod pronunciatur non autem ipsa pronunciation et
ipla nota æque, siquidem est pars dictionis ipsam constituens sicuti ignis, aer,
aqua, terra, corpora naturalia hæc nostratia. Sed et par corūdem error in
literæ definitio. Primo nan que partem vocis dixere quare aut non eruntli teræ,
quæ script nõdum pronunciantur, aut falso definierint vocem, esse aerem percussum.
Sed neque recte neque necessario adducut vocis de carregare finitionem. Neque
enim ad literatorem sed ad mus philosophum spe ettathoc, aquo id quod ipse sta
tuat accipere debemus. Quin ipse quoque vocem in libro de interpretation non
definivit: quum alioqui et coniunctior esset pars illa cum cætera philosophia,
et interpretatio vocem habeat pro instrumento, itaque divinus ille vir per
vocem definitiones attulit, vocis contemplationem ad philosophum naturalem
retulit. Quod si quis pertinacius contendat, necessario definiendam vocem esse
in literæ definitione, quasi genus quoddam: cogetur idem fane, quid aer sit
quid, percussio, definire, atque porro, quemad modum frat auditus, ostendere.
Verum ii ignorarunt, no omnia principia discutienda esse, sed quibusdam eorum
certis in scietiis simplici intellectione acquiescendum, ipsam que principiorum
rationem ad solum metaphysicum pertinere. Quam obrem grammaticus hic fatis
habet vocis tantum nos se significatum: non est igitur necessaria. Non est item
vera quum dicit aerem tenuissimum: te a dor Larmes nuenet crassum significat
partium positionem. Samorato tenue enim quum opponitur crasso significatrarum.
Sic dicimus crassum aerem, raru aerem esse nuem. In aere igitur Bæotio non
pronunciabitur litera quem aerem crassum fuisse proverbio quoque circunfertur.
Sed illi ut minimam pare name tem literam esse ostenderent eius materiam
scilicet aerem, tenuissimu esse voluere ut minimum significarent. Sed tenue non
excludit longitudinem. Itaque non erit aer minimus. Præterea in codem genere
nullum minimum minus alio minimo est: at litera alia aliis minor quædam enim
unico tempore fluit alia pluribus constat, et quædam dimidium alterius est. Nam
1 est duplex ad 0, et ipsa interdum sui ipsius, cuius modi sunt communes vocales
apud græcos. Ad hæc aiunt definitionem esse a substantia: at eer vocis
substantia non est, sed materia subiecta. Accidit enim vox aeri. Hic enim
substantiam pro essentia capiunt at essentia vocis non est aer: neque enimgenus
fius est, aut differentia: sed percussio, aut elisio ge AV. nu IvL. nys est
summum proximum autem genus, est fo nusis enim ordo est. Sonus e percussione
corpo vor a wheru, vox, sermo. Est enim sermo dispositio vocu articulataram ad
interpretandum animum.Vox, sonus ex ore animalis. Sonus qualitas obiecta au
ditui ex occursu corporu. Ita que n eid quide re et e, strepitum vocem esse
inarticulate. Strepitus es nim est sonis pecies, sicut et vox. Neq divisio
proba est, cum dicutin articulatas voces eas, quæ nul con lo proferutur affectu:
nãomnis vox est ab animi affectu. Est enim data animalibus ad expressione
voluntatis ut in quinto historiaru latius disputa uimus. Et multæ voces ab esse
et u proficiscuntur quæ sunt inarticulatæ, ut gemitus et sibilus venatorum. Sed
neque recte a brutis excludut articulatas: ouiu enim voces adeo clare scribe
possunt ut ab ipsis verbum apud nos formatum sit, balare. Literatas aute voces
aut illiteratas perinde atque scribi possent vel no possent, etia do et iores
dixe re, ut est apud Gelliu lib.xi. Non decreto, inquit, iussoque, sed tacito,
illiteratoque atheniensium consensu. Quare articulata sit quæ scripto excipi
atque exprimi valeat. Inarticulata, quæ no. Possit Vorige meo autem quis
dubitare, an necessaria sit definitio dimisour ettionis syllabæ, literæ per
vocem: præfertim cum philosophus in libro siegulweias sic egerit. Quibus
respodemus id eu fecisse quonia de elocutione feribebat, qua vocat interpretationem,
Sic nos vocem in his libris, prodictiöe scripta accipimus, quoniam vox esse
possit: idque ex usu vetera Latinorum. Atisti vocis partem cum dicantlitera,
voce ma; acrem percussum litera tantum in aere ponunt. Ergo cum scripta erit
non ei competer definition neq; cum in intelle et um recipietur. Poteste nim
nunquam fuisse in pronunciationc. Litere definitio. Differentie generica,
quibus species litera rum constituuntur. Affecttus generice proprio communes.
Quid primum horum natura fa, quid primo loco tradedum. Itera igitur est pars
dictionis indiviisibilis comuni Nam quanquam sunt literæ quæ de duplices una
tamen tantum litera est sibi quæque certum sonum unum servans. Ita 12 magnum
dietum est non autem compositum neque enim duo parva cotinettanqua partes sed
duabus temporibus v pas tra et us indivisibilis. Litera ergo genus quoddam est,
cuius specics primariæ duæ, vocalis et consonans, quarum natura et constituțio
non potest percipi, nisi prius cognoscantur differetiæ forma Eles, quibus
factum est, vtinter se non convenirent. Quire de ipsis differentiis in communi,
deq affectibus prius dicendum est. Litere differentia generica est, potestas quam
nimis rudi consilio veteres accidens appellarunt, est enim forma quæ dami
plefexus in voce quasi in materia propter quem flexum sit ut vocalis per se
possit pronunciari, muta non possit. Ex hac potestate ortūno men est, qui est affectas
proprius, cuiusque literæ, ce consequens cam vim quæin pronuntiatione sita est.
Figura autem cít accidens ab arte inftitutum: potestenim etle litera sine
figura: pote itque attributa mutari, acque solum per nationcs sed etiam eidem cidem
genti aliam atque aliam diversis seculis in usu suifle. Neque vero quod veteres
fecere, hæ Olyfolæaffe et iones assignandæ sunt literis sed etor do. Quædam
enim natura sua aliis priores sunt neque hac ferie qua eas accepimus ab
antiquis Ordgaut ortæ, aut disponendæ. De potestat cigitur pri ha trasmum
deinde de aliis scribendum esset. Veru quia a facilioribus semper est
incipiendum a figuris, notulis que ipsi spingendis auspicabimur quaru causas
possea explicare instituemus simul et numerum et ordinem ex priscis historiis
narrabimus quem suo loco tandem corrigemus. Historia literarum, Figura, Numero,
Ordine. Iteræ primum fuere sexdecim numero, a more on spiciis receptæ: his
notulis, A, B, C, D, E, I, K, L, M, N, O, P, Q, R. Palamedem autem duas
adieciffe bello Troiano Duabus ab Epicharmoaudu numerum: 0 Duæ ad Simonidem,
tanquam ad autorem, referutur: Alii autem aliter fen sere, duasque eiusdem
inuento appositas: Z, Latinæ haud
magnopere ab his abhorrent, his notis -- A, B, C, D, E, F, G, I, L, M, N, O, P,
Q, R, S, T, V, X, Y, Z. Summari adiuifio literarum. Nomina singularun. Arumquæper
feipfas possent pronunciari, vocales appellarunt: quæ non, nisi cu aliis, consonantes.
Ita que etiam vocalium nomina, simplici sono nec differente a potestate, statuerut,
at consonantibus, quæ egerent adminiculo, appel- osa' lationes mistas ex ipsarum
fono, et ex certo adminiculo indidere. Itaque vocales sic nominarunt, cu ut
scribebant: “A”, “E”, “I”, “O”, et “V”. At consonantes additis vocalibus. Idque
non uno modo quibusdam enim præ-posuere aliis post-posuere. Sunt autem hægt “A”,
“BE”, “CE” DE, “E” “EF”, “GE”, “I”, “EM”, “EN”, “PE”, “QV”, “ER”, “ES”, “TE”,
“IX”. Duas autem reliquas “Y” et “Z”, propte rea quod non, nisi in græcis
vocibus scriberent, non mutarunt earum figuram neque aliud no men impofuerunt.
Item duabus vocalibus “I” et “V” cum fiunt
confonantes, nullum est nomen factu a Latinis sed a Græcis. Æolicum elementum
appellatum est: et vau:habuitquefiguram hanc, 1, Claudio inventam, inuerla, r,
atque duplicata. Verum nominis rationem (“di-gamma” enimin denominarunt cum ipsa
nominis potestate non conuenire, suo loco dictum est. Ex his constat, quare in
verbo Des, necessario inter priorem et posteriorem consonantem interponi debeat
e vocalis: cum tamen nomen et mutæ in fine, et sibili in principio eam habeant
vocalem. Nequce nim nomina ingrediunturc ompositionem sed potestas tantum. Sola
“Q” eadem et poteftate et nomine semper est. Semper enim et pronunciatur, et
nominatur fociata obscuræ vocali: sic, pv. Eftigitur proprium tam figuræ, quam
no - smo minis, nunquam mutari, potestatis autem mu- poem tari, vt mox videbimus.
Hoc autem dico apud veteres tum Latinos tum Græcos. Nam nostra tempestate
certis notulis malunt inchoare et ducere dictionem aliis autem terminare.
Hebræi autem chaldæique et armenii, et arabes sema per aliquot literarum
figuras mutarunt, quibus clauderêt voces suas. A nominum ratione porro
diviserunt Consonantes in mutas, atque Semi vom, vocales vt quarum nomen
inciperet a consorante; cx Muta essent: quarum a vocali, essent Semi-vocales
(“V”, “I”). Quam sententiam qui essent
auto resipfi, nihilo prudentius corrupere. Ita vt mutis ascriberent “EF” quum tamen inciperet a vocalis verum et hanc
fuo loco explodimus, ethicillam emendamus. Principio, non a nominibus species
fa ettæ sunt, sed a potestate ,a qua etiam nomina fluxere. Igitur iam
fundamentum destructum est. Præterea quo modo fregere se ipsos quum rin mutas
abiccerunt, ita ctiam sibi luntaduer fati, quum hac cadcm sua regula cogurtur ean
dem literam quæ apud græcos sit Muta, apud fe facere semi-vocalem. Nam îi verum
est, mutas effe, quarum nomina incipianta conionaia te: E1 græca muta erit ea
ratione, quæ tamen apud nossitsemiuocalis: fi quidem huius figurr; qua vtimur,
x, pro, cil, nomen Latinis cit, is, Immo vero fi a nomine petas argumentum,
multo sint Motæ clariores, quam Scmiuocaics. Quis enim ncfciat clarius
pronunciari posse, EE, quam en, aut EL? Ucrum ita faetum eit, vt MuTra
tædicerentur, quarum poteftas fine vocali focia, nulla effet. Neque enim
quisquam aut, “B” aut, €, aut alias mutas, nulla vocali addita, clare possit
one pronunciare: Contra semi-vocales, propterea quod aliquam haberent
pronunciationem. Vocalium enim fecutæ integritatem nominis dimi dium obtinuere:
nemo enim interposito inter labia spiritu ipsum “F”. nequeat efflare: item sibi
lumins, et mistuminx: linguæ autem vibratio nem in r:leniorem autem atque
hærentem in “N”. longeleniorem, et libiloaffinem,in “Z”, mugitum vero vel
facilimum, atque craffiffimum in ipfo m. Ex his patet error alius corundem
quifcripfe re- x, abi, vocali nomen feum apud nosincho are propterea, quod apud
Græcos eadem vocali Fillorum proferatur. Etenim fi ea ratio fatisef- Crop set,
etiam im, et IN, etif, dixiffemus, qua has vocali græci nominant. Sediccirco fa
et um est, ut a præpositione Ex, differret. K, autem lite ram quare is
præsentia omiserimus, suo loco di sputainus. Ex his fatis constat, prudentius,
quam aut Græci, aut Syri fecerint, fecisse nos; quum vo calium nomina
simplicissimo fono eduxerimus, quasi fuo fibi fatu ortæ effent: neque confo
nantium fublidiis indigere, ad suas opes decla. fandas, quas consonantes ipfæ
fane sua fouerent autoritate. Singularum literarum potestates. Rebus suas
species constituebat s affectiones genericas, rationem fpecierum conditaru
diximus: superest, vt vnicuiusque literæ vim deinceps ex vsu, atque ratione,
eiufque causas ftatuamus: quod negotium non sine magno labore, variaq; controversia
expediri potest. Adeo enim dege ' nerauimus a prisca pronuciandi ratione, vt
etvix extentipfoin vfu vestigia: etfiquid afferas, quod emendet vulgus,tanto
vero ipfipertinacius obfi ftant.Acfuit quidem tempus, quum vsui dabatur
aliquid:erat enim inter Latinos. Nunc vero, cum etiam Itali ipfi in patria sua
peregrini sintadeo, vt etiam studiose inuenta noua a prisca detor queant
Latinitate. Nihil aut Barbaris dandum, aut nobi sindulgendum esse cenfeo. A
vocalibus autem incipiamus. Singularum literarum potestates labioru maxime
conformatione dignoscuntur. Quemadmo dum non folum ex Martiani ac Prisciani,
Victorini, Gellii, Quintiliani, Varronis, Nigidii, Ciceronis præceptionibus,
verum etiam variarum usu nationum aliqua ex parte percipi potest. Duobus autem
modis potestas variatur,velsonus ipse, vt quum “I” vocalisaliter in voce “Ira”,
aliter in voce Optimus,pronunciatur: vel soni modus, veluti quæ exempla a
veteribus adducuntur, quibus deni modi eidem vocalis sono attribuuntur: qui ni afpiratæ,
et totidem tenui. Brevi fub acuto, et graui:longæ sub iisdem, et fub
circunflexo: ex empla sunt hæc: “Hamus, Hamorum, Hami: Arae, Ararum,Ara: Habeo,
Habemus: Abed, Abimus. Sed efttertius quoque modus, quum in fine clausulæ aut
verlus longam breuemque in differenti sono accipiturita, ut etiam prolongis
breues habeantur: etfi auribus suis aliter respondere, dixit Quintilianus. Ac
de fecundomodo in historia syllabarum scriptum satis est. de primo is mo autem sic agendum est. A, non eodem
semper apud græcos fuisse via the name detur fono: fiquidem Æolenses iplum pro,
Hypo fuere,vixa. contra, Iones pro eo, h, menyua. Ve- Inha rum mihi videtur apud
latinos eius literæ sem per idem sonus extitisse, qui etiam nunc auditur vulgo
Romæ. Atnon ficcæteræ. Namquee, latius sonat in aduerbio, Bene, quam in
aduerbio, Here: huius enim posteriorem vocalem exilius pronuntiabant, ita vt
etiam in maxime exilein tranfierit sonum, Heri. Id quod latius in multis quoque
patet:vt cum ab Eo, verbo, deducis Irc. Et in eodem casu. dicimus enim, et lis,
et Eis: ficut et “diis” et “deis”; “turrim” et “turrem”, “priore” et “priori”. Sicutiigitur
hæc inter se com mutabant, fic et v, cum eorum altero habuit af.2 "
finitatem: quod est animaduersum in illis vocibus, Optimus, Maximus, Monimentum.
Quæ ni hilominus etiam per v, scriberentur. Igiturha buit 1, vocalis sonos
tres, suum exilem alterum, latiorem, propioremque ipsi £, et tertium obscu
riorem iplius v.inter quæ duoy, Græcæ vocalis sonus continetur, ut non
inconsulto Victorinus ambiguam illam, quam adduximus vocem, per “Y”, scribendam
esse putarit “Optymus”. Quem so num etiam agnouere veteres græcæ prolatio
nis,poft, 1, velv, consonantes, et ante “D”, “M”, “R”, “T”, x,cuius rei exempla
sint “video”, “vim”, “virtus”, “vitium”, “vix”. Cæterum neque id nunc
deprehendi mus ex vfu noftro, neque illi afferre exemplum possunt, in quo “I”
vocalis sequatur 1, consonantem, ante eas literas quas in propofito apote 1. lesmate
constituebant: sed de v ; accipiendurte eft: cuius erunt exempla “iudex”,
“iumentum”, “iuro”, “iuturna”. Verum ante x, non habeas: ne que enim præpositio
Iufta, per laanc duplicem scribenda eft: et puto, si Iuro certum fibisonum
habuit, Ius, quoque eundem habiturum. Ne “V” que tamen semper codem sono
profertur v, sed aliquando pleniore obscuritate, quo modo vulgus italicum dicit
“dux”. Interdum hiatu rotun diore, vt in verbo Columna, et Alumnus. quidam sunt
ex Umbra et Etruria qui propius o ad ipfius o, accedunt mollitiem. Omnino autem
latini cum græcos casus verterent, consiteri coegere nos,fonos illos esse
cognatos, au, Priamus. Quo etiam modo nunc pronunciant romani. Quare, quod illi
I lEds, noslu ba, Æoles secuti, qui ou oux,wvvia dicebant. Ita que o, duplicem
quoque fonum habuit: latio rem, et exiliorem, ut cum ipfo y, conueniret.
Productis enim labiis et cohærentibus, “Y” est pronuntianda, quomodo gallorum
quidam pro ferunt aduerbium, Nunc. Graca enim vox est yuŰge. Sic etiam in
multis aliis, quorum v, breue est, ea prolatio feruari debet, ut Numa, w uãs:
Romulus, puur G. Habet igiturv, tot fo nos,exilein ipfius 1, latiorem ipsius o,
obscurio rem fuum et medium quendam ipfius y, Græcæ. Quamobrem cumfuum fonum
feruare il li volebant veteres, addebant o, ne in exilita tem illam Græcæ
vocalis degeneraret: fic enim scribebant, Oufentina: autor Feftus eft. Restat
Ali etiam sonusalius, poft G, et Q. et s, a superiori bus valde diuersus,
implens scilicet confortan tium illarum vim,Lingua,Aqua,Suadeo. quan quam poft
fibilum hoc tertio exemplo etiam a prioribus distet fane: auditur enim
aliquantum, ac propius accedit ad consonantis lineamenta'. In prioribusautem exemplis,
aut nihil, aut vis auditur: fed craffitudineñ quandam apponit duntaxat: aliter
enim dicas Tingo, aliter Tin guo. Germani noftrates pene per digamma Æolicam
proferunt, fufpenfo ipso 'c, parum per: Rhenani, et qui in Belgio funt, longe
mollius, et fatis Romane.' At Erasmus in libro pri de pronunciatione falso
putauit v, eodem ino dolubiiciipfi c, ficutet ipfit, in exemplo pro nominis cv
I. eft enim ibi y, vera vocalis: 1, au tem consonans, vt suo loco dictum eft.'
Illud quoque igitur falfum erit, quod veteres prodi dere v, cum pofta,
velo,præcedit, aut E, aut 1, aut 2, Græcæ vocalis.Y, vim obtinere ne que enim
vllum sonum fimilem gerit. Si eniin ita effet, Græci ipfinon tam laborarent:
'habe rent enim ad manus fuam literam, et fcriberent KTINTOE, quod apud nos
eft,Quintus. Sedip fi et fcribunt, KONTOL et pronunciationem il lam nullo
modoqueuntaffequi. Quemadmo dum autem i, et v,fiantconfonantes,fuo loco dia
ctum eft. Diphthongoru quoq;ratio non constat:ho-cu's die nullam enim ex
pronuciatu noftro percipias: lego neque tamen fruftra inucetæ funt. verum non
est nunc laborandum ; yt ora distorqueantur, ad Bij. ciuf 1 i IvL. I. 1
ciusmodi explendam ambitionem. Satis tamen $ ex constat, “Æ” proximam fuiffc
Græcæ “AI” et oe, an vocaliv. Nam et Maros, et Muros, legimus, AV, autem non vt
nunc pronuntiant Itali, a quibus audias sonos duarum explicatum, sed declinauit
olim ado, quomodo Franci nunc re et iffimey tuntur. Quorum siquis dicat Caurum,
etiam Co rum audias. Græci nescio an bene pronuncient: a quibus intelligas
priorem vocalem:alteram au tem fono fimiliore consonantis Æolicæ, Sic et
WEY,iidem. Nosæquemale,atqueipfam av.Græ cam vero oy,ridicule Galli pene per
o,proferüt, them et ineptius adhucmagis cum diphthongos diui dunt ac
diffoluunt,earum vt fonus audiarur. Nec defucre qui Græcam inueherent in
Latinos, quo niam veteres licenunciabant,Terrai,Frugiferai. Item alteram, EL,
iis in vocibus sono tum e,tum 1, ederentur, vt Treis, Parte is: Verum priscos
vnica adidlitera contentos fuisse idem Nigidius autor est. quæ vtriufuis Origo etcauffa,quare 1, etv, e vocalibus
faettæ fintconfonantes. Vanquam igitur mutantur soni, manet il lis tamen
priftinæ genus potestatis: at tam 1, quam v, penitus amiffa priori vi, in aliam
cefunt transmutata. Nam cum fequente vocali vellenteas pronunciare difundim,
fic, Viet or, Iųftus,fubist fane vocalis illa, ac præcedentismu tauit vim.
Quorum altero vt Græci carentsci, 12 licet 1, ita ipsum multæ nationes
retinuere hebraica, arabica, germanica, scythica, armeniea, illyrica. Quod
iccirco a Græcis factam non est, quia longiore femper tractu vterentur, in
pronunciando,ipfoque in hiatu confifterent: quod vel ex eo declaratur, fiquis
animaduertat la eam literam etiam ante vocales frequentisfime contra communem
cæterarum naturanaprodu ci: quare non potuit in alium sonum spurium degenerare.
At Latini paruo posito momento obToni gracilitatem facilimeinfubeuntem pro
ximam transiliere, vt non penitus abesset ab sono ipfius G, a qua tamen quantum
distet,** falo loco videbimus. Quemadmodum illud quo que, An Græci alteram
habeant: v, scilicet. ne que enim hîc de his cognofcere possumus ante, i quam
etipfius G, cui estı, proxima: et ipfarum 0, acPH, atque a naturam
perspexerimus. Hoc i igitur'iam agamus. Consonantium potestates. ACB; quidem
Græci hodicaliter,aliter pro «« nunciant Latini. Nam pressislabisLatini, at
Græci laxiore labro fuperiore, et inferiore ap plicato dentibus
fuperioribus;quanquam veteres Græcos non aliter, quam nos vtimur, vfos effe
palam est. Varro nanque cum noftrum balare, verbum magis commendat, quam
Græcorum peñdo, fane vtrunque fa ettitium a sono pecudum contendit: ostenditque
cos debuifle imitari. Biij. VOS??1P 22 AN vocem auis Balantis, vt Bínov, non
uñaov nomen įmponerent. Quod fi vt ipsi loquuntur nunc, nonvtnos proferimus,
olim pronuntiaffent, sic quali propemodum per Æolicum digairma, na recte
corrigeret eos Varro: nequeenim valant tace Semente pecudes,fed balant.
Vafconibusquoquehoc eft vitium peculiare, vt eo modo pronuncient B, quo et
Græcos dicimus. Itaque lusimus in cos epigrammate,vt eorum “vivere” “bibere” fit.
Con tra quædam nationes nimis crafse pronunciant per p, vt Puliam, praco quod
effedeberet, Bull lam, dicant. Multo diuerfior vsus est ipsius c, idque non
folum in diuerfis nationibus, fed etiam ipfa in I elktalia. Ac laneidem effe
noftrum c, quodGræco rum fitx,iam receptum est:explosaquecorû fen gêtia,qui
aliter autumarent. Tantaq magis Scau cow hari Grammatici, qui putarit nomina,
in quibusA, scamm secunda effet statim fede, perk, scribenda effe: fic:
Kalendæ, Karus. Etenim fi propterea fiat quod Kappa, nomen includit vocalem
illam, fa nenulla eiufmodi vocalisaddaturin contextu di et ionis: aut ca
consonans nulli præterea voci ab aliis vocalibus incipienti apponerur. Họcautem
falsum effe vel ipli oftendunt Græci. præterea ipfum c, eadem ratione non
apponeretur nis fequenti E, vt Cepe,cæterorumque elemen torum par item effet
ratio. Quin Kappa no men maius eft, quam quanta fit hæcpotestas, ad quam
arctare conatur ipsum.Aliiita censuere, em Græcis tantum vocibus attribuendam, qui
æ que falfi sunt. Etenim id fi verum esset, etiam Chremetem, per x, Græcum
scriberent. Quod sola afpiratione ab ipfok, distat. Nulla igitur ra tio
eft.Ipfius ergo sonus c, cum fit idem cu sono ipsius k, cauendum nobis maxime
est,neaddatur volan aspiratio ( id quod Thuscorum non paucifaciut: sed ii
frequentius, qui Arnum flumen accolunt) sed ficcissime eft pronunciandum,non
mucrone, sedlatiore parte linguæ interioris adducta ad pa latum,atque
aftrietta,vt quamtenuissimus quam que expeditissimus fonus transabeat. Galli
turer, alle piffimeper fibilum edunt: vtnon discernas, Cel-tali lamne, an
Sellam, audias. Germani noftrates non tam crasso sibilo: at Germani Belgæ, et
Hi spani,non aliter,quam galli Circumpadani, et Veneti, etFlaminii, et Ligures,
libilo tenuissimo, et balbo. Qui omnes redarguuntur eo, quod in fine di et
ionum Græcum seruari fonum fatis patet: ut Hic, Nec, Ac, Alec: nequeenim fi
bilo terminantur, fed in ficciorem sonum, qui apposita vocali debuit
perpetuari. Acquirit ta- Crayon men craffiorem sonum pro vocalium ratione:
çrassius enim dicas, Carus, Collum, Cuma, pro pter latiorum vocalium hiatum,
quam Cera, Cippus, propter exilitatem. Eandem inibimus imme "rationem
addita aspiratione, ut crațiusaliquan- lagimens to pronuncies zuers xep, quam
xew.xic. In tem diphthongos prout ad vocalium certarum sonum propius accedent.
Si autem “s”, præcedat se ipsum c, vulgo non audias: atqui yoluntcose mendare,
etiam ineptis conatibus vastant pro nunciationem,quamtu e Thuscorum consuetum
dinecommodiustemperabis. Şiini 4. 3 B iiij. Similima huic eft, atque adeo, vt
ineptiuf cule quidam eandem essecontenderent. " Galli nihilo fecius eam
proferunt, atque ipfum, at que etiam craffius, horumque imitatores Ligue res
Taurini.Qui vero caste atque integre in pro uincia verfantur
pronunciationis,includuntali quantum potestatis ipfius,v, sine quo ca de cauf
fa Q, nunquam scribitur. Non minor aliorum error, qui cum hujus vim fimilem
esse prode rent potestati ipfius C, male cauffam afsignarunt, menim propterea
quod mutuo inter se conuerterentur: hb w quoniam diceremus, “coquus”, “coci” et
Arcus, Arquites, et “cum”, “quum”, et Sequor, Secu tus. Etenim mutationis ratio
fallaciffima eft, Omittoflexionum terminationes, quibus in m, s,mutarividcas, “Titus”,
“Titum” et in D, “Paris”, “Paridis”. hoc enim factum sit discriminis gra tia in
cafibus. At pro R,s:pros, t,inuenias: appavy a coev, Jeasanos, Jetlonos. Non
igitur a muta tione, fed a fono ducendum eft argumentum. Sed neque, yt ex
Varronis authoritate conten r:Aldunt, e, erit a literis potius excludenda, quam
aliæ literæ quærendæ: Nam in elementis ita c uenit, quemadmodum in rebus: vt
plures ef sent foni, quam corum notæ. Quæ fuit cauffa, vt etiam diphthongos
comminiscerentur. Ita que frustra litigant, sıc: fi alia eft, ab ipfoc, propterea
quod v, fequente alium percipimus sonum: ergo erit G, quoque alia a seipfa,vel
cum necessario sequatur v, vel fi fortuito. Intelligo neceffario propter ipsam,
vt Lingua: fortui to, propter vocem, vt Ligus. Hic enim dicimus nos, consultius
quærendam aliam figu sam, ipfi, qua hanc capiamus potestatem, quam
prudentiffime inuentum, excluden dum. Fatemur enim,, aliud, atque aliud effo
non minus, quamipsum v, cum fequitur vel's vel g, aut alias consonantes.Non
erit igituridem cum c. Nam si sit: ergo alterum pro altero pona tur. idem
igitur erit et Qui, et Cui. cum tamen vtrunque sit monofyllabum: et alterum
clauda tur vocali, posterius autem consonante. in priore non audiatur secundi
sonus elementi, in altero autem audiatur. Neque vero potiffimus autor Catullus
initio statim pulcherrimi, ac diuini poc matis,fiçsçripfiffet, Peliaco
quondamprognata vertice pinus. neque enim idem fonat ac fi dicas, Peliaco
collissurgitde vertice. Eftautem lonusis et Græcis, et Gallis inimicus.
Hispaninon femper, Vascones semper, Itali fa cilime obseruant, Proximum ipfi c,
est. Itaque Cneum et Gneum,dicebant;fic Curgulionem et Gurgulio nem. appulfa
enim ad palatum lingua, modicello relicto interuallo,fpiritu tota pronunciatur.
At Calabri, etCampani, Vmbrigue, atquealiieius tractus, etiam fibilo cius fonum
faciunt craffio rem: Contra Flaminii., et extremaPicenorum pars, ac togata
Gallia versus z, vt quantum distat Lombardorum c,abipfoc, Thuscorum,tantum
Flaminiorum, ab ipfog, aliorum: medio inter vtrofque nos proferimus rectiffime.
D, tam Græci, quam Vascones, atqueetiam B V Ara G I Iul. I. Arabesaspiratius
pronunciant, subdita fcilicet, dentibus lingua. Nos ficcius, vix appofita ac ce
T'leriterabduđa. Huic affinis est t,pertinaciusap $ pulla lingua.at Græca cu
his coniun ettae,non ve Galli proferunt,excito degutture fpiritu craffio re,fed
vt Græciipfi interpofito fuauiore flatu sub ieet a lingualaxiorespatio
dentibus, quamin D. F, PH, V, quum est consonans, tressonos, fuum quæque
edunt:fed ita,vt et cõgeneresintelligas, et non vnu. Acdigamma quidem Æolicu,
quod noftrum eftv, ab ipfa differre palam eft. Æoles enim, qui haberent, etiam
digammaquæli gere. Ita f,ab ipfo o, distare videamus, cum ante F,, ponamus N,
atante, et PH, noftrum pona musM. etM. Tullius irrisit Græcum testem, qui
primam literam Fundanir, nesciret exprimere. Itaque no defucre, qui Phamam,
quam Famam fcribere mallent, propterea quod Græca effet $***vox. Puto autem
fuisse F, validiflimum aftrieta fuperioribus dentibus labio inferiore. Mox
sequi, dilutiore vi. Quo more etiam in præ fentia vtuntur Græci ipsi. Tertio
locomollifli mum v, quomodo nunc quoque dicimus, aut non multo attentius. Par
enim eft: vt retincat etiamnum quippiam veteris vocalis, vnde or tum
habuit.Quare notat Viętorinus fic fcriptum inueniffe, Seras: quasi duplicis wv,
nota elet,ve SERVVS, diceretur. Sed multamarmora barban, riffima fuere
innouantibus.posteris in veterum? ram contemptum. Quod autem aiunt v,femper
effe fimplicem, nunquam duplicem consonantem, fiuein principio, liucin medio
fit: et ipfis habere debeemus fidem, qui tucincorruptas pronuncia: di
tenebantleges: et facit ad id, quod statuebamus mollifimofono esse. Quod fi
quis obiiciat, præ terițum Audiui, dịcamusmediam fyllabam illam sua, non
consonantis natura produci: fic enim 1- Audire,ficOuum quoniam av. Itaque non
pro, duxit primam in Que,quoniã non potuit: fuerat enim, šis. quaresonus no
fuit multus interpofitæ. L, geminant atque aspirant etiam cum solum er
est,Gabali,Aruerni, et Ligures Taurinilocisali o quot. cotra nostrum vulgus vix
adducipoteft, vt geminent.Græcinuncsic pronuciant, vt aliquid et aliud
intelligas, quali fuccedati, consonans ipfi 1, etsequente præeat vocalem:qua
pronuciatia. ņem audias hodie apud Thuscos, quum dicunta ! Gli: et apud
Vascones, quum postpanunt aspira tionem:apudHispanos,quu geminant.Sicigitur
sebep Græcus,xinasa: Tuscus,Agliada: Vasco,Alhada.. Hispanus.
Allada:omnesæquemale,fi ad Latini, tatem sofe conferant. Sed Græcis hoc
corrupte dici puto. Quin veteres obseruabant exiliuseffe 46 quum geminaretur, Mella:
plenius quum finit fyllabam, aut ante sein eadem syllaba habet cona sonanțem,vt
Sol, Flavius:medio sono esse,quum inchoat,vtLux, Cælius, Huicaliquo modo
similis estr,fed longinqua com tamen: codeenim oris modo editur. Sed vda est “L”
at R, spirituosa: illa simplicifertur tra ettu,hæc vibratur. Itaque ob ea
vibrationeaspirationeaca cepit a Græcis,exit enim quasi bulliente voce.A
pudnostrate vulgus vix duplicata vsquam audias, Quidă distenta acrigida lingua
ignauius efferüt. Inma IvL. LIB.‘L minne Inm,nullam vocem Græciaterminauit: Bar
baris,nobisquc modusnullus.Tres sonos habere animaduerterunt: craffiffimum in
principio,mi nimum in medio, mediocrem in fine. Sitom nium vnicum
exemplam,Mimum: et figemina ta mutatur, Mammam. Initio enim collecta Vox adinteriora
narium, mugit;in medio penitus fal lit,obsessa scilicet ac ftipata vocalibus:
in fine au ditur mediocriter,abeunteiam voce: etquum ge minatur, prior implet
aures etiamnum magis, quam quum est in fine di et ionis. Eft et aliusro nus
quum terminat diettionem,et altera di ettio fe qyens incipita vocali: vt,
Equidem cgo:neque e Barcnim aut Galli,autLombardireettetum proferut: ita enim
proferunt, vt firiem alterius cum initio sequentis coniungant. Nos mediocri
sono, et fa nedimidiato,vt intelligas, fi voles, poffeelidi: percipiasque
differentiam si dicas Multum ille: et, Multaille. neque enim totum fonum
abolebant: neque enim intelligeres,sitne,Multum, an Mul ta,an Multi, an
Multæ,anMulto, an Multam, Ita quelibato tantum sono, ftatim transabit yox, et
in fubeuntem sese dat. * Nabm, differt gracilitate: claufo enim ore, et
effufofono in nares m conformatur: at N, aperto ore, etlingua in palatum
repercutiente vocem. BriffSplendidiflimo sono estin fine, et fubtremulo,
pleniore in principiis,mediocriin medio, Nino. præcedes aüt feipfum penedimidio
minor eft: vt Brenus, etfequete,vel c, fiue exili, fiue aspirato, longe
adhucmutilatior,Ancile, Angustum, An çhora. ita vero, yt etiam diuersam literam
puta BE rent: nec dignarentur vulgari figura,sed aliam · quærerent,
exemploGræcoru: qui vtaliam often derent,inepte alienifsimi soni figura
substituere, ipfius fcilicecr. Hæcigitur cum G,aut c, præcedi tur: atquum
pręceduntipfum N,optime aGræcis i pronunciatur. Redea Germanis, a Gallismale:
fic enim proferunt, vt nihilinterfit,vtrum dicas, Magnus, an Mannus. Itali hoc
committuntinn, quod Græciin 1, suo:vt nescio quid fpuriiinue xerint, quod
literis exprimi nonpoffit. Videntur cnim omittereipsum G, et aspirare ipsum n:
ficuti Infulani Græci faciunt vulgo, fequenter, aut II, autor, auty.Nam
Bysantios ego ita loquentes audiui,vt nos pronuntiamus. S,facitima omniu
literaru, neq; enim sineipfa eflare posfimus. Quare non estmeritavt a Pin daro
diceretur Lavxibdynor. Dionysius quoq; ca Rygenerosissimam vocat,at ipfums,
expellit,re-, ïcitg; ad serpentes, maluit canem irritatam imi tari, quam
arborum naturales susurros sequi. Pro nunciada vero eft mafculo ac coftanti
tenore, no dimidiato, vt Itali, etGalli, quiper z,proferunt. Idem.n.sonus eftin
Misi,qui in Miffus:sed duplo maior: non cftigitur alia vis, sed
duplicata:distat enim no substantia, sed quantitate. Itaqueipfum x,Latinum male
pronuntiant, præsertim Itali in Flaminia, vt parum distet az. Quin iidem
pessimo consilio atque vsu adduntiņ pronunciationc, posts,in quoddesinat diet
io, et postx. AnT fempercodem fit fono. Acde C de literarum quidem potestatibus
hæc Quonia autê quæda funt controuerfæ, eas seorsum tra et arecommodius visum
est nobis. As primum quidem de t.Eius,vt diximus, fonus fit Vam appulla lingua
ad radices dentium quemsonum apudGræcos receptum est variare cum fequitur N, vt
ANTONINO 2. emollitur e nim atqueaccedit ad D, noftrum. Eius rei caufla eft,
quiafufpeditur pronuciatio in ipfon, ad pa latum, vt lingua non ita cito
demittaturad deti tes: ita potius D,quam T.exprimitur.Sicetiam no 2 tam plene
efferatur, quum lequituripfum, Al tus. Ergo quum non semper eodemsono vsuisit;
At ayon quæsitum eft, quum præcedit vocalem Ì, atque hanc alia fequitur
vocalis, an recte cõsuetudo te neat, vt aut Galliper integrum libilum, aut
Itali per dimidiatum edant: vt in exemplis, Iustitia, bo Amicitia. Igitur
quimutari contendunt,nitun tur consuetudine, ac præterea Grammatico rum
quorundam autoritate, qui Litium, et vi tium, obliquos a Lite, et vite,
finefibilo iubent pronunciari, vt a rectis duobus Vitius, et Li. cium
differant. Vtuntur præterea argumento de Græcis fumpto: Nam fiillini, suum in
8, fo ni fleatunt polt m: fi apud cofdem r, esttransa aliud formatur: li
denique t,ipsum apud Græcoś poft Nfonum mutata poterit et hic mutare. Poterant
etiam fubtilius addere: fic, et Ć, crassius ante A, 0, v: exilius ante e, et 1,
editur: eodem modo Con etiam t. Contra aliqui ita sentiunt,vsum nunc minimi
esse et precii ; et autoritatis, multaque 2 > mini 31 ud 4 ). 100 ! 4
minimeintegra haberi.M.quoque Tullium, cum vsui quidda dedit,id iccirco
fecisse, quoniã apud populum dicebat quem sibi attentum,non recla mantem
volebat: atquenihilominus sibi scien tia reseruaffe. Neque enim, quæ barbaries
admi fit,foueda: fed quæ omisit vindicada. Neque nuc extare vfum quempia nobis:
Barbaros enim om nes esse nos:atque,vtminimum dicant, peregrinos. Consuetudine,quæ
legem habeatreclaman tem,corruptelam effe,non confuetudinem.Non jü, negare fese
tenuiorem esse sonum ipfius T, ante 1,quam ante A, auto: sed eundem tamen
fonum. effe. Nunc vero nullam effe rationem, quare in fibilum transeat: neque
proba esse argumenta superiora. Consonantes enima sequenti vocali au mai nullas
mutari, fed a præcedentibus consonanti bus,aut a fequentibus ob sonorum
diffimilitudi nem.ficutilonicrassitie quæ in B, et P,fit,effici venjin M,
mutetur. Græcos quoque habuiffe au tores linguæ noftræ nos, quinihileiusmodicom
autto menti fint: sed a Gotthis,Vandalis, Longobardis. inuectum sibilum illum.
Præterea pudere vehe menter debere illosquiquum alios veniuntop pugnatum, ipfi
vitiofa arma afferunt; quorum culpa conuincantur. Licium enim a ligando di et
um Gcutet Lictorem, nõ iisdem literis quibus obliqui huius vocis,
Lis,scribuntur,scribi.Ratio nem autem huius prauitatis esse, propterea quod
Barbari omni in pronunciatione multum po nunt spiritus,ita vt pleraque
insibilum degenen rent necessario. Quoerrore ctiam ipfum c,dixi mus ab ipfispronunciari.Hy
1 ma:: ) • 32 IvL. Cas. Scal. I. Cenice. De I, confonante. Consonantem 1,
semper in principio fimpli cem effe obferuarunt: in medio autem non femper
duplicem: nam in Periurus, simplex eft, in aliis autem multis pro duplici
accipitur: Maius, Pompeius. Adducunt argumentum ab antiqua scriptura,
pergeminum enim 11, scribebantur, Mailus, Pompeilus, quoru prius priorem
claudat fyllabam: quomodo etiamnuncquidam pronun ciant Lombardi: fic etiam, vt
supra di et um eft, claudit tertium casum relatiui Cui: alterum au tem sequens
fequentem inchoabat. Igiturnoso lum quumincipit ab eo fyllaba,vt dixere,confo
nanserit:sed etiam,quod omisere,quum termi nabit,esse possit. Quin etiam
fequenteconfona. te vtin pronomine Huic.neq; enim v. hic est co
fonans,afpiratur.ni.neque est diphthongus, et eft monofyllabum, atqueidem Iest,
quodpriusfuit in fecundo casu,Huius,sicut in Cuiest,quod erat in Cuius. Ad hanc
autem naturam non potuit v, aspirare, sed transiit in pleniorem, scilicetin B,
celebs. neque enim temere a cælo et vita dedu xitCaius,minimemeritushoc,qui a
Quintiliano notaretur:sed sibilussequensincausa fuit:quem admodum e cotrario in
eiussonum aliquemmu tatumeftipsum B, Aufero,Abstuli.Proprium au Filipotem eft
ipfius Inconfonantis, in pristinam vocalis care formam redigi: etaugere numerum
fyllabarum. Hocque communehabet cum v,consonante,vt diximus. Martialis verfus eft:
sed Tum rum. Sed norunt cuiseruient. Leones. Ftin obfcæno farmine ita pofitü
eft: fed detestadu nõ meruitre citari.In Virgiliano auteversu etiã omissum est,
Tityrepascentes a fluminereice tapellas. Fecit enim verbum illud Tribachum
extrita A, quæ fueritin origine simplici, lacio. qua sublata, neceffario in
veterem vocalis naturam reftitu tum fuit I, quo exemplo etiam in Bilugo, et
Quadrisugo,idem euenit. Non recte igitur an- Rajce tiqui,cum Reilce,ita legunt,
vt primam cor - quab. pripiant, ftatuuntque i, simplicem ibi consonan tem effe:
redarguutur enim quum aliorum, tum ciufdem poetæ autoritatee tertio Georgicon,
v rad bi producitur illa fyllaba:consonantis igitur ra com tione duplicis,nam
fuapte natura breuiseft: Rejcene maculis infufcet vellera pullis. die Inuenias
etiam, quumnatura media quasi quali dam sit inter consonantem, et
vocalem:legimus enim Stellio apud poetam bisyllabum, et apud Terentium Iniuria,
trisyllabum:item Oppressio, et Beneficio, quadrisyllabum, aliaque talia ple
taque,oppresso sono ipfius I, ficut etiam in voce illa Dies,facta monofyllaba.
Accidit autem hoc aliis quoq; vocalibus. Ea, Mea, Tua,Sua, mono fyllaba apud
eosdem comiços facere cogimur: et apud alios poetas: Unoeodemque tulit partu.
Et Propertium: Eofdemhabuit fecum, quibusest elata, capillosa I,indifferens eft
nunc consonans, nunc vocalis apud Comicos in aduerbio, lam. 7 tona cel us TlUSE
hodk OIL CA a di pleine ma VOC CAP. XIII. Affeettus finalisapoteftate. с Quo
ante 34 IYL. 1. Q Voniam vero literarum finis eft, constitues rediet
ioncs,iccirco secundum earum pote ftatem factum eft, vt certis
significationibus aliæ Sparemmaliis potius seruirent:in metu enim,ac doloreef
flamus:itaque A,A, dictum est,multum enim hi atum præstat:eadem decauffa,etiam
afpirationes interie et ionib.afcitæ funt, affe ettum enim notat, confertus
enim fpiritus editur. Ita consonantib. fietitia nomina suis quæque facta
sunt.Quid.n. mollius,quam vox ipla hoc significans:quid im peditius,quam
Bambalio, habes, et Baubare? paffiua voca quum protulit Lucretius, etiam plus
tumultusexcitauit, Baubantur.s, valde fer, uit ad spiritus elifionem: -
Salefaxa fonabant. R,autem rudiotem atquo asperiorem, vtMurmur. vtrunque coniun
et tum implent valde, Stridere. et magis cum terminant diâionem, Stridor. Aspiratæ
consonantes mul to acrius vrgent his adiunctæ, Fragor.quippe er tiam
molliffimam omnium literarum etiam ex asperant, orcio6os, Praw,za01@
{w.Cyseruit hæfi. tantiæ. T, timori, AT, AT. M, vafticati, Malum, Mons, Mirum.
etiam fonumipfum audias,quafi præsentem, in quibusdam vocibus,nízze. et apud.
Virgilium cuius diligentiam non affectatam, ac diuinum iudicium nemo est
affequutus omni um ynquampoetarum: percipies enim lignato rum operamillis
vocibus: --fonat i£ta fecuribus ilex.etillud quantumeft --tremitietibus area
puppis. Illa autem etiam cum naui dilabuntur. Labitur vnela vadis abies.- $ R 1
Tinni. 35 o Tinnitui fefe datn, Canere,Hinnire.Sed omnia exequi non eft
præfentisoperæ, nequein omni u bus hoc inuenias: fortuitæ enim multæ funt vo
ces;vtin yltimo libro est disputatum. Vitia potestatum allata vocalibus, aut
confonantibus. TOn solum id, quod recteatque ex officio fa ciundum
eft,cognoscere oportet,fed etiam quod prauum est cauere: ita in scientiis
quoque perfeette proficimus. Ergo postqua meras pote fates perscrutati sumus;
ipsa quoquevitia, quæ vitemus ex antiquoru obseruatione, fed moreno fro,hoc
est,Peripatetico,sunt declaranda.Depra queste uantur aut vocales, aut
consonantes singulæ,aut coniunctæ. Omneautem vitium fit autDefcctu, aut
Excessu, autMutatione.Mutatio duplex,aut i literarum, aut locorum. Ita fit
peccatum,aut in ubstantia, cum altera pro altera ponitur: aut in quantitate,cum
maior,minorve efficitur: autin i qualitate, cumsono suo defraudatur, detorque E
turq.in degenerē,aut peregrinū:autin loco, cum trasfertur,vt odayavor,
Ox'oryavov.Igitur cum alia spalia subditur,quod faciuntParisienses,comuni »
nomine, non proprio,Rusticitatem veteres Lati ni,Barbariem Græciappellarunt. In
quantitate autem error per excessum, Labdacismus: cum *** craffius ponitur, ýt
diximus, L Locus, pro Low e cus: fic Metacismus, cum m, mugiunt:fiçin voca
libus Platyasmus, quum hiatu vasto putantgraui tatem afferri actioni.Huius
eftgeneris etiã,lota cismus.cum ipsū I, exiliter maximeproferüt:atq; C2 21 ed
CO ita,vtetiam fupercilia collat: eftenim exceffus in Sono:ac quanquam exilitas
sit defectus,tameetiã defeetus capit incremetu. Sic cu alias cosonantes
aspirant,aut crassius edunt,dicitur Saouras, Cra tes,pro Grates: Bibo, pro
Viuo,aut etiam 'Fifo,, sic etproillo, Pipo. Contraria huic io xorysscum defectu
peccamus: fice,et o, exiliter nimis pro munciant quidam Germani,quum tamen 1,
ver fus et.deuoluant. Eftautem excessuset ille, quum addunt literarn,
quemadmodum E,addunt Hil pani,et Valconesipfis, fi coniunctum fir, Escri bere,
Esperare,Estare:vt vitarens overyuov; quod vitiuni est cum ipfum s,
craffisfimum, ac pene fibilantcs cdimus. Eftetiam in defectu,kond6Wocy id
eft,mutilatio, quum aliquid omittimus: quod Galli faciunt, qui multas literas
inculcant, vto riginem, vnde deprauatum eft verbum, repræ fentent: paucas autem
exprimunt. Contra est Battologia,quiet Battarismus, a Barto, qui Cy renas
condidit,hominelinguæ impeditioris.Ge minant enim aut initia, fic, Popons pro
Pons. aut fines, Paulala, pro Paula. hoc etiam dicitur jyros, et nouos ab
Echo.Vitium autem initio rum vocaturab Erafino Titubantia:commodius Hälitantiam
dicastu: hærent enim primæ fta tim consonanti: falso ab eodem rsauriouds.qua-,
imf litatisenim vitium eft tecunotu-,fiuc osaurouess cum cauts,non quimus recte
efferre:sicutnob. femper defuit linguaadipfius R, asperitatem. hi Latine Balbi
diet ifunt: quo vitio laborauit Ari ftoteles. Et Alcibiadcs qui R,in L,
detorquebat quanquain substantia poffis etia peccata dicere. X v. UN 10 =2 Sed
hi Balbi ab Erasmo male appellantur Blæsi. Eft.n. Blæsıtas vitium oris, ficut
et Xo11o5ouía: sed blæsidiftorquet literas,exoris tortura: xoirosopoz aute e
palato loquuntur aut e naribus. Brasoos au tēet wbos, funt vitia cruru
distortoru, valgiorum etvacciorum, vt apud Galenum videreelt. СА Ртт Vtrum
F,fimula, aniemiuoralis. Poftquam vidimus poteftatem,quæ eftforma dicare iarn
poterimus F, mutane sit, an semiuoca lis: sic enim Galenus quoque tlw
zeciarpriorem mol Toćnepyeżą dicit. Ac mutam quidem effe, veteres med at
ficpote contendunt: Principio,inquiunt,nome ! habet tantum semiuocalis, at
noinen non mutat fubftantiam: Item si esset semiuocalis, di ettionem 2.. į
quampiam clauderet, at nullam claudit: Præte-, 1:a reanullasemiuocalis ante I,
aut R, in eadem fyl- **** laba ponipoteft,fed f,ponitur. Quarto,nulla se - t
miuocalis ante L, aut R, pofita communem facit fyllabam,at F,facit.Ad hæc,
Græcisidem esto, 95 nobis F: fed o apud illosmuta est:igitur et apud nos F.
Sextum argumentum, præteritorum ini tia finesque non geminari nisi a muta
incipiant: quare cum Fallo geminetfic, Fefelli, non erit femiuocalis. Poftremo
F, pro p, et aspiratione acy cipitur,vt olim Phuga, Phama:at P,mutaeft: igi tur
et F. Hæcargumenta fepte numero, vtqualia sint videamus,meinoria eft
repetendum, quod fupra diet umeft:Murasnon inde appellatas, quod pa-ssou rum
sonarent,fed quod nihilnullo: cnim conatuta? ad 11 باز C3 38 IVL. I.
adduciqueas, vt B, nulla addita vocali proferas. Neque quod pro ratione
adducunt,ratio est:Mu » liere informediettã,pro deformi: est. n. in eo voca
bulo, Forma,çquiuoca vox: Nam et prospecicac cipitur, et procerta partium
proportione, quib. figura constituitur perfe et ior. Hanc igitur negat
præpofitio non illa. Sic formosu, a formato aliud eit:fic locutus eit
Euripides: 1īpötov refieidas dēžiov Tupevvidos, Açmutæ nomen penitusvocem
tollit, Græcoru fane imitatione, qui d Owe,nõlvoQwva dixere: nό κακόφωνα, non
μικρόφωνα, quonia nul lam fibi retinerent vocem. Ea enim funt natura, yt magna
pars, nisi clausis labiis, aur dentibus, aut vtrinque conformentur, vox edi
nequeat: Idque declarat Mato quoque in Theæteto: αι βήτα,inquit, 'τε
Φωνη,δεψάφος, επ των πλείσων stani hysoig eiw. Semiuocales autem fclo eduntur
fpiri metodentu:adducta nanque ad palatum,vti diximus,lin gua solo fpiritu pronuciatur:tremula,atquevi
brata paulo inferius, R: si spiritus ad nares af cendat introrsum, vt idem vult
Plato in Craty lo, n, pronūciatur: fimplici mugitu editurm: i. psum vero
fibilum, fatis constat,nullius ope vo calis indigere', quare factum est,vt etiam
afpira tionis loco poneretur, leos, sedes. Ex quibus in fumma illud constat,
spiritu pene solo enunciari semiuocales, ficut vocales fane solo, a quibus hoc
illæ differant: quoniam vocales hiatu simplici, ferniuocales operosiuscula
efflatione pronun çiențur, mutę nulla.Hanc autem horum nominū aptissimam
cauffam,noftręscientię magistra au toritas Græcorum ostcdit, Nasi propterea
essent semiuocales, quodincipiant a vocalibus: pfe et o cum a vocalibus non
incipiant apud Græcosea rum nomina, non erut semiuocales. Igitur Lati ni
priscicum animaduerterent P,quiděnullu pe nitus habere fonu, nifi vocalis
addatur:addita ve ro aspiratione,haberevel maximum, intellexere:
quippeinferioribus dentibus ad labia leniter ap: plicatis exiens spiritus,
libilum imitatus, ipsius F, imaginereddidit:quo fa et um eft, yt propter:oni
sui facilitate, obiret plerunque munera, quæipli s,debebantur. Id quod ite
agnofcimus in semiuo calibus: Siquidē paspiratione quoq.positüfuit,,, vt
Felena, pro Helena. Atque iccirco etiam, etx, a Græcis semiuocalium in numerü
suntre latæ: quarum tamen tenues essent mutæ. Aspira tio enim tenuium literarum
naturam animarat ita, vt nullius indigensadiumentisonusappofi tusin aliam
speciem ad sese traheret. Eft enim aspiratio quali vocalis quædam, aut etiam vo
calium anima ipfa: quare mutæ appofita femisse consonantis illi reliquit,
alterum semissem fibi vindicauit, vnde et semiuocaliu nomē fit fecutu.
Soluuntur ex his argumenta: Ac primum ato afferuntnon debere vim a nomine
mutari: tantu ”, abest,vt, negemus vt affeuerem antiquos ppen sa huiusliteræ
potestate, summostudio nomen, quod a Græcis acceperant,inuertisse:ídque indi
diffe fecudum vim,quä сompertam habuere. Ne que talem putaffe, quia
ficappellaretur: sed no. men impofitum propterea,quod talis effet, Aduerfus
secundu argumentu:negamus necef Atz fe efle,omnia nomina omnib.claudi
lemiuocalib, Neque vero re ette fic cosargumetari: Cæteræfe miuocales claudunt
nomina:igitur fi F, est semi uocalis,clandereitem debet. Neque.n. dictiones
efficiunt vt litcræ semiuocaliu aut mutarum natu ra foitiantur: fcd literæ
faciuntvtdictiones fint: partes cnim totius caufla funt. Neque fiquali tcra non
claudat continuo no fit femiuocalis.Sed caregula constituta eft abijs, qui hanc
mutam pu tab-it effe. Præterea hoc eodem argumento a mutis excludam: Cæterarum
pleræque mutæ claudunt Lac, Adad, Volup,Caput:at F non clau dit: non estigitur
muta. Quid, quod priscorum testimonia aduerfantur neganţibus nomina clau di
ipfok.nam vt omitta eos ysosesseAf pae præ politione: ipfius sane literæ nomen
suo libifono F, claufere,etia cotra quam a Gręcis acccpiffent, * Tertia ratio
negabat vllam semiuocalem ante I aut r in eadem fyllaba ponipolle. At hoc tibi
negamus nos: quis enim hoc fibi persuasit, nifi quimutam putaret F?
petitigitur,quod proba re debet. Sed et hoc falsum est: scmiuocales enim
Græcianteposucre Sadw zepce, Quartü argumentu quo aiunt,Nulla femiuo #calem
antelet R pofitam cfficere syllabam com * muneridiculum est.Si nanquefuperius
argume tuin verum eft,hoc erit falsum: hoc.n.abilio tolli tur, nam et
ibinegabant,nunchicponunt. Quo eniin modo communem fyllabam efficit, quæ ne
syllabam quidem facit? Quid? li femiyocalis fa çilitas in cauffa eft,vtmutæ
postposita, mora tain pofilla trahatur in fyllaba, vt etiam corripi por tiç, in
qua tamen muta sit; quanto aptius atque comin commodius id inter duas
semiuocales fiat? Mu tarum enim rationeminimefiericonstat: liqui dem vbi duæ
funt mutæ,non id euenit, vtin ver bo, Tracto,quod natura sua dibrachum eft. Sed
v bi muta cumsemiuocali vtin verbo, Agrum. aut duæ feruiuocales, vt in verbo
ourvui. Quintam rationem, ex iis, quæ diximus,solu-,Asy tam
videmus:?,nanquesemiuocalis eit,immuta: ta ipsius P, per spiritum potestate.
Sicut etiam, etx, cum tamen T, et K, mutæ fint, vt diceba mus. Quoinstitutoinalias
quoque species eædē mutanturmutæ. Addito enim sibilo ipfis C, D, P, fiunt
semiuocales, præfertim cum fateantur ip: fius Y, quam ipforum Ps ; esse sonum
faciliorem. Sexta obiectio seipsam damnat: nam sumpta regula hac, Non geminari
præterita, nisiid per 486 mutas fiat: cocludit per, Fefello,mytam esse F, cu
tamen inueniamus,Šteti,Spopondi,Scicidi, quæ incipiunt a semiuocali. Nequevero
ad id confu giendum eft, vts, nullam ibivim habere dica mus: liquidem eius
sibili tanta est vis, etiam ipsis in præteritis Græcis,a quibus hic fluxit
mos,at- p? que adeo in verborum initiis ita viget, vtiplam impediat
geminationem s« {wěscexd.Atlis,nul lum erat,vtique eo abiectogeminatio admiffa
fuisset. Sed quid agunt hi? nonne Momordi,ge minauit? quid enim aliud eftm, hic
dicere,mutæ vice fungi, vt aiuntipfi ;quam dicerem, mutam non esse sed
semiuocalem? Quæ quia diruebat i sum canonem, ad mutæ functiones,atqucvices eos
miserrime compulit. Quaresi eis neges verű effeillud apotelesma,probandum erit
ea ratione: quia CS 42 Ivl. I. > quia non admittit femiuocales. At ego
contra, non folum Momordi, hoc obiiciam: fed illud ip fum etiam, Fefelli.
Igiturid, per quod probauit, maiore estin controuersia, quam hoc,quod quæ
rimus: vt omittamus Græcorum et prudentiam, etinstitutum, a quibus morem
noftrum induxi. mus, quiσε σηπε, dicunt, et λέλαπε, et μέμηνε, et vevu qe,
atque alia eiusmodi. puerile enim est abducere a geminandi poteftate
semiuocales, mutífque alperioribus attribuere: cum aspe riores literæ
prohibcant in quibusdam gemi nationem. AlyPoftrema pertinacia,vtcum quinta
cohæret, ita cum illa quoque foluitur spiritu mutatum, in F, etmutatam fpeciem,
argumento etiam ip se ordo eft coniun et arum in diet tionibus: quippe ipsum
r., ante senon patitur N: at F, patitur, ita vt etiam ipsum m, in fe mutet,
Anfractus, erate nim AM, abuol. Ludicrum quiddam additum ne res quidem meretur,
vt diluamus: Audentenim fingere mo som dum nescio quem,vndeF,geminetur:scilicet
per albumutationem:vt Offendo.at semiuocales non per, mutationcm, fed fuapte
natura geminari, Olla, Flamma, Ennius, etalia. Quafi verointerfit po testatis
per mutationemne,an per naturam gemi netur: geminatur enim, quia eius natura
ita fert. Quali vero non cæteræ quoq.mutægeminentur: Obba, Acca, Reddo,
luppiter, Rettulit: qua fi vero ipsum quoque F, non idem patiatur, Offa. Quafi
vero omnibus femiuocalibus idem eueniat ylu: Non enim duplicibus, Quali vero E
half somewea la veteres vllam consonantem geminarint. Hoc enim negat cum
Feftus, tum Varro: et ta men eo quoque tempore et mutæ erant, et fe miuocales. Viram,,
an, H, fit longior, O Vanquam 2, et, Græcæ funt:tamen quią nostratium dietionum
aliquæ ab illis profe ettæ, harum vocalium femina retinent: feftiua, nobis
quæstio tractanda eft, vtra scilicet longior 9 fit. Duas fententias
constituamus: alteram ab origine, philofophice: alteram ab focietate,
mathematice. Aborigine, fic: Quæ proportion | materiæ ad alterius proportionem,
eadem et compositiad compositum: sed e, est materia ip * fush: et o, ipfius i:
ergo fi o, est longius quam E, ita, quamH. Quod autem o, lit longius, quam e,
probantper regulam: Quinti cafus fyl.: labam vltimam aut eandem effe cum
poftrema - Reetti fyllaba, aut minorem. Igitur wioge, cum non siteadem cum
nogos, minor erit. Ratioau, tem Mathematicaestcontra hanc,a proportio- oefening
I ne societatis: Quæ est proportio totiusad to en tum, eadem est partium ad
partes: fi æqualia in æqualibusdemas, quæremanent, sunt inæqua [ lia:Ergo cum
ei, diphthongus sit longior quam 01: exempta vtrobiques, communi vocali; erit:
quod remanet E,longiusquamo. Quod autem F1, sit longior quam oIs patet
ex'accentu. Nam.p fine polyra Er, nunquam aut antepenultima acuetur,
autpenultimacircumfleet etur:at fi o 1, sitin fine,vtrunque fiet. oixos,
Pinorogol, Afferre etiam illud poffumus,E, ante L, apud Homerum
produetumaliquando,uenwserwera. O autem nu quam: repugnat enim naturæ eius
productio. Sole Hæcargumenta etsi sunt magis exercitatoria, quam
neceffaria:tamen etiam pertinent ad veri tatem:neque enim illud Quintiliani
recipiendu eft: Grammatico expedire etiam fi quædam ne sciat. Nam quem tandem
ille fingite quadriuio extra encyclopædian? Dicamusigitur, e, esse breuius,
quam o,plus enimtemporisin hac poni zur proferenda.Diphthogorum autem obie et
tio illa nulla eft. Nemoenim ignorat, A, esse longius, 1 quam o, ettamen idem
eucnit ipsi a i,quodipfi * 01, eucnire dicebant, pofita enim in fineacuitur
antepenultima. Præterea eidem o 1, non id con tingit femper:non enim Aduerbiis,
non Optati uis, cikol, a novo.Et in fecundo libro vsus is repro batus eft: nam
si iccirco non acuitur antepenulti ma, cum poftremaeft longa, quia refolui
potest: igitur accentus acutus in quartam a fine recipere tur: quod eft
absurdum: fic, turlygues participio fæminino in quarto cafu: idem monstrum se
quetur etiam si penultima longa resoluatur, fic 3uTlx00, Nec tamen ad id
refpexere. Vfustamen Atticorum, fiaccentu rem metiare, huic fenten tiæ
aduerfatur, et fauet priori: dicunt enim, μενέλεως. Locorum affe et u a
poteftatibus inueftigantur. Hacferefunt poteftates cuiusque fonifin gulares: ex
quibus fi quid præterea in me dium afferatur, pofsit tolli controversia. Neque
enim optimi artificis est ( vt ait Galenus) omnia persequi. Nunc fecundum loca
sedes cuiquede- Loui bitas videamus.estenim potestatispars, comitem aut vicinam
literam aut pati,aut nonpati.Igitur efftemed 7 literx'aut funt in dictionibus,
aut no funt. Ti sunt, patiuntur mutationem aut in substantia, autin loco. In
substantia bifariam: nanque autabolen tur a principio,amedio,a fine.Sic nomina
triain uenta sunt, Aphæresis,Latineablatio:Syncope, Latine concilio:Apocope,
Latine abscisso.Aut. transmutaturin aliam,Græce,uel Gonne Patiun 1. turin loco.
Latinetranslatio, Græce MetJ8075, transpositio. Si non funt,addunt,
autprincipiis, Desaters, Latine appolitio: autmediis,ervers Latine
interpositio:autfini, Græci dixerunt hac abgerywoles, productionem. Hæc funt
genera. Species autem, fic:Nartque aut sunteiusdem no tæ, et
poteftatis,autdiuerfæ. Item a numero:vna, aut plures, Affectus autem non
omnibus iidem, aut æquales:neque enim eiusdem generis conso aans aut
principiis,aut finibus additur:nequedu ptices geminantur, vt nunc
vsurpantItali,vt ex primant vitia linguæ degeneris a Latina:ponunt enim
duplexzz. Acciduntautem hæc; aut ex v- Aca " fu:vt quafe, quafi: aut ex
arte, et hocautex infle xione:vt, ago,egi:aut ex deductionc, et hîc bifa
siam:naaut a peregrina,vtPatroclus, margoxiosa Auo, 31 Space kus ) 46 IvL. Cæs.
SCAL·Io Auo, Punicum, vnde noftrum, Aue: Marathi Hebræum, vnde Mare, noftrum:
aut a Lati nos et hincdupliciter: autenim simplex fluxits vt, a Titulo,
Tutus:non, vt aitVarro, e con trario:nam Titulus, age' the rule, vnde et tiey.
aut compositum,a luisparţibus,vtabigo. Dequi bus suo quoqueordine, agendum est.
Sed quia transpositio facilior est, ab ipfa ;cumvenią, inci piamus: nihil enim
nocet. Transpositio. Ranspofitione fane interest ytrum intelli pages gas,
relatas in prioressedesliteras, an dila tas in posteriores. Nam fi dicas
Fretum, quafi Fertum, a Feruendo: vtrum intelligas R, ante latum ipfi E,an E,
postpositum ipfi r? Sed omit tamus exemplum: fortaffe enim fuit Feruetum, atque
inde nulla transpositione, sed extritio ne, fa et um Fretum. In rem ipfam
intenda iusvocalisne,an confonans transponatur. Re etius fane iudicemus,
consonantem, non voca lem transferri. Differuntur enim difficilia: difs
ficultas autem in consonantibus:quare qui fta tim non poffent,moxin proximam
sedem tran ftulere. Eft etiam a Græcis exemplum, opa jev dicimus, vnde Qayavov.
quare cum cac gyavov dicatur,consonans, non vocalis tranflata videtur, Abolitio, Ablatio, Concifio, Abscisso.
Propofitio, Interpo fitio; Appofitia Bolitie est, cumtollitur litera.genushoc
#beli A ho prius tractandafunt, quam Præpositio, Interpolitio, Appofitio:
propterea quod tollimusquod Oro eft: at quod est, prius eft, quam quod non
eft:est enim habitus prius priuatione. Si autem ita con. sideres,iam ablatas
effe: tuncecotrario et Synco pametalias primo tractesloco.Nesitigiturfrau di,
fiue quali ablatas, siue quasi auferendas con templemur. Additur ergo diuersa
in principio:Aals Edurus,apud poetam, pro Durus." In medio, Mederga. quæ
cuitandi hiatus cauffa inuenta V eft. maximeque pertinet ad V, vocalem: Alcu ·
mena, Aesculapius, Hercules. I, quoque eius 1 vsus sit particeps: Nauita,
Nautris, Nauta enim C primum fuit. et, C, consonans, Sicubi, Combu ro. et
'aspiratio vehemeris: Mihi, Prehendo. et # ante medium, poft principium:
Loumen,,P Lumen.et in fine: vt, Comperior,pro Comperio. Additurautem fimilis, A
HI AM, in principio:in medio, Reddo: in fine Nausicaa. Quod autem ve teres
adducunt pro exemplo ex Horatio: Reducet in sedem vice. itemex Terent.
Phormione, Sectari in ludum:ducere, acreducere. hoc est, librariorum manum, non
autoris fidem implorare, neque crim in his iambicis velin illo dimetro; yel j
hoc tetrametrozneceffaria spodco fedes eft. Sed e Lucretii libro primo poterad
afferre: Redducit Venus: aut redductum Dadala tellus. Quemadmodum autem s s,etR
R, et L L, ge minata debeantur superlatiuis, suo loco dictum est: contra quam
recentiores deprauarunt. Con iner tra autem tolliturab initiis: vt Natus. fuit
enim Gnatus, Generor. De medio: vt, Periculum.de loco ante medium qui
est:Pratum,quod fuit Pa ratu. Hæc a Nigidio Figulo Intercilio diet ta fuit
poteft etiam Concisio dici, vt, fermo breuis, qu vocabitur concisus. Rationc
carminis interdum fa et um eft,vtapud Homerum, qums, pro aique πος. etαγροτητα,
pro ανδρότητα. etapud Oppiani, μόλυβος, pro μόλυβδος. Ιnterdum ob tedium pro
lixæ diet ionis: Periculum. Aliquando ob difficul tatem:vt, eonos, quodaliis eftesãos.Alias
ob vtru que:Bruma,ßpoczurua. Aufertur a fine: vt in ple risque verbis, etlusit
Ausonius: Qui reminisco putatse dicere poffe Latinė: Hic,vbi Co,
fcriptüeft,faceret Corficorhaberet. Sed etin vsu communi a fiiciebantM, et
appella batxantar, extritionem. Items, Multi modis. Sed in scribendo. nanque
aiunt M Catonem fic fcripfiffe: Die hanc,pro Diem. Pindarus poeta non folum
eligit, s, fedetiam eiecit exulem: cum poematium condidit, in quo nullus penitus
fi bilus reperiebatur. Mutatio in communi. Vtatio est parte incolumi vel manifefta,
10 qui* M ptioque extranei: neque enim mutaretur fine fymbolo. Appello nunc
symbolum, quod philo fophi, communem quandam rem anatura colla tam. Quanqua
enim elementum indiuiĝbile eft: tamen quia fonos quofdam latentes inter fe affi
nes habent:iccirco ea foni parte incolumi, altera inducta eft. Ac manifesta
quidem eftin duplici- nani bus. Etenim, 2, cum fit exs, et D, in Medentio,D,
fila remanfit: fibilus abiit hæcmutatio per ablatio. nem, non per
transmutationem facta est. At ve riorin verbo Plautino,Siciliffo,s, remanet:
Din alterum s, abit.osenicacia Occulta autemia Cari circon - santra, ex
Cassandra.communis nanquesonuseft quidam D, T. neque differunt,nisi mollitie
qua dam,autexilitate. Alia unutario, ex infle et endi Ja fleiri modo, haud ita
vera eft. Cum mutantur ea, quæ habent inter se cognationem, aut genericam: vt
vocalis in vocalem, consonantisin consonan tem:aut quæ secundum fpeciem fit:
vt,certa vo calis in certam. At participium aetiuum præsen tis temporis a præterito
perfeet o cum deduci mus: duas diuerfas consonantes recipi,vocalem que transmutari
conftat. Mutatio,qua fit ex consuetudine. Vocales. G.Enerica mutatio
hæc,atquehuiusmodi eft: cætcras nunc fecundum fpecies exequa-, mur: ac primum
cam, quæex vlufacta est: cer tissimis enim fonis cognationem oftenderunt: nam
quod veteribus fuit, Magefter,Amecus,Me- 1 derua, Quase Misc.Sibe
Here:puncper1,Magi D fter, ; so Ivl. I ster, et reliqua. Sic olim
Leparenfes, postea Li zparenses, autor Feftus. Contra 1, ponebant,vbi
nose:Niapud Plautum,et Vergilium,quodnos Ne. et E,prov:Auger,nosAugur: illi
Hemona, nos Humana. et pro o,illicompes,nosComjos: Eolummore,vttoties
diximus:qui Sortu, quod Attici, isívtz. Siceriam Hilus, proHolus.et He
Pmone,pro Homine. Vbi etiam o, pro i, quo niain Homonem, dicebant: NuncHomincm.
€ etiam E, quod nos, A, Cato enim Dicem, Fa o ciem: quæ poft illum Dicam,
Faciam. Item o, in A,vt iam oftendimus. Hemona, pro Humana Et pro e, Amplođi,
pro Amplecti: nam eiuf dem fontis eft texa, et wazr. Sed etiam in a liis.
Voftris, Vorti,nunc Vestris,Verti: vt primus omnium Africanus emolliuit: nam
quod erat Vortex, et Vorfus: ipse Vertex, et Versus, ma luit. Sic etiam in 1,
Olli, nunc illi. Item quod Isthuc, nos Isthoc. contra il li Voltis, nos Vultis.
illi e contrario Fulguri bus, vt apud Lucretium, nos Fulgoribus, Cun cha,
Gungrum, Fretu, Lauru, Huminem, Fruns, Acheruns: nos hæc omnia per o. Dev, et
1, fatis fupra di etum est: aiunt enim €. Cæ farem primum omnium Optimum, et
Maxi mum, quod erat apud priscosOptumum Maxu mum pronunciaffe. o, Thuscos,
Vmbrosque caruiffe,memoriæproditum est. Quarequi Epi fulam, et
Adulescentesmaluntdicere, Vmbros fese, non Romanos profitentur. Nam contra
Romani Polchrum, etHercolem, etDauom, et Scruom,protulere. Ex diphthongis
autem, illi oe, nos v, Moeri, o aosMuri. adhuc antiquitatis vestigia remanent
in Mænia, pofteritatis autem in Munus. origo autem erat ab or: uchege, rata
fcilicet cuiusque mouletto civis pars. Apud eosdem Æ, integramanfit,quam nos
ini, mutauimus: Exquære, apud Plautuma nos Exquire. Av, in o, ete contrario:
Claudius, AV Clodius:Aula, Qila:Plostrum, Plaustrum. Mutatio Consonantium ess
confuetudine." Onsonantes autem veterum fic mutauitp. fus: posuiteoim b,
prod, Duonum, Bow 3 { num: Duellum, Bellum. quod etin Græcis no I tauimus, dis,
Bis. et eandem,pro f:illi AF,nos AB: ( illi Sifilum, nos Sibilum. Sicut e
contrario, illi Bruges, nos Fruges. 1 D.posuimuspro R, illi Aruena, nos Aduena:
illi s Aruocati,nos Aduocati. et eandem pros:illi Af uerfa,nosadversa. Fypofuimus
pro PH,Fama, quodfuit Phama. * et Fuga, quad fuit,Phuga. 6, posuimuspro R,
Argerilli, nos Agger. il- G. li Argrego, nos Aggrego. Itali die Arger
dicunt.curiosenimisVictorinus, vt diximus, Anger:sicut contra, Agchora,non An
M,posuimuspro s.Committere,quod illiCofam. mittere. R, posuimus prod, Meridies,
olim Medidies..R D 2 quia quoque ho chora. $ IvL. CAS SCAL. L quia uteo, et
uloor, et mcdium, cognata crant. Elifimus, Carmena, Camena. et candem pros
Odor, Vapor,atque eiusmodi: olim Odos. Sed et abillis Passes,di ettum fuit:
quod nos Passer. Vul gatum quoqueillud eft,Valesius,Fufius:nos Va ferius. Item
illi Carmena, quod poftea Carme na, quod retinuimus in carmine. ItemUfrcna,
posteri Orrena, Æolensium imitatione qui non dicunt opw egw ; fed pow. S ś pofuimus
pro C.Suscepit, olim Succepit: sed ita puto, a veteri voce pofteros deduxisse,
quæ fuerit Sus: priscos autem a communi Sub. Et eandem pro aspirationc: nam
quod est no bis mufa, illis fuit Muha. Etpro M, Prorsus,quod eratProrsum. Etiam
elifimus: nam illi Calmil la,Celna,Dulmus: nos detraximus sibilum. In quibufdam
tamen manfit folus, Strenna: fed cum aliis, Stlites, Stlatum, pon manfit:
Litics, Latumi. T, posuimus prop. Adqueilli dixere, nosAt que. fane melior
priscorum ratio: nam et mollior fonus eft, etorigo seruatur. præpofitionis enim
vis adhuc manet, ut dicamus, Tu atque ego: et sit, Tu et ad teego. Sed voluere
discrimen effein ter præpofitionem, etconiun et ionem. Eiusdem modifuit,Sed:nam
e contrario olim erat, SeEt: difiungit enim, Tucurris,Se Et ego sedeo. Sepa
rata enim efta et io meaab operetuo. adversatur cnim vox illa,Se, ut seorsum,
fecurus, segrego, separo, et aliainnumera.Etiam Aud, non aut, et illi dixere,
et nos dicere deberemus: nam fi negatiux Haud, addita cft afpiratio differentia
cauffa: sane cætera elementa ad quærendum di fcrimen non funt mutanda. quin
fortasse potius vtrunque ficciore elemento scribendum fit, Aut, Haut. Græcum
enim fuit, art. Omnis autem difiun et io vim obtinet negationis. v,pofuimus,
pror, Seruus. at Æolice ficleri - V bebant, Serfus. Aspirationem supposuimus:
illi, Belena:noszl. Helena, detraxinus autemmultis, Charum scri bebant,nos
Carum,vndeet Carere:quoniam de ficiente annona carebant, atque ibitum illa cara
erat, Aiunt remanfiffe in tribus, Orchus, Pul cher, Lurcho. Orchus tota Græca
fuerat, et trans lata aspiratione a vocali ad consonantem špxos.vi. detur ex
epitaphio Næuii poetæ, aspirate preto, nunciatum: Poftquam est Orchio
traditusthefauro. Lurcho, contra analogiam afpiratum fuit: nam Mucco, a muccis:
et Bucco, a buccis: ita Lur co, a lura, ob ingluuiem: fed ratio significatio
ais potiorfuit, ob fonitum voratoris. Sic Quốir, aspirationem admißt. At quare
pulcher aspi retur, ratio declarat: fuitenim Græcum10 auxere, id est, fortis:
fic omnium do et iffimus poeta. --fatns Hercule pulchre. PulcherAuentinus.
Igitur Romani qui omnia ponerent in fortitu dine, cum demum bonum, et formosum
puta runt, qui effet fortis. Itaque fortis quoque pro pulchro positum eft apud
Plautum in Milite:AC que sine ratione: exemplo enim Græcorum fa, et um est, qui
nænor, æque et formofum, et bonum fignificarunt. at bonus fortis eft: malus au
tem,caxos,imbellis:vndeCaculæ,quiin numero militum non effent,age' to xaltats;
quod eft ce dere. χαζεο τυδείδη. lidem veteres multa inuertêre: Catamitum, pro
Ganymede: Melonem, pro Nilo:Lubedon tem, pro Laomedonte. etiam inueni vbi Sagun
tum pro Zacyntho dixerint: quæ nos omnia funditus euertimus,non solum elementa
immu tauimus. Mutatio per inflexionem. Vocales. Oteramus fine flagitio, non
exequi partem hancabinflexionibus:nequeenim certa niti. tur ratione, etpuri
Grammatici interest. Sed ne quidomitteremus,appofuimus: non tam vt om sia
comple etteremur, quam vt principia ipfa fta tueremus. ز A. Igitur A, breue in
longum mutatur, ve Re et us fert primæ declinationis, et sextus cafus: e
contrario longum in breue, Par, Paris. A, breue in, breue, Parco, Peperci: nam
parco eft, partem arceo: id eft, continco: Pars autem nagura corripitur, a nop
@, quoniam pars præ cedit totum: fumptum nomen a mefforibus, et
vindemiatoribus, et lignatoribus, et paftori bus. A, breue in e, longum, Facio,
Feci. A, lon gumine, longum, Fallo, Fefelli. A, longum in E, breue, Stas,
Steti. A, breue in 1, breue, Ca do, Cecidi. A, breue in 1, longum, Peccata,Pec
catis. A, longum ini, longum, liasexto fingu- i 1 " Iari 51 EN T 1 lari
primæ deducas sextum pluralem, Bona,Bo nis. E,breuein E, longum, Scro,Seui. e,
longum E in E, breue, Fides, Fidei. E, longum in a, bre ue, etlongum Anchises,
Anchifa, fexto casu, et Anchisa quinto. E, in 1, breue, Culinen,Culmi nis: ini,
longum, Eo, lui., breuein v, breue, • Pello,Pepuli. i breve in 1, longum,
Audio, Audiui.1,lon- g. gumin i, breue, Ainbire ambitus. I, breue in A, breue,
Siquis, Siqua, rectus fæmininus: in A, longum, Siqua,aduerbium. 1, longum in A,
; longum, Qui, Quas aduerbium: fuere enimo lim casus quarti, posteafacti
suntaduerbia. I,bre ue in e, breue, Rapio,Rapere:in E, productum, Turris,
Turres. 1 breuein v,breue, Rapio,Ra pui: fic enim volunt: nam nos putamus
fuiffe olim Rapiui. Sed sunt alia exempla, Alitis, ali tum: in v,longum,
Quis,Cuius. 1,longumin v, longum, Qui, Cuius. Sed et in o, quod etprius
fuit,Quoius. o, breue in longum, Pulmo, Pulmonis. O, 1 breue in A, longum, Amo,
Amaui: in Aj bre = ; ue, Do, Dare: in E,produ ettum, et correptums Lego,
Legere, Legerunt: in i.correptum, Hon mo, Hominis: in 1, productum, Scindo,
Scia di: in v, correptum, Domo, Domui, in v, pro du ettum, Sequor, Sequutus. 0,
productum in v produetum, Erato, Eratus: in 1, breue agni 1 * 3 I tum. 7. V 2 v,
breucin longum, Domus, Domu.v, logum in v,breue, Penu, Penuris. Sicenim
fcripfere pri D 4 mun, s 56 IvL. I. mum, quod nos Penoris. Sed eft et aliud
exem plum, Cornu, Cornua. v, breue in A, breue, Cor aum, Corna: in 1,
correptum,Genus, Generis: in 1,longum, Bonus,Boni: in breuc, Caput, Ca pitis:
in o,breue, Fenus, Fænoris: in o,longum, “bonus”, “bono”. Mutatio Dephthongorum
ex inflexione. FOOrtasse etaliæ quædam sint mutationes, quæ addentur, fiquis
inueniat:fed fi quæsunt, non Epi multæ superlint. Diphthongi autem fic trans
eunt: et in A, Quæ, Quarum:in 1,longumCædo,, Cecidi,diphthonguscnimibi fuit, a
Græco kai ww. Contra ex 1,factumestoe,Incipio, Incæpi: quoniam fuit, Cæpio.
Inuenias autem etiam interiplas mutationes, fi Nigidium fequare,cui re ettuspluralis
fuit, Bonei, ad differentiam fe. cundicafus fingularis Boni.et fecit l'urreis
quar tum pluralem,neesset, Turris vnuse singulari bus. Quod fi ita debuit,
debuit et variari quar tus pluralis fic, Domous, ne esset vnus e singu faribus,
Domus. Sed nos præclara ingenia ad miramur, confuetudinem fequimur. Sic etiam
relatiuum variabis: re et us fingularis, Qui: ter tius cafus, Quoi: reetus
pluralis, Quei. Vete tes autem etiam tertium fimplicissimefcripfe re, Qui,non
Quoi. sic enim legimus illud Ver gilianum: --qui non rifere parentes: Nec
Deushíc mensa,Dea necdignata cubili est. eft enim pofitum pro, Quoi fiue Cui.
Scriptura autem communis etiam reco, fecit vt etfenfum inuerterent Grammatici,
et peffime Hiftoriam, aut fabulain, quam afferunt, adaptarent. CA P. XX V.
Mutatioconfonantium exinfexione. Aior adhuc reftat labor: sed fane sit cum
venia,figratia carebit. Boni enim artificis partes funt, quam paucissima
possit, omittere.B, B lemi C, D, G, M, N, Q,R, T,mutanturins. lubeo,lulli: Pard
co, Parsi: Lædo,Læsi:Spargo Spars: Premo.Pref fi:Pono,Pofui: Torqueo,Torsi:Vro,
V ffi:Fle et o, Flexi. Videretur autem etiam aspiratioin s,muti tari in ' I
rabo, Traxi: sed acutiusinfpicienti par lam erit, aspirationem in gutture
mansisse, at que induiffc proximi elementi pronunciatio nem, ipfius fcilicet c,
additumque potius effeli bilum, sicutin,Prefli,m, mutatum, libilum addi tum: in
Torqueo autem q.ablatum, atque in cæ teris alia. Contra,s,in
D:Paris,Paridis.Item fic di xere: quemadmodum B,ingeminum ss, Iubeo, luffi:ita
et D, Cedo,Cefli: et T,Concutio, Concus fi. Scd profe et o prudentius
contemplabimur, cosonantesillas in simplexs,mutatas, alterum au tem esse
præteriti ipsius. Ita G, mutatur in suam - comparem: vt, l'ingo, Pioxi:nam in
ct, mutari quod aiunt,falsumeft,in verbo, Agor, A ettus.Sed eadem proportione
affinitatis in C, mutata as fumit t: ficut faciebatin verbo Fingo, in præte
rito assumebat s, in supino T, Finxi, Fiet um. apparet id e contrario: namque
c, in G, “grex’, “gregis”. Quod autem ftatuunt, c, in v, coe - xemplo, Pasco,
Paui, abie et o fibile, puto E DS nou 58 I'vL. I. nonita effe: sed verbum vetus
fuit now, quod fi gnificauit et fequi, et assequi: vnde etiam satws: quafi
iuwi, vt org: yes. Æoles enim et decurta bant, et tollebant aspirationem:iidem vero
adde bant onw, indefactum eftnoftrum Pasco. Eiur dem originis fuit etToo',
quoniam in pacato, non in hoftico pascebant:vnde etiam Pax. Aby trouis autem
præteritum illud fluxit: neque e nim Palco, fuit primigenium: ficutincqueNo
sco,Noui:fedqoxu, fuitgrow,grão Sic ncque in T,mut:tur, vtputabant in verbo,
Irascor,Iratus: Fuic enim iralcitus,quod poftca deficum est: etab iecit
fibilum, quiretcncuscft alio verbo, Pascor, Partus. Non clt igiturs, quod
mutetur in T, vt prodidere:in conanque verbo mansitincolume: a neque c,in
t,mutatum: etenim fuit Pascitus. N, abiicitur, Scindo, Scidi. neque mutatur in
v, vt scripsere,in verbo Sino,Siui.Aliquadoenim fuit, 27Siniu.Q in suagermanam,
ScquorSecutus.Nec trasitin x,vtvoluere,in Coquo,coxi:sed assumit K fibilum. NequeR,in
v, quodaiunt, in Sero, Seui: fuit enim Serui: quodextritu est,ad differentiam
eiusdem verbiin alio significatu: vix enim muta tam eam literam inuenias
inflectendo. Ats,mu. tatur in n.Sanguis,Sanguinis:quoniam fuit San-, guen. In
D, ycdiximus, Paris,Paridis. abiicitur ex duplici remanente altera
parte,Perdix, Perdicis. Trastin R,Flos, Floris:in T,Nepos,Nepotis.Sed non eft
verum, quod profitentur,in v.confonan temmutarisibilum eo exemplo, Bos,Bouis:
as fumpsit enim Æolicum digamma, vt in Oue, et Quo. Nequemutariia I, in verbo
Paciscor, Pa et tusy etus,vt sensere,jam colligi poteft ex iis, quæ fupra.
diximus, fed t, eft peculiaris ipsi participio, Ama tas, Doctus, Lectus,
Auditus, Latus: fedin Pos Poris, t,in x,tranfire, üidem male docuerunt, illor
exemplo,Fle et o, Flexi,fed in fibilu,vt fupra dixi mus: quod coaluit cumc, et
fccit duplice,xin vox confonatem æque male mutari arbitrantur,in ca
voceNix,Niuis: Verum vietw, et Denis, ogTo vína, vnde etiam nostrum
Neptunus:non,vtCi cero prodidit, a nando. Inde noftrum,Ninguo,et.. Ninguis in
reeto: et niuis,concisum: et aliud con cisum,Nix, mutato in c, etconcreto cum
fibi • loin x, in obliquis autem mansirprisca vox. Ne- H: quercetesen scre,
afpirationem in CT,transferri, Veho, Vecum: fed ita fuit,vt diximus. Habetaf
piratio aliquid fimile cum c: itaq; alicubi in Va fconia quod alii
Hodiedicunt,ipfi fua linguaGo die. Ergo Veho, facerer Vehfi, affumto libilo, vt
Ć Duco, Ducli.postea,Vecfi: et fupinomutatofi bilo in c, vt diximus, Veettum.
v,quoqueabiici v notauere. Citant Solinum in colle et aneis: quali vero is fit
antor veteris Latinitatis: eius verba · funt: Tatius hominem exiit,quasi vero
apud pro bariffinum quenque Kedilt, Exilt, Adilt, Pre-. " terilt,
desideretur. et fortaffe apud Solinu Exuit, 1 legendum est. Mutatur quoque in
feipfam, rece į pra vocalis pristina natura: et econtrario, Gau deo, Gauiius:
et Persoluiffe apud Tibullum:quo niam Soluo, fuit örovava. Mollescit vero adeo,
vt ctiam abeat, vt apud Catullum eundem, Nonita me dini, vera gemunt.iuerint,pro
Iuuc rint. quemadmodum etiam in libro de Camicis s dimensionibus obseruauimus 1
1 Pres IvL.Proprium trium liquidarum L,R, N,C, T,non Ligmamutari in quibusdam
nominibus:Sal,Salis: Ci cur, cicuris: Tita, Titanis:Halec,Halecis:Caput,
LR.Capitis. Proprium et l, et Raffumere fibi alte c ram:Mel,Mellis,Far, Farris.
Ipfius autem c, assu mr.sme etiam t: vt,Lac,Laettis: nisi lita reeto pri
sco:dicebant enim Lađe, a Græco, amputatis duabus litcris, ranentos.
Obfervarunt etiam id, EDO 1.,2,5,x,in præteritisnon mutari:Caelo,Caclaui:
Stupeo, Stupui:Laffo,Laffaui: Laxo Laxavi. Sed his adderentetiam R, Torquco,
Torli.et c, Dico, Dixi:coaluitenim,non autem mutatum est. et P, Scalpo,Scalpfi:
pam si duplicis literæ figuramha beremus in hoc, vt habuimus in Dixi, poluifle
Bmus.B autem non mansit semper, ledig compa rem suam mutatum
eft:Scribo,Scripfi. X Proprium x, quod mutatumfuerit in compo fitione in
declinatione elidi: Effero, Elatus:quo niam verbum quoquemutatum eft. 1 costs »
Q que Mutasio in deductis Gracis. Vocales. VæaGræcisdeducuntur, in iisita fiunt
vo calium mutationes: Breues autlongæin en æquales:aut in inæquales:contra
natura commu nes in illas. Igitur longæ Græcæ in longas no ftras, woy,
Quum:breues in breues švos, onus:bre ues in longas,me,ab eo quod fuit ue.longæin
bre ues,opoinaAxov, orichalcum: rgra crepida:origo FERA: in natura comunes,
qul.Corripitur ma ximæ parti poetarum: producitur Statio,Gatul lo, Cornelio
Gallo.Item verba dyw. Communes natura in natura comunes: vt, Pharfalia,Sicania.
Eædem in breues perpetuo, Humus, ab i'w.vua' et in longas perpetuo,Vdus,ab
eadem origine.sic Whou,sputuin. Idque non solum ob vsum,fedet iam obpartes,
nanq; positioneinterdum fithoc: vt co a qua In, natura breuis,aliquando fit
pofi tione longa: vt Indigena. aliquando fit natura, propter naturam pofitæ
consonantis: vt, Infelix, infolens:abs, aut F,incipientibusquum coniun gitur.
Hæfuntin communi præceptiones:sigilla tim autem fic recenfeas. Ain A
mutatur,κάλαθος Calathus: in 1, κανατρον, Α caniftrum: in o, fi Copo,azarnos venit:in
v,9şi au6ss, Triumphus: payyanilev,stragulare: xpære many,
Crapula:non,vtdixere, quod caput graua ret.Quodautem aiunt a, in y, apud Græcos
verti co exemplo,savuno,qualionos naufw, falli sunt, eftenimότι όλων πόδας,
3λιτρις, montis nomenob altitudinem: quem quum afcenderent, interro gati
quoirent,dicebat,in cælum,vndecæloco municata yox, A, etiam sibi assumit I.
more Æo lico, φαισιν, φασίν. Ιta αίσκηπιός,nos Efculapium. E,in e,breue,
feos,Deus:in longum,ido Sedes: et per abscissionem.dew,De:fic enun dicunr
cixos, "Subir deivtov: nos duodeuiginti. In 1,ryyu, Tin go: In o, et uw,
Vomo: in v,dvos, Vnus.Abiicitur #polyw, Rudo: fed puto Erudo, fuiffe fimplex
non compositum. H, vt diximus in sui dimidium.xennis,Crepida: H news,Herus.In
se totam,tlwenom,Penelope.Nun quam autem h, in I, transit, vt barbari
invertere,. atq; etiam corripuerein Paracletus, Eleeson, E leemo 1 IvL. I. 1
leemofyna,Iordanes.Nequequod poffent suspi cari,Vestis ab iis, fed ab Vae, et
vuota, Græca origine,Latina terminatione. Male corripuitlu uenalis in Satyra
xun CALPE: neque enim fuit vt zpeurs. In Æ, diphthongum nonmutatur Ħ,vt
dixcre,fedin E, illo exemplo, ozler, SCENA: si enim dipthongum quispiam
comminiscatur, id nulla faciat ratione. fed in A, frequens eius tranfirus est
apud Dorienses, et nos folcnsium imitatores, xiboensn's, Citharista. 1, in A,
9.ygoeves, Tango:in e, cx diphthongo, suivr', Pæna: etiam folum:? apriva,
Cancer, in I, longū,ai liuidus, Qi G, Filius: etvoce vsitata malit, omnix,
Homilia:falso enim transmutandu iudicarunt.fic notes,Litus,quod effet terra
tenuis: etnoftrum mitto, au tov wizer, quoniã qui mit tit elongat. Abiicitur,
quaesia, Norma,emedio: fic etiam a fine, ei, Per. Additur rau't, Nauita. ' o,
in feipfam breue ci,ouis:in logam, G-,So las:in,decreov.Aratrum, ve voluere:
fed commo dius a sup.Aratū:ficut Rutrūaruendo.neq ;bonu cstexemplum, ab
iļus,acus:fed acus, ab a žueor, ta pro arista excuffa, Acus, Aceris proprie,
quam metaphorice pro instrumento sutorio. In e, joriy Genu, Æolum more, qui
idrs, quod aliiodx.fic Euander, l'avdeo: In 1934620,Imber.in vibles, Iuba:
rozpoxa, Patroclus:.ivaseus, Vlyffes.Sicin principio,medio,fine.In vlongum,
Boords, Bru tus. In Avdiphthongum, opeixa Axor,Aurichalcũ. Abiicitur ab
initiis, odi's,Dens. A fine,Si,AB. Y Y,in v, rusplevos, Turrhenus:
Truppos,Purrus: in Avend, Illurius: duw,duo: duw, verbũ, Dumus, tam brevem,
quam longum cthis exõplis.In o,cyniex, Anchora: Duici, Folium.In E,
zAwue's,Aicedo.in 2,brcue, 270,vimen,vnde no?rum Ligae,non a legendo, vt
Varro.In a, muo,Canis. s, in fe totam,woy, Quum, inuidimidium.de fyc. ;Ego. In
vlongum,oue, Fur: non ve Varosa Furuo. In Ave, Æolicum, scommunc, Aurs, Latinc.
In v,brcucije Herus.In e, fparu, F12 tcr: fic enimmutaruntXolcs,quod erat Dp,
integrum, Deizturpinon autem plagiariorum fal fæ etymologiæ. Dithehongorum
mutationes. A Gracis. AL Æ,cencia ', Ænças.In A, longu, repertuan,Cra At
pula,extritor,more Æolensium:ficute contrario quoque, vt diximus. In e,
breue,faire,venio.Im perite nanque verbum hocita funtinterpretati, quasi versus
nos eo. Habes deductionis noftræ exemplum, in Fenestra,adTo Calvetar. autmu
tata,aut abscissa, faltem ab e povov. Non licin Ple gethonte, et Phaethonte.
nequc enim ab GeoJo's, diphthongum traxere, fed agese feer, vt ex Cra tylo
Platonis, et Ariftotelein primodecoelo, et M. Tullii multis locis diximus in
libris de infom niis: neque diphthongum illam redigiad sonum breuem: quippe
dai,dixere: sicut etiam 9: etgea, Gcut gaia. Abiccta a, remanet i longum, quo
niam Æolenfium more facta est diphthongus.er: a Xands,Achiuus:Æoles enim aze,
vndeetiam fine digamma inuenias Acheus.quod ego non per diphthongum scripferim
Latinis Ar, fed per, E,exdiphthongo Æolensium, vt Lyceum, que xtos:cos caim
maximefequimur. AY, 64 IvL. 1. A ' Ay, manet in Taurus, turīgo:mutaturin v.cau.
pec,Surus:qucm et lacertum piscem vocant. Abii citur, haipos, Parum: nisi a
parteducatur: nam Pauluin, inde venit omning. E1 E I, ante consonantem,semper
in I, filit naru ralis verbo, inces, Thefidcs.at Beveowono fic, nifi Græce
loquamur fyllabæ gratia,vtnosin he decafyllabo dactylum fecimus Xeinia.hæcautem
mutatio femper fit fequente consonante, non autem L,tantum,vt dixere,illo
exemplo, Nilus, Eing. Diximus autem literam naturalem, quæ effer ipsius
dictionis, onrai,Grociên: nam in zettw, aduentitia etsiccirco non feruatur a
Latinis. An te vocalem ipsum isolitariuin nunquam muta
tur,Sophia,Comedia:nequediphthongus sem. per, 1 halia, Alexandria, Nicomedia,
Langia, Lampia, Argia,Lycius: sunt enim Goemmel, et ciur. modi: et nuxeios, li
Lycie apud Statium scriptum eft: nam ctiam Lycee, legimus. At fæpius in E,
productum, vtin Acheus, dicebamus. Dareus, Penelopea, Adrastea, et Seruius
Thaleam, dici debere autumat. Eft auteme,longum Æolen fium imitatione, qui
Snuosterns pro imposterer din cunt, et nde!, pro idei,et uñov, pro ucior. vnde
et her sexinterpretatione Platonis: ettrov,pro W16 ox. Interdum mutatur in
E,correptum,more Do rico,expuncto 1: To vixsov,Puniceũ,vt apud Ver gilii
πυφωέα,Typhoea, pro τυφώeια, et φοινίκειον, in fine vocum quoque vnica litera
scriptum fuit in vetustissimis codicibus,Orphi Calliopea:et V lyffi,quod erat
őPeñaduasti. Horatius diuisit, Laboriof nec cohors Vlyfsei. Itaque etiam in
meris Latinis pronunciandum monent, Idem, Eidem:lfdem,pro Eisdem,eorundem niore
Aco lenfium. Ey, manet, Qeü heu.Abiicity,Achilles,axona v acus. Itaque etiam
Achilleus legitur, cuius obli. quum secundum posuit Horatius. Heu peruicacis ad
pedes Achillei. Neque e nim verum est, vtaiunt, in v, mutari, illius ver-
ym biexemplo,Peuzw,fugio:nam ab aoristo ductum fuit Ouzov.lic epau
yw,Ructo,dempto E, etpofito frequentatiuo. oi, inoć, naivino Poena. Patitur
autem multa di- 0 phthongus hæc:diuidunt eam Aeolenses,rorov, zoinov. Eorum
legib. nos Troia reoło, sicut Maia, z wała, Aiax, sas. Interdum mutatur eius
pars,in terdum aufertur, arbitrio eorüdem,month,Poe ta.Vertiturin Ei, vt of
her: in v, Poivixetov, Puni 19 14 ceum, 1 and 71 oy, in vnostrum, Musa, uolls.
In v, breue, Bu s bulcus.In olongum more Aeolensium,38,3ūsy Bos.In breue,
Borqu.co Volo:abiccto y, moreco 4. rundem, qui αμπέλος, dicunt pro αμπέλες.
dico, ei abieeto in mora,non in scriptura.nam oynon est illis consonans.Sicenim
dicunt Asgatup, sicut lo. nies Buzoriupo Quiautem putant hanc diphthon gum ad
Gallos manaffe ex us, et Tou: non femel ineptiunt.Eorundem enim in aliis vitium
est, E, vocalem ficdeprauare. Sic enim corrupêre no mina mutarum:fic vulgo quum
voluntinterro gare Quid?aut Quæ?sic Rex,Fides, Vicem etalia infinita pene o y
eademin E, '885, Dens it's ' Pes, etiam aliquo modo mutata est, cum ex 18'w, E
Lauo lu L.E. B Lauo factum est. 121, diphthongus spuria in legitimam o ujxclien
Mesidía. Comedia.In o, w8, Ude. 71 T.eiufdem nocæ atque ordiniseft. recipitur
in vocibus Græcis integra Harpyia, d'oc. Y sr,Latinivalde distortam, ionib.
r'eliquera. Confonantium mutatioin deductisa Gracis. B Græcorum et facile et
legitime tranfit: idem enim effe fupra oftendimusBwi, Bos. In v, di gamma,
z36x, Auus.In affinem huiusPH: 9play Goss Triumphus. ryingi,zorvs Genu: aut in
fimilem'vt Työss, Cam ius. nam quemadmodum apud Athenienses aus Toxhoreca
etapud Thebanos ouaplois ita Latinis? vetustate, etOpici, et Indigenæ, et Cail
dieti funt. In n, aut ei propinquam, azgeros, Angelus. Abiicitur, gumentua,
Norma. A,in D,onos, Dolus. In 2, odvartucy Viyffes. In B, C, Bis. In's » n'am
quoflexu illi, tepare.coem, nos eorum exemplo, Arenosum. z, in z, iccirco apud
nos etiam figura eadem cum eadem poteftate recepta est. LtPusos, Zephy• rus. In
ssuaisa, Massu.In i, tuzo, lugum. e,in TH, tptow ', Thraso. In D beasyDeus. Itt
1,θρίαμβος, Triumphas. K. K ; in c, Calare, nonet: Caloncs, varov. In co.
gaatam fuam et, Quatuor, xxxpd. prorojen na, line aspiratione apud acoles. nam
quum dixiffent, Vnum,Alterum,Tria: pro quarto di mere, et alterum. Sicapud
poetam, Alter ab vndecimo. Slove urce Aurea mala decem misi: cras altera mittan
Sic etia, Quinque deduxere: vt effet, et vnam præter quatuor; cêrze. In G,
xutpvcew ;Guberno, Ain L, nit, Libs.In Difeneto, Meditari: falso A enim
ncgarunt. Mnegarunt mutari, attulerunt exemplum il - M lud, tabua xes,
Telemachus: fed fruftra fuere: nam ex uñnce, Balare factum eft. Etextritum eft
ayudc. Amenta: oyuao, Sagus,Sagitta. Nin N, nostrum; Ninus, vīvošo In Djnajvw,
Cx- * do, έκανεπ, όκάεπ τον έλλίωων τον αριστν, ex Εu ripide. In L, nam
quinquagenarii numeri nota fuit Græcis N, nobis L, fic quod illi veuQxr, nos
Lymphas: et apud Virgilium fic legêre quidam: Dant famalimanibus Nymphas. In M
; wal gusov, Pægnium. Additur a Græcisnoftris nomine nibus, xatwy Cato.
Demitura nobis in illorum commune riuwv, Simo: et in nostris ab illis defluxis
addi- sonho Borda tur, idx, Dens: =, falso negaruntmutari:nanq. etbovec,
Afleres, non ab aslidendo, vt dixere. Supra declarauimus Acum et
Acuruin,vndeduccrerur:itaq. ab Oc; non putauimus fieri Acor: nam potiusabwav'.
11, in B, Tubor,Buxus: mubas, Barrus: 70, Ab: 11 Caij sub: accipit
aspiratione:gownlo's Trophrű. P, nimis iprudeter mutari negarut,vtaip,aer: na
mutatur, 20 pxūves, Cacer, ne effet Carcer, et in. 1, a cupov, Paulum: sed
potius eft diminutiuu, In D, fi raveriw fit, vnde fiat nostrum Gaudeo. 2 2, in
D, uesov, Medium.Tollitur non foluin in prima inflexione,vt dixere; quipias,
Býrria:sed e tiarn in aliis, aas Sal: et in principio, ouu't s, Cu tis: alibi
feruatum Scutum. In x, amo, Aiax. E ij Contra quidam fcripfere Vlyxes.In R,
κυβερνήτης, Gubernator: quoniam Aeolenses xubEphy Trip, et xubepvýrwp, qua
forma verbalia nostra funt. Quin Eretrieses, vfque ad proverbium dicebant, ouan
potm-, quod alis effetsunypotus.quod et in Francis Be notabis. E cotrariossin
x,noftrum uc osow, Ma xilla: nam Mala per fyncopam curtatum fuit. Mandere
quoque a ux'asw ductum fuit, sed fane non pauca eget interpolatione. T, in s,
isa, Offa. led commodius sic dicere, fubductum fuiffe:alioquitranslatitia sunt
inter se,33 runos, Theffalus. 9, in PH, popew,Phormio.Ine, quc, Fundus. 0, For.
x, in CH, Chromisszevõues,In G, Ay % w, Ango. In Kyroxos,Locus. in Aeye, denan,
Loquor. pie neque enim â locis,vt Varro vult. Sicet xxenãos, Montent Aqua.
Omnis enim aqua dicta eft eius amnis no mine, et a lauãdo quoniam erat
cemenzos: quod et Macrobius docuit nos etVibius Crispus: et non ignorauit do et
iffiinus omnium poeta, Poculaque inuentis Acheloia miscuit vuis. neque enim ab
æquore aqua: fed ab ea, æquor. 1, in Ps, quasov, Psyllium: et in proximas BS,
yť A4, Libs: dexy, Arabs. # Aspiratio manet, ouws. Homo: eft.n. animal
sociale:non ab humo, ytsomniarunt. Adimitur, anuwv, Alcedo: tunc,Amentum.
Mutatur € dos, Sedes:epTwy,Verpus lumbricigenus,trallata vox ad obscenaob
exilitatemi,nona vertendo pelle, vt aiunt: fed mediunt digitum propter
gracilita tem significauie metaphorice Manet cum consonantibus, Tholus,4oros.
Adimitur, vt Opiaubos,. Triumphus. Additur, oportcev,Trophæum. Dt.C Subtilius
autem intuenti etiam id deprehen sudah 1, detur, aliquas etiam fi mutentur,
remanere:vt, Aloj Troia, Troia: etenim 1, et eadem etnon eade est. Digamma
interponitur, vt diximus õis, Ouis.. et Præponitur, -, Vis. Interponituretc, co
bos, Spe Fraau nm. lidla cus. dice Funds DISM Mutatio ex deductione in
fimplicibus I Ammultæ operæ prouinciam capessimus:fi- Ralowe Ibi enim quisq.
placuit in verboru deductionę.ueJakbosui's Ergo quæipli non inuenere, nolunt
effe ita: do ceri enim turpe putant. Aliquiautem, inter quos di Varro,etiam
maligneeruerunt omnia e Latinis, com Græcisque fuas origines inuidêre. Nos cum
sci vite remus Magnæ Græciæ nomine priscos Auso nes, atque Latinos
frequentatos, reddidimus pud fuis qnanquenatalibus vocein. Deducio,eftcreatio
noui verbi,exprioris ele quis mētis.Prius igiturde simplicib. mox decopofitis.
Abreue in breue,Paro, Pario: in longum, Pa- A 22. ro,Parco: in AE, Aqua,
Aequor. a, longum in lon gum, Vado, Vades:in breue,Vado, Vadu: Ater, Atrox:
feroces enim fufcefcunt ira. In E, apud Græcos,Baww,Ben... apud
Latinos,Pasco,Pecus, non eft:namn zoxoc, Homero fuit lana: quonomi 1 ncetiam
nunc fafciculum certum, fiue penfum ta * vocant in Italia alicubi, fed pe
Itaque a lana vetusta vox nekos. In o,Vena, Ve nox. In v, Mare, Maria. E, breue
in A, longum, Legere, Legare, quoniam adlegendum, hoceft, E iij dicens 24 7.251
" anim mitt genere fæminino, scilit 360 " Son 70 I dicendum
mittebantur,au o 7o aegeiv. € Elongum in breue, Sedes, Sedile. In 1, Veha, Via:
vt vult Varro, ino, Tego, Toga, Græco tum ex mplo, neyw, neges. Etlongum in
o,bre ue, Sedes, Solium. Inv, Tego, Tugurium. In v, longum, Dies, Diu. In
AE,Sequor,Sæculum. 1, longum in breue, Dicere, Dicare: in lon gum, Simus,
Simia:nonautem w To wuela, vrinepriunt. í, breue in breue, Mina Minax: in
longum, Via,Villa,Vilis. In A, non mutatur illo exemplo, Generis, Generatim;
sed a plurali re cto fere deducitur. Viritim,Ostiatim. in E, cor reprum.
Hlicio,illex. In v, Specio, Specula. o, breue in longum, Vomer, a Vomendo,vt
vult Varro ; in breue, Volo, Volones. Longum in longum, Donum, Donari: in
breue, Moles, Moleltus. In a longun.,Dico, Dicax: in E, lon gum,Tutor,
Tutela:in breue, BonusBellus: fuit enim Bonulus,Boncllus. In 1, et longum, et
bre ue, Amo,Amicus,Amita. Inv,Tego, Tegula sed Tega, prius fuit:Stclo, Stultus.
V. v, longum in longum, Þus, Puridus, in breue, Scutum, Scutulatum: Rus, Rudis.
Breuein bre ue, Lutum, Lutofum: breue in longum, Pucra Pulio: Suo, Sutiliş. In
- A, Veredum, Vereda rius: nisi sit a plurali quod et puto: Cudo, Qua tio. In
e, Pignus,Pigneror,quia fuit Pigneris. In, Cures, Quiritis. In o,Pignus,
Pignoratio:sed ab obliquis potius:Decus,Decor,commodiusex sinplum eft. Mutatio
in diphthongis exdeduetione. or,in, v,Poena,Punio:Moeri, Muri, vt dixie a mus.
Av, in v, breue, Randum, Rude: nam pafos, A. fuit virga dempta ex arbore
impolita: inde Raye dumæs: et ab ca ruditate, Rus.Consonant:um mutatio ex
deductions 3, in M, Globus, Glomus. B c, in G, præcedente n, Centum, Quadrigen
G.. ta.In R, Scco, Serra ; sed puto primam syllabam fuiffe originis: canina
autem litera geminata, ftrepitum imitatos. Geminatur Pecus, Peccare: non
vtgrammaticorum ineptiæ, pedem capere, Din T, Cudo,Quatio.fuitenim vetus verbu,
mu'dw,adhucdurat muda wasignificat ftrepere:vn E de xudes, conuitių, et xvocs,
gloria, ftrepitus ille po i pulariş. G,in c,Genera,Cneus:Gula:Curgulio: Vi;in
ti,Vicesimus:Pertingo, Pertica, rusticum inftru, mentum ad fructus decutiendos.
Le in x, non mutatur exemplis illis, Ala, Axile la:Mala, Maxilla, vt aiunt:
nonenim ab Ala, Axil. i la: sed ab Axilla Ala, extrita, vt ait Cicero, ele.
menti vaftitate: fic enim cenfuit M. Tullius, Veho, Vexi, Vexum, Vexulum,
Vexillum,: et cvyxorlu, Velum: Ago, Axo, Axa,Axue a la, Axilla, Ala:
Masso,Maxo, Maxa, Maxula, Maxil a, Mala, vnde uauntiños: Pango, Paxo,? Paxus,
Paxillus;Palus:vt non parum errent qui aby Ala,putent, Axillam,diminuutum duci.
Ašą E jij au 7autem et alia, fic funt dicta, vt Faxo, Graxo. Etia falso mutãtin
R,illo exemplo Tabula, Taberna. nam Tabula, fuit diminutiuu nominis,quod nuc
non extat, a quo Taberina, vt Suterina, Tonfte rina. Sedin his,E, abiit. in
Taberina fublatum eft 1. Omnino autem a Tabula etiam Tabulerna, fi cut
Nafiterna, est autem Taba, et Tabula au TO TriLu,quoniam tabulata in ædibus, et
vlmis pla niciem extendebant, Nin L, Vnus, Vllus: Vinu, Villum:non muta tur vt
dixere. Sed fuit Vnulus: etvinulum. Ins, mutatur Findo, Fissus.In r, Canis,
Catulus. sed a Cato, deducunțpotius,etplacet: atiidem, a Ca nis, Catus, ipsum
trahunt, Rinn,Murus,Munus.fuit enim Munus, onus muris reficiendis, vbi primum
vnum in locum e vicis conueniffent ad condendum oppidum: inde Munimenta. Id
oneris cum remittebatur yirtutis ergo Donum dicebatur. Ab Ære au tem non fit
AEneus, vt dixere, yt mutetur R, in ' N: cuiusreiargumentum eft,quod etiam AES
neus dixcre. Itaque fuit AErineus. Sic AEter nus, ab AEthcre: et fuit
AEtherinus: vnde Sem piternus, quod fuit Sempæternus: mutatur e pin ae, in i,
Quæro, In Quiro, etabiecta est af piratio, vt in multis. Sica
Vere,Verinus.Vernus. 1, enim abiecere,quod mansitin Matutinus, et a liis
eiufmodi. Nulla igitur ratione corripuere fe cundam fyllabam. Mutatur R, in l,
Niger, Ni gellus, quia fuitNigerulus, et in s, Ardco, Ar, fum. Aflum ynde
Aflare. T, ind, Quatuor, Quadra. 1 xadditum estin Vix, aduerbio, a Vi, quod?
negat facilitatem. vnde Vices: nam quod per / vices fit, videtur difficile
effe, etvix fieri. Fortar fe etiam rectum ipsumfuit, Vix, Vicis. z, tota
Græcorum est. neque a Latinis in La- 2 tina deriuatur. Demitur aspiratio,
Fingere, Pingere. Mutatio in compofitis. Vocales. Ompositio, est coalescentia
similiu aut fpe-Amis nisi esset,ea fimilitudo, quam Græci vocant or use Banov.
Dico autem, compofitionem non actio nem, quæ præcedit ipfam concretionem ; este
nimin prædicamentomotus:sed ipsam mistio nem duarum vocum,partim diuersarum,
partim fimilium. Eft autem modusquidam inter ipfa: Nomina enim nominibus
propiora sunt: faci lius enim dicitur, Pontifex quam Proconsul. nam
consuetudine extortum hoc fuit: erat enim per initia, Proconsule. Sic etiam
verba cum diuersis partibus desinunt effe, vt Mancipium. A, breue in a, breue,
Comparo,Paro. In A.. A longum, Indago.etratio est euidens, concreue runt enim
vocales dex. A, longum in A, lon gum,Gnarus,Ignarus. A, breue in e, breue, Sa
crum, Confecro:Caput, Princeps. A,longum in E,longum,Arma, Inermis. In e,
bręue,Ti bia, Tibicen,tibia canens. A,breueini, breues, Ago, Abigo. In
1,longum,Instigo, ex coalescent te 0,et A,infto,ago.Verbum agasonum, et armen
tario 1 1 A E V 74 IVL. I. + tariorum. Sic, Tibia, Tibicen, exi, et A. In o,
Historia, Historiographus. In v, Sallus, Inful. sus. In Troiugena quoque
videtur a, in v, muta tum.In diphthongum,Mufa,Museum: li usation fit, in E,vt
supra diximus. E E, breuein E, breue, Ferus, Efferus, Hercise rço,
Nouerca, noua diuisio familiæ, non vtnu gantur. In e, longum, a RE. Rettuli. E,
lon gum, in longum,Telare, Protelare, in 1, lon gum, Ledo, Collido. Ini, breue,
Lego, Col Jigo. o,in o,longum,Solus,Consolari,a viduis, que I cum fe
Tolasrelictaslamentarentur, oratio lenia ens defiderium dicebatur, in Homicida,
non ver titur in 1,fed ab obliqua fuit, Hominicida. In v, vertitur,a rola,Exul.
v v, breue in breue, lubeo, Fideiubeo: neque fere cumaliavoce compositum
inueniasa longa tamen fit, Ius hab o, quam quantitatem reti nuit etiam in
Iubilo: nifi fit, ab iwin's vocibus triumphatorum:superstitesenim vitam Apollia
niacceptam ferebant, cui canerent pæana in vi et oria.iw.BiwiToma'v.v,in e,
breue, Iuro, Peiero. In 1, breue, Cornicen. v, in feipfam,consonans in
vocalem,Pituita, quadrifyllabum Catulla. con kain Auceps. Diphthongorum mutatio
in compositione, AE, in, 1, vt diximus. Aeternus, Sempi the A v,in
q:Plaudo,Complado, In F, Audio, O tcrnus. Bedio.vbi ob, nihil detrahit, fed
cauffam finalem dicit. In y, Claudo, Includo. Consonantium mutatio in
campositione.. Bemutatur in C, F, G, L, M, P, R. Succurro, Suf. B fero,
Suggero, Sulleuo, Summitto, Suppeto, Surripio. id Acolenfium more, qui,
xatteCON, reclamar; dicebant, præcedentem sequentis vi · pronunciantes. Neque
tamen in omnibus his literis femper eadem connixio eft. Malim enim Suslimen,
quam Sullimen dicere, et Submur, murare. at Plautus Summanare, a manu, fu?
rari, ficut a Vola, Inuolare: item Subreperc. Cum D, autem integrum manet,
Subdo: cum N, Subnixe: cum s, $ ublilire:cum T, Subtice re. Ante seipsum quoque
non mutari par eft: nam fi aliorum fonos fequitur, ne obturbet, ip sum se
fouebit: vt in fimplici Obba, quæ esset obi bibendum: ita igitur dicetur,
Obbibo. Neque mutatur ante T, in s, vt dixere, in Sustollo, nanque fuit vctus.
VQx, S V $, quæ motum ce lum versus significaret, Ünoder, fortasse autem
fuerat, Subs, ficut, Abs: quanquam hoc vide tur fuiffe cit. et a Sus, fuit
Susum: fecit autem ex fe Sustuli, non enim a fuffero, venit. Ea dem est ante c.
Suscipio, quod veteres Suc cipio, ve diximus, Acolenfium more, quem admodum
supra declaratum est, quos prisci e tiam in aliis obseruarunt, vt est apud
Plautum, in AGnaria. Supe 1 1 76 Ivl. 1. CI Suppendas potiusme, quam tacita hæc
aufe ras.Quod nos Sufpendas.l'ari exemplo,Suspicio, Suftineo,
Suscito,Susuin,Cito. Exteritur ante M, aliquando, Omitto. [ c,mutatur in G, Negligo
Neglego: ficut Ne gotium, nec otium. d,in c,Quicquid, Quidquid, Accurro, Acqui
ro:in G:Aggero:in F,Affero: in L, Allego: in n, Annuo:inp. Appon:nam quod in
Aperio,sub flatum est, factum fuit poetica licentia, nam e. tiam Apparere,dicimus.In
R, Arrogo: in s, Af sideo:in T,Attollo. Sed inuenias, Adrepere, et Adfum, et
Adniti. Consules enim auribus, etma „ teriæ: ficuti Plautus cumiocatur: et
maluit Ar fum dicere, quam Adsum: vt Tubinferret, Ate go, Elixu
Volo.Antem,manet, Admitto.Eximi tur sequentes, coniuncto, Aspiro, Ascendo, A
struo:item G,coniun etto,Agnosco.Contra,addi turinter vocales, vel mutata,
altera, vt Redigo, vel neutra, Prodeft,Mederga,Redhostire, M. Min Nanteomnes,
præterquam aute B, P, et seipfam. Imbuo, Impono, Immoror, Concio, Gondo,
Confero, Congero,Coniuro,Coluţibi lis, Connitor,Conquiro, Conrugo,Consequor,
Contueor, Conuolo, Anxur. Sed aliquando etiã fequentis L, aut k,naturam, subit,
Colligo, Cor myrigo:fuit enim Cum,præpofitio, no Con, alia ab illa, quæ in compositionc
tantum inueniretur: Nam etiam in aliquibus integra manfit, Cum primis, quod
verbum, qui diuisere, vt duo face rent, paucæ fuere lectionis, neque meminere e
tiam a veteribus, Cumprime. ficut, Apprime. / Item. 77 0 Item fi effet Con, vt
dixere, quæ nam illa sit, qua z audimus in Comes, Comitium, et clarius etiam
num,in Mecum, Tecum?Præterea fequente vo - 3 cali, quis vnquam adiecit n?
atabiicitur conso nans in hac præpofitione composita cum voca lis initiis:ergo
talis est, qualis abie ettionem patia. tur, ea autem eft m. Nam alioqui
interponimus consonantes, vt diximus Mederga, Redeo: etiam sequente
aspirationis craffitudine, Redho stire. At in Cogo, quod fuit Coago, et: Cohor
tor, et Coorior, et Cooperio, quid dicant? Postret mo inepte putent I n,aliam
effe,cum per n,aliam cum perm,fcribitur.Sed curto fuere prisci Gram matici
iudicio, quorum nostri nomen potius, quam merita funt fequuti. Atfatis constat
fonu ipfius v,in Cum, rotundioremfuisse, qui etiam nunc manet. Vmbri enim non
Latini obfcurio-)) rem illum alterum in vfu habebant, Nunc, Gallis
pronunciari,admonebamussupra. Mabiicitur, Circuitus, et Cafeus, fi a cogendo,
vt vult Varro,non a Cafa, vt nos iudicamus, dedu catur. Item in Cognosco,nam
yaorw, integrum } fuit:nequcenim est additum, G,vtputarunt,erat 5 enim γινώσκω.
n, in M,ante B, P, M. Imbuo, fuit enim a Græ- N 60 Buo, priscum verbum buw ;
etfignificauit in = ; fercio. Immortalis. Impono. Inc, etiam volunt illis
exemplis, En, Quid, Ecquid: En,Ce. Ecce. Abiicitur qualegem,lupra,Ignauus,Ignotus.
In G, non vertitur in lgnominia, vt putabant: fed eft vt Gnomon. Ryin L,
Intelligo;hocautem vsu, non lege fa - R Stum o quem in 78 IvL. CAB. etum
eft:nam Interluo, et Subterlabor, et Perli tus, etSuperlatiuum. At Politianus,
cum mauult, PELLEGO, videbaturin hoc,vtin cæteris fibi, no poffeeffeprinceps
literarum, nisi solus effct: fed aliunde poterat diuinum ingenium fibi parere
gloriam,quam ex deformatione Latinæ purita tis; Abiiciturin verbo, Peiero.
Śs,in'F,Diffundoineque enim fuere duæpræpo fitiones, vt suntarbitrati
Grammatici,Di,et Dis: fed Dis: Græca: nam binarius numerus primus est,qui
diuidi poteft:quod igitur bis facimus,dif continuata opera fit.iccirco
præpofitio hæc ex v no plurademonstrat, Dinido. quoniam quæ fc etta funt,bis
videntur. Seruatur in multis, Disco lor, Disgrego, Disiungo,Dispono,Disquiro,
Dir fidco, Distuli. Ante cæteras tollitur, Diligo, Di mouco, Dignofco,
Dinumero, Dirimo; Diuido; SwohisDiiudico. inuenias tamenDisrumpo: Antee; * Sy
haar te nondum venit in mentem, anponatur hæc præ. pofitio: x, ante f,mutatur:
Effigio. ante vocales ma net, Exaro, Exeo, Exilis, txoletum. Non abiici turate
D,fed ipsum d, tollitür, Exuo, erduci. Ano te alias manet, Excio, Exlex,
Expono, Exquiros · Extero. In aliis autem non'eximitur, sed E, præ positio
est,non e x, bibo,Edico, Egero, Eiicio; Eligo, Eminco, Enato Eruo, Evado.
Inuenias Lampytamcnante F, integrum, Ex: fed in eo verbo, quod quia nolo hic
ponere pudoris gratia, aut per te ipfe intelliges: autfi non intelligas, non
docebo.Cum vocibus autem abs, incipientibus b -componas, quid facias? tollas
fibilum?non.n. ne.? 7 7 1 necessariumest, nanque in x, fyllaba poteft ter
minari: sed soni suauitarem fequendam censeo: Itaque commodiusdicemus, Exequor,
Græco tum exemplo: qui certis locis em,aliis, l ", dicunt. Sed
recentiores, vt fapere videantur, omnia ob -SAYY turbant:at nosveterum fequimur
simplicitatem, qui Exul,fcripferc,quanquam ab Ex,et Solo,du ceretur. Hocitaque
cum re et e fic fe habeat, pes fimo argumento probandi rationem male iniue re.
Nam inquiunt,fi poftx, liceret feruare sini, tio vocum compositarum:pari ac
simili lege etia liceret polt Y. fed nõlicet: neque enim dicimus, Abffectum
neque Obffeffum: ied vnicas,fuitco tentus vsus. Vbi dupliciter peccant: primum.
cum putant s, quod in Excquor est, præpofitio. nis effe non verbi:hocenim
falfum eft: nam fi- > gnificatio verbo debetur, ergo et partes, etrema nıt
veftigium prxpofitionis Græcorum lege. quos imiramur, Ecfequor. Alterum errorem
vi. deas manife'tum, cum putant Abs, esse integram » et natiuum præpositionem,
cum tamen fit Ab, 4.5.14 per apocopen, vm, quod et pater in ob: neqreco nim nec
ile habeas dicereObs. fed per apocopa ötw.nanquera,fuit fimpl. x.hrw.
compositum. Obs tamen fuiffe in quibufdam, videmus illis e xemplis,Obfcurus,acura:Obfiænus,andtoxcs/
you,vnde Cænum noftrum. Atin abfcedo, Abs eft, et Cedo. fed nihil ad rem. 1,
mutaturin R, fia patre, non a parente, lic'a' Parricida: fed hoc plus placet
nobis. MORdinis nomen Græcum eft. Dicebantmi. Ordo literarum,quatenus
diettionis partes funt. Que cuique syllabe debeatur. Rdinisnomen Græcum eft.
Dicebant mi: limbus Tribuni: Hactenus tibi licet: Hîc consistes: Eo
progrediere: Huc reuertere: Öpor dwindeordo. Acoles autem non aspirant, quo.
rum instituto fane libens accedo:nihil enim hel Juonem magis fapit, aut Barbarum,
quame gut ture insufflare aduersus eum, quicum loquare. guideft igitur ordo,
loci ratio, qua quidaut præit, autsequitur: velante, vel retro, vel dextrorsum:
vel sinistrorfum:vel fursum, veldeorsum. Nam prioris ratio est,præeundi:
posterioris,sequendi. In militia, vt diximus, nata vox.fic etGræcitoa Žuv, ab
aciei directione: Translata in ciuitatem prostatu hominum,liberorum,seruorum.
Inde patrum,plebis:additi et Equites. Et Lex Otho nis Theatralis. In plebe
etiarn fuit ordo: classia riorum, proletariorum, duicenforum,capitecen forum.
Ab hisad corpore carentesres fusum sia gnificatum, vtetiam ordo innumeris
dicatur, non folum in rebusnumeratis:non temere. Eft enim et numerus et mensura
caufla rei numera tæ, vel menfuratæ, non quidem vt fint, quod funt:fed vta
nobis cognoscuntur,aut tot,aut ta tæ, fed hæc altioris sunt operæ. Eftigitur in
lite ris ordo,potestatis pars,fecundumquamlicet ip hiefis aliam atque aliam
sortiri sedem, propter vim qua inter seautconueniunt,autdissident. Quam uis
autem in fyllabis cognoscitur, non tamen a fyllabis 81 fyllabis fit, sed facit
fyllabas:eftenim forma fylla- Online sales barum Ordo:ac propterea nonad loca,
quæ de fyllabis ftatuunt, referendus, vt fecere vetercs:fed hicretinendus, vbi
agitur de elemetis: Elementa enim fyllabarum materia sunt: ordo aute forma, aut
poteftatis pars, aut abipfa pendens poteftate. Eftigiturvnum ex duob.
principiis fyllabaruin. Quum autem duplex fitordo:vnus ob composi-ceSpeeches
tionem quo quid aut præit, aut præitur:alterin difccndo: vt de quo elemento
primum lit scri bendun.: prior species ordinis vera eft: quippe ex quasyllabæ
conftantur: is enim literaruni finis, qui partium prop: er totu. Alter modus,
qui qua lisve sit,suo moxdiceturloco. Eftenim acciden talis quanquam abipfa
profeet us fubftãtia. Iam cuiusformaeft eiusmodi, vt prima prodierit in lucem
atque vsum sermonis, hoc de lese præstat, vt prima quoque dicatur,proximanamq;
eft na turæ communi. Acquanquam defyllaba non. dum dicimus, tamen hic tanquam de
principiis fyllabæ scribentes, nomine tenus syllabam refe remus. Omnis
igiturliterarum cohærentia, autin ea dem fyllaba fit,quam propterea Græcio 2013
m. 72 Ziarlas nosin philofophia aliquando constitutionem, a liâs concretionem,
hic faciliusconiunctione di camus, per quam syllaba, quæ literarum coniun Etio
quęda lít, conitat:aut in diversa deftituuntur literæ,nequefub eundem tenorem
veniüt,iccir coque Ale saou vocant Græci,nosdiscretionem, diliun
ettionemvenominamus:iplasq; literas dis fijas. Id autem vocum dignoscitur
proportione: by stay Iul. tit. 1. Renquarum vt quequeinitia observamus,ita et
fylla Du bisascribenda iudicamus. quoniam enim ab his incipiunt vocesper
fyllabas,ipfæ quoque syllaba incipient.Exemplum eft Conspiro:quia ab NSP; nulla
vox incipit, nefyllaba quidem incipiet: fed Nyprioriseritfyllabæ finis in
diastasi, cum fequeni te,proptereaquod a cæteris duab. invenias prin cipium
diettionis, Spes. Neque vero evenit id propterea, quodex Cum, et Spiro,
compositum est,vtquasi in partes pristinas reducatur:fed idem modus erit etiam
in Pulchro:erit cnirn Pul,prior fyllaba. Altera autem a duabus incipiet confo
06. nantibus: iccirco quia vocis initium invenias 2. tale, Credo. In Excedo,
autemi si quis quærat, vbi sit distinctio faciunda, intelligat non esse
neceffariam fcindere x. nam quanquam est du plex vi, figura tamen vna eft, et
indivistbilis, quemadmodum supradiximus,alioqui non esset elementum. Neque fi
fit facta vis dietioni - bus, per concifionem, ve Extin etti. duarum e nim
literarum vltima erit fyllaba, quia Lynx di citur. Proprium autem eft
confiunctionis,certas vo cales,certa que admittere consonantes. Difian ctionis
autem, omnes quidēvocales,nonomnes confonantes:vtn, non admittit ante fep, aut
B. Etin coniun et ione nonaliam admittit, quam V, etad diphthongos cõficiendas
non omnes cow currunt vocales. Las igitur fe mutuo anteire, aut consequi
diversis in fyllabis, iam declaratum eft. In eadem autem fyllaba præeunt, et, “E”
o: sub sunt, E, V. Quinetiamveterein diphthongo eIs fubirs subit, i, vt Queis, pro
Quibus: fcriptum a Vergilio esse vnica litera,constat ex Gellianis narratio
nibus.In interieetione tamen, Hei, manet adhuc. At Græci postposuere etiam
ipsiy, in Harpyia: et 1, et H, et Agriçãow.Sed et post v,in eadem fylla
bainvenitur, Suavis, Suadeo. Consonantes autem fic ördinantur: Omnes Conso pene
consonantes anteeunt duas liquidas,1, et R. Nathy Duplices autem non atiteeût,
præter z:antecedit enim ipsum M si, verum eft, quod placuit quibus
dam,Zmýrna.Exemplaliquidarum sunt, Blæsus; Brutus; Clarus,
Crassus,Draco,Flaccus, Frango; Gloria, Graccus;Plico, Precor;Stlatum, Trica.AE
Q neque liquidas,nequc aliam quampiam prece dit. NequeD,nifi vnam ex ipsis:non
enim l. Cx teras B, nullas præcedit; acneipfumquidem n, id verbo Abnuo. Sed in
Abdolas, amplectituri psum v ; quoniam invenias,Bdellium. Etiam, in Aetna,
difiuncta sunt T, et N. Atvero, C, D, G; P, non respuuntur. Exempla funt ; duo
depes, Cneus, Gnatus; nxew. Igitur coniuncta erunt in Cydnus ; da'ruw ; Agnus,
Sypnus. M, in ca demsyllaba cum nulla sequente est;præterquam cum N: vtin
Mnemosyne: et ipsum ante sevnam aut alteram tantum patitur: Di apud Græcos,
duwniet s,Smaragdus:et fi verum eftquod aiunt; etiam z, Zmyrna:quod li verum
eft hoc,duplicemt præcedere ; etiam vtravis eius pars idem munus Obire poterit,
tams,quam p. Habet autett ipfumi Meandem rationem cum p, etc, etliquidis:vt po
ni poflit ante s. Nam quemadmodum dicimus; Fij. 84 Iul. I. Ex,a't: fic etiam
Hyems, Sirems, ains, Mes, Ars: Namm, et n, inter liquidasquoque recensuere.
Sicante x, tres ponuntur, Falx, Lanx, Arx.quod commune habentinter fe, non
autem cum M. E freçontrarioipsum s, antecedere potest B, C, D, F, P, Q.
T,obevvu'w's Scaligers codwsquiaeft in z, Coivdo vorulur G Spes, Squilla,
Stolo: cum cæterarum *** nulla. Veteres hic quum alios admisere errores,
Angelenum infignem illum, qui negarent ante D, po ni: at tanto nobilius ac
verius: coeunt enim ad eo,vcliteram cfficiant vnam, z. Nullæ mutæ in Bol ter fe
cocunt; nisi B D,vt Bdellium. quod etiam videbatur quibufdam aspcriusculum,iccircoque
mitigaruntinterpofitavocali, Bedellium. Sed tamen apud Græcos est 31cmw.
Quinegant z, zamipræponiipli Msin Smaragdo, fortaile vera di cunt. Sed eorum
argumentum falsum est: sic e nim aiunt: in fine carminis dactylicinon poffet
collocari vox illa, neque enim præcedenssylla ba finalis in præcedenti dictione
poffet corripi, non enim potestabiiciipsum z, sicut abiicitur s. Sed falla eft
comparatio:interpofito enim inter vallo non coniunguntur voces: itaquenon fit
positio ad productionem. Quam quisibi con finxere, vt
evadanthancincommoditatem,mo do mutam cum liquida excusant, modo fibi lum,
modo'aspirationem tollunt: fed totmon stris opus non eft: multa sunt exempla,
mul tæ rationes. Nam quemadmodum dicent il - lud Homericum dactylo comprehendi?
ai ouncedLwr: aspiratio enim cum ipso R, pro: ducit præcedentem, quod est
manifestum in versus 85 versu Theocriti ex Herculillo, özcvet..finis enim
senarij da ettylici est. Item I consonansinter duas vocales semperlőga est.
Ergo quomodo di camus, Regia luno.Eft et illa ratio invicta si diph thongi
finales,non semper corripiuntur fequete; vocali, sed etiam poetarum arbitratu
producun tur: sequens fyllaba initio vocum, fines præce dentium non mutabit.
Sed hæc alibi propria o pera sunt expedita contra ambitionein Gram maticorum. Dedifiunctione
five difsitis literis. Vocales. Ifiun ettio accidit omnibus vocalibus,et
mudojme cum cæteris, Aer, Sais, Tetraon, Phaülus.E,cu cę teris,Ei, Eo,Eunt,
Ea.1,cum aliis, Fio,Fiunt, Fi at, Fiet. O, cum reliquis, Cous, Coa, Coco; coit.
v, cum reliquis Sua,Suem, Sui, Suo. Item cum se ipsis,Nausicaa,Deest, Dil,
Coopto, Suus. Sunt hx disiun et iones numero quinque et viginti. Quarum viginti
inter se reciprocă sunt:Nam vt quæque præcedit cæteras, ita præcediturab illis.
Confonantium difiunctiones. D, disiungitur a B, Abdomen: etquidemmu tuo,
Adbibo, B, ab n, Abnuo: sicutm, a D, Ad mitto. B, præcedit F, fed mutatum,
Aufero: ne que enim eft,vt ait do et tissimus Gellius: eius acumen
laudamus,iudicium non fequimur.Præ ceditur autem a tribus liquidis, idque com,
Fiij. 86 Iul. I. mune habet cum suis comparibus, Album, Als bo, Arbor:Alpes,
Ampulla, Arpinas: Alfenus, Arferia. sed m, ab hacexcluditur, vtdiximus. l. tem
præceditur abipfo c: idque commune ha bet cumMT, s; Pyracmon, Flecto, Flexum:
eft enim Fleçsum. Præceditur etiam a G, Egbatana, ídque habet comune
cump,Migdonides:et cum M, Agmen. TT,præceditura 'c; et p,siyetenuibus, five
aspi ratis: fed plus Græcis, quam nobis,raw, riww, ogą γέω, χθων.quorum exemplo
intelligamus Ααασιν in illis, Actus, Aptus,Aphthonius,c'xto Ipfum C, præceditur
ab x, Excutio. Item suum par, Ex quiro. Habethoc communecum L, Exlex: cum P,
Expuo; cum T, Extulit. M M, præcedit B, et P, vt diximus, etfeipfum, ac
præterea nullam,Ambo, Amplum, Ammentum: neque enim antecedit n, vt dixcre:nam
in A. mne, est ousmas: exemplum, Mnemosyne. IR L, et R, fere omnespræcedit,
Arbor, Arccrra, Ardeola, Corfinium,Corgo, Periurus, Perlego, Permco, Pernox,
Perpes, Perquiro,Perrexi, Per, sono, Pervolo: Albion, Alcon, Aldus, Alfenus, Galgulus,
Saliuncula, Almon, Alnus, Alpes, Al fiosus, Alcellus,Alveus.Iccirco diximus,
Fere: L, non præcedit Q,neque R. Ita n, quoque mul tas præcedit, Anco,
Andes,Anfractus, Cõiunx, Angeria, Conlutibilis, Anquiro, Conrugo,Con
sul,Antes,Convolo,Anxur, Zinziber. Ante B, MA Pununquam. s,interdum oblidetur
ytrinquea c, in ipsadu. plici excipiens adveniensc, initio subeuntis di
etionis. Excoquo:idem est Ecscoquo. Duplices nullampræcedunt.nequein
cõstan-Shopli 44 tia,nequein distantia: sed vocales semper in con ftitutionç.bínGocmpovefaww.at
non retinent eam pertinaciam in subeundo: dicuntenim Ariobar zanes,Perfæ, et
Xerxes:et nos Anxius,vtoftendi musiam ;Græcixdutw: Arabes etiam Alzit, et Al
zibib, oleum, et vua; et alia multa etiam extra are ticulum. Ordo discendi Elementa,
4? $ est ordo, qui est principium, ac quafiforma Syllabæ: nuncautem diligenter
ordinem nata-xatire lium,atque vsus earum videamus. Nequeenim re et e fecere
prisci,aut Latini,qui quem aGræcis, aut Græci quem a Syris accepissent, ordinem
re tinuere. Sed vt quæque primanata fuitlitera,ita Kesan prima quoque sese
offert ad pronunciandū. Iccir " la co et a vocali,propterea quod
vocalessyllabarum formam feruntfecum,et angtissimaearum recte, omnia idiomata
ordinem auspicata funt, Chal dæi, Arabes, Scythæ,Græci,Latini. Eftenim Az
prima,notissimaqueinfantis vox, cu qua vitæ hu ius fpiritum primum hausimus:
neq; re ylla eget alia, et hiatu oris solo fine vllo cæteroru motu in,
strumentorum.Ludunt enim Græci, quia Phe, nicibusAlpha,bovem dictum autumant:
cuius, pecoris quali auspicio quodam Cadmus vrbem Thebas condiderit: cuiusque
opera feminio illo F iiij fabuloso cives suos, quos ideo awagie's vocavit,
collegisse: a terra enim oriundos mentiebantur, co dimetientes, et nobilitatem
fuam et pofseflio nemperegrinis inacceffam: quo iure quali paren tem ab
occupatorum amplexibus arcerent. Sic et Gai, et Opici, in Italia ab eadem terra
sese nuncu parunt. Cæterum Græcorum in mentiendo au daciam fuperavit quorundam
ftultitia, non in credendo solum, sed etiam in prodendo. Nosau tem Arabicæ
linguæ non totius ignari, fcimus et a Syris hodie, et a Mauris qui inde advecti
sunt, Taur, bovem dici: putamusque in Græciam a Cadmo eam vocem translatam,
Igitur vocales A O duæquæ effent amplissimi soni A,et o,pręponen dæ aliis fuerant,
quemadmodum huic illaeftan teposita: quæ aute essetobscurissima postponen. vy
da v, eiusque similis altera ei apposita y. Duæ au E 1 tem mediæ, E, et 1,mediu
in locus conveniffent. E Sed dee,posta,primo statim loco scribendu fuit,
propterea quod effet magistra quali quædã nium confonantium: Quarum nomina,
paucis exceptis, aut in eam desinerent, aut ab ea incipe S. rent. Ante alias
autem cõsonantesde Sibilo pri mo loco agedum fuit: vocali enim proximus eft: H
fimul et deAspiratione: nam paulo compressiore spiritu Aspiratio,paulo tenuiore
Sibiluseffertur. Atque etiam de Aspirationeprius, quam de Vo icalibus dicendum
fuerat. Sed quia affe et uspo tius quidam est, quam elementum, poftremam omnium
commodius ponemus. O et avo eam lo co Latini conftituere,veterum imitatione.
Nam quum a Simonide e, vocalis fonus, vbi perpetuo pro,. 1a tu car det 89 )
produceretur, notatus fuerit figura H, qua Athe nienses vfi essent antea ad
afpirandum: atqueille eã post E, cui substituiffet, ftatim reposuisset: La tini
receptam ab Atticis etfigura et potestatem, Simonidx ordinem sunt fecuti. Na
Latini ipsam F, cum interponeret, fane numerum auxere: cui fedemeam quare
aflignarint, baud facile explica- ", polo ri possit. Na et inusitata
litera apudmultosGræ corum eft: et fi fpiritum eius impronunciatione respicias,
ipli,anteponidebuit: fioriginecon templere,post, statui:fuit enim ex duplici,
vn de etiam digammaappellata: partes enim totum anteire debent. Primores autem
confonantum in cunnis sunt,B,G,M. quare Arabesatque He- 3 M bræi, Græcique
longe quam Latini sapientius, qui ftatim poft a, ponerent B. poft quem, non c,
vt nostri. facilius enim, quam c,pronuncia tur: quanquam inter linguæ vitia
aliquos inve nias in c, aliquos in t,hæfitantes. L, quoquefaci--- lima fuit,
atque inter primas reponenda: la et en tis enim ætatis est: itaque vdam Græci
appella runt: minus commode communicato nomine etiam ipfi r.quam equidem iudico
postrema in se R derecensendam,sed anteduplices tame, quarum ynaquæque eo loco
ftatueretur, quo eius origo fuit: yt Y,prima sit,qa B:at z,vltimaquiac: me
chupfe' dia autem z,quia Die, novum inventum Lati norum, autstatim poft c,
automniū vltima col locaretur. N, autem poft L: idem eius filum pro N
nunciationis vtrique fuit.Neque vero idem or do apud omnes fit nationes, fed vt
cuique fre-, quetior est litera,ita prior alia esse debet.Quem FS ! 1 90 Iul.
I. neFINjust admodum etiam illud intelligas, apud Vmbros prius de v, quam de o:contra
apudRomanos. Figura Elementorum et earum canssa. Vnc de figurarum caussisdicendum
eft: de antiquis figuris loquor: quas quiAtticas, Addressto antiquas voluerunt
appellare,oftenderuntq etmultum scirent, etparum saperent, Nequees ním
Atticarum cognometo circunlatz vllæ vn quam literæ fuere, sed lonicarum: pars
enim lo niæ Attica regio fuit. Nam quum in duas partes vniversa effet
Græciadistributa, Peloponnesum, Dores, cætera regionem lones obtinuere. Duos
super hacreversus ponit Strabo certis incisos co lumnis, quos qui volet leget.
Nam iidem quum in Asia loniam recensent,coloniaspro matrice ac primaria regione
supposuere.Quorum mores in luxu, ac mollitiam Barbarorum quum abiiffent,
puditum est Atticos Ionicæ appellationis. Cætes rum nomen et illorum vfui in
literis, et Dorienfis um manfit confuetudini. Iccirco autedi ettæ sunt Anli antiguæ,
quia recentiores aliis notulis vti malue quire, quibus etiam maximam
horumpartem descri ptam videmus: quare etiam Maiusculæ funt ap pellatz: a
notioribus igitur incipiendum est. Rabi Lacfiguraquide acciditliteris,per
lineas, Qua= Liudij quam autem figura est spatium lineis contētum, paucæque
literæ, aut totæ concludunțur lineis,vt " D, B: aut partes earum, vt P, Q,
R: quædam vero e tiam vnica tantum linea describuntur: tamen eft eis attributum
figuræ nomen, propterea quod non effent veræ lineæMathematicą, fed potius super
Grana ܕܐ fuperficies
angustæ quædam. Omnisautê linca, autest obliqua,autrecta.NamquodGalenus di
vidit in curvam et cavam,id eftper accidens: ei dem enim lineæ contingit,vt et
cavasit et curva; ficuti obliqua dimetiens linea quadratum, infe riori
triangulo curva erit:superiori cava: neque enim in linea obliqua cavum a curvo
melius diz ftingui poteft, quam in puneto dextrum a fini stro,superum abinfero.
Sed eadem linea diftin guitur figurę vniuscavum,ab alterius figuræ curs uitate.
Omnis igitur litera, aut linea,autlineis conftat:item aut recta,vti: autrectis,
vt h: auto bliqua, vt o:aut obliquis, vt q: autrecta, et obli qua,vt p.:aut
obliqua et recta,vtc:autrecta, et o bliquis,vt R, B. Hæc est divisio a
substantia:abac, cidentiautem fic:nam transversum,et perpendi culare,
etdiametrale, et iugale, et decussatorium accidentia funt lineæ vel re et tæ
vel obliquæ. Per pendicularis vna,1: duxw, cæqueiugatæ: Dux angulares ad medium
perpendiculum, a: vna p pendiculariscũ vna iugata,:cum duabus, F: cum tribus,
e: Duæ perpendiculares iugatx diametro quadrati, n: et alio fitu z: duæ
diametrales x.Sunt et curvæ inordinatæ s: na Græca ex æquo respon det sibi, 2:
sunt simplices, vt aliæ:cöpositæ,vtwa et F:quarum illa originem suam repræfentat,,0;
þæcnullam 5,5, pateftate. CAP. XL Cauffa fingularum, Vnc fingularum cauffas
videamus. A, tota ma ipli quidem sine caussa: a Syris enim. Quid Syri? Quidam A
92 Iul. I. Laura Quidam dixere latum sonumin angulu desine 25 Airc,iugumque
ipsum præscriberemetaslatitudi nis. Sed corum audaciam arguit et A, Græcorum, a
quibus ipsum illud A,Auxit: et A eorundem,cu ius iugum præfcribat hiatum
nullum:nam quo pa et o autexore, aut in ore triquetram poffint fi guram
constituere, fane nescio. Differt autem y tram ineas rationem.Nam fi propterca
fimplicis simum putes elemetum,quia primum eft:ita fane Scribas
sicutArabes,quipofitæ lineę perpendicu Jaris calcem linistrorsum
versusproduxcre,quali in figuram noftri Lyaut G, Hebrei inversi.Sin hia tum
contemplere,patula facies eipotius debea tur,quam ctiam quadratam primum
finxiffe He: bræos par est,item Chaldæos:vel ve ante hos fabu:lanturquidam,
nescio quos Aramæos. eamque linea dimetiente disfe ettam, fic, quam postea
concinnarunt. Sicigitur esto divaricata propter hiatum. Huicautem cum soni
exilitate atq ;ob Y scuritate contraria esset Y, vndeet Yonor acceperit
cognomentum, figuram quoqueopposuerein versam, bifurcatam. Huius itaque sono
quu pro V ximum sit v,nostrum,novaldeab eius figuradi versam facie habuit.sed
subducta columella, fur cas bivias contrarias ipfi A,retinuit.cuiusnaturæ ipsum
quoqueesset contrarium pronunciationis obscuritate.Ac fanealiquando
fecit,vtdubitare mus,vir do et iffimus Ausonius poeta, an v,notula fuerit in
vfu Græcis, ille. n. Græcam negationem O Yavnicam fuisselitera illis versib,
professus est; Unafuit quondam, qua respondere Lacones Litera: irato
Regiplacuere negantes. Sed ! 93 Sed videtur allusisse ad fonum Græcu et ad
figu... ram nostram: exprobrat enim hocillisNigidiust Figulus, qui nesciverint
figuram vnam invenire, qua v,noftratis exprimerent sonum. o, suis sibia
natalibusvsq; figuram attulit, ex- ( pressa piettaque oris rotunditate: sicut
i,sonima- 1 xime exilis,excuffo omni tumore,ac vetre,quam tenuitatem cum
e,faciat pinguiusculam, iugula vimus obeliscis quibusdam:quorum sane nume-, rus
potius servivitdecori, quam necessitati: sed: aut duobus extremis fatis
efficere poterantsic, t: aut medio vno, lic,:fedilla propiusaccedebat ad Csapud
nos: hæc autem apud Græcos ad aspirati-> onis nota. Nam quominasfummo tantu
essent contenti, in cauffa fuitr, Græcis: quemadmodum Latipiimo solo
nequiverunt effe contenti, pro pterca quod eam figuram L,occupaffet:placuiti
taqueternis roftrisfaciem efficere pleniorem V si autom antiqui funt
longiuscula forma,ipso t,nolu describendo, quum geminaretur:idquedecoris
gratia, sic, lulij. Huius consuetudinis litera lon gam vocat Plautusin
Aulularia. qua interpretes iccirco,pro L,suntinterpretati,quiaBarbarorum vsu
fic nunc fcribimus. B,item Græca est.sicut “M”, “N”, “T”, 2,velsono, vel Greeca
figura:atC,ex dimidio Græca est:subtra ettanam -.K que columna
ipfiusK.cuspisnuda remanfit, fic 2: 1. cui ad faciliorem scripturam angulum
ademere. Sicut etiam ipli, quod fecere vt effect:fic ex I, D creavere sglubdu
etta bali, et angulo fiebetato, vt $ non amplius Scythicum arcum imitaretur,idq
Notabat Athenæus ex priscis fabulis: fic ex quod abscidissentden7,finxere ipsum
p.circulie nim quam anguli du et us facilior: ppterea quod vnica lineavnico
abfolviturmotu:at Angulºdua.:bus lineis, ergo duob: motibus, igitur quietein
"terposica: hoc enim in naturalibus declaratū elt:: Poftea quum noftrum
hoc P,concurreret cũillo rum litera, quanı Caninam vocat Persius,vt a no ftra
diftaret,caudam addidere,R, ficut etipfi c,ex G quo cognatam effingerentG.atque
eodem cons filio eidem addita alio modo cauda vt fieret Latic Ona litera, qua
Græci carent sic, Q,quam postea in huncmodum clausere. Q. Eftetiam ratio, quare
fubdidissent caudam:deferendusenim ei femper comes suus fuitilli, fic, Qv. AlimpsoFaet
um autem eft,vt non folum Angulorum Grad"hebetatione,et virgularum
additione,ademptio ne,Græcasin ysumsuum transferrent Latini, sed ctiam integras
fervatas inversafigura reponeret: mdos,e nihil enim aliud eft noftrum l, quam
illorum r. quoniam illorum 4 ; nimis propeeffetipfamAz cuius iugi describendi
poffent oblivisci.simultur pe forearbitrabantur,li vocalis nota plus egeret
operæ,quam consonans.cum pronuciatio elim pliciori penderetpotestate. Digamma
quoque inversum,duplex eft í. Quare non male cxco gitavere,vty,Græcam
exprimerent per antisi Andrefagma,E.neque, quominusid reciperent,in cauffa
fuit,vtaiunt,fonimollitia, quam ipfum Y, reprę * fentat,noftra ps, non
affequuntur.nam quod ar gumentumadducunt, id est nullum.šeguit, qafa cită eg6G
estenim vbi no faciat,orisontis:qua re quod officiu præstatillis; nobis no
denegaffet. Age vero quid prohibuit, quominus illi aliqua fi gura
exprimerentnostrum e: nam quia Roma nis vivendileges accepiffent;etiam loquendi
nori negligerēt.erat enimeis in promptu av tixand; x. nequeaddere “V”, quod ne
Latinis quidemfue rat necessarium. Nam quemsonum,ipfum cica v, iunetum habet,
potuit etiam seorsum, fi attri buiffent,per se obtinere.Ita etiam Angelo, fi
non eft n, in cygersnon estr, geramusmorem mo rosisistis, et antigammastatuamussic
j. quod ip summet fit hoc quod neutrum illorum quivit effe: Acceperunt autein
noh folum eafdem eadem poteftate, et figura,eodem vel inverso situ, sede tiam
et figuraet fitu eadem, poteftate vero longe Fishes dissimili:vtx,quæ illis esset
afpirata, nobis effet nesting duplex: et quæillis esset media fimplexr, nobis
effet aspirata geminatu f.Sed etvocalis notam ab Athenienfium institutis
vfquerepetivimus ada* fpirationem, cuius illi vfum invertiffent.H, enim nunc
pro e,longa:olim pro aspiratione Acticipo fuere,ita ctiam,vtinfererent:quos
Latini suntfe cuti,Heraton:etiam in medio,KTAHS2N.quod ne nos quidem
negleximus, Prohæmium. Quare poftea femper tenuit confuetudo, vtcentenarij !
numeri nota eflet H. quod fuiffet illius vocis ini tium. sicut apud nos eadem
ratione, c. Ijautem et vsconsonantium figuras nonexco gitarunt,poteranttamen
ficfieri, nifi Acolicum illud mayis ti. Literarum nota cum potestate
numerorumfignan. dorum, C Nominum. con Flarespotius referenduseft:
tamenquiafine et figura cognoscinon potuit, huc,vtopinor,com modissime
distulimus. Eftautem duplex: quippe Omployelad numeros digerendos, vel ad certa
nomina Nement indicanda.IgiturVnumper 1,fignabant,qñmi nimo fpatio effet
virgula, sicut vnitasnullo: Ac repetebant fane vnitates,ad quinque vsq ;, quem
numerum per v,defcribebant: non propterea ca ea nota esset dimidiumipsiusx,
quodenariûde a fignarent: neque iccirco, quia olim fcripferanț QV, et poftea q
fuftuliffent: fed quoniam esset quinta vocalis:cum qua repetitis ; atqucappofi
tis vnitatibus,ducebantur ad numerum Denari jum: quem iccirco x. litera
notavere,quia in nu mero atq;ordine vulgari statim ipsum v, feque batur. Quo
confilio etiam Centenarium nume rum quum ftatuiffent per c, sequentielemento,
scilicet D, Quinquagenariu deposuere. Ratio aut Centenarij a prima litera
ipfiusnoininis accepta fuit: sicut et Millenarij,per m. Quinquagenarij autem
notam'non a nomine,fed a Gręcorum in yftituto excogitarunt:nam quum illiper N,
pinge rent quinquaginta, prisci Latini, quihuius ele menti loco
ponerentidentidem L, in hunc quo quevsum substituêre: et monuim ' apud poetam
fic fcriptum legi solitum a doctioribus. DantmanibusfamuliNymphas. Sane vero
Lymphas a Græco víu on ductum ne-» monegat.et içigan;quasi79igfur,vtvolūt. Io
no - Nomorsa minibus quoque designandis vsi sunt certis lite ris,iísque eorum
primis:c.Caius:P.Publius:et in versa,vty, Caia diceretur.Ergo Publiam si lege-,
remus, etiam inverso d, scribendum fuit. Sed de his suo loco inter nominum
rationes, ac præno. minum disputatum est. Poteftas mutua quarundam cognatarum
literarum, quas Græci vocant alsoíx85. Pgularum diximus poteftate, nunc
elemento rum cognationem quandam videamus. Propriu Arhe's hit? igitur elt Novem
literarum, in quincunce, quasi dispositarum triplici serie, costitui:
quasiccirco Græci avtiquya appellarint, quiainter se mutua subirent fede.
Noselegantissime dicere vicarias poffumus. Cognatæ vero, atque etiam coniu gatæ
re ette vocabuntur. Sunt tenues tres, C, P, T: quibus addita aspiratio,totidem
creat Græca pru dentia,vnica sua quanquenotula insignitas,X,Q, ©. Mediam autem
interc, et Græcam habe mus Ġ. Itaque et dyxuege, et Anchora dictum eft: et
Cneus, et Gneus.Inter P, et•, fuit B. quam re et βινάκια, et φιτακια, et
πιτάκια dici confue visse,prodidit Athenæus. Intert, et,ficum est D. iccirco
curaüta, et cx Jadro dicere Græci fine flagitio insticuêre:etnos Adque in
Atquemuta vimus. Quincunx igitur sic disponetur: Tenues tres, Medix sub his,
imæ Aspiratæ. Vt quam 2 F 7 1 Gj IvL. Cas. ŠCAL. Lis. proportionem ipfainter fe
habent propter fpes ciem, a qua tales dicuntur,ea habeant ad cogna tas propter
affectionem. eiusdem enim speciet funt “C”, “P”, “T”, “P”, “B”, quippe aspiratæ
funtfemivoca les, tenues funt mutæ, media inter eas. at inter fe habent
proportionem affe et ionis,id est potelta tis, quam Græci toidtorg vocant.
Hasautem con iugationes quartus ordo etiam augebit. Na ques admodum tenues
aspirationemutabantur: ita P Abilum additum in alium ordinem transibut. eo enim
duplices evadunt,ex Quincunx c, et s, no ftrum x:ex P, et s,Græca'y: ex T, et
s, fieret aliqua pari exemplo:nequerepugnat aut communi po testati
pronuntiandi, aut Barbara Vasconu con € P T suetudini, quiltse, proipfe
pronuciant.Sed Ma GBD tricem fuam Græciam fecuti funt Opicinoftri: a * ° quibus
rccipere vna cum vocabulis quibufdam Ey z placuit vfum diverfæ duplicis,z.
Diverfæ fane, propterea quod et media cum'fibilo iungitur,no aspirata: et
poftponitur illi, noanteponitur: Du plices igitur in suas compares foluuntur
cum in-, He et untur: Faex, Faccis:Grex,Gregis:04. Os Kiefsn.bos. CAP. XLIII.
Naturaquedampropria, 1, vocalis. St et natura quædam propria I, vocalí:Nam quum
cæteræ vocales ante vocales corripian tur ( hoc effecit facilitas
pronuntiationis, ni hil enimmoræ inter fimplices hiatus infereba tur) vaatantum
obtinuit quadam quafi præro gatiua, certis velocis Græcorumoreproducere Dr tre
1 tur,rovėszíscilu,sit.id quod non penitus fine ratio nefactum eft: Multum
namque temporis poni- Comsa musin exilis vocalis pronunciatų, propterea og
Aatus cunctabundus exitinter oris anguftias: ic circo Græci in multis, Latini
parcius produxerė. Quemadmodum in verbo,Fio:quoin verbove- rx * teres duim
legem volunt constituere,errarüt: sic enim dixere, Semperin co
producii,nisisequa tur E,vt in ficrem: Hoc enim falfum eft: nam in futuroFiet,
item longa eft: vbi enim effet mul tisyllabum multitudine fyllabarum, vocalis
bres vitati quali supplementuin milêre. Sed illi per ftantin sententia,
adduntque, Non satis effe, vt £, fequatur: sed id quoqueopuseffe, vt et, fequa
=! tur in prima persona:at Fies, Fiet, non eft in prima: verum adhuc errant:
nam Fiemus,prima eft: itaque addere debuerant et id, Vc effet fin gularis. Sed
ne lic quoqueprocederet e senten tia: ita enim priscoseffe locutos constat,
Ficm. Cuius rei argumentum habemus ex analozia fecundæ, et tertiæ personæ: eti
præsto est Cato ñis autoritas: Qui ita et pronunciavit, etfcri. ptum reliquit.
Sicutet illa Dicem, faciem. Eius enim vocalis fonus cum infinitivi Vocali con
iunctus eft, Amabo, Amare: Docebo, Docerc! Audibo,Audire: fic,Dicere,Dicem
Fieri, Fien. Prætcrca, quam afferunt regulam, non bene exprimunt liceniın
dicunt: Produci, natin iis cuius persona prima habebit i, at Fierem, elt
persona prima, ipfa autem perfonam primam non habet. Poftremo non est ratio hæc
vlla, ked observatio: at observatio neminem cogit, nog fed
oftendit,quidinvenerit turpiter autem qui mugedam recentiorum corripuerein Fio.
In fecun l 1Ulman dis autein casibus pronominum quorundam et relativorum, quare
corripiaturin promptu ratio est,quippe ante vocalem:at quare producatur,fi cut
ne aliarum quidem rerum, nullam caufam af signarunt,lllius, istius, Vtrius,
Vnius: quare eam fic eruamus nos: Quæ ad hunc modum cxeunt, nonita oliin
pronunciabantur: nam confonans inmultis,non vocalis reperietur,Cuius,Eius: lic
erat,IlleIlleius:fic qualidiphthongusGræcare mansit, ac longa fuit. Ergo vir
doetiffinus Te vrentianus non fuit veritus producere in Alteri us, quum tamen
cæteri corriperent. Ncque e nimverum est, quod aiunt, corripi propterca, quod
fyllaba vna numerosius fit, quam cæte. ra eiusmodi: neque enim eft Altrius,
quemad modum Vtrius: fed fane quomodo fuit Vterei us, sic Altereius. Neque vero
eorum ratio bo.na eft: fed vfus contentus fuit communi regu la, vocalis
fequentis vocalem. Analogia autem etiam in cæteris conftar. Nam fecundus casus,
Poffeffivus dictus est: Poffeffivorum autem mul 1 'ta fic invenias, Petreius,
Luceius, Locutulei us, a petra, luce, locutione. Quxautem Græ ca lunt, non
solum disyllaba,vtdixere,deChio, Dia, fed etiammultisyllaba', vt Sophia,et lo
nium. Theocritus enim illud produxit in Sy ringa: hoc autem etiam omnes Latini.
Nam quod addunt a Station Templa Lycie da bis: non facit ad præsentem
observatio xem: eft cnim Auxcio,cum diphthongo. Ge 1 minata IOI ' i 7 1 $
minata quoqueet in seipsum concreta,syllabam potestproducerecorreptam,vt in
decima satyra Iuvenalis: Eloquiofed vterg,perit orator.effe enimdebuityand
periit. Divisa contra passa est moræ divisionem, Mihi, pro Mi. et interpofita
alio elemento, mois Tibi: oi,Sibi:quemadmodum fupra diximus: Ti,x enim, et Si,
olim fuerant. Cuius rei argumento funt alij casus, Tis, Te, Se. Proprietas
quedammutarum,semivocalium et. Ropriumutarum, ve vocales naturacorre rheto
prashabeat, Ab, Ad, At.sed c,variat:Lacenim longum est, sic Hic, adverbium:
Hicpronomen breve; et Hoc, apud Plautum, vt docuimus in li bro decomicis
dimensionib. Disputant,an Fac. Cung brevesit: verum apud Plautum eundemin Cure'
Fac gulione longum elt. Sedgrandiorem gradšergofac ad meebfecro.Al tera enim
estsyllabaspondei. Sic etiam apud O vidium in primo de Remedio: Duriusincedit:
facambulet. Nam litigiosi Grammatici perverterut, cum volunt depravare, vt
legatur, Obambulet:ne sciunt enim quid sit, obambulare. Neque e nim in
vetustissimo codice aliter,quam vulgole gitur: et ambulantem vult videri, ob
vitiu: nam obambulare,nihil eft neceffe. Duo quæ afferunt argumenta,nullafunt.
Primum ab exemplis,v - 1 bi corripitur: nam in illis Face, fcriptum est: non
Fac. Alterum ab analogia: nam si A pocope2 1 3) ] G iij * 102 Ivl. C's. Scal.
Lis. 1. in aliis non produxit vocalem, Fer, quod crat: Fere,ne in hoc quidem
debuit. At. n. non fem persequitur nosproportio illa:vtin Fio,Fies, Fi erein,
cadem vocalisnunc longa, nuncbrevis est; et vfus extorquetmuta. Apo ope
quoquemul ja produxitbrevia, quum moram, quam tubdų cebant ex consonante
subtracta, reponerent in vocali; Pecus, brevem habet finalem:Pecu, lon gam.
Quare illi iidem dedere manus, addu ai Ovidij manifesta autoritate, in primo de
Arte: Hosfac Armenios: hec est Danaeíaproles. aking Quanquam autem hæc corum
natura est, ta men aliis quoque camperis,fed vario fane even tu,Mel,Vel: En
Nomen: Ver, Per. Mesemper çor one ripitos, Sibilus varius eft,Suus, Suos.
Dicimus autem commodius nos,quam veteres dicebant, mutas habere vocales breves
; at illi aliter locu malamiti sunt, Mutas esse breves, dupliçes autem lon gas:
Neque enim consonantium affectio eft, yel corripi, vel produci: fed quarundam
natu ra est y patiantur vocales corripi: duplicium autem efficere, vt illæ
producantur. Șienim con fonantes producerentur,aut corriperentur, non «
egeremus vocalibus in pronunciationc:ncquee ( nimtengres,aut temporain
consonantibusfunt; z,enim producit:non est products ipsa. Sic'non reet te
dixere liquidasesse breves: ncque illa ora etio proba eft, Liquidæ brevem
efficiuntiyllaa bam. Nam quod duplices longam faciunt mo s ra ac difficultasin
cauffa eft: at liquidębrçvem facere non poffunt: fi enim possent,vbicunque poney
1 Du fue • ponerentur,faceret:hocautem falfum eft:sequi turenim tam l.quam R,
longas: vt uñaoyswow. Sic duplices,aut duplicatæ, non producuntqualibet
fyllabam:nam tūkis priorem produçit natura, na positione: sic, yncasa.
Nonfaciuntigitur vt fit brevis, fed permittunt, neque mutant:nullami gitur
habent a ionem: vtin Patre, nihil mutat, fed patiuntur talem
tantamģueelle,quanta ratin Pater. iccirco a Græcis et molles, etvda dia, etx
sunt: at mollis non est agere, fed pati. Deaspirationis poteftate fecundum
loca, INterestaspirationisomnib,interdum praponia vocalibus:vni autem y,
femper,nilimore Aco- tini lico: eam enim non aspirant, vtdiximuseIgmca dio
autem inter, A, E,1,0, Athenielium imitatio ne, qui X TAHAN, scribebant.exempla
funt, Ha mus,Herus,Hio, Honor, Humus: Vaha, Vehe mens,Mihi, Oho. Præterea
anteponi diphthon gis omnibus,Hau, Hcu,Hei,Hac, Hoedus. Hu iussonum mępuero non
audisses:nuncmaxime” observant literari:quida erią putide. Indo etti vero etiam
locis non neceffariis, ita, vt latrare videan. tur: id et irridebatin Arrio
Catullus poeta: cuius fales quum Politianus exultabundus iactar fefe ințel
exisse,non est assecutus. neq;enim satis est, cat tam,
deprehendereaspirationes,quæibitüessent afcri.charta'. præ:fed opus fuit
cautonelepidissimi, poeræ festi vitas refrigefceret.Nam quare, multa verba cum
proposuiflict,Chommodaet Hinsidias, clausite pigramma flu et ibus potius lonij
maris, quam I. Adriatici? Sane quia ab
Ione cum diet a effet tų regio,tum mare,factum eft ab Arrio, vt ab hiatu, quem
aspirando affc et abat, Hionij dicerentur, CongoConsonantibus tribus apponitur,
quarum ex na hy emplafunt, Chremes, Philippus, Thraso. Non temere autem
dubitatum eft a nobis olim, vtru Ane pia wyr, ab aspiratione antecedatur
vocalium more, Cobek restulan antecedat eam ritu consonantium. Ratio du bitandi
fuit; nam quum aspirationis loco pone bant, B, præponebant ipli R, vt Bretor:
ergo si vices gerit,videtur etiam locum vindicare. Præ terea R,nulli
confonantium præponi poteft: er go neque ei, quæ consonantis habetur loco. Sa
ne vero aspiratio ante vocales statuitur, neque valde differt ab Acolico elemento."
Poteft et il lud augere dubitationem: excogitaturos fuisse Græcos aliquam notam
qua concretam afpira tionis et illius literæ significarent potestatem, fi cut
cum complexi sunt, alia tria, 0,1,x. Sed no tula imposýta ipli Roostenderunt
eundem vsum - aspirationisin co fuiffe,qui et in yocalibus intel
Comhaligeretur. Contra tamen Latinietiam in yetustis monumentis postposuere.
Causa afpirandi fu it foni volubilitas, atque vibratio, vt diccbamus. In omni
autem vibratione recipitur aer per in tervalla: quare intra ipfum
potiuselementum a spiratio ipsa, quam præposita percipiatur, La tini autem
sprevere illam asperitatem. Na quem noLahiris admodum extra ipsum K, eam
deprehendasae ris crassitiem geminetur? enim, quod apud Cræcos fit, non possis
præponere fic, Pyfrrus, fcd fi postponas fic Pyrpfrus, non potius video re ros
Roiz, re priorem literam, quam pofteriorem onerare. Quidam minus sapienter
etiara Romamafpirats cum tamen Romani ipfi de fuo R, omnem exe merint vsum
aspirationis. Stultius autem, quie tiam Renum fluvium: neque enim Germani ei
elemento apponunt flatum vllum: Leniffime e + nim sua lingua
pronunciant,iudice, etannulum, Richter, et equum, etalia. neque par est
nobilissimæ gen Ring, tis fluvium a Græculis rationem nominis acce Rf:
piffe:fed qua nunc voce pruinam appellant, for tasseaquam omnem gelidam, atque
inde etiam Renum nominarint.In opdGautem etOzolucov vidcris quemadmodum
præponatur ipli R, fuit enim regedod. CAP. XLVI. Demodo, ac rationescribendi.
Ostquam literarum originem,numeru,cauf-tako fas,atque ysum contemplati
fumus:interestyuaphone's veri philosophi illud quoque indagare, vtersit
modusnaturæ propior in fcribendo:ifne,quein Hebræi fequuntur, a dextra noftra
in sinistram introrsum:an nofter, quia sinistra in dextram ex trorsum excurrit:
eft enim motus vna ex causis li terarum: quaremotusipsius ratio five modus li-
ie terarum quoque generationis erit affeettio. At- 4f. queilli quidem tuentur
se mundi origine, quafi cum naturæ legibus omnia inftituta fua tumin
corruptąnaet i fint. Cæterum hoc nihil iuverit cos: quippe multarum artium
invęta postilla ru dimenta emersere. quare consulta factum sit, vt multis cum
aliis corum legibus, hocquoque fit GY d Si 106 IvL. I cmendatum: atqueiccirco
arazionibusdeducen da fint consilia huius consuetudinis. Poterutaf ferre,
motumcæli effe a dextro in finiftrum: at queita eorum tra et um in scribendo
cæleftēmo tum imitari: a dextro enim in sinistrym ducunt. Huic rei fumma cura
certis in locis refpondimus; etin libris de Calo, et in Commentariis de In fomniis.
Cælum neque dextrum habere,neque Chafiniftrum.Ad hæc multæ sunt
rationes,quib.per 1 yerse scribere arguuntur. Principio motusma nus naturalis
extrorsum est. quies epimintusad peet us et oculosin fætu.igitur primusmotusex
trorfum explicatur. quarepugna quoque ficcies tur, et cætera opera, extento
brachio, non retra. z cto. Præterea nobis relinquitur fub oculis ad
contemplandum,quid,quantumquedefcriptum fit: quod illis calamo acmanu tegitur
item in « dextrum humerum converfa facic funt ftatuæ, atqueimagines: sic enim
etcreditæ sunt opus su um refpicere, et contra hostem stare:quare Aqui larum
roftra in fignis ad cam quoque partem fi et a fuere. Ergoobtutus nofter suapte
natura plus dextrorfum versum fertur, Illud vero argumen tum invictum est,
cosipfosinter fcribendum li: terarum ipfarum virgulasac lineas directas aut
transverfas a finiftra inchoatas, in dextram defi, nentes terminare.Quæigitur
partis ratio, eadem etiam fidtotius et quemadmoduin linearum tra f et us,ita
literarum quoque ordo servadus erit.Sed Notexpripam priusinvenitgens illa, qua
scripturam. Textores enim tramæ primum filum introrfum iaciunt:idautcm coaet
ti, non natura, quoniam dextra manu cum incipiunt, et finiftræ operavi cissim
petunt,fic motus fuit auspicandus. Verum iidem ipsi, vbi cætero opere naturæ
legibus ad movendum libere vti poffunt, poliuntque telas, aüt pannos, aut sepum
inducunt, et furfures: tum vero extrorsum versus a sinistra in dextram, iure
suo vt fruatur manys in excurfum, faciunt. Elementorum affe tus adprincipia fyllaba
constituende. A et enus quæ cuiusque esset naturaitteræ, dici- Rako
mus,explicanda eft earundem ratio,quam ad fyl labam ipsam cõstitucndam
iniredebeamus. Co fonantibus igiturconvenitomnib. di ettiones in Puchonse
choare, atque etiam terminare, præter G, Qız:hią çnim nulla præfinitur.nam
confeflum eft VESPE RUG, ita fcriptum esse,ficutPont.Max.item FOR TITUD. sicut
TERT. et EXERCIT. Dep,non opore çeţ dubitare: Volup.enim etapud Ennium et, a -
Y pud Plautum etiamnuocquibusdam verfib. ex tantibus de seipso facitfidem.
Vocales autem z que omnes, et inchoant, et claudunt, Ama, Ede, Oro,
Ivi,Vsu.Item diphthongi,Ænças, o Ebalia, Eldus, Euge, Aurum: et claudere, Væ,
Evæ, Hei, Hau, Heu. Vocalis vna Græca ab initiis exclufa fuit
lineaspiratione,nisi moreAçolico,y. A dua bus consonantibus poteftincipere,
ficut aduab. vocalibus,vt Cras: fed etiam a tribus, vbifuntli quidx cum c, P.,
T, líbilo præcedente, Scopus, Scrus s' 0 I 108 Iul. II. Scrupus, Spledor,
Spretus, Stalatum, Strepitus. et apud Græcos etiam addita aspiratione, odegyis,
In duaspoffunt definere, Hyės. etin tres, Stirps. Quarum quædam iam sunt
declarata. sed hîc per conclufionem quandam colle et a fint pro prin
cipiisfyllabarum, more Peripatetico. Que fitformasyllabe, quamateria,
VEMADMODUM ex elementis primis quatuor naturain vnu coalescentibus fit id,quod
mistum dicimus, et ex puneto fit linea ; ita ex literarum coftitutione id con
fieri dixere, ab ea comprehensione ovina lew Græci vocant: q obcaufam etiam lic
definivere: hrib Syllaba est comprehenfio literarum fub vno ac centu,etvno
fpiritu indistanter prolata. Quam definitionem et falfam effe, et eius partes
male cohærere oftendamus. Nam ficuțlitera ipsa est quiddam indivisibile, non
autem privatio divi lud fionis: ita fyllaba erit quiddam divisibile, non au tem
ipfarum partium comprehenfio: atqucid ex co manifeftum est, cum dicunt,
fyllabam ex bi nis aut pluribus literis conflari:at comprehensio non
dividiturin literas: nequeenim vnio mate rix et: formæ corpus ipsum eit. Male
etiam dixere prolatam: acciditenim fyllabæ proferri:poteste nim et fcribi, et
in mente reponi ipla: quare ita di cantreete. Quæ proferripoffit. Tertius error
ex his manifeftuscit: nam G lubyno accentu eft, eric et fub vnospiritu, et
fineintervallo: suum enim quæque fyllaba accentum habet: ' vacant igitur hæc.
Poftremopessimo consilio putaruntomne mnyama fyllabam multis concrescere
elementis: accidit lekerk; enim huic rei,quam syllabam appellant, nume
ruselementorum. Si enim essetessentia syllabæ, ergo substantia reciperet
intentionem et remif fioncm:hocautens falsum eft: atquehac ratione, pois
fyllaba hæc Stirps,effet magisfyllaba, quam hæc, Ab: aťmaiorest p quantitatein,
non autem ma gis per substantiain. Nam quodaiuntmonogra matas ' vocales, non
esse veras fyllabas, ridiculum est. Quidigitur sint? Imo vero verissime sunt
hoc, quod falso nominesyllabæ vocat: quoniam pacaloy nga etpriores funt,et
fimpliciores, et hocipfum funt, quod aliis communicant literis. Syllabæ igitur
econe i'ne nomen falsum est, atqucaliud quærendum: vte mur tame vsitato
vtintelligamur: definieturau tem fic, Syllaba est elementum subaccentu. Ita-
alt frankos queetmateriam habebis, et formam: eftenime lementum materia:id
autem perquod accentum poteftfuscipere, forma. 1 Acci IIO ivi. L 1 B. IL
w.Accidit autem numerus elemetorum syllaba ficut plan is foliorum et ramorum,
etradicum,et fibrarum. Nam animalibus quoque satisest, si ýnum instrumentum
habeant sentiendi:neque enim desinunt effe animalia. Itaquelianimal de finias,
falso apponas, pluribus conftitui. Hos au tem quod dicimusaccidere, aut fitquod
Græci proprium vocant, aut esto etiam differentia fpe cies certasdistinguens in
rebusnaturalibus:at in fyllaba DĖ, nulla forma eftfeparanseain ab hac fyllaba,
e: fedpars illa tantum inaterialis scilicet, Daccidensipli e. Numerusautem est
a fingulis ad senas vsquc,a, Ab, Abs, Mars,Stans,Stirps, xi 998: dempta enim
diphthongototremanent. Sekrompi. Germanis etiam longe maior. Intelligoautem
nunc diphthongorum vocales numero notufa rum,non sono feparatas. Aut igitur
fola vocalis Wir helt:aut cum alia,vt in diphthongo: aut confona tem vnicam
præcedens, Ab: autduas, Abs: aut tres, Stirps:aut vnum fequens, Da: aut duas,
Dra. co: aut tres, Strenna. Quare licet non adinif rit vsus,tamen quantum
earuin natura fert, octofte literarurn poteftfyllaba: fiquidem trinis oblideri
consonantibusdiphthongi sonus patitur. Eam tamen afperitatem mitiorem fecit
vlus,exhilara - A53 ta'tristitia confragofæ pronunciationis: vtalter nis,sitres
præcederentcolonantes,duæ subirent.'. ete contrario. Consonans,que
interduasvocaleseft, vtriapplicetur. Riore libro de Systali et Diastasi
dixiinus: vt literarum ' mutuam cognationem, quæ pars eithe 2 er 21" Do
Ĉavsis LInc. Lat. tü Ś. Erat poteftatis intelligeremus. Nunc vero
videnia dumeft, quod et veteres disputarunt; ad vtra fyl labam constituendam
conparetur consonans, quæ inter duas vocales fita fit. Ac Herodianus quidem ita
sensit, qualemcunque vocalem hæ rere præcedenti consonanti: fi dictio
inveniatur, soula ab eadem incipieņs consonante. non quod hoc illius cauffa
fit: sed quia per hocillud cognosca tur.vtin verbo Fero, quod bifyllabum sit,
R, po sterioris vocalis effe, non prioris: idemque in co. pofitis debere
observari.Nam quanquam ex Ab, etAetus, coinponirur, Abacus, tamen vbi duo hęcin
wnurn convenere,B, coire cum a ; sequenti in fyllabam,non cum præcedenti. Sed
adversus C- s, hanc senrenuam fic argumentantur:in abigo, a B, accedit ad
fecundam vocalem, ibi primanon ' poterit corrip,propterea'quod iam fit A, præpo
sitio, quæ femper et vbique longa est. Item in Circumago, non fieret clirio
ipsius m, si sequen ti applicarerur: p ærereain Abhinc, et Adhuc,b, et
c,aspirarentur: id quod eftabfurdum,ac nuf quam receptum. In tandem fententiam
videos tur inclinare Quintilianus, atque in vocib.com pofitis syllabas dividire
pro modo partium, in Arofpice, et Abstemnio. Vt has rationes solvain mus,
animadvertendum eft, cum ex duabus vocibus vra fit, non accentum folum, fed
litems rarum quoque exigi cohærendiam: neque e. nim ita pronuncies, A bactus,
compositum,vt Ab, Aetus, difiuncta. quianam igitur pronun ciatione efficietur,
vt B, a fequenti vocali fub bahatur? Adhæc,lipicuita a petendo vitam dom >
2. catur, nisi cohæreat T, cum v, semper sit v, con. sonans:at non eft.Sic in
hac voce, Etiam, duæ ef sent fyllabæ, Et, lam: est enim consonans i, in Iam:
fed pronunciationis tractus cogit nos ele menta coniungere.Poftremo, corum
regula hæc eft, et vera:Nulla fyllabaaspirationeterminatur. Igitur in his vocib
',mbwuszeor, et diximus,apud Lycophronem, et dimostov,quid comminiscen tur? aut
enim in aspiratam delinet prima fyllaba, autid fiet, quod nos censemus. Nam
argumenta illa omniaridicula funt:ac primum quidem'puti dum.Nam in Abigo, licet
B, subtrahaturpronun ciatione,non tamen est A,præpositio, sed vocalis ipsius AB,
non enim propter B, sit A, dut longum, aut breve, fed vfus autoritate:neque
enim fieret vnum compositione: fed fit tamen: quare quam quisque poteft,fedem
occupat. Neque vero dica mus, quod is, qui ita corrupit versum Ovidia num Sive
quis Antilochumnarrabat a Memnone vi ettum. quanquamin compositione, five lim
pertinacius cavillari, oftendam in voce hac Amarum, etiam corripi,fi illorum
trupov sequa 2mur.quoniam aMari,venit:Alterum argumen tum sic diluimus,
auferrim,in Circumago, quia subiens vocalis non patiatur, non tolli autem, si
nolis. vt apud Ennium, Tumdele etta virum sunt millia militum octor quod et in
Comitio, manifeftum eft. Nigamus enim hoc,femper poftremam consonantem acce
dere ad fubeuntem vocalem: fed id tantummo do evcnire,cum eiusdem initij
reperitur, vt dixi ( Inuse mus, vox. Quare cum nulla vox a B, incipiat al
piraro,disiun ettis sedibus hæc duo inter fe erunt. Sicut in adbibere, nemo
nostrum dicat præpo fitionis confonantem, cum initio verbi coniun gi: impeditur
enim. Hocigitur impedimentum etiamab ipsa aspiratione allatum est. Ex his
sequitur,in fimplicibus tantum,fifylla- saj n2 ba incipiat a vocali,necesse
esseeriam præceden tem vocaliterminari. In compofitis autem non
neceffario:Comitium,Coco. Item quemadmodum fyllabarum initiaa vos isa's cum
initiis menfurantur: ita et fines a finibus. Quare in voce hacIlhic, debet
etiam effe aspi ratio, quammale faciunt,cum omittuntrecen tiores.Cum enim
reperiatur fimilis literarum fo cietas in verbo Est, potuitprima fyllaba
esfellt, postrema Hic: atin yerbo Illic,non potuit:pro. pterea quod nulla yox
in eandem desinit ge minatam, neque ab eadem geminata vlla in. cipit. Illud
quoquehinc constat, in quamuis voca- receila lem desinerefyllabam polle, quauis
sequenteccoccoon nang fonante, Itemque syllabam non finalem quali bet
consonante terminari,quæ geminetur. quod fiduæ diuerfæ fint,in
F,G,P,s,nequeuntdefinere, Hisenim nõ finitur fyllaba, nili geminatis.Quod autem
etiam addidere, B,etT, errarunt, Abnuo, Atque, Abseco,Ætna. In q,nullam
terminarive rum est, quia v, habeat comitem:Sed in c,non estverum,Ecbasis,
Ecquis,Eçdosis, Pyracmon. Quod autem addiderunt exemplum Acnc, fal. fumeft.
Scd.c, transit cum Noad finalem voca H lenlem:quia dicimus,Cneus, Cnidus. Sicut
etillud erraruntidem in A et us:dicimus enim Ctelipho. In'd, autem definit
sequentibus fere omnibus li antiquorum more maneat incolumis in com pofitione,
Adbibo, Adcurro, et reliqua. In 1, definit, cum mutæ fequuntur, Album, Calcar,
Caldus, Algco, Alpes, Altus. etante semiuoca les, excepta R, Calfacio, Almon,
Alnus, Alfiosus. etconfonantes duas, Aluus, Saliuncula. Eandem proportionem na
et umeft R,Arbor, Arcus, Ar deo, Argus, Arpi, Artus. Item ante femiuocales,
etiam ipsol, viciffim non excluso, Arferia, Ar ma, Arnus, Arsus,Perlego, et
vtranque confo nantem,Peruicax, Periurus, etiam ante ipsum Q. Arquites. In-H,
nisiperApocopen fyllabam exire ne garunt. Ah, Vah. fuiffe enim Aha, Vaha. et verifimile
fit ita factum effe: fæpe enim do tentes etiam nunc fic geminatum pronuncia
Inm,fi sequatur B,P,Ambo, Amputo... " In N, fubeunte “C”, “D”, “F”, “G”,
“H”, “Q”, “S”, “T”. An con, Andes, Anfraet us, AngeronaAnquiro,, Ansanctus,
Antes'. et more veterum ante R, Congruo. etin paucis ante duplices duas,Anxur,
Zinziber. His rationibus deduci poteft, fyllabam termi. hari poffe quauis
confonante, cuius natura lita sptageminati. mory Item constat, veteres ca
sententia falfos effc, ss fyllabam finiri ante c, in Abscodo:etenim,Sca
tam,dicimus. Ncqueverum effe, inx, delinere fyllabama mus.nis. nem. fyllabam
sequente vocali. quippe diximus, Xer nia: et Anxur,eorum fententiam iugulat.
Omnis autem litera præcedens i,aut v,çonso nantes, neceffariofyllabam terminat,
fi eas con fonantes aliæ sequantur vocales: yt Cuius, Perią. rus,Aduolo, Cauum.
Namin Cui, et Huic, nul. la fequitur vocalis. Item fi ipfa geminetur, Maila. In
X,autem desinit fyllaba præcedens c, et co.2 parem fuam, q, et P,et T.Excurro,
Exquiro, Exzen. pono, Extendo.itemL, Exlex, z, femperinitium syllabæ facit,
punquam fi - 2 Nulla diphthongus in duas definit consonan tes: non quod eius
natura repugnet, vtdiximus; fed quia vsus fic obtinuit. Duplici enim poteft
terminari,Fæx,Faux CARL Syllabarumaffetme Voniam fyllabarum fubftanţia partimex
materiafit, quæ funt fiţerxipfapartim: ex unol'est forma, quæ eft ipfa natura
recipiendi pronun çiationem in partem di et ionis: fyllaba iccirco affe et us
quosdam pa et a eft fecundum materiam, yt numerum elementorum: alios autem
fecun dumformam, yt tenorem,fpiritum,tempus.Do pumero igitur primum
diximus:materia enim quam formaprior.Denumcri autem affe et ionis bus nupc. Syllaba
prepositio, geminatio,appofirio,interpofitio, ablatio,extritic94bleißcran
politia Vm igitur ab singulis ad fenas literas fylla ba augeatur: quibus affe
et ibus eius partes obic ettæ sunt, iifdem etiam ipsa agitata cst. Nam
quemadmodum præponebantur elementa,fic et syllabæ, Durus, Edurus.
Interponuntur, Impe rator,Induperator.Apponuntur, Videri, Vide fropiatier.Hocautem
amplius, quod abnullo gemina to elemento incipiebat vox:at incipit a syllaba
geminata, Pupugi. In nullum geminatum deli nebat:at in geminatam desinit,
Scindidi. Con tra, Elementa in medio geminabantur, fyllaba pane vautem nulla:
vicissim quoque aufertur, vt apud Vergilium, Inter secoiseviros, et cernere
ferro.pro, decerne, re:ficenim legunt, abscinditur, Vaha, pro Vah. etapud
Homerum, fwy wpło nima, prodwa,kestis Astorgow, quod et lusitin poematico
monosyllabo rum doctissimus Ausonius. Exteritur e medio Deûm,pro
Deorum.TransponunturQueibam,, etAdeibam: quod Adiebam, et Quiebam fuit poftea.
Mutari vero syllabas vt elementa, omni no constat ex eo, quod vocales mutantur
ipfet: quarefyllabam ipfam mutari necesse est. Acque Gura admodum ex vna litera
duæ fiunt, Mihi, ex eo quod erat,Mi,et contra:ita euenit fyllabis quo
que,Aquai,Aquai,etCui, Cuï.econtrario apud Varronem, Et te flagrantideieettum
fulminePhathon.Et sicuti quædam cx clementis semper præponuntur, vt z, et v.consonans, et q: nunquam poftponuntar:
Alia e contrario postponuntur femper, yt, V, quando neque confonans neq;
vocalis eft: non nulla fine discrimine vtranlibet fortiuntur fe dem: ita
syllabæ quoque, quæ ex illis suntconsti, tuta.Affe ettiones aformasyllabarum.
Accentus. Væ vero fyllabæ acciduntpropterformanı per quam syllaba hoc eft, quod
eft: ca fub accentus appellatione, tripartita diuifionc complexifunt:
Tenore,Spiritu,Tempore. Hoc igiturloco quid fit Accentus, quoquemodohæc
contineat, videamus. Canere Latini ab hiata Cana dixere Græca voce Exaver: nam
Æoles ab co WS quod eft x cives,non apponuntincrementa præ teritis,sed
dicuntyavor,demuntqueaspirationes. quasi rem Barbaram. Est autem canere, vocem
modulis certis tollere, autpremere: certilq ; tem poribus producerc, aut corripere.
Idquod cum in pronunciando necessario eueniat,quibuslegi bus
fyllabasmoderaremur,eas legesAccentiones, Acorns Accentus,
Accetiunculas,Moderamenta, Vocu lationes Latinivocarunt,Græcos,imitati,qui ea
dem de caufla megtudhas nominabant. Cum i.nthin giturvocem quantitate metiamur,
et fyllaba in voce fit, vt in fubieetta materia, et quantitas tri plici
dimensione conftituatur, Longa,Lata; Alta: $ neceffario fyllaba quoque iisdem
rationibusaf fe etta erit, vt Leuatio aur Preffio in altitudine Afflatio aut Attenuatio
in latitudine: Tradu Hiij, ia 0 1 Sto 20 M ti Mm et i n3 Ivt. II. + in
longitudinefit. Hæcigitur tria interdum vnt cidemque syllabæ aliter atque
aliter cum poffine contingere, videmus eandem longam aliquando circunfexo,
aliquando acuto insigniri: alteram vero nunc tenuem, nunc aspiratam:non poteft
keri,quod quidam profeffi funt, Accentum effe modum quantitatis syllabarum:
vnam enim tan tumvim ex tribus compleši funt. Sed nos fic de Eniemus,Modus
fyllabæ. Intelligo nunc mo dum, quod Vitruuiuset HoratiusModulum, id eft, menfuram
propofitæ rei. Ouomododiftinguantur inter setriansembra diuifionis,o
Tenorumratio.,quot dimen fiones: Altitudo, Latitudo, Longitudo. Quare falli
sunt veteres, qui Accentum fyllabæ quali qualitatemidefiniuere. Grauecnim etleue
in E lementis primarium est. Inde translata ratio eorü ad dimensiones
quantitatum, propterea quod locus fit fuperficies ambienslocatum:motusau tem
fiat in loco:graueetleue ratione et motus et locorum dicatur. Igitur in voce
quæ esset affe ettio aeris, inuentæ sunt rationes quantitatis,fea omnes fundum
aeris dimentiones: idquemathematicis incis deprehensumeft nam altitudinis ratio
eft w kylineaperpendicularis. Iccirco cum vocemtolle remus, ca liñca
signataest. Sed cum eadem linea fecundum superiorem partem indicetaltum, se
cundum inferiorem notetprofundum: facien Cum fuit, vtleuatio vocis diuerfam
notulam haberet adepressione. itaq; excogitarunt virgulam afscendentem,eo
tractu quofcriberemus, index teram scilicet nostri partem sic !. quæ autem de
pressam indicaret,quali caderet contrario situ, /. Cadit enim manus noftra cum
pingimus eam, Atque hanc quidem suo nomini reliquere,Gra- your vemque
appellarunt, ab inftrumentis scilicet vo cis: propterea quod in gutturaut
pectuscam de mitteremus. Alteram autem prioremillam ab ef fe et tu
potiusnominarunt,Acutam:ferit enim au. res, quarum viribusobieetta eft:acfane
plus ponas spiritus latiorisin grauivoce, anguftiorisautem in acuta. Quare et
pueriacutius canunt, quorum guttutangustius eft: etlatiora,crafstorague instru
mentagrauius fonant: vt etiam ab illis grauem sonum dixerit Pythagoras. Ita
omnibus in rebus se certissima ratione libi ipsa respondet natura. E venitautem
yr duæ fyllabæ inter se concurrerent, Hilers quarum prior priorem haberet, id
eft Acutume altera posteriorem,id eft Grauem: quareex cum coalescerent,
concreuerunt in vnum etiam ipli apices,fic, A. quem Græcicum mesco wjfuer dixc
re,abusi lunt licentia inuentionis: neque enim circuntractus fait, sed
suarwufor rectiusnomi naffent. Nostri quoque Circunflexum cum ap pellarunt, ad
celeritatem potiuspingentis manus respexere, quæ vnico motu virgulam arcuatam
fecit,angulodempto fic,, Hosomnes Græci tokss, vocauere,translata eneo rationc
a fidibus, quarum intentioneautremifm.com fione acutior graviorveredderetur
vox. Inde nos Tenores, propterea quod noftrum tenercindea Hiiij. du 0 Move
duxiffemus, fcilicetadToTeiverv.nam quod ni xu quodam arceremus, id beneficio
TWV TVMVTON fieret: et tranflata fuit significatio ab helcyariis, et aurigis
currus inhibentibus: item militibus prædam diuidentibus. Hocpotes ctiam percipe
reex maximi poctæ Oppiani piscatione quadam, atqucanteeum ex Theocrito: quorum
versibus trahentium tenentiumque nixu primarii nerui TAYOY TIS
extantesdeclarantur. Siigitur Latum a Longo, et vtrunque ab Al to distinguitur
fpecie, specie quoquetenores a { piritibus, et a temporibusdistinguentur. Ve
rum non ita eft: perpendiculariseniin linea a dua bustransuersisdecussatis non
diftat specie.Sedin so spire Ziance. corpore quadrato mobilieadem linea nunclati
embar yang Xudinis,nuncaltitudinis, nunclongitudiniserit: neque enim
differunt,nisi accidente.Id quod fa ne pertinet ad Metaphysicum: et tactum efta
no bis atqueexplicatum in quarto historiarum dea nimalibus. Spiritus, Lter
fyllabæ dimensus est Latitudo, secun Info dum quam fyllaba est aut Craffa, aut
Te nuis. nam præterquam aut producas aut tollas vocem,dilatare spiritum potes,
atque adderevel vocalibus, vel consonantibus. In tenui autem pronunciatione
minus exit fpiritus: namet hoc Computerrarunt veteres, cumin tenuinegarunt
spiritum nouelle: sine fpiritu enim non esse vocem in quarto hiftoriaru,etin
fecundodeanimadeclarauimus: Nullum enim animal pulmone carens, vocale eit:fed
lonum emitterealiis inftrumentis constat. Iccirco nmin, Græci vim illam vocauere,
noftri leuem:propterea quod craffum in corporibus vi- www deretur effe graue:
et lene, quia facilius laberc-. tur. Hoc quoque ex philosophia depromptum est.
Nam corpora latiora, vt laminæ plumbex, diutius fluitantin aqua: breuiora autem
citiuse uadunt ad fundum. At eadem ratio eft corpo rum grauium ad descendendum,
et leuium ad ascendendum: Nebula enim angustior citiusaf cendet: sic et
fpiritus præterfluit commodius fauces, quo est aret iore superficie. Qui
ftudent voculis mutandis, maluerc dicere Læuigatio nem, male: neque enim ipsa
fin læuigatvoca lem, sed nota est vocalis læuigatæ. Catullus autem eo, quo
diximus, epigrammate vtrunque coniunxit, Audiebant eadem hæcleniter, etleuiter.
Alteram Græci sarão, noftri Denlam: ftipa tur enim fpiritus vberior acfrequentior
inter fauces: itaqueet Crassam, et Flatilem vocauere. Nam Aspirantem æque
perperam, atque illam læuigantem. Atqueolim quidem tu apud Athe nienses,tu apud
nos, sola craffa nota,quam fupra diximus habuit, H, quæ in ordineliterarum po
neretur: vbiautem deeffet ca vis, is defe et us,de fe et u quoque notulæ
fignaretur. Poftea veroa RRatio vsus obrinuit, vt feet a hæclitera,
aspirandino-figma tam exhiberet dextra sui parte fic, F: sinistraaut
quæcontraria esset, contrariam quoque lignaret sig i. Nequeiam inter literas,
fedtanquam apex $ H V. literis imponeretur. Mox ad celeriorem motum anguliilli,
vt in aliis multis hebetati,redu ettæque norulęin căpares semicirculosdextru
læuumque fic, c,5.Quæremusautem et hoc veteribus indif-. Anger cuffum: propriane
hæc affe et io fitvocalium: an criam communis consonantibus: videtur enim
coaluiffe cum T, in, etcum aliis duabus. Verum in libro superiore, neomnia
turbaremus: secuti fumus priscorum fimplicitatem. At hîc exa ettius interest
philosophi contemplari haud ita effe: fia Rosolitus enim craffitudo antecedit
vocalem, non se quitur: fic, usagers ergo cum præponitur confo hans ad
copofitionem, ide flatus eiusdeelementi cft,newbusegov: non autem consonantis,
nisi qua tenus ex ea et aspirata vocalivna fyllaba fit. De tempore Saudi Yllabæ
morammaiorem minoremve longia tudinis linea dimerimur: productionecnim Kone
vociscomparatur. Itaquetardi sermonis, aut citi dicimus hominem. Iccirco cui
syllabæ plus im penderent temporis, eam Longadixere:cui mi nus, Bredem vtrunque
autem fub quantitatis ratione continetur:fed ita, vtinter se referantur, atque
relatione fint contraria, ficut magnum et paruum. Iccirco vnopluribusve
temporibus co Ititutas, dixere syllabas. At omne tempus quan tum. Sed de numero
videndum eft. Antiquific dixere:longam conftars duobus temporibus,bre wem
ynotempore. Sane reste: cum enim syllaba breuis prior sit et natura ettempore,
quam lon gasita eiusmcnfuramagnouere,vt vnum tempus bac dicerent: quod tempus
cum protraherent adal terum tantum, non immerito et longitudinis ad ditione, et
geminatione tra ettus inetiti sunt. Ita-, quefiguraquoque longætransuerfa linea
signa- Fashion ta eftlic,-:Breuis autem dimidio tantum erat ex plicanda: fed
inter scribendum excurrentis in terdum manus error fallere potuiffet: quare ed
deuentum eft, vt notula; quæ circunflexo aduer faretur, aduersam quoque ei
figuram haberet, fic, 9. propterea quod non nisi longa fyllaba circumflcetatur.
Noneffeplures accentus,quam quot dietifunts Vm igiturfyllabas non nisi prædi is
mo dis tribus dimeriamur, non nisi accentus semper ptem erunt:quoru Primus
extrema duo,medium habet vnum: Alter duo extrema tantum, fineme dio: ac Tertius
eiusdem modi eft. Iccirco erat ali quid, quod dubitaremus.Etenim relatiua
ficain what's rentmedio,graue etacutum,quo modomedium habuere circuflexum?aut
fi inter ca hocfuit:quar reinter tenuitatem etaspirationem nõ fuit, quæ
erantcontraria per positionem?In vtroque enim exit fpiritus:quarc etiam
mediocris potuit. Acde longa quidem ac breui mora iam fupra dictum libro,
eft,quemadmodum in musicis,ita in syllabis cer ="ubering ta ratione alia
atquealia, plus minusvenoræpo- Jam tant ni. Nam et longa fitmatura, et fubeat
duplex,aut duplicata, vttrğusyawarayvideturin ea pluspo ni temporis, quam fi
fimplex consonanssequa rur. Itaque etli longum breueq; ratione compa-7
rationismedio carent: ipfæ tamen quantitates, 1 lab OG Tip Lico 124 IvL. II.
Cibro de ankitanchalia 1 in quibus litæfunt relationes, possunt magnitu
dincaddita aut dempta,medium recipere.Omnis cnim quantitas apta ' nata clt
fieri vel maior, vel minor, quatenus quantitas est, Dico autem fe sundum
rationem quantitatis, propterea quod corporatione fubftantiæ eius affectus
immunia funt. eft enim maior homo, vt est quantus, non vt apheft homo. Sic
inter afpirationem extremam et extremam exilitatem spiritus, fiue nuditatem, a
liquod fuit medium: veinter T, et, fuitd, et quæ fupra diximus. Id quod
manifestum est, liidiomataiplacomparentur: nanque Arabes af pirant suum: et
Græcum x, fi ad Hebraicum comparetur, non iam ficextrema,fed media aspi rata:
efummoeniin gutture Græcum,Hebra um ex imo pene pulinone prodit.In graui quoque
et acuto ratio par:ex vtriusque enim compositione faetum eft tertium quiddam
medium, ficut ex e lementis naturalibus corpus aliquod, cuius mc tus extremorum
loca non appetat. Harum au mohalgo tem differentiarum notulæ quæ medias illas
na mirasxturas indicarent,aliis atque aliis confiliis suntin ftitutæ. Nam in
tenore composito figuram ex cogitarunt. In spiritibusmediis non ita,propter ea
quod certis consonantibus includeretur,B,Gj D. In temporibus autem omnem
tractumqui ve sodiy num tempus fuperarct, breuitati neceffariæ op posuere. Dico
neceffariam breuitatem:iccirco quia estetiam breuitas indifferens in breaivoca
li,quæfitmutaliquidaqueaffinis. Tros notule abascenensinratione excluduntur.
then at Ergo E:non e VA runtaccentus tria illa,quæ Græciv.de,214500 alu, spoca:
nos Coniunctioncm Difiun et io nem', Auersionem ' nominainus. Falso autem in
ter accentus relatas a veteribus vidcamus. Nam Coniućtio, dictionum duarum
affeet us eftcom- Conapone positarum, quoties ex nulla facta partium mu tatione
ita cohærent, vt propter feruatam inte gritatem non cohærere etiam videantur.
exem pla in promptu funt: Ante-uolans, Ante -ma lorum: et apud Laurentium, Semper-
florentis; huic indicio figuram apte attribuere pando fe micirculo
supposito,lic, sumpta fimilitudine a b subscudibus carinarum:quibus afferes
coagmen tantur. Contraria huic Disiun et io:quæ quas mine voces posses temere
componere, distanti pro nuntiatione iubet pronunciari, vt in exemplo
Vergiliano, --in litore conpicitur,sus. De vrsus, legatur. Ei itaque eundem
locum attribuere quali paric tem hercifccntem familias. ac fatis quidem fue rat
virgula perpendicularis: verumne accipe retur pro vocalii, curuam pinxere:
cuiustamen cornua præcedentem complectendo di et ionem, præfcriberent ei mctas
quasdam. Auersionem Amat autem nostri Conuersionem dixere: at Græcam vocem
contemplere, Smespooni, illud non hoc signat: eftautem affectionon fyllabæ
nccef sario,fed literæ per se, fyllabæ autem per acci enim semper fyllabæ
defeet um o ftendit: sed femper literæ aut literaru quæ cuiuf piam fyllabæ
partes lint. Exemplumvtriusq;eft, Mult'illa desiderantur enim duæ partes il.
lius fyllabæ,Tvm, vocalis scilicet cum postrema confonante. exemplum syllabæ
eft. Dura vi'est, quæ fternititer dominatibus altis. defit cnim A, ytlit, Via.
Eftigitur nota defectus literæ: accidit enim vt fit aut literarum, aut fylla
bæintegræ. Defe ettus autem duobusmodis vsų venit: aut per Synalæphen, aut per
Suspensio milmem: ac Synalæphen quidem dixere veteres, "Tu i cum elisis
literis, vicinas coniungerent:vt inex emplis pofitisconstat.Eft metaphora a
glutinan uibus fumpta, quum delibutas ferruminatione particulas componunt, vt
vnum faciant,hocfuit e neimev. Id quod quum non poffit euenire in fyllabis
quibusdam, nisi demptis mediis literis, piccirco LatiniCollifionem affeettum
huncappel latum maluere: nam faneaffcctio fyllabæ illius deficientis eft
Colligo, non autein Coniunctio: neque ex illis vocibus vna fit. neque femper
vnus pes, neque femper continuatur pronuntiatione, vrin altero exemplorum
superiorum. Quare me lius nos quam Græci, Alter modus est, per Su spensionem:
quoties non excipientealiqua di ctíonc, prior amissa vocali sufpenditur:idque
alia quando simpliciterfit, vt apudPeetam, Mortalin'. pro mortaline. Aliquando
au tem multipliciter,vtapud Catullum, Vide'n ' vt perniciter exiluere: hîcenim
estamis fa non folum vocalis,fed etiã cõfonans: Videsne. Hancaffe et ionem
Græci nominarunt rospo plew, quoniam auerfi ab ea litera, quamfuftuli, mus
suspendimuspronūtiationem. iccirco įn su hernes periaS periore partequası
habenulas inhibendo excur lui dietionis appendêre, eadem forma quam fe cerant
Disiun et ioni:propterea quod idem effet officium limitibus præfcribendis.
Totum autem genus hoc fapientes aon appellarunt, reote. Sed quum syllabis
vniuerfum attribuerent, errassco stendimus. His ergo constat, vtin elementis,
tanquã par- emiling,people womanho vor tibus, et corum corporibus, vel fyllabis,vel
di et ione nibus, etmateria,fcilicet, figura, et forma estqua, inter se
differunt hocipso quo sunt:sicin corửaf. fectionibus,vtrunqueesseiam planum
fecimus. Caussa finalis Tenorum primum de Acuti accentu vu Oftaccentuum
subftantiam tam ex materia prima quam ex forma, quæ erant duæ caufæ quibus in
final constituebantur, nunc cauffa finalis contem planda est: corum ergo
vsus,cuius gratia sunţin ftituti, deinceps videndus eft. Ac quod ad no-, ftra
quidem tempora attinet, nihil turpius pu tamus, quam cantiunculis, et vocularum
tremu lisaflultibus gesticulari. Itaque feruata temporum duntaxat ratione,
feuerioribus fæculis omiffus eft fæmineus ille tinnitus, vnoque duetumultæ
voces codem tenore pronunciatæ. At veteres a liter consucuere,quorum leges
fuerebæ: Syllabæ glo? aut sunt in priuis vocibusaut, in iis quibus ora tio
constituitur: priuævoces funt, Amor,Er go, Perco: ex quibus possis orationem to
xere fic, Amoris Ergo Perco. Primo modo pallumeft nomca impositum, propterea
quod fos di ettio JO ܨܪܐ 12
hi 06 128 IvL. II. L in dietiones non propter feipsas,sed proptet oratio ncm
funtinuentæ:iccirco fecundo modo nomen Sampate indidere,ouezreiasque
appellauere: nos Conse. menfequentiam dicere possumus: quailli alia vocepau her
lo afpcriorc, ou apeglee',et molliore owerowy GTV TWO niw ". Nos
commodius, Ordinem conti, nuum orationis definimus. Quum igitur Græci tam in
vltima fyllaba singulariu feparatarumque vocum, quain in altera,ac tertia a
fine fede acu tum imponere confueuiffent:in consequentia si necontextu
orationis, quos accentusin fine po gonfinebantacutos omisere,
proqueeisgrauessubsti tuere: idque eo egere confilio,propterea quoda cutus
accentus videtur tellere fyllabamita, vt fequens fyllaba prematur: qua tanquam
fini fuo quiescat vox. Quum igitur nihil haberent, quod fequeretur, nihil
quoquemetuêre:arcum effet vox,quæ lubiret, cauêrene taquam vna fie ret cum
præcedente. Id quod etiam in Encliti cis euenire
videretur.Igituracuuntmouc,etmli, et Tav: quæ quum contexuere,grauibus
infigniunt, Chitous,dei, tov überrv.Nos vero hanc eandem ani
maduertentesrationem,quaacutus accentus tola litvocem in fyllabam, quam acuit,
vt fequenspre matur, in fine vocisnoponimus,neexpectemus aliam fyllabam
fubeuntem, in qua vox conquie scat: id quod Latini suis libris omnes testati
sunt, Nullam apudnos fupremam syllabam acui. A cutusenim
pofitus,autexigitaliasconsequentes syllabas, aut non. Siexigit, igitur non est
ponen dusin fine vocum separatarum: fi non exigit,era goin consequentia quoqucponi
potuit.Sed falfi Graeci sunt, cum putarent, gravēaccentum nihil ad vocem
pertinere, fed ad syllabas tantum,vnde hand etiam Syllabicum vocavere.lccirco
addueti funt, vt crederet, turpe effe,ederedictionem, quæ nul lo accentu
insigniretur.quali quum iura quoque absurdum celent, hominem inteftatum mori.
Id autem eveniebat, nisi acutum in fine faltem rcpo fuiffent: cum dictio in
fyllabis præcedentib. neq; illum haberet, neque circunflexum. Sed ca ratio, aut
perspiciendafuit etiam in consequentia,vbi y gravemcollocaffent:aut nein primis
quidem you cibus admittenda. Apud nos igitur aut in penulisse tima, aut in
tertia a fine sedem ei ftatuere.Occupa re autem alias initio propiores, Græci
sibilicere noluerunt:quos etiam prisci Latini secuti casdein posteris,
imitationepotius,quain confilio ducti, leges præscripsere. Nam quainobrem non
liceat mihi vocem tollere in quarta a fine, nulla ratio pobyt musica potuit
persuadere: poffunt enim eode te- Pain nore tain in voce,quain in tibia,aut
fidib. deduci multæ vel breves,vellongx. Quod fi iccircono lucre, quia duabus
fyllabis fequentibusimmine reacuta fyllaba videatur, in quibus tractus yocis
non immorctur:quod fieret; fi eflentplures: vi deamus quam non recte servarint
hæc. Esteadě ratio tam apudGræcos, quam nobis,fed diversus modus. Nam vtriquenegant
ante tria finaliatê pora lingula, id est, antetres breves fyllabas, a cui poffe
fyllabam. quare li duæ poftremæ line longe,quoniam solvi poffunt in quatuor
breves: non potuit in præcedenti vlla syllaba acucuscol locari. Ratio hæc vna
communis. At modus I j. di. 21 126 Iul. Kolodiversus fic: Græci, fi
vltimalongasit, et penult. a brevis, vltimæ longitudinem, ex quafieriduç bre
ves poffent,observarunt: at si penultimaloga sit, et vitinrabrevisymiseræ
huiuspenultimę,tanqua ibi nulla effet, nullam rationem habuere. Latini contra,
vltimæ longitudinem non curarunt: pe nultimæ ius fuum attributum retinuere.
Ergo ia deprehendimus accētuuin horum cãtillationem ridiculam, non natura, sed vsu
quodamn gesticulatorio constare. Videamus vero, quod et fupra tc wurde
eindigimus, quamipsa sibi suisnon constetlegibus. milla Principio Græci
diphthongos aliquot,quas pdu cebantin pronunciando, quodattinebat ad ac centuum
ledes, pro brevibushabuere, 8t ritu fce. præterea Latinieadem ratione vltimis
omnesne glexere. Poftremo antepenultimas omnesGræci longas nullo detracto
tempore, acuto accentui poltposuere. Quare fi vna ex his vel in fine, vel in
-proximafini sede folvatur in duo tempora, fane in quarto a fine tempore acutus
ille Gręculus, quem ab ea sede exulare iubent,invenietur. Qua refapienter a
posteris factum est, qui præterqua in quibusdam partib.orationis, vtin
exclamatio nibus,indignationibus,interrogationibus,nulla huius puridi servitij
iugum ferre voluerint. Nam fi ante acutum in eadem voceplurimæ fyllabæ gravi pronunciantur,
xong QALXR67e's: quare poftillum totidem non poffint? Quodfi refpon
deantinclinari nequire tantum numerum: qua re,vbi nulla eft quæ inclinetur,
hunc eundemip sum ftatuêre?vtin præsenti exemplo, nulla fylla ba fecuta, fit
Soloihin qua tini pe bi lem ula itch pus. pidu 26 sne ill bre Gravis accentus
sedes. GNRavis accentus locupletissimus fuit vsus: Nam quum acutus non plures
duab. Tedib. occupafset, hic qualemcunq ; premit fyllaba:qua re fyllabicum, vt
supradiximus,appellarunt. No; vt putarunt,propterea quod no interesserdiction
num: sed quia paffim quamcunque syllaba vindi caret:funt enim dictiones quæ
præter hunc nul lum habent. Omnis igitur diaio, aut habet acu tum, vt
A'mor:autgravem, vt Fax:aut circumfle xum,vt Mîles. Quare præter eum accentum
tam e non præcedentes syllabæ, q quæ fubeunt,grave susci piunt, sic, A'moris.
Nonre ette igitur Quintiliani præceptores,quos ait ipsesicfe docuiffe,vepriore
ham in น acuta pronunciaret,A treus, quo neceffario poftea Walico
rior gravem susciperet. nam ad huc modum gra- Cho halmas vem susciperetper
accides: At ipfa hæc vox, Atre's bit per se gravi terminatur: vt non solum
syllabæ sit accentus: sed etiam dictionis: quemadmodumul ta alia quoque
proferuntur, Antonspolis; cĘw tísmen weid. Quamobrem gravem accentum inter dum
primarium cenferinec effe eft: aliâs autem ac cefforium. Cuiusetiam proprium
fit quantam- loin cunque fyllabam nullo discrimine admitcere: et quotamcunque
sedem accessorie. Poftremam au tem legitime, et primario. Devfulocifý
circumfleti. Ircunflexus accētus fi, vti diximus,ex vtroq; grans illo
conftat:neceffe est, nulla nisilögafylla. 12 bam Tad nitu clo Can: Qui squi
2010 Tull Nabi quar POR 982 m ! Tylls CM Acondiversus fic: Græci, fi
vltimalonga sit, et penult. brevis, vltimæ longitudinem, ex qua fieriduçbre Fes
poffent,observarunt: atli penultimalogå fit, et vitiorrabrevisymiseræ huius
penultimę, tanqua ibi nulla effet, nullam rationein habuere. Latini contra, ultimæ
longitudinem non curarunt: pe. nultimæ ius fuum attributum retinuere. Ergo ia
deprehendimus accetuun horum cãtillationem ridiculam, non natura, fed vsu
quodam gesticula torio conftare. Videamus vero, quod et fupra tc auntien
taligimus,quamipsa sibi suisnon constetlegibus. medla.Principið
Græcidiphthongos aliquot,quas pdu cebantin pronunciando, quodattinebat ad ac
centuum fedes,pro brevibushabuere, $t titulo. præterea Latinieadem ratione
vltimisomnesne glexere. Poftremo antepenultimas omnesGræci longas nullo
detracto tempore, acuto accentui poltposuere. Quare si vra ex his vel in fine,
vel in -proximafinisede folvatur in duo tempora, fane in quarto a fine tempore
acutus ille Gręculus, quem ab ea fede exulareiubent,invenietur. Qua refapienter
a pofteris fa et um est, qui præterqua in quibusdam partib. orationis, veiñ exclamatio
Inibus,indignationibus,interrogationibus,nulla huius putidi servitij iugum
ferre voluerint.Nam fi ante acutum in eadem voce plurimæ fyllabæ gravi
pronunciantur, xangoaguardze's: quare poftillum totidem non possint? Quod fi
refpon deantinclinari nequire tantum numerum:qua re,vbi nulla eft quæ
inclinetur,hunceundem ip fum ftatuêre? vtin præfenti exemplo, nulla fylla ba
fecuta, ore lit Lini gefehing C. em lla. tc. us du IC ne xdi tui. Gravis
accentus sedes. Ravis accentus locupletissimus fuit vsus: 1 Namquum
acutusnonplures duab. Tedib.pole occupasset,hicqualemcunqs premitfyllaba:qua re
fyllabicum, vt fupra diximus,appellarunt. No; vt putarunt,propterea quod no
intereffet dictio num: sed quia paffim quamcunque syllaba vindi caret:sunt enim
dictiones quæ præterhunc nul lum habent. Omnis igitur diaio, aut habet acu tum,
vt A'mor: autgravem, vt Fax: aut circumfle xum,vt Mîles. Quare præter eum
accentum tam præcedentes syllabæ, ğ quæ subeunt, grave fusci piunt, fic,
A'moris. Non re et eigitur Quintiliani præceptores,quos aitipsesicfe
docuifle,vepriore sament acuta pronunciaret,Atreus,quo neceffario poste Walica
rior gravem susciperet. nam ad huc modum gra- me habus, vem susciperetper
accides: at ipfa hæc vox, Atre's per fegraviterminatur: vt non folum fyllabæ
lit accentustsed etiam dictionis:quemadinodu mul ta alia quoqueproferuntur,
Antanapolis, Ew tñsee WETTE. Quamobrem gravem accentum intera dum primarium
censeri neceffe eft: aliâs autem ac cefforium. Cuiusetiam proprium sit quantam-
low cunque fyllabam nullo discrimine admittere: et quotamcunquesedem
accessorie. Poftremam au tem legitime, et primario. Devsulocifý circumfleti.
Ircunflexus accētus fi,vti diximus,ex vtroq; illo conftat:neceffe eft,nulla nisiloga
fylla. bam INC "IIS ua 10 ܩܵܐ 02 art -11 g1 p I 2 128 Iq bam admittat. Nam ficuti affectus
is compositus est: ita etsubiectum corpus compofitum agnosce nius. At vero
oinnis brevis syllaba simplex est:E ius autem ortus ad hunc modum iam
declaratus eft. Cumaliquando dux coaluiffent, prior acuto elata alteradepressagravi.vt
dad: certe etiam af feetusipfi in vnum coiere, sic disc,exlegib. aute,
Loungquas supra recitavimus, non poteft nisiautin fi ne, aut in
proximafiniconstitui.in præcedetium autemnulla porest. fi enim diffolveretur,
acutus in quarta inveniretur, lic, Aêneus. Aeneus. Qua renein penultimaquidem
ponitur,fifubeat su premalonga. Hac enim diffoluta dissolutaq; cir cumflexa,
idem error´eveniret: vt quartam a fine acutus accentus tolleret. îi autein
lubeat brevis, tum vero circüfle et itur.quoniam in ea etpenul timacum gravi,
etantcpenultimacum acuto fit. intelligo autem hoc apud Latinos,quinullam fi
nalem acuunt: namapud Græcosinvenias lon gam ante brevem vltimam, quæ longa
accentum nullum proprium habeat:fed vltimaacutum,ox w...Hinc fatis constat,
quod dicebamus, gravem accentum etiam addictionem pertinere, non fo vt
demonstrabamus,fed etiam in compositione citra consequentiam:ex eo.n.et a 'cuto
fit circunflexus.Item non, folum in eade di ettione,sed etiamin eadem syllaba
et acutu et gra veinveniri:lic enim quidã pronunciant gwasa, et eiusmodi vt
etmeram intelligas, etin eadem fyllaba et levatum etdepreffum lonum audias in
luo quenque tempore fic,yaodosa. Cõstat et Era commalfmi lapsus, qui Plane,
adverbium, quum aperte signific lum in we 70 mradt to ti significat, et quum
affirmat,differre fic pote pro-.. didit, quod illud priorem circunflectat
fyllabam; hoc, quod acuat pofteriorem. vtrumque.n.cum fit spondiaca dictio,non
potuit penultimacircu fleetcre. Adverbia enim eiusmodi femper produ i ömrm's xere
vltimam quæ afecunda fuere declinatione apie plant 1. iccirco quod erat
Apprime, Vergilius coactus est Apprima, dicere. fuere autem eiufmodi ad verbia
pleniore sono,et originis analogia, a fex - ' exe to casu, sicut Fallo, Raro,
Cito, fic etiam Plano. quorum quædam ad arbitrium poetarum cor repta sunt
interdum, Sero, apud Martialem, et Cito apud omnes. Atin E,quæ defineret,nula
lum,præter duo,Male, et Bene. et a tertia totidem Sępe,Pene.quibusiccirco
facile potuit brevitatis fyllaba contingere, quia in ipfis nominib.brevis us 2
ni quoque fuit. De Αρστι et Θέσει. Syllabæ igitur modus quotollitur ineavoxa-
#they cutior, di et us eft a Græcis cegor, re ette Tane. in alteram autem
fubeuntem cum demittatur vox, gear appellarutminus commode. Principio Jens Otay
morn significationem habet latam:namin acuta quoq; la'2 * ponis vocem:eft enim
positio, collocatio:itaque melius xc tuh: dicta fuisset. Sed neid quoque
cuiusaccentui gravi conveniebat: nam initium quadrisyllabæ dictionis gravem
accentum ha bet. at nucquis dicat mevocem deponere, quam nondum levavi? ergo
Æquabilitatevocis potius appellafsent.yndeetiã in musicis overra quidam I wj.
di Iul. 11. dicuntur tractus,in quibus apois est nulla. Quemadmodum accentuum
leges foluantur. aut acutus autflexusaccentus.claudit:fed in eum locum introdu
et us acutus est a Grammati cis pro aduerbiistantum, et præpositionibus, in
Exc.cæteris veterum mansit lex. Tres igitur cauflas assignayere grammatici,
quib.aduersum prisca puritatem nouam inueherent pronunciationę. Ros? Distinguendi
ratio,ypafuit; altera, Ambiguitas 3 vt poffet euitari: tertia, Necessitas
pronuncian di. Nam vt Pone, aduerbium, a verbo Pone, di stingueretur, accentus
mutatus eft: codem mo do Coram, adųerbium, a Coram, præpositio ne. hæc funt
exempla primæ rationis. Ambi guitatem autem fuftulerunt in voce, Interca loci,
translato accentu in tertiam a fine: vt ne quis duas putaret partes. Tertium
confilium fuit a peceffitate pronunciationis: vt quum encliticas ponimus,
præcedentis dictionis po strema fuit acuenda, Hominesne, Feræ'ne. Has tres
partes fiquis acrius contemplețur, inueniet duas esse tantum; vnicam enim
priores duas, v. trobique enim vitamus ambiguum: in fecun da partium, in
prima,vocum. Ita in duo mem, bra diuides, ficut et tertiam in duo. Namne cefsitas
pronunciandi, aut per fe eft, vtin en cliticis: carum enim natura ita fert,quod
et no, men,vtinclinentin sefeaccentum: aut per acci, dens, vt cum exempta
fyllaba, decurtata diettio ne vol 2 3 13 oce din nati s, in auffas prisca
ationę. iguitas uncian Pone, di dem mo æpositio ne coeuntibus in vnum extremis,
fitcircunfle xus. Cuiusreiexempla multa funt, Arpinatis, Arpinâs, Noftrâs, et
alia eiusmodi. Sic etiam pu taruntin tertio diuini operis legendum, vtre.
fpondeatcæteris præteritis. --cecidira fuperbum Jlium: t -omnishumofumat
Neptunia Troia. vbi circunflexus potius manfit, quam concreuita. In Græcis
autem fæpenumero creatur ex dua bus, vt diximus voos, vous. An admirrenda fint
quafuperioricapite a veteria bus recepta sunt, Aecveteribuscum placuiffent,qui
contra- Cantare diceret, nullu habuere. Verum interest phi lofophi placitis
humanisanteponere ratione: Ni hil enimpretiosius veritate:eaenim hominis fo
lius sola meta est. Quæigitur ratio foluebat acce tuu leges, ob cöponedas
voces,cafalfam efsecondo for uincimus exeplis eiufmodivoçu, quaru syllabæ
fequentes tranflatum illum accentum,longa Jut. funt, vt in Malefanus. Si enim
acui potestyl timaprioris vocis compofitæ, poterit etin sim plicibus: fi non in
illis, ne in his quidem: ncque enim fubftantia rei mutari poteft ab accidente:
neque id quod drov Græci vocant, mutabile eft, ab effentia enim fluit:cumque
illa mutuo conuer titur,quippe cui soli, et femper competit. Quare do
ettiffimus quoque vir Gellius ita fenfitlibro fe ptimo. Igitur inistis vocibus,
quas nos non acui diximus,eacauffaeft, quod fyllaba insequitur na țura
lõgior,quæ non ferme patitur acui prioremin Ambi Interea ine: yt ne confiliom
vt quum ictionis po erz'ne. He tur, inuenit nores duas, n: in fecun in duomem
10. Namne eft, vtinen ert,quod et Mo m: autper acci Tecurtata dictio I jij in
vocabulis syllabarum plurium quam duarum: intelligere voluitpriorem penultima.
Dixit au tem, ferme, quia Grammaticorum istas regulas tum obfervabant. At
enimvero ficam cauffam, qua suntadducti, probavero nullam efle, etiam legem
ipsam probavero nullam: sublata enim Le caussa,tolletur et effe et us.Ergoin
vocehac, An I temalorum, et Prævolantes, et Antecursores,et Anteambulones si
ratio hæc fruftra est, et tamen vna di ettio intelligitur: codem modo et aliæ
in telligentur. Quid? nonne ctiam tribus parti bus quædam compositæ sunt? li
igitur Dona 2 tus, aut aliusquis in hac voce Exadversum, yult acutum transferri
fupra Ad.quod erat fupra Ver, in Versum, antequam componeretur: eaque ra
tioneadduettusfuit, vt vna di et io videretur: non absolvit consilium suum:
adhuc enim extra feptū illud istius accentus,pofita est particula Ex.quare
frustra laboravit, vt rerum confunderet natu ob co tram. Atque iccirco
intelligct 1 $ inventam a Græcis, cuius figura duceret oculos ad compo
fitionem:forma autem, id eft, continuatus fpiri. tus pronunciationis, cogeret
aures vnum audi re. Hoc quoque e Græcorum observationis bus constat planius:
nam quum #xdloudov di huc cantmaiore non audent ambignitate
έκδουλουςcreolezenou, 1ed έκδούλους: et ad veræ partes constructæ non coniun
ettæ poffint intelligi. Præterea quis dicit Mustela cum a çuto in prima? Quis
hoc modo, Compono? Quis etiain Præcurro, et eiusmodi? Quid,. quod idem moncnt
Tepçfacis dicendum na pocua as gnat. Habemus es, et imen parti- از هر Dona n,
vult ora Ver, aque ra tur: non trafeptu Ex.quare eret natu aventam a pocutovws,
et cætera a facio? Quare vbi fylla ba patitur, transferendus accentus erit,
quem admodum vbi numerus syllabarum non repu quoque Feftum autorem gra am uem, veterumque
sententiarum accuratum et narratorem, et interpretem: is in abuerbio Adeo An
mediam præcipitacuendam: ergo,vtfaciat differ re a verbo Adeo quo tollit vnam
ambiguitatem, alteram ponit, dicam enim duas effe partes, sicut Vsque eo, Cum
aduerbiis enim iungebant præ positiones veteres, contra quam negantGram matici,
Derepente, Infimul, Inibi, Vltimam a- migar, cuunt quidam in tribus tantum,
pone, Ergo,Pe- 4 ne: alii nullam excludunt:non defunt,qui prisco rum adoratis
vestigiis, pro illis pugnent: verum memoriæ proditum est, Acolenses, quorum
exe. plo aciudicio peneomnia Latini compararent ad loquendum, nullius vocis
poftremam acuiffe, præpositionibus exceptis. Egomalim Latine, quam curiose
sapere:putoquemaioresnostrosin ter fe, cum loquerentur,fineistis legibus
peregri nisintellexiffe. Nam fihæ distincionesfuntarenizin har hon cessendæ:
fane longe plura inuenias,maioreque nema?... yel ambiguitate, vel necessitate.
Nam pręposi tiones a nominibus ipso contextu, ipfoquesen su valde differre
illico intelliguntur, Vt omittam Face, verbum,FACE et nomen, aliaque infinita,
Gundæ pollin quib. modis difcernes cafus, et numerosbinario rum, et ternariorum
nominum adeo vt cum di -),Compono xerint,Mea interestsapere:pofterorum multii
mnodi? Quid gnorarint pronomen MEA, Vtrius eflet casus: quartine pluralis, an
fexti singularis. Quid? differ ad compo vatus fpiri vnum audi bfervationis
Ex.dloukar di cuhous: et ad ww: duæ enim Mustela cum a 5 dicendum ferentiæ
iftius cauffam, quam ftatuebant, misere fubuertêre. Cum enim præpofitionem hanc
Circum, vltimaacutapronunciarent, ne “Circus” la cusadludos esse videretur ;
Vbi cam postpone rent casui, Mistíque altaria circum, translato in primam
accentu, sublatam prius, vt putabant, contra quam putabant, redintegrarunt, Fu
mat, autem Vergilianum præsentis temporis est, non præteriti, vt dixere:
euersas enim incendiis vrbes complures dics fumare, mi wu, ferrimis exemplis
experti fumus.et Nostras, at qucaliaeiusmodi, Sarlinas, Arpinas, perapoco pen
reli et o tantum fibila, in quonullus effet ac centus, factum dicimus.
Itaquetransferri accen tus potuit, Græcorumexemplo, nos a good a'a Nam ficuti
illis turpe fuit, vocem fine accentu esse: ita apud Latinos supremam syllabam
acuia, Id quod etiamex præteritis quartæ coniugatio pis deprehendi poteft:nam
audîuit, mediam cir cunflectit: concide, vt sit, Audilt: nonmediam accentu
afficit, fed transfert in præcedentem, et tamen acutus ibi potuit poni, vtin z
pW TO TONCS, Sic in Mercuri, remanserat acutus suo loco, licet Grammaticorum
faperstitione tranflatus fuerit. Usus Temporum. ' Emporum vsusfatis ex iis, quæ
fupra dixi. mus,patet:quod simpliciffime tum pro rei, locorumque
rationediuifimus inlongu,et breue. Quædam igitur vocales erant femper breues, 1
mg T 1, Os Do ac 1 cen xda Centu, o, his fingula tempora funtattributa: carum
coparibus longis bina, H,12, Tres sunt comunes, 1, 1, Y: ita vt quibufdam in
vocibus semper sint breues, vt neatra pluralia, xana ; in aliis semper longæ:
vtin cafu quarto plurali primæ: uovares; in quibusdam indifferentes, vtin
odpornis et - 1. svią. Varientur quoque perdialectos:nam Da. res vltimam illam
quartiusoses corripiunt: exem pla multaapud Theocritum,quare profuo qua que
captu, vt sors feret, tempus aut tempora na ciscetur. Hæc eftipfarum
substantia; a qua,na tura fluit certa quantitatis, quæ natura est moi dror,
neque vnquam fallit. Quod fiquærat phi- ane maula iatti ļosophus, quomodo erit
propria hæc ipsarum communium? incerta enim est. Primum refa pondębo, vtnumero,
fecundum totum genus, vtrunque competit, par,et impar: sed certo nu mero,
alteru tantum:fic communib. vocalib.in generę vtrunque conuenit, corripi, et
produçi: at vni cuipam designatæ, alterutrum tantum. Præterea acutius adhuc:
hoc ipfum cffe earum proprium, variari ; hocque ipsum quod est, va riari,perpetuum
effe:nec variari: ficut effe corru ptibile, est affe ettio rerum naturalium,
quæ hace ipsa scienția comprehenduntur, quod corrupti bilia funt:hoc enim
ipsum, esse corruptibile, no corrumpitur:semper enim tale eft. Accidit au tçm
extrinfecus augeri ipsas produ et iones, vt Tu quoque monuimus,perconsonantium
con. cursum, quam pofitionem appellarunt. Additæ muta et femiuocalis breui
vocali, femiffem tem poris afferet: duæ mutæ geminatæ tantundem, fed acui gatio
am cir mediam denterk. TPW TOTEKOCHA fuo 6 loco tranflata Has the pra axfupra
dixi ongū,et breu e tumproro cmper brenes 1,1 136 sed necessariam productionem,
quam illæ folam contingentem:nequeenim neceffario produce bant,RR geminatum
plus afferetmoræ. Sicetiam longæ vocali hæc elementa fuperuenientia com ponent
pro rata, plura tempora. Ita atio modo producit media:Tenebra:alio
Abba:illa.n.potest etproduci, et corripi: hæc corripi nonpotelt. Ita que in
illa posuere vnum tempus ac semis:in hac duo tempora. Si autem longam natura
sequatur muta cumliquida, non minus apponent tempo ris, quam duæ mutæ, neque
enim poteft corripi. Sed addentæquevnum tempus. Scio alitera ve teribus pofitum
esse,fed nequere et e, neque per feet e:nam sequente simplici,vnicaque consonan
telongam, voluere affici duobustemporibus ac { semis.Ergonon plene
dixere:debuerant enim o ftendere,nulla fequente consonante quanta ef set. Et
ridicule putarunt ab vna consonante addi tempus. Omnino autem hæc omnia ad
oftenta tionem litcratoriam suntinuc et a. Spirituum officium, etloca. may
Vpererat officium sedesquespirituu, quæ de clararemus:fed quimeminerit, qua
deh, de queconiugatis dixerimus cõsonantibus, is facile intelliget commodius
abs sese hucea vocari pof fe,quam a nobis repeti debuisse. Accentuum ra
tio,figura,vfus,tribus cauffis expedita funt:For mali,Materiali,
Finali.Absolutaquecontempla tio partium inaterialium, quibus dictio, quod eft
subiectum argumentü præfenti operæ, constitui tur. Nuc de ipso toto quid fentiedu
fit, videamus. camillæfolum Marioproduce
orz Sicetiam nientia com Ita aliomodo
illa.n.p potcft. Ita “LATINÆ”, LIBER ernis in hac TERTIVS ra sequatur ent tempo
eft corripi literave eque per onloman oribus et enina teade anta el P ftenta.
Dictionis nomen, atque definitio. ARTIBVS, partiumque affecti- 0. bus inuestigatis,
quib.subiectama teria noftri operis componeretur: nunc de ipfo toto agendum
est. Quod Græci dixiw vocant cauffam zostaj nos appellamus: quare addito iuris
vocabu. Bad lo, etiam Græcum fonum mutuati fumus, etlunarea dicium nominauimus:
Qua in Causla, fiue lu dicio propterea quod orationisvsus maxime vi get, Latini
poftea verbum Dicere, fumpfere ad significandum, quoties loqueremur. At sicuti
vox hæc Dicere, contextum magis verborum, quam fingula verba significat: itae
contrario, verbale nomen hoc Dictio, non folum dicendi actum, vt eft apud
Liuium, sed etiam vnicum quoduis notauitverbum: ex qua origine, atque vfu, cum
definitionem fatis commode poffimus elicere: tamen vt fapientius agamus, paulo
altius eft contemplandum. Sicut in fpeculo ea, Pen quæ edet de cili 21 3 Origt quæ
videntur, non funt, fed corum species, vnde etiam nomen obtinuere, vt Species
appellaren tur, atqueiccirco a Catullo diettum est imagino fum, að rerum
imitatione, quas obiectas repraa Tentaret: ita quæ intelligimus, ea suntreipfa
ex tra nos, eorumque species in nobis.Eftenim qua firerum fpeculum intclle et
usnoster, cui nifi per fenfum repræsententur res, nihil scit ipse. Argu mento
funt muti, qui nutibusloquuntur ex vsu oculorumiaures, quaru officio sunt
destituti, non potuerunt conferread vocum receptionem,quas exceptas redderent
vicislim. Itaque fuit quali, quod Plato de aliis rebus dicit,emuayeão quodda
intelle et us nofter, in quod res ipfæ certo modo recepte
conderentur,promerenturque ad huma nam,divinamque fapientiam communicandam.
Igitur harum rerum notionessuę cuiusque fiunts in cuius intellectum
recipiuntur. At enimvero cum homo animal fit non folum sociale, vt for Home
Pornomica, fed etiam divinum:opushabuitofficio quo dam atqueinstrumentis,
quibus hancfocietatem non forte autinstinctu oblatam, fed prudentia, atque
consilio quæfitam, comparatamquecofer varet: quare et doceri debuit, et docere.
Necessa ria igitur fuit illa quoque naturæ facultas, qua i. pfæ illa notiones,
quæ in intelle et u fitæ erant, sensibus concipipossent.Per fensilia ergo eruen
dæ fuerunt illæ species: at ineptus ad id fuit Ta Etus: non enim ad eum
poterantelici res immate riales, qui maximematerialis est. Ineptus æque Gustus:
quicum ta et us quidam sit, tanto minus potuit fervire,quod minore ambito, qua
ta ettus, pre præscribebatur. In odoresquoque transfundi non poterant, quibus
exceptæ, adiscente perci perētur:eft enimOdor res minimepofita in po testate
hominis. Duo igitur senfilia reliqua fa etta, funt,Color,et Sonus:acSonusquidem
interpresauce fuit animi dupliciter: vel vt sonusfimplex quip pe
fupplosionepedum, et applausu manuum, et crepitu digitorum, atque aliis
eiufmodi declara mus cuipiam animi nostri affe iones: vel vt fo nus in
specie,fcilicet vox:eaque fuit duplex:al-Voy tera rudis, Sibilus, Vlulatus,
Gemitus, Cachin nus, et reliqua talia: altera conformata, vt Vera ba, et
Nomina. Alterum fenfile fuit Color: 04 colon mnis autem color cum figura,
vtrunque enimin corpore eft:Igitur duobusquoque modisfactum eft:nam aut rudi,vt
nutu,et gestu:autperfecto,id que dupliciter:aut Pictura,aut Scriptura: vndea
pud Græcos vterque artifex dietus est communi nomine regol. Ergo rerum notiones
a rebus in mentem primum per sensus fine medio huma no profe ettæ sunt:
intelligo autem per fenfuso. mnes,eague scientia autodidagis dicta est:aut per
medium humanum,quoniam non ab rebus,fed a notionibus, quæ effent in docentis
intellectu, prodiere in duos sensus. Auditum per locutio nem, Visum per
scripturam: vnde poftea in in tellectum ipsum insinuarentur. Quemadmodum autem
res naturam non mutant fed eædem apud moboma's omnes sunt, ita et carum
notiones: tam enim Equus ipse, quam eius species apud omnes est:
nequehominisolum, fed quibufcunque anima libus tribuit natura aptum sensum ad
percipien dum. At nomina rerum, et literæ non cæde suntnen i omnibus.
Sicutigiturimagines rerum suotno tiones intellectui:ita voces suntnotionum
illaru notiones, et vocum ipfarum scripta quoque sunt notiones,vt talis ordo
naturæ fit: Equus,equi spe cies in intellectu,equi nomen in voce, equirepo
masgan sitio scriptura. Prima igitur duo a natura sunt: nam equiprincipiu et
forma, et materia, et finis natura eft:Equiquoquefpeciem ab equo educta intelle
et us agens in intelleet um possibilem im ant pressit.Ataltera duo ab arte,aut
cafu sunt: quan quam enim natura fecit vocem loquentis,et atra mentum, calamum,
manum: tamen et vocifle ordy, xuum, anfractuum, articuloru, temporum,fpiri
tuum, orde ac fedes fortuita fuere: et eodem ino do scribēris manus,cursus,
mora, series.Multa sut in operibus noftris naturalia: velipfa Ambulatio: ac
forte fit,vt tantum faciam spatiorum, vt recta incedam, vt properem, vt
sublistam, vt alternem, vt diuaricem, vt vacillem, vt suspendam gradu,
ytreuertar. Poffum etiam hæc aliquando simul miscere,quæ coire queant. Itaque
equi crus sem: " per fuo loco eft: at e litera in nomine equis apud Græcos
nulla. quare arbitrio cius qui hoc primu nomen inucnit,factum est,vt sic
appellaretur.Ex his itaquedefinimus Didionem,Nota vniusfpe ciei, quæ estin
animo, indita eirci, cuiuseft fpe cies, fecundum vocem,pro arbitratu
eius,quipri de moindidit.Dico Notam vnius fpecieiiquoniam oratio multarum
specierum eft: et dictio compo: fita rei composita cft: omneautem compofitum
pro vno accipitur: ita eximitur hæc dubitatio. Sed quæremus etiam fuper
definitione s vna enim eft resomnis definitio:non copula:non alio iubim bor
inftrumeto,fednatura: neque enim aliud eft,A- vefinn nimal rationale
mortale,quam Homo. Quare si in definitione vna est notio, et plures dićtiones,
videbitur diettio notionis pars, non totius tota i mago. Sicest respondendum:
in rebus fingulis effe multa fuapte natura, quævnum fiunt ab vna forma:vt
effe,vegetari,sentireintelligere:hæc o mnia ab vna anima vnum fiunt in homine:
in quo ita sunt, vt vnum alterum complectatur, et capiat:quam feriem et in
octavo historiarum, et ", in xii.Metaphysicæ satis declaravimus.Ergo de
finitum vnum eft etre, et nomine: ipfa enim res est yt est, definitio autem
vnius rei et vnum di cens, quia dicit definitum: fedpermulta dicensit perdefinition
illud vnum, quoniam vnum illud permulta efter at have one conftitutum. Non
recte vero veteres definive -berehitabis re, qui Dictionem partem orationis
dixere.Prin -'Emory cipio malefactumest, cum per partem definive re: eft enim
dictio etiain extraorationem: ita que coaet i funt addere, Constructæ: ergo non
constructa oratione Dictio nulla crit. Præterea eft dicio quædam, quæ etiam
fitoratio perfecti fenfus, ac quidem tota,vtimperativa,Lege,Scri be:et
interiectiones,Hev.Poftremopeffimo con filio fecere, vt adderent, minimam: quis
enim dicat minimam partem hominis manum? Nam ficuti in multis rebus
naturalibus, ita in oratio ne partes sunt, non vniusmodi: aliæ enim funt
divisibiles: aliæ non, vt literæ. Divisibilesau tem duplicis sunt naturæ:
quædam dividuntur in consimiles, quædam in condissimiles: vt anguinis
parsfanguis est, et ossis os:at pedis pars: non est pes. Hæpartes non
possuntminimæ dict in homine, quę in alias vltimas fecantur partes: i ta neque
dictiones in oratione: quare coacti fue rescipsos interpretari:Minimas,inquiunt,intel
ligimus quo ad sensum.ergo male omisere in de, finitione, quod per
interpretationem addendum fuit. Dubitare possit aliquis fic:Nomina,quęno tiones
funt figmentorum,non esse dietiones: rei Danksy enim nulliuslunenotæ.Hocfic eft
accipiendum, Hoc quod dicitur ens, aliquando verum effe, vt Deus:aliquando non
verum,et hoc dupliciter: aut enim eit Privatio,aut eft Fictio. Privatio, vt
Vacuum:Fictio, vt Phænix. Itaque fane horum nomina non significant codem modo,
ipfa, quo inodo Deus Deum: fed privationem per habitu De* fic: Quia Plenum
significat locum tacium vbiq; a corpore: eius contrarium Vacuum fignificabit:
quod quanquam non est, tamen per illud, quod est, intelligitur. Fiet a autem
faciliuspercipiun. tur, funt enim quafi orationes fallæ: idem enim eft Phenix,
et oratio hæc, Avis rediviva, suicauf far Dietionem Græci.negav, vnde noftrum
Lege. re, etab hocLegati, quorum scilicet officiumef fet, dicere. Utrum
Dictiones a natura fint,an arbi. trio inventoris. Samo v Erum quoddiximus,
itaindita effe nomi na vt inventori libitum eflet: primum a nobis inventum
est,et olim commovit huius fentetiæ autor Aristoteles quofdaPlatonis de 143 ma
Hefensores,cuius sententia in Cratylo videtur ef fe hęc:Sermonem rem esse
naturalem,non ab at te.Id quod cogebantur ita sentire,quippeq nihil fcientiarum
adipisci nosprofiterentur, fed remi nilci tantum. Quod et ex eo dependebat, cum
di cerent animasin corpora alia atque alia transini grare, quemadmodum e
Pýthagoræ institutis re ferebatipfe Platoin Atlantico.Habebantauteria que
etiam, vt fibividebantur, rationes:nam loquendi, huma instrumenta, et materia
funt naturalia,Pulmo,Se ptum, Guttur, Palatum Lingua, Aēr, ergo et ipfa e
nomina. Trahi præterea nos a rerum cauflist quibus moti du et ique, sic potius
quam licloqua mur. Quod fi contingit vt eandem rem aliter nos, Græçialiter
appellent,nihil mirum:diverse enim cauffæ funt eiusdem rei, quarum vna illi, al
gera nos agamur ad nomina imponenda. Verum Sæmoræ defenfiones errorum
sunt.Atqueequi. Com ho dem sæpenumero miratus sum mortalium velau Haciam, vel
pertinaciam, qui cuerentur errores, dosij, qui commisere, fi viverent,
emendarent Neque enim erraffe turpeest: eft enim initiami pientix: si non
eiipli qui fallitur, at aliisnon ilendi. Verum errores fovere, id vero vel ex
ema dementia eft: vel vt i ti faciunt ; qui semel que iterum deie etti, malunt
confodi, quâ con tari. Principio argumentum estnullum:Ma- As, cria et
ioftrunienta fünt naturaliajergo et figura mposita. Quis enim dicat,currus aut
carpentifi uram naturalem effe,nili Anaxagöras? Isita di cebat, nisicarpenti
figura fuiffetin ligno, non uifle futurum ytineffet. Sed nugabatur:neque enim
inerat,sed inesse tantum poterat. Itaque a maioribusnoftris Facies dietta eft
afaciendo: fit enim quod non est:itaque etiam pretium persol vitur artifici. Et
accidens a Latinis appellatur, quoniam casu factum est, vt dei imago potius
fieret, quam scamnum e ficu Horatiana: si enim naturalis facies fuiffet illa,
omnibus ficubusines fet. Sic etiam Vocem efle naturalem fatemur: i tem Flexus,
et Tempora, et Modos: fed eorum se riem, aut misturain forte,aut arte factam
constat. 7 Sienim natura eorum effet autor,vnusomnium {moduseffet, vna enim
natura: velutin aviculis manifeftum eft:cæ enim sua in specieæqueidem cantillant
omnes. At quod ab arte est, et discunt. As, et dedifcunt. Quod autem aiuntin
rebuseffe que dam peculiaria, id fane vcrum est:atcum addunt iis nosexcitari ad
certas voces creandas, fallun tur. Nam quæramus sic: aut nota sunt nobis ca
propria et peculiaria, aut nonsunt. Si non funt, non ducimur: fed non funt nota
maxima ex par te: nam quotus quisque rerum ipfarum naturas compertas habeat:
fatemur fanenos, non pauca effe diet a a certis caussis: sed ipfx cauffæ, quæro
porro,an cauffas habeant.Sinon habent,ergo no mina erunt fortuita:sin habent,
ad vltimas tande procedendum erit, quę pręterea nullam habeat. Si dicant ab
effectionibus cöparari nomencauf Læsergoerit circulus,vt cauffa ab effe et
u,effe et us a caussa dicatur: quare vtrumque erit fortuitum. AHis rationibus
repulfi aiunt et Providentia regi RespinosNugx..Si enimnrebus civilibus,in
bellis,in | redivina, deftituimurrectis confiliis, atque adeo ill2 La
Providentia: sane putida illa fuerit, quæma mis in rebus negleetos nos,
apprehensos manu ahat in nominum veras cauffas. Sanevero pul- 2 hram
Prouidentiam, quæ Canis et Vrsa etiam ab homo i diis placet) caudatæ nomen in
cælum tulit. mymini uid Canicum cælo:quia herbas exurit. At ne ue exurit Canis,
neque herbiuorum animal est. tque vni quidem rei diuersa nomina impofita3 nt,
vt Ventum a veniendo dixerint Latini, a irando iveuer Græci. Esto: diuerfi,inquiunt,
af etus totidem nomina exegêre. At diuersas res uare iisdem vocibus disfitæ
nationes appella ant? Quænam?inquies.Illyrica, Arabica,ludza, Germanica,Latina,
Scythica. Air,vocantScy -nos aen? næ quam pro calamo aromatico circunferunt:
Veneti arborem quandam, quam puto esse al am populum, non enim mcmini, fed
arbor est. ith oleum dicunt Arabes, at Græci ex hordeo otūm. Gelon,
Hebræismigrans, at cum mi rabantflebant: Græcisautem ridens. Manecít lis
numerus, nobis parsdiei. Num,est nobis in rrogationis particula, illis piscem
notat. Bagoa omen est Perfis et Medis impurum: at in co pud Hebræos est et
cellitudo, et excellentia: Fantabri autem fic appellant glandem fagi am:
pulchræ vero cauffæ cohærentes iisdem rincipiis, Rex, Glans, Eunuchus. Illyrii
Flu ium eodem nomine vocant, quo Itali diuitem. Jolo dicere quid Mauris
lignificet zve fed lon diuerfum eft ab Illyrico significatu, Dentes nim sic
appellant. Abbaelt nomen quo Deum eneramur, Syri appellant sic ilsonier's Rub
Liguribus Taurinis numerum significat vice num quiqum, Illyriimappam
intelligunt.ȚIA Græcis quid sit, etiam pueri sciunt, Illyrii Ca nem fic vocant.
Vaccam iidem Craua vocant, at Ligures tic Capram. Age vero quot Latina aliter
accipit Germanus: Araneam vocat Spi nam: Vicem, Malum: Altum nominantsenem:
Album, quod nos medium: Glut, appellant prunas, nos collan: carbonem,
Collü.n.Quid quod etiam contraria iifdem vocibus funt com prehensa. Nam Germanis
est Caldum, quod { nobis,frigus. Scd iam modus fit.vt etia inteligat certis
nationibus Illyricis, et Cantabris notas at formatiuas, aliis gentibus negare,
quare etiam eandem vocem contraria fignificare pasii sunt Latini, Vefcum et
Obeffum, etalią. Et iidem » Pythagorei mutanda nominasuasere malefortu natis:
propterea quod cum eoruin genio iamim posita non conuenirent. In quosi nos illa
proui dentia deserit, quanto magis despicabitur, cum matellam pofcemus?Vtrum
nominasint penitus fortuita,an certo,confilio. Vm igitur nomina arerum
naturanon flu xerint,reette definimus, notam eflerorum
stenbyDiettionem,vtlibuit inuentori. At fibido duplex elt, vno modo, cum impetų
a ettus primum quod que obuium sumam: altero, cum iccirco libitum mihi fuerit
ita facere, quia id ratio quæpiam per fuasit. Ergo cum priores orta cum rebus
nomina cötenderet, suntexplosi. Alii cõlalțius accepere. Natura quidem non
ortas, sed arte, ac prudentia factas Diet iones. Nam subftatia,inquiunt,fenfu
non appreheditur,sed affe et iones:puta,Magnity laho do, Qualitas, Motus, A et
io,Passio. Quare hisaffe et ibus motiatque instructi nomina imposita sunt.
Afferunt igitur exempla duo: Lapidis, et Petræ. Nam Lapis,inquiunt,a pede
lædendo di etus est, habuitigiturnomen a duritia, et aetione; Petra vero, quia
pedibusteratur: ab eo quod p? titur inuenerit appellationem. Hinc deindedia
gressi,multa millia monstrorum conficiunt. A. lii contra, omnia cafu facca
nomina, multo au - conha dacius affirmant:Nimirum quibus vniuersi mun di
compago, series, temperatio, cafu, ac temere prta conftituuntur,seruantur
constituta. Atque hos posteriores, poftremos esse sinamus: neque enim merentur
dici homines, qui ipsiessenolut. Nam quod ad vocum attinet rationem, quis me
tis compos, ab amando amatorem negabit esse diet um Illis autem fic
respondeamus: Principio, fola pon neceflario concluderetribus quatuorvee
xemplis omnium naturam vocum: Deinde,ridi cule attribuere pro caussis Latinas
appellationes. Lapis enim, et Petra,vtrunque Græcum fuit,nes, et metga: nam
Laterem,pro quo solo barbare pe tram capiunt, nivfov Græci vocant. Sicigitus
çensemus: Multa nomina temere extitisse pris mum, fine flexu,fine ornameto,quo
tempore no quiero dumrerum naturæ cognitæ fuiffent:ab his mulram sana, a
fimpliciffime ducta, vt flexiones:alia immutatis cela quins particulis, vt
denominatiua, et alia ciusinodi: un son moment, nulla distorta sütcopositjone.
Quodautinque forants horsen Ver sout. Bigualta strapwiWAS own Shait plovek, bug
comlimani Referencia recent home songs unr, formis principia deducantur, in
quibus neceffe fit fifte re intellectum, id etex rebus patet naturalibus, vbi
nullum est infinitum, et in vocibus ipsis fic conftabit. Amaritudo ducetur ab
Amaro: Ama rum a Mari ; Mare ynde deriuabitur?ab Hebræo, Marath. Quæro porro,
vnde sit hoc. Vt finigas quod velis, diuertendum est ad vnum, in quo
conquiefcas,quod aliorum cauffa fit:ipfius nulla sit caufla. Plures esse voces
primarias.. Si igitur ad certasvoces cæteras referimus; lepimpice operæpretium
fuit quotnam effent illæ, inue mimmeinstigare. Etenim si quemadmodum res ab re,
ita nomēanomineprocedat: ab hoc nomine DEVS, potissimum omnia deducerentur; at
ab hoc pau ca deducuntur. Duo igitur modi testant princi piorum:vnus in
Materia, et forma:addeetiam fi vis tlustenay, fiue Carentiam, vt delicatiores,
fiue Priuationem, vt ex Topicis M. Tullii colli gere potes, voces.Verum extra
hæc omnia, inue nias multa, Calidum, Magnum, Filium, Arma 2_tum, atque alia
eiusinodi. Alter moduseftin de cem prædicamentis: sed neque asubstantiali no
minededucas substantiale, nequea relatiuo re latiuum,nequeab aliis generibus
eiusdem gene ris alia. Nam a Cæfare cum dicis Cæsarianum, potes tam prudentiam
intelligere, quam equum. sica patre patrimum cum deducis,a filio eadem lege non
potes. et quæuis dictio in prædicamen to rclationis efto eft enimnota, cuius
eft. verum sha hoc) che hoc ipfum nomen relationis,non eft relatio: ne queab
ipfo relatiua ducta sunt.non enim Quis, aut Qualis, quicquam cum verbo refero,
tanqua cum origine sui,habet affinitatis. Certus igitur atque finitus
primogeniarum vocum numerus eft: sed nuncquidem, non autem semper: multa enim
finxere veteres: vt etiam apud Pindarum inauditum alias conquerantur
Gramatici,le iniz? pro eo quod alii wiecuo dicerent. Satis autem nobis fit, scire,
multa a Græcis deducta effe, in quoru principiis fani fuerit hominis
acquiescere. Non eodem modorem abreduci, et nomēa nomine Vævero deducuntur, non
necessario rerum ordinem seruabunt: vtquemadmodum res mody 1 ab re, ita illius
nomen ab huius nomineexcipia tur. Nam quantum a quantitate est, li rem Ipe
ettes. at contra quantitasa quanto dicta est, vox a per voce,non quantum a
quautitate. Ratio huius rei Ratio eft, propterea quod cognitio nostra
contrarium habet ordinem,quam natura ; prius enim natura notam habuit
quantitatem, quam eam poneret: in quanto. Contra, nobis ea, quæ concretavo lini
cant notiora suntiis,quæ abftra et a nominant. Ita que antiqui, Quale,
dicebant: Qualitatem non dicebant. M. enim Tullius primuseam vocem commentus
est. Et adhuc in multisabstracta de siderantur: vt in pingui, neque enim
fereante Plinii tempora, Pinguedinem,legimus. Nunc masa cameo quoque animum
hostilem dicimus: Hostilita vero tem an dicat quis, non memini. lllud fcimus,
Quid COM n oll nu: rm n de in uon gen anun quus header aprobatis antoribus
Ingratum vfurpari, Ingra titudinem explodi. Harumlegum rationes cum ignorarent
recentiores, fallo putarunt, eundem ordinem deberi nominibus fignifịcanţibus,
qui fignificatis rebus inest. Dictionis affectus. DLitionis affectus secundum
definitionem nel teriæ rationem: nam ficut in syllabis literaru nu: merus
recenfetur, ita in diet ionibus fyllabarum, Accidit autem vt dictio fit vel
monogramma, vel polysyllaba. Exempla autem suntcoinitio, atque ordine. A, Amor,
Amator, Amatores, Ama rorie, ad superlatiuorum, atque adeo dithyram bicorum
vsquenumerum: neque enim Græca rum audaciæ lex vlla certa polita fuit, qui
veli. psos pedes poeticos ad qdonas fyllabas produ huisere.Patiuntur quoque
diet iones ficut et literæ, et syllabæ: commutantur enim:et appellatur in
genere cvcentags: quemadmodum cum ponitur declinabilis proindeclinabili, et e
contrario.Flos apprima tenax. et Meurngo xanoswv, pro divas, et καλός σοιών,
pro καλώς. Dico autern in generc; nam li particulas ipfasspectes,dicitur avmuspid
; vt cum nominapro nominibus, verba pro ver bis, et alia fuo quæque in
genere,suis congeneri-. bus supponuntur,de quibus omnibus locis scri ptum
eft.Item transponuntur,vt fiquis dicat, Plebis Tribunus, Patriæ Pater,
Conscriptos Pa çres. Et quomodo fyllabæ præponebantur di etionibus, M ret.
ettionibus, aut poftponebantur, aut interpone. bantur: ita di et ionesorationi.
Anteponitur a lu reconfultis:Ecce: sic, Precium ob cauffam da tum, cauffa non
secuta, condici poffe.vt:Ecce Me nius decem dedit, vt tuta fibi in foro effe
lice Citra illam vocem, Ecce, oratio perfecta erat.Sic adduntar pronomina sine
emphası. Ega amo,vas militaris. In medio, coniun et iones com pletiuæ, Tu
quidem aberas, ego feriebam. Etin fine,apud M.Tullium ad Atticum: Triginta erat
dies, ipfi:Geminatur, Ah Corydon, Corydon. Eximitur, Quos ego. Mutantur autem
vt lite - umfolie ræ ac fyllabæ, quatenus illæ quoque mutantur, Adhæc et
diuiduntur, vtapudEnnium, -Cerering. diminuiç, brym. Ete contrario componuntur,
Malefanus. Et ficut literæ atq. syllabæ incolu mescoiungutur interdã: interdu
vero vitiatæ:ita et diet tiones. Nam aut ex duabus integris vna fit ; vt,
Manucapio.aut duab.corruptis:vt, Mancipi, aut integra et corrupta: vt Cumprime.
aut e con trario:vt,Omnipotens.Hoc autem fit, aut in dua bus Latinis: quales eæ
sunt. aut duabus Græcis: ut, Menelaus. aut Latina et Græca: vt, Mustela. aut
Græca etĻatina: vt, Epitogium. Diet
tionis fpeçies,qua rationefintinuestiganda. Iigitur dictio rerum nota est,
prorerum spe- one cicbus, partes quoquesuas fortietur. Videamus mus ergoin
magnaautorum controversia, quot, hag van quæ've lint.Quod Græci, o, vocant:apud
nosaucamais çem vsitato potius, quam Latino caret nomine; id ( Scien • ab quot,
gothe SO I 1. Jli. Ju Buaid partim significat res permanentes:vt, equum, album,
decempedam:quarum natura poftquam perfecta est,diu perstat:Partim
fluentes,quarum natura est, esse tandiu, quandiu fiunt: vbi vero funt absolutæ,
non sunt amplius. In hac partitio ne tota vis orationis noftræ confiftit:
complecti tur eniin etiam Deum: nam poftquamperfectus eft, diu eft: hocautem
diu fine caret. Costantium Nomerigitur rerum notam. Nomēdixere:corum vero, quæ
fluunt, Verbum. Nam tametsi nomina quæ dam rem fluentem significant, vt Annus, at
non reifluxum. Quin hæc vox,Fluxus,quanquam vi detur a ettum fuendiindicare:
non tamen mensu ram ipfius fluxus connotat: id quod verbaipfa fa ciunt. Quoniam
vero hæc omnia ad orationem comparata funt, quæ quippam alteri inefle o
ftendit, ve Amorem in Cæsare, id aliquandofe juncta nota signatur: vt, Cæsar
currit aliquando propius ac felicius naturam imitari instituimus: sicuti nanque
Cæsar ipfe, et ipse cursus vno eo demque corpore continetur:ita inuenta est a
pri fcis notaidem efficiens suo significatu, quæ qua fi infitione quadam vnum ftatueret.
Quarevelut ex Equa et Asino fit Mulus, feruatis vtrinque a liquot vtriusque
naturæ particulis: ita ex Nomi ne et Verbo confectum est Participium:quod fic
appellarunt, vt hac quoque in parte Græcos,qui us to wdixiffent,imitarentur.
Atenim vero vo cabulorum ratio diuerfa eft: nam Græca vox a * et ionem
significat:vt,ezoxrapudMathematicos, cæli pars quæ fidera continet: et
Pyrrhonis affe {tio, qua in dubitãdo mentis cursum inhibebat. Verum participium
non fic videtur: Analogia nanque alia eft in Mancipio,paffiva fcilicet quod
manu caperetur.fed fuit sicutMunicipium.Ino ratione autem etiam pro modo vsuque
loquendi deeratadhuc aliquid: interdumenim inomine no Prono suppetente, aut iam
semel dictum nerepetere mus, nutu aut digito indicavimus aliquid: exem pligratia,Lanceam
si petam, etimmijhentib. ho fibus clade sociorumturbatus præci pitem con silia
suppetiarum nomen non edam:fed indica tam petam: huius quoque rei nota i
nvenienda fuit,nutus scilicet ipsius atqueindicationis. Qua re Pronomen invētum
est, quod esser Notarum, id est nominum nota: ficut indicatici digito aut
capite fa etta erat nota lanceæ. Nisi enim licinve stiges, non potes, quin
veterum errcirem com mittas. Quorum definitionibus neque asNomen a Pronomine
distinguere. his positis, illud quo queex rebus explicandum fuit:Namomnequod
'merlin elt,aut fit, aut elt caufa, vtDeus: aut elft effectus, ytridere: aut
vtrunque, vt Homo. Ca uffarumi gitur naturam per nomina indicabant ; at cauf
larumodusnonpotuit: itaque excogitandæ nails fuere notæ, quibushoc quoq;
explicarı:tur: quas a situ nimis ruditer veteres appellarunt, præpoli
tiones:fed de hoc suo loco. Igitur Cat 5 quu esse posset efficiens cauffa,
etpoffet ide esse finis, hoc nomen Cato efficientem cauffam indicavit fic, Cato
ædificat, ratione verbi intelligisi psum effe cauffam:at finc verbo fi sit,
nihil intelliggas: quare addita præpofitione A statim efficient em decla rabit:
fiautem apponas Ad, aut Propter, finem explices. Porro vthis notis Nominum modi
de hai clarantur,ita verborum quoque modi, qualita cu telquetemperandæ fuere:
Nam quum signantur ex res, quæ dum fiunt, sunt:aut temporis finibus certis
præscribuntur, vt Hodie lego:aut qualita tis modum recipiunt, vt Bene curro.
fccirco hic quoque notas suas habuere, quæcum verba ipfa moderanda
fufcepiffent,verbis ipfis appositæ,ad verbia dici meruere. Restabat etiamnum
aliquid; quodinrebuspositum deberet etiam notis infi-. ho gniri. Nam res vna
est,autforma,vrAnimal ra tionale:aut accidente,vtLacalbum:aut subiecto, vt
Album et dulce in lacte: autmistione,vt oxy mel:autcumulo, vt acervus. Ergo quæ
fierent v num, vt vnum quoque dicerentur, commenti funt fapientes cõiun
ettiones, quarum natura fuo loco acutillime explicata eft: Sicigitur in præsen
tia fatis eft dicere, Lacest album ;et dulce: Atque his quidem feptem partibus
vniversus rerumam bitus, modusque contineri videbatur: niliani way morum affe
et us quidam fuperfuiffent, qui nie masbequeiunguntur verbis, neque
nominibuscohæ rent: fed eorum vis in animo totafibi confiftit. Nam voxhæc, Dolor,
affe et um fignificat: fed Heu, nonhocipsum,quod dolor eft,quir !: re affe et i
animi nota eft. Igitur quune c. nes indignatione; atque dolore, atque et yentis
interrumpi soleant, maluere interpone re, vnde et interie ettio eft appellata.
Acpotuit quidem etiam anteponisetiam poftponi:fed qar Zanteponerets
temerenimis,no redditacauila aut Lirasci, aut minitari videbatur:
quipoftponeret; leviter dolere.Itaqueet consulto interposuere, et perturbationi
animiserviere. Exhis vt patet partium numerus, ita excludu- Em tur falso
ascripta: etenim Appellatio, idem quod tay nomenArticulus nobis nullus, et
Græcis super fluus, nisi quum rem notam repetit subiicerein tellectui. at tunc
est relativum. Idem enim eft, O doûnos pous quod down avoidta: alioqui otio sum
loquaciffimæ gentis inftrumentum eft. In finita quoque verba a verbis receptis
feparanda non effe, ex definitioneconftat. Præpofitiones au tem idem effe quod
Coniunctiones, negamusex his, quædiximus. Nam Vocabulum quiaddide re,ne meriti
quidem funt,vt refellantur: genus e nim est ve Diettio,non nominis
species,vrinepti unt.Nibilenin diftar a voce Vocabulum, nisiqa flexus atque
articulosin voce habet. Idem enim est Mendicus etMendicabulum, Saburra etSabu
lam,Statio et Stabulum. Eruptigitur Dictionis fpecies odo: Nomen,
Verbum,Participium, Pro nomen, Præpofitio, Adverbium, Interiectio, Coniunctio. Quaratione
investigande finispecies,quainfle ettatur: et quarenon pluresfintautPerfona,
ant Numeri HAArum autem partium quædam cum infle- Ongo ctantur ; quædam exdem,
eademque facie perpetuo fint: quæ etquare ita afficiantur dein ieps dicendum
erit: tiprius inflexionis ipfius ra uiones,atque necessitates eruamus.
tlocutioab vno,pluribusve proficiscatur,nihilinterest: fed vnum plurave
significet: fcilicetvnius, plurium **** $ venota fit. Forma enim orationis,
Significatio eft: Significatio autem, a recit, non a loquente: Chamadoquens
enim efficiens est. Omnis autem nume mil rus ternionecontinetur: nam Vnum
numeri i nitium tantum eft: Dualis primus numerus imp - fectus: Ternio autem
primus numerus verus. Quod enim æquales in partespotest dividi, Fini ti
habetrationem: quod non potest, Infiniti. Et Ternicipfe et numerum continet, et
numeri principium:at Dualisnon nisi in principium,id quevnum, resolvi poteft:
itaquePotentialispo ciusnumerussit: quippe numeri potentiam, id eft, Vnitatem
biscontinens. Ternio autem actu alis, qui quidem divisibilem fecerit indivisibi
lem. Quare Græci quoque mbifor nominavere: Nempe quem si dividas; invenias
infiniti habere aliquam imaginem, quæ supersit. Ergoin rerum naturaseparatus in
corporibus noreperitur pun et ifluxus,vt lineam efficiat, quæ prima dimensi one
obtinet vnitatis proportioner: neq; lineæ fluxus, vt superficiem seorsum
designare nobis liceat, verum quum ad Tertium perveneris,vtsu perficiem ducas
in seipfam, corpus efficies, præ ter quod nihil est, quod, quove metiamur: Vi
demus igitur omnia principio,medio, fine con tineri: fane hæc tria funt.
Motuspretcrea,aut est a centro, aut ad centrum, aut circa centrum: ne queab his
vllus est alius. Nam qui in animali in venitur voluntarius, ex his compositus
eft.Sed et in facristam veteribus, quam noitratibus, ter ple raque 2 taque aut
fiunt, aut dicuntur. Et unam Dei substantiam tres, neque plures personas effe
verd credimus. Et Grammatici ipfi genus illud, quod tres caperet articulos,
omnegenüs appellarunt. Quarequum deduobus loquimur,dicimus, Am bo: quum de
tribus, Omnes. Hæcita sunt Trias Sed et hæc eademi tria, dugsunt. Nanqueprin
cipium numerị vnum eft: Numerus autem in pre, plura. Ergo in oratione quod
significatur aut vnum est, autplura: quare duo tantum nu meri inuenti
sunt,quibusdi ettiones afficerentur. Nam Dualem Æoles vt fuperfluum omifere.
Acordo significandi accepit Ternionem,a cause mi,assome abow sea fa efficiente:
ea enim quum sit principium, re et e Prima dićta est: itaque cum de fe
loqueretur,Pria mam conftituit personam. Finis autem eius est communicare quod
fentit cum quopiam: ergo Secundam reetet dixit. Materiam autem ipfam,de
qualoqueretur Tertiam, Eftigitur Primaeffici ens doctrinæ: doctrinæ enim caufla
oratio: See cünda Finis. docetur enim: Tertia materia, de ea enim agitur:
Oratio autem Forma,sunt enim Propositiones forma coniclufionis. Quarta au tē
fub tertiæ ratione coprehenfa fuit', propterca quod aprimafemper effet tertia:
pro materia e nim habebatur. Verum Personæ vocabulo abusi Sharan funt veteres.
nam Primam quidem veloqüent- Jy? * ". tem, Secundam vt audientem
agnofcimus: hæ fane personæ fint, ar Tertiam quarepeta v. 174, mas i fonam
dicam, quæ muta res fit: hocfa et um eft tab omalo,inane propter rei
nobilitatem. Eft enim Homo fie biipse omnium rerum regula quædam, fi fefe
antimp M Oi ted -y Ljn rintedmusic IVL.
- III. intueatur, quare, etiam Paruusmundusappella tus eft: itaque deseipfo
semperloquendum præ cepit, qualı dere cognita subratione regulæ,cu ius menfura
cætera cognofcerentur. iccirco per gain fonæ nomen ad ea, quæ perfona carerent,
non temere translatum est. Sane Persona intelligi, tur status hominis ab animo,
aut fortuna. Ne que verum eft, quod aiunt, fignificare indiuia duam fubftantiam
rationalem, vt vulgo vtun tur, cum Itali numerant turbam nomine perso narum:
sed accidensnotat, vt feruum, liberum, ingenuum, Heroem, Senatorem, fænerato
rem, militem. Itaque cumdefiniuimus ab Ani mo, virtutem et vitia comprehendimus:
quum Fortunam, libertatem et dignitatem,et contra ria. Sic enim semper
locutisunt probati autores, Nam M. Tullius in octauo ad Atticumin episto la ad
Pompeium cum dicit: Mea personaadim proborumciuium impetum semperhabuiffc vi
detur aliquid populare: nonintelligit suum cor pus fimpliciter, sed virtutem,
ac fortunam suam, quæmeritorum nomine iam commemorat. Ita que in primo
Rhetoricorum loca a personisex plicat,nomen,naturam, viettum,habitum, etalia
eiusmodi. et in oratione pro Sylla fic locutus eft: Si mihi propter resmeas
gestas hancimponis per fonam. Cum dixit Mihi, intellexit subftantiam: aìm dixit
Personam, intellexit accides:cum dixit Resgestas, intellexit caufam perfonæ, et
circun feriptionem.EtSuscipere personam boniviri:et, Suftinere idem
alibifæpedixit atneque suscipit substantiam, acqucmutari poteft fine interitu,
Igl.7 UL RIO ut Igitur idem eft, fi dicas, Persona Ciceronis: et, Status
consularis: fic enim ad Atticum fcribens, quum negat effe edignitate consulari,
di et a quæ dam iacere in Clodium, poffis interpretari, Non pertinere ad
personam eius. Vnde autem dicatur, contraquam Gellius fenferit, quotque
significatibus audta sit,in libris Originum amplis fimenarratum eft. Fuitet
aliud imitandum,quod com extabąt natura: siquidem intererat, vt quodmas, ro
fæminave effet, et quod præterea neutrum, indi caretur. Quare quod per marem
fæminamque propagarentur genera, genusid diet u fuit: quod autem extra hæc
dugeffet, non dire et o fignifica tu generis nomine accipi debuit ( ytiocatur
fux per ineptiis Grammarici lepidiffime Ausonius ) DrTo sed per negationem.
Neutrum enim, genus elt, Nisha quianon estgenus: ipsum enim nomen indicat, non
essegenus. Hoc igitur est,quod non eft.Hoc enim habent negationes, vt non
ponendo per nant, veluti cum dico, Nullus homovenit: hic 1 actio eft,
finepersona ; fi enim non fubeft homo In aduentui, non eritactio. Nam
præceptores mej S hoc errabant,cum moremedicorum Neutruge nus ex vtriusque
participatione constituebant, use Temporum autem rationem fuiffe necessariam
Rum, no spe intelliget, qui motum, quid fit, fcit. Sed illud ia
fuitanimiofficium, opulque perfpicacis. Nam plentas quum affe ettus varii fint
in functionibushuma # nis,puta Optandi, Imperandi,veritatem designa i diverba
ipfa,quæ a ettiones significarent, inflexê Cipre,eosquefexusModosappellauere;
propterea i quod aliter, atque aliter animi propensiones Lij. teme in COM 260
IvL. III. temperarent. Videndum est igitur has diet tionis affectiones,quæ,
quotve partcs orationis,quibus Vede caufis sibi vindicent. com Substantias,quæ
seipsis constant,cade semper effe,qualicunque animi affe ettu notentur, mani
festum est. Nam Equum pronunciarovel optan do,vel imperando,non mutabo:
itaquecum ne que meianimi mutatione, neque temporismen fura mutetut, quin idem
equus sit: nequenomi na,nequenominum notæ pronomina, tempore aut modo
variabuntur. Simpliciores autem no tæ,quævincula tatum essent orationis, non
ma. gis potuere mutari, quam vin et io ipsa in rebus.Si enim Cæfar cum Catone
bellum gerit, neque per fonam possis ei hosticæ conuentioni, neque nu. merum,
nequealia apponere, vt varietur: ideme nim femper eft to umegye evcvartiov. Sic
reiectz funt Coniun et iones, Præpofitiones,Interie ettio nes, nudæ
enim,etfimplicis rei notæ sunt.Vnum venit in cotrouerfiam. Aduerbium:nempecum
dico Heri, Cras, videor temporadiscernere. Sed non ita est,haud magis,quam quum
dicam,Dies, Annus:tempus enim significatprimoftatim fig nificatu: at verbum non
tempus,led subtempore. Itaque non vna eademquevoce, sed diuerlis di versa
temporasunt aduerbiis significata: itaque ctiam a numeris exempta sunt: cum
enim efsent temperamenta quædam verborum, verborum numeros sequifatis fuit.
Erunt igitur Nomina variata per Numeru, et Perfonam, ficut et Verba: peculiaria
autem illis alia,alia his,dequibus suo loco.Nuncenim cauffas 161: 1 1 US ep CD
fas declinabilium, etindeclinabilium vt perscru taremur,fatis hæc hîc habuimus
declarare. Affeettus specierum dictionis alterius modi. Tquehis quidem
affectibus rerum ratio ex -plicabatur:fed et alii fuere potius, vtita di- maksi
cam,materiales: Figura, et Casus. Cafusenim ad diftin ettionem intellectionis
funtinuenti,nonex ipsarum rerum mutatione. Figura autem non femper a re.
Namquoniam vel mistæ, vel com politæessentsubstantiæ,composita quoqueno mina
fuere quædam,vt Tragelaphus, Vulpan ser:aut substatia et accidēs,vt Equiferus.
At quæ dam fuere figuræ, quæ nihil ostenderent in re compositum,vt personare,
insistere, et alia talia. Despecieautemdubitari poflit: nam quemad- Spremni
modum qualitas intellecta per fe, a nullo tunç dependet, puta. Iustitia: at in
Cæsare eam fi con templemur, videtur ab eo et constitui et pen dêre, iccirco
videri quoque possit deriuatum nomen lustus, substantiam iplam tanquamsui
principium confignificare. illa omnino eft in verbo materialis,Coniugatio:
nihil enimrefert (omu quodnam in elementum abeat,modo a et io, aut gako passio
fignificetur: quare diuersæ inueniasCon iugationisidem verbuin, Lauo, Denso:
Lauare, et Lauere: Denfare, et Denfere. Ordo vero,ne-owo que a re fumptus
feruatur, neque immutat 0 rationem, nifi certis modis transponantur: ne que
enim codem dicasmodo, Omne viuens est animali et Animal eftomne viuens: fed
structura L ij. et Ini 20 1 D mk Too Us atac elle eni mi 701 om IvLi III. BON omnino nonmutatur.Anautem fit
proprius af fe et us cuiuspiam,suo loco dietum eft. Hinccolligere poffumus, cum
alii sinterebus hati,alii materiam ipsam vocis potius sint fecuti, ex quibufdam
conftare neceffario veritatem, ex aliis non neceffario: nanque
vitiatotempore,fal sa fit oratio:vt, Vergilius iterum nascetur. Siau tem vities
genus ; non fiet falsa, Vergilius bona: Figura autem etiam falfam facit
orationem, vt si dicas, Vergilius est poesis. Modorum autem fo lus Indicatiuus
pertinet ad veritatem. Sed de his fuo locos. QuodPerfona, etNumerus
accidat omnibuspara tibus, quomodo: et An Sexus Verbis addi debeat. STatua
intelle etionon vniufmodieftita, ned voces: ftatuam enim interdu agnoscimus, vt
eft fignum Cæsaris; interdum vtmarmor eft:po fteriore modo, percipitur vt
substantia: privre, vtrefertur. Sic imago in speculo et res eft quæ dam per ses
etsignum alterius rei. Eodem modo *** quüm voces rerum signa funt;eatum
quoquena turar imitantur:vbivero per seaccipiuntur,ipfit na quoquetanquam res
quædam intelligutur.Qua retum aduerbia, tum Coniunettiones, aliæque eiufdem
modi, cum Nominibus Verbisque et fecundas perlonas, et tertias obtinebunt: fed
non codem modo: nam Nomina Verbaque res lignificant,personasconsignificant:
Coiun ettio nes ; atque cæteræ tales partes ; rerum odos asn't figni. 16 € bi
U:. -50 nh let poli significant,
perfonas non confignificant,fed ipfa snb persona consignificantur. Exemplumrei
huius hoc eft: tra et abo naturam huius coniun et ionis Quanquam: in ca
narratione femperap ponam verba tertiæ personæ. Exclamabo adi psam oratorum
more: vtin fabulis, O coelum, a terra, o maria Neptuni i quæ nihilo melius re
spondebunt mihi: apponam fecundæ: confi ciam Prosopopæiam addentur primæ. Eodem
quoque modo vox hæc, Patres erit numeri plu ralis,quum lignificabit: quum
significabitur,lin gularis: quaratione etiam pluralis numerus, dicetur
singularis. Sed restat quæstio, Quam ob rem Verbo sexum non addidere, id quod
fece runt Nominibus. Atfieri debuiffe vel ratione vi tur posse comprobari: Nam
quumVerbum sub tempore id significet, quod Appellatio fine tempore: ficuti
Appellationes fecutæ sunt fixo ram naturam, ita etiamVerba fequi debuere. At
Appellationes fexum, iuxta fexum nominum fixorum, id eft, substantiuorum,
mutant: igitur etiam Verba mutare debuere: Curro enim corsum significat sub
præfsnti tempore, et albesco, album. Siigitur re et e di et um eft, mulier
alba, quo in loco, album, mulierem fequitur: eodem modo Albescit, quoque mutare
genus debuisset. Satis igitur eft colligere, fieri po. tuiffe: breuitati autem
cor sultum effe, quum, factum non eft. QuareVerbum, quum trans it in
Participium, facile ipsum genus recipere quiuit. Diuiditur igitur in
Declinabile,etin Ladecli nabia LIS, ultra ique ma ujen are F.Q Liza que R;/
Zule! nd ma L iiij. 164 IvL. IV, nabilem, quaternis dispositis fpeciebus:ibiNo.
mine, Verbo, Participio, Pronomine; hîç aduerir bio, Præpositione,
Interiectione, Coniunctione, Kase Nominis essentiam, tamabappellatione,quam a
reipsa, statuit. HACTENVS postpartes,diet io: nis Substantiam ipsam venati
fumus, eiusqueAffeet us: tum Species, earumque affectiones incommuni quibusque
essent cauffis in vium profectæ. Nunc iam deinceps fingulis libris
fingulorumratio ex Onio plicandaeft,codem ordinequotesipfas,quarum notæ habebantur,funt
fecutæ.Nomenigitur pri mumexequamur:efseenimnotam rei permane. tis,ex
iis,quæfupra diximus, fatis conftat. Itaque iniplaappellatione comprehenfa est
vis quædam ađionis: quasi ipsam esset cauffa quædam notio Vox pis Namyt
aMouco,moui,motum,Mouimen, Mor ne 1 s Momen ; sica Nosco,noui,notum,Nouimē,No
men:eft enim imago quædam,qua quid nofcitur: instrumentum quali
quoddamcognitionis: ac veteres quidem rectam yiain institêre, cum dice- Vol.
rent, quasi notamen. Verum minus recte bonam ser ntiam explicarunt: Notatum
enim poftc mi reft, quam Notum: sic Notamen, quam Nomen ; vt e contrario ab
hocillud potius fit. Fuit prius Noo,a quo Nosco:vtnetucaw,a quo niespoo
onu,apudTheocritum; Æoles enim ficloquicon fueuene. Multo minus audiendisunt,
quia Græ co όνομα,φuodωρα το νέμειν, ficut et νόμος, dedu. Α. Αν xere: quoniam
quo pacto lex suum cuiq; tribuit: ita et nomen fuam cuique imaginem rerum red
dit, nequeenim reette deductum intelligas ex ip * fa, quam temere
auferunt,vocali. sed övojce, rei vc titulus fuit, a iuuandoquafi o;eopa: cuius
vsu rem agnofçeres. Hæc est vocis origo. Res autem lis fic fehabet in
definitione, Didio declinabi- Sey per cafum, significans rem finetempore.O.
mnes enimpartes fiue species diet ionis, per ge nus suum, fcilicet per diettionem
suntdefinien... Test dæ: vt constet error gramaticorum,qui eam par tem
grammatices appellassent. Aliud enim eft le grammatica, aliud grammaticæ subie
et um Di et tio fue Oratio.Sicut neq; verum eft quod aiunt alii,quiGrammaticæ
partes quatuor fecere, Li teram,Syllabam,Diet ionem,Orationem. neque enim est
grammaticæ pars Oratio, fed totum ip fumargumentumquod vocante'moxeipfuor.Quis
enim dicat Archite et uram diuidi in ædes? Diffe rentiæ autem illæ neceffariæ
funt. nam Præpo L y fitio to Da tuca 2017 TUI pri gh t10 hel Com > Sitio non
declinatur:Verbum remouetur per ca füm, Participium per temporispriuationem:Hac
tamen definitionenon differt aPronomine, nisi adhucaliquidagas; sic primo,vel
finemedio rem fignificans.Nam pronomen hoc,OVI, Cafarem fignificat,sed
nonstatim: primum enim refi psum nomen hoc CÆSAR, deinde rem ip haveteres autem
vt in cæteris definitionibus, fail li funt,cum dixere fignificari, substantiam
aut qua litatem, propriam,velcommunem.Nametiam aliud quamsubstantiam
significant, vel qualita tem:quippe quantitatem, relationem,fitum, pri
vationem, to egely,to. Illi vero etiam ridiculi fint, quiin nominis
definitionerem a corporedi ftinxere, nihil eniminfelicius grammatico defini
tore. Nominis affectus etiam accidentia appella vere, quoniam Græci
ovubsExxotoko verum itain telligas; non xouvai, fed idhis, quæ Quintilianus
recte propria vocat: sunt autem sex, Species,Ge nus,Numerus,Figura, Persona ;
et Casus.Atque horum quide quinque a veteribus confeffa sunt,
Puumapersonaautemturpiter omiffa.Principio,ficcir. w >2.90.co reiecere, quia
eadem vox finevlla variatione, quamlibet confignificetpersonam, etiam a pro
nomine auferenda erit:neque.n.hoc pronomen Ipfe, vt primamaut aliam notet,
variatur: neque hoc pronomen Ego, aliam, quam prima indicat Sed hîc quoque
acrius iudicandumest:namPro nominaperfonam fignificant.Ataliud est signifi
care,aliud cõsignificare: vt hoc nomen Tempus, significat menfuram motus,verum
non cöfigni ficat motum.atnomenhoc Persona,id quodfu pra ra H, TE enhers i OL 11 lin ope veli pra
diximus significat, sed personam certam non consignificat,sic Pronomen hoc Ego,
personam significat quamlibet:pro quolibet enim nomine ponitur,fed primam
tantum consignificat:quare cum per personas non varietur,non allignabit af feet
um perfonæ Pronomini. Poftremoid falsumbern videmus esse, quod de
Nomineafferunt: ideme nim nomen vtalioflexucasum, numerum, figu ram mutat, fic
etpersonam. Nam fecundæ per fonæ quinti casus omnes sunt,quos dixere Voca
tiuos. Verum neq; hanc fubtilem sententiam illi intellexere, et omnino tertiæ
tantum persona nomina putarunt, adeo inepte, vt nisi adiecto
Pronomine,negarintpoffe dici,Homocurro. At aamce o bone,quod Pronomen agit,
vicarius quidam: herus ipse,Nomen scilicet pro quo illud ponitur, non ager?
ergo non Pronomen a Nomine, fed Nomen a Pronomine dependebit.Atfuit aliqua alt.
do, quum nullum effet Pronomen: tum miseri mortales de feipfis nihil poterant
enunciare Co cedunt pudentiores vsum verbi fubstantiui,et fi milium,Homo
lum,homofio, homo nascor;ho mo dicor: at quid est, Homo curro, aliud, quam Homo
fumcurrens? Itaque paulo modestius alii sunt nugari, Appellatiua huic vsui
concessere, Propria fuftulere:vt nð nominiin suo genere co- poruci petat
variatio per personas, sed eius fpeciebus ali quibus,proprio autem no.Verum qui
intelligat; quid grammatica fit, facile corum reprimat au daciam. Eftenim
Grammatica fcientia loquendi ex vsu:neque.n.conftituitregulas scientibus vfus
modum:fed ex corum ftatis,frequentibusq; vfur patio 2011 tan.G fuera pationibus, collegitcomunem rationem loque di,
quam discentibus traderet. Igitur cum tam a Ex. pudGræcos, quam apud Latinos
prima verbi persona cum propriis nominibusposita sit: idque eta probatiffimis,
et frequenter fa et um fit:debue reabillis isti legesaccipere fibi, non de suo
finge re potius, quam figere. Omitto illud Euripidæ, jww nonu'dwpas. et
inoratione Demosthenis con tra Midian, παμμένηςπκμμένεςέπαρχος,έχον χει oog
acicu ciw, roixa @zizuorech ag eghalomgy. Venio ad noftros: Ouidiussic
loquitur:Hospita Phyllis queror:in epiftola Heroina.In fine comediarum Terenţii
verba illa funt:Calliopius recenfui. Sue tonius C. Cæsaris verba refert: Tantis
rebus ge stis C. Cæsarcondemnatus essem. T. Liuius in primo, Romuli hæc: Hæc
tibi victor Romulus Rex regia arma fero. Idem in perfona Anniba lis: Annibal
peto pacem. Sallustius in oratione C. Cottæ confulis:En C.Cotta conful facio.
Ne Rs que vero fubeftratio,qua possis dicere, Homole go: et non
poflis,Cæsarlego.Imoveromultore et tius: Cæsar enim ego sum, non alius.at alius
ho mo æque, atque ego. Quare in tertiam potuit transferri
appellatiuum:propriumautem reman fit mihi in prima. Eft et illud
validissimumargu mentum, Nomenessenotam rerum, siue igitur pe
tempusinspicias,siuedignitatem, primum feip fum nominauithomo: at in homine, priino
per sona, et ab eo aliis communicata. Quidillud? fi Nominiin communi,vt nomen
est competitca { us: et tamenqaluuma variatio defecit aliquotno mina;erga quid
dicendum?Respondebut, etreas et lo Ete casus quidem effe, vt in nomine
Cornu,sed per diuersa elementa non effe manifestos. Ita et iam nos,perfonarum
ordinem in nominibuseffe indiscretum, quem in vocatiuis aperte pofteaex
plicarent. Ex his constat Linacri lapsus, qui ita scripsit, Sinc certæ personæ
adsignificatione fi gnificare: quintus enim casus certam fecundam præscribit.
Et ipse in participii definitione dicit, Capere a nominenumerum et personam.
Est autem persona primo nominis affecttio, secundo verbi quod iplum fit Nomen
secutum, vt dixi mus, quod,Prima:ad quod,Secunda:de quo, Ter tia, Efficiens,
finis,materia. Hæcestigitur nomi nis effentia,fignificare rem permanentem:atpri
sci id effe proprium eius ridicule prodidere ; qua inscitia etiam in aliis
fubftantiam cum accidente confudêre. Quoquifque ordine affectus traltandus fit.
Rdinem quoquehorumaffectuum veteres on UL uc T neenatus fluxit:ita debuit
explicari.Ac nemode bet dubitare, quin et Numerus, et Persona pri mas sibi
sedes occuparint:sednumerus prior fuit. Rummus Nam primum etsecundum, quod
eftin persona positum,eft relatiuum:prima enim dicta est,pro pter fecundam. At
Numerus non eft relatiuus, sed absolutus: absolutum autem prius relatiuo. Poft
perlonam autem genus cditum est: videmus cnim in pronominibus primitiuis genera
con fusa. Poft Genus emerfit Casus, quem expressit ambiguitas:cum primum
ficcssentlocuti, Cața interficit Cæsar. Itaque ve distinguerent oratio nem
flexumapposuere. Vltimæ fuereSpecies, et Figura: ac Species quidem multo magis
necessa ria, itaque Figuram præcedet: fine Figura enim constabit oratio,
lineSpecie non omniscõltabit. Neque enim dices, Cato cft iustitia. Atque ipfo
Socquidem Cafu Species fuit præstantior: materiæ pi bel enim affectio simplex
cafus eft:Species autem et iam ipfi Teineceffaria eftad fignificandum:mu tat
enim Species modum fignificationis, Cafus autem nonmutat. Sed fere et a
philofophis ipfæ funt Species introductæ, Denominatiuorum, et eiusmodi: at
Cafus vsu tantum exorti facile funt, ac propterea priores fuere.Sicigitur
recensebun tur:Numerus,Perlona, Genus,Cafus,Species, Fi gura. Sed prisciita
peruerterunt: ficuti cum ante Verbi, aliarumque partium definitionem, pro pria
eorum narrant. PeNumero, C depersona
quidem iam diet um eft: coas et i enim disputationeid fecimus:'de Nume ro autem
est hîc agendum. Numerus eft quanti štas, quæ per fe ipfa diuisa ac cumulate
vltimo kermino ab aliis distinguitur. Eft enim Binarius numerus duæ vnitates,
Ternariustres: quæ sua natura non sunt fimul, fed cumulatione,liueag
gregatione, fiue appofitionedicas,nihilintereit. Distinguitur autem omnis
numerusab alio nu: mero vnicotấtum termino, coque vltimo: vnam A ind enim No TE
Song ILL C enim habet dimensione quantitas discreta, quip pe longitudinem: fuit
enim vnitas discötinuata; nequeenim recte dicitur fluere. Cumigitur om nis
numeri vnitas initium sit,non differet nume ri inter fe hoc termino vnde
fluunt, fed eo in quo fiftuntur. Hoc enim Quaternio a Ternionedi ftat, vnitate
scilicet poftremo apposita loco. Occu patum autem eft confuetudine, vt Vnum,
ctiam numerus diceretur: quare id quoquefecutu fuit, yt numerusalius dicereturSingularis,
alius Plu ralis: neque enim mediu vllum estinter vnum et plura:quoniã plura ex
vno frequętato fa etta funt,similar Quarelones non re ette fecere, qyi Dualem
nummon merum a plurali discerpsere: atq ;iccirco feuerio res Æolesnequerecepere,nequein
Latinos tras misere. etnugacitas illa Ionum in multis tempo ribus verboră
personas aliquot nõ potuit eruere in eo numero:in nominibus autem pauculosca of
sus expressere. His autem, quæ diximus,infelicif simegrammatici
obstrepunt:egrelli enim esep pris suis non poffunt quin ineptiant. Singularis,
lwg.mo inquiut, numerus verissimºnumerus eft,propter when a ea quod repetitus
facitnumeros, inque eum ipli resoluutur. Principio, hoc est disputatu in divina
philosophia, Unitatem non effenumerum, ficut neq; pun et um quantitatem
neutrumque ; efle in bet prædicamento quantitatis,nifitanquãprincipia. Multis
autem argumentis deiiciuntur de staru 13! fuo. Si enim numerus eft quantitas
discreta, id est a quantitatesdiuise per superficies, et coniun et x te per
comprehenfionem,imo vero ipsaquantitatī. ratio comprehēsarum: non erit vnitas
numerus, non TIES m2 nas le IyL. IV. non enim diuidi potest: idem enim eft
diuisum, etdifcretum: ficutidem cocretum etindiuifum. Sumptis quoque eorum
principiis direeto aduer fus eos colligamus. Numerus, inquiut,singularis 2 reet
edicetur: quiageminatus,aut multiplicatus cæteros omnes creat. Ergo numerusnon
eft:hac enim ratione punctum esset linea, linea superfi cies,fuperficies
corpus. præterea Binarius, Tere narius, Quaternarius,non esset vnusquisqueñu
merus feorsum:sed Binarius, duo numeri:Terna rius tres:non effet igitur
quantitas, sed quantita tes: numerus enim quantitas eft,ergo numeri qua
titates. Nihil vero mirum hoc errasse qui eu ma Ale iam definiuerant, Numerus
eft dictionis for ma, quæ discretionem quantitatis facere poteste | Principio
male assignaruntdiet ioni:nequeenim competit diettioni,vtdiftio est; omnibus
enim competeret dictionibus: hoc autem eft falfum. 2. Deinde formam dixere, cum
tamen numerus fit 3* accidens. Et male dixere, discretionem quantita tis
facere; sed potius discretæ quatitatismodum, 44 aut differentiam notare.neque
excluduntur Ad verbia illorum definitione: Nam Bis, Ter, for mam habent
dictionis, quadistingui potest qua Propmatitas. Proprium autem
eltfingularis,finitumef fe:id eft,certum:quiafcimusquantum sit homi num, cum
dicimus, Homo. At pluralis infinitus est,non quod fine careat,nihilenim in
natura in finitum:sed quia sitincertus. Sienim dicas, Ho mines: quotsint,
nefcias: itaque addituraliquid præscribens, vt Decem, viginti. Accidit autem
interdum, vt eadem vocediuersus numerus in telligatur: quemadmodum eft in
fecudo casulina gulari fecundæ inflexionis, et in primopluralie iufdem: in
neutris pluralibustribus, ac hngulari fæminino: vt,SACRA. In quib.autem
evettiat, in capite decafu dictum est. Secutus autem eft nu NE merus
grammaticorum, suiipfiusnaturam in reo busiplis: par enim etdispar, vt diximus,
non si muladfunteidem numero: ficneque pluralis, et fingularis: fed satis est
alterutrum vni voci ineffe. Ac quemadmodum numerus quivisaddita vni- Awesome
tatc acquirit rationem pluris, ita aut numero ly ! labarum, aut temporum,
plurales numeri nostri maximaex parte,lingulares fuperarunt: Poeta, noule
Poetæ:Dominus,Domini:Pater, Patres: Cornu, Cornua: pauca enim aliter invenias.
Sed et ina liis cafibus fereidem invenies. Quare cum idem numerus non poffit
esse vnus, et pliires, et idem nomen vtrunque significare queat, ut “Amor”, “Amores”,
consultum elt huicrci,vt per fyllabarumi aut temporum appofitionem, idem nomen
effet seipso maius, et aliquo modoa feipfo diverfum. Hocautem, vtdiximus,maxima
in parte nomi num est, non in omnibus. Sermo enim teme re inter agrestia
ingenia primum örtuš refraga tur aliquando legibus doctiorum. Igitur quæ - yna
v hrun dam sunt nominä сiusmodi, vt numerum v trunque obtineänt, qualia
diximus: nonnulla semper singularia: quædam semper pluralia: et in his quædam
pronumeri natura numeru red dentia: quædam non: fed alia singulari nume to
plura fignificantia:alia plurali numero, singu la: Semperigitur fingularia,aut
semper pluralia 46 T 7 Mj: Vin vteffent,effecit aut natura,aut vsus. Natura
sunt singularia, quæ certa sunt individua, ut “Sol”, “Czsar”.Item pluralia, quæ
multa sunt; vt sunt hoc; quod effe dicuntur,vi Gemini,Pisces. Dico autem, Et
funt hoc, quod effe dicuntur: propterea quod colle et io illa plurium
fingularium maxima ex parte pendet ab intelle et u:vfus autem tyran nide
extortum est, vt quædam sine ratione essent fingularia,vtfumus:nam quare non
dicam duos fumos?et duos sanguines? Hæc igitur sine ratio ne. Quin etiam contra
rationem: etenim Pul verem, et Arenam dicimus, totum illum cuma. lum, cum tamen
ipfarum partiumminutaru po. tius effe debuislit. Pluralia autem quare dicas
Lynum dicm, Saturnalia, Floralia, ratio subest Comprehendit enim et ludos, et
ioca et merca tus,et comeffationes,et alia. AtCervicesquare dicebant,cum Collum
quoque dicerent:aut qua re Colla,vnius tantum hominis: Emendat ramen
fefealiquandopublicus vsus tollēdo quod statue rat, probatorum autoritate:
quibus aliter placuit 4 poftea dicere: vt Cervicem primus Hortensius
pronunciavit: item Farra, et Mella, et Vinaalij: et quibus placuit idem nomen
proprium diuersis imponere:vt, mihi, et lulio CæfariDiet tatori. Ea dem quoque
autoritate coacti sumus verum fin gularem in plures dividere. Vna Gallia
eft,fin. gulis vtrinque montibus, totidem maris limiti bus, etfuvio Reno
præfcripta. quare igitur in tres, quatuorve Gallias divifimus? cum vna Græcia,
yna Italia diceretur. Ac fane commo. idius Italia in plures potuit distingui a
namvetus Ausonia, quæ et Oenotria,et Italia nominata fu= 4/2010 it,ne Tiberim
quidem attingebat.Poftea Roma-> ni ne Barbari ellent, vi extorsere,vtad Rubicone
vsque fines extenderentur. Octavius rerum po-). titus,ctiam nominum dominus
effe potuit: atq; etiam, li Diis placet, ad Varum vsque propagavit: ut Alpes
ipsas quoque, quas natura fixerat com munes, a barbarie vindicatas Latino
nominiat tribueret. Sanevero, quí Nicæam in Italia transtulit, potuit Italiam
ipsam, ad sociam et participem velnominis,vel gloriæ Romanæ Maffiliam pro
rogare. Sed de his aliâs. Eft et illud contemplan- Rana dum: Nihil referre,
vnum pluravelint:an vnum plurave putemus. Ita cum ex divisione provinci. arum acpræfe
et uris,Transpadanam, Cispadana, a Cisalpinam, Transalpinam,Belgicam, Celticam,
Aquitanicam dixere,propterea quod ita effe ar bitrabantur: fic
philofophorumquidam cuplu r'es Mundos, Soles, Lunas intellexeretquodano bis
numero fingulari prolatum fuerat,ab illis no heeft vitiofiusin verbis quam in
rebus multiplica tum.Itaque loues etiam dicimus, et Veneres, et Cupidines. Itaquefcribunt,
Orbem terræ:et,Or bem terrarum. NamTerra nomenproprium est in singulari vnius
elementi, quæElementum est, atque idem semper in sui fimiles partes dividitur.
Cum autem in plurali ponitur, eitidem nomeli teřis, et materia,sed non
substantia. Neque.n.ex W proprio fitappellativu,vrdixere:fed aliud estre, 1
licet voce coveniat. Sicut in Caet Numeris in 1 dem quoq; evenit:Nam,facra
generis fæminini, Mij. numeri numeri singularis, non eft eademyox cum plura
libus neutris:accidit enim, vt iisdem fcribatur e lementis. Terræ autem
divisionem aufpicati sunt a familiaribusoccupationibus, et ius ipfam iniu riam'appellarunt:
neque enim melius Terra de buitalijatque alij attribui,quam aer. Itaq; natura
vindicat fefe, et mortuos Tyrannos nonmaiore tegit tumulo,quam vnum ex
oppreffis, fefe om. nibusæqualem oftendensmatrein.Quęvero lin gulari numero
plura fignificant, naturam ipsam in eventibus rerum funtimitata: quippe vnuscu
mulus,vnus acervusdicitur: atid vnu, plura funt: edita Populus,Turba,non fine
ratione fimplici nu mero, multiplicem significatum comprchende Thebae.Nam
Thebx,et alia eiufmodi,fecura sunt con ventum libertatemque civium:quorum
omnium nomine, non vniusgererentur res: alibi enim a pertius hoc declaratur vt
in Commentariis Cæsaris, Helvetij, Menapij, Arverni. Multitudo enim in populis,
nonmania in vrbibus explicaptur. Harum autem vrbium numeruscu fingularifle. xu
profertur, vt apudStatium, Theba,fequitur v nionem ipfam in fignificando. Quæ
igiturperti. nent ad numerorum naturam, affectus, vsumý;, hæc funt. De Genere.
Bon Aturalia quofdam habent affe et us propter fe: vt,moventur animalia, quia
fentiunt:er govt evitentnoxia, etvt commoda consequan turymovendi facultate
prædita fuere. Alios affes et us or 7.2 DIC
Aus habent propter alia non propter se: ut excrementa sunt, vt cujus Tunt,ipsis
exonerentur:ne que enim aliqui pili quibusdam in partibus ho minis vllum
propter sefinem habent: nulli enim ysui funt: fed ve fumofis exhalationibus
illis va cet intus ibi corpus. Eft et alius modus, vt genera tio affectus enim
animalis eft non propter ip sum,sed propter speciem. Nisi enim indiuidua certa
producerentlibisimile, interiret species ip fis deficientibus. Quare generandi
facultas eis da ţa est:atque aliis quidem alio modo:perfe ettis au tem per
fexum:in quibus mas, et fæmina distin guerentur. His de cauffis, quæ voces
fexus effent notæ, qua rationcidiudicarent, eam rationem en Genus appellarunt,
a poteftate earum rerum, ', que significarentur.Sexus enim cstalterutra po-
liceret testas generandi. Neque recteantiqui dictioniSlim? isl attribuere:
Trium enim tantu in partium eft,non autem Dictionis.Sed ipfi falfi funt, cum
non ef fet nomen pofitum ei generi, quodpeculiariter has tres folas partes
capit. Alii addiderunt fic,Di * et ionis declinabilis:fed falso:neq.enim
Verbiest, pc Eftigitur illius fubalterni: fic enim media va i cant: generis
affc et tus terminatione fexum notas. Sita enim eft in fine vocis, vt Cælar,
Mufa. Ne que vero impedimento cít, quod ctiam masculia na terminatio cum
fæininina concurrat: vtMu rena,Aurata, quæ funt cognomina virorum.Hoc S. op
enim accidit a cognominibu sanimalibus: sic Syl nila, aprudentia, quasi Sibylla:
et alia, quorum ra tio fuit hæc secuta. Neque Barbara obsunt, Iu i gurtha,
luba: illis enim ca fuerit terminatia ad hoc le M iij. 178 Iul. IIIL 1 hoc
officium,yt postra nobis, Quod si qua eft ve triquefexui communis,non
destruitur iccirco de finitio: vt, Legens, et Felix: intelligis enim vtrum
quegenus includi: quod non facies in Leetus, Le Ćta:aliter enim terininantur.
Iccirco fapienter diximus, Notans, non autem distinguens:non enim semper
distinguit, ob verborum scilicet pe nuriam: funt enim res plures, quam
vocabula. Cætera autem, genera aut non sunt, aut hæc funt. Ac deNeutro quidem
diximus:nomene, nim hoc, Neutrum, negat ipsum cffe genus, Cum enim dicis,
Neutrum genus est, significas wipfum effe,quianon est. Sicutsvavulla quædam
herbæ di ettæ funt:quæ quianomen non haberet, che nomeniņuenere. Eft autem
Neutrum duplex: vnum, quod vtrạnque fimul reiicit genus: vta Scamnum. neque
enim autmas, aut fæminaest, Alterum, quod ncquc rejicit, nequeftatuit: vt, Gubi
Mancipium. Addidere autem, quod Incertum vocarent; vt, Dies: fed hocabipfa re,
neutrum quoque eft. Sexus enim non nisi in animali, aut in iis, quæ animalis
naturam imitantur, vt arbo res. Sed ab vsų boc factum est, qui nunc mascu linum
sexum, nunc fæmininum attribuisset, hocitaque nonulli eţiam Dubium appellarunt.
At illud ferendum non fuit, cum animalia quæ, dam suis generibus non notarent ;
hanc ncgli gentiam Græci vocarunt genus etiroivov, pessi me: nam xovov, id quod
Duocomprehendereç genera nominabant. hoc autem Alterutrum tan tum cum recipiat,
no potuit habere præpofitio pēem:addit enim quatitatēmathematicis. Vt emia
rippv,Noftrimelius promiscuum, quod differret I 1 lad. avt cius pics
ns3 LIC cam ma co FC 010 ego com-, GUE a communi: quoniã comuneidem æquecaperet
vtrunq. fexum, et effet vox generica autspecialis capies indiuidua:vt homo,cui
aliquando femini num,aliquando masculinu apponeres adieet iuũ, vt homobonns,
homo bona. At Promifcuo non item: fed alterutro sub sexu captę voci, vtrun-,
que sexum affignares: vt paffer albus, ctiam de femella. Is autem defe et us
cum in vsum furtim irrepGifset, timiditate quadam fotusest. Nam vt$$
Mulus,Mula, Ceruus,Cerua, quare no Aquilus, Aquila, et cum haberesfuucs, Fwvis,
quamobrem non dixisti, Thunnus, Thanna.Namquçadmit, tuntcommunes terminationes,
ausim muni quoq. genereinsignire: vt hic et hæcouis potius dicatur,quam aut
hæc,aut hic vel hæc, vt etiam veteres pronunciabant. Atque illi quidem, cum
Taurum re et e dicerent, etiam ad conuiciu Tauram, comentisunt. Quare igitur
voluptatis diuerticula quæfiuere: necessitati autno inferuie re verum nulla ars
repete perfecta extitit. Ille ve roin multis vocib. ficin vocu terminatione
fata Opuze lis defe et tus fuit, cum tria genera vnica vnius vom cis
terminatione coprehensa sunt, vt Felix: vng enim vox est,materia fifpectes; at
si formaintro. spectes,tres sunt vna facic.llludquoque ex anti quiseft cautius
accipiendů: Nacumdiscrimogenos a Nerum statuut, per notă Pronominis, a pofterio
- riaccipiunt cognitionem:nequeenim Cæfar, eft generismasculini,quia ei
præponitur hic:sedco gnoscitur ita cffe,qaita præponitur: præponitur aute,quia
eft. Hæc de re ipsa. eorum autevoces etia sunt declarandæ.NaMas,Ofcadiettio
fuit că la cifa a Mamerte; Mamers.n. et Mauors, et Mars, forrem apud illos
fignificarut;non quodma na UIT CIT IO MIC Sil m voca vorteret vtaiunt:
neque enim Latinæ voces fue re. Fæminina antem a fætu:fætusautem cause to
Coitur: nam hocverbo veteresrem Veneream fi, gnificarant pudenter: ficut
Latini, Coire: quid enim purias,quam comitem esse? item consuetu do: ' lic
Græci owevci, et vyzivela, et alia mplta, quæ in libris historiarum
diligenteranno * tauimus. Disputarunt autem Grammatici Ma pufcula Lante genera
anMasculina dicenda effent: et Fe stus in xii. Masculina mauult, quoniam Græci
quoque apravixa Hai Inaura ', non autem appara, etFraua. Idem Feftuşin primo,
Fæmineum di citGenus, non Femininum. Recentiores deli cati malunt dicere,
Generis neutrius, quam peu tri,fed antiqui fiçinflexêre Vter, vtri, vtro ; fi
cut,Vnus,vni,vno,vnum,vne: vt es apud Catullum. et Terentius, Mihi solæ. Et vt
nomen gene ris differat a communiilla vocenegatiua, pruden ter, qua
potuit,effectum est. Proprium autem Ge nerum effe,pati mutationem,fatis patet
ex genc en reincerto, vt etiam Armentas, dixerit Ennius, quæ nos Armenta. Sed
de his in historia originu faris dictum est, Cafors. Vncco ordine,
quem præcepimus,de Cafia bus agędum eft,operoso fane negotio.Ca pildusigitur,
per veteru definitionem, quid sit,non bolle med fatis cognoscipoteft:quippe, et
Nomen per Ca fum, et Cafum per nomen cuin definiant neque þæciņter
felintrelatiua, circularis erit cognitio: 1 sic Pt fic cnim vocant philosophi,
quum ignotum per æqueignotum explicatur. Nam fi nomen eft de clinabile per
casum, Quæro, quid fit casus. Eft declinatio (aiut )nominis, quareper hæc nihil
ng tum mihi fit. Sed addidere, vel aliarum casua lium dictionum, quæ maxime fit
in fine, At vero, Cafus non eft declinatio:Declinatio enim duo fi gnificat: A
et um illum inflectendiprimo fuo fia, gnificatu:motum.n. notat ciusmodi
verbalia, ve ambulario.Id nõ eft casus: no erit igitur hocmo do declinatio:
fecudo,significatcaputquoddaad,, quod reducuptur eiufdem flexionis nomina:ve
primam, secunda, et alias dicimus: ne sicquidem erit casus, declinatio, Casus
enim ipsi ad ea capi ta reducuntur. Quod autem ad aliquid reducitur, non eftcum
eo idem. Reducere enim notat mos tum:at omnis motus statuit priuationem: igitur
liidem effent, idem careret feipfo. Voluitigitur Ĉ intelligere declinationem
ipfam mutationem terminationis; sed Casus non eftilla mutatio, fed hoc ipfum
quod iam mutatum est: Casus enim Vocatiui est, Bone, quod iam est mutatum a Bo
nus, non nunc mutatur. Itaque vox hæc, Cafus, elt præteriti temporis,declinatio
præsentis, Præa terca Species est declinatio nominis, hoc mo?? doper
terminationem: vta Iustitia luftus: hæc enim est definitio Denominatiuoru.
Quidquod illa verba, Quæ maxime fit in fine: perturbant. pon declarant. Nam vox
hæc,Maxime accipitur Fc pro eo,quod est potiffimum. Atpotisfimum re mittit
interdum amplitudinem fignificati: vt quum dico. Potiffimum hyeme pluit:
significo. -DV 7de ene you non semper
æquepluere: quare oftedunt ca vet ba, euenire aliquando, vt Calus non fiant in
fine vocum, sed alibi quoque. Quod ficoconfugiant, vt dicant,Maxime,idem esse
quod,Semper: ad derent potius vocem manifestamSemper. Ve rumneid quidem faciunt
do et i: Definitiones e nimita funt natura comparatæ, vt hocaduerbio neegeant.
In ipfis enim ligna vniuerfalia, tum nu merorum, tum temporum neceffario,et femper
intelliguntur. Idem enim dicas, Homo eft ani mal:Omnis et homoest femperanimal.
Cum e nim a fubftantia confiant definitiones, ipfaque abeslenequeat: etde
omnibus, etfemper dicen turserit igitur casus terminationis effectusdiuer fus
aprimaimpositione:eft.n. idenomealterius, atque alterius cafus, quiaalia
atq.alia terminatio Hemutatusest. Isautem affe us eftin prædica
mentoQualitatis, in capite de figura. Intelligo figuram mathematicam, non autem
iftam fåt Sam dequa mox. Eft enim Figura terminusqua titatis: igiturhæc
voxPoeta,quantitate certa, et figura eft:a, enim vocali clauditur. At vox hæc
Poetarum,alia quantitate, alia figura terminatur. Som Eft autem affe et usis
Nominum primo, etvero: Pronominum autem, quatenus illorum vicarii
funt:Participiorum,vtin ipfis Nominum natu fa ineft. Sicut ego fum calidus,
quia ignis calidus est, quiin meelt:ita proprium accidens alicuius, poteft effe
hoc modo comune:quonia subftantia illa,cuius eft proprium,eft fubftantia
imperfecta, et comparata ad vlteriorem fine,quam fuu: cu jusmodi sunt elementa,
que nonfunt propter fe GcutEst en Eatin nfugi Tipe: per. Egok adaa 2, tur etts
Cor o ipa erdic Caso ficutneque materia prima.Illud in memoria ha- Countro
bendum eft:Siquę voces cafu distinguuntur: que tamen non funt mutatæ, vtMufa,
in Recto, et Vacatiuo, hoc defectu materiæ, non formæ eue nire: Quæ fuit ratio,
vt etiam æquiuoca nominaw sa orta sunt. Dico autem diuersam a primaimpoli tione
; inuentores eniin nomen indidiffe Reco patet ex vsuloquentium,qui præfentis
temporis primam personam, 6lua appellant,et Reetum ipsum Jog. nominis. Casus
eflentia hæc eft:igitur de numero corý, aut deque appellationibus nunc agendu.
Caderedi çimus moueri deorsum naturaliter:intelligo na taraliçer, secundum
graue. Nam alia, quęingres su aut volatu,aut alioquouis modo deorsum mo uentur,
non ferutur naturali motu grauitatis, fed voluntario: quo motu etiain fursum
subeunt. At naturalis motus ad vnum tantum fit. Quare pa, luserectus,aut
columnacum ruit, caderedicitur: non quia totadeorsum feratur,Ted quia plurima
eius pars. Translatum eft deinde, vt quoties aliter quidauțesset, aut eueniret,
quam aut prius erat, aut fperabatur verbum hoc vsurparemus:'vt Ca dere caussa,
in qua erat: Cadere fpe: Excidere memoria. Corporis enim folius interest natura
liter moucre: fed ad res corpore carętes translatu fuit. Huius verbi arigotora
Græca esta prætevov rito medio?oūmaiat. quo sono integropræsen tis etiam nunc
Valcones pronunciant. Cum igi ţurapud Homerūdicatur verba excidere ab ore, a
mente quoque cadant neceffe eft. Quare cum a cadendo Casus sit, paffiua forma,
vt Occasus Sol MI10 prad Deck tami ODISI serti Post TioN etTE n 110 na34 Scak
alice biter esti uus: ople 184 Ivl. IIII. Sol,quemadmodum fupra diximus,qui iam
oc. cidiffet, in x 1 1. tabulis legebatur: Casus appel latione etiam Rcctum
ipfum afficere aufi funt, quia a mente caderet imponentis. Sed quum nos ILCR
wdeaffectu nominum fcribamus,non erit ea recta, fententia: reliquæ enim
quoquepartes Casus di cerentur: igitur non esset nominum affectus ex mutatione
finali, sed fine mutatione cuiufuis vo cis: vt Hev: vtappareat, quam
negligenter fibii pfis istiaduersentur. Sed ferendico erant, quod In vera
dicerent.quanquam non fecundum ea, quæ proponerentur. Atcontra,quiita sentiunt,
Ca sus omnes efseRectos,quia a generalicadunt no mine:landineptiunt.nam quid
est hoc,quod ge nerale nomen appellant? Nomen ipsum? Atquis dicat, Cæfarem
anominccecidiffe, in quo nun quam fuit: quis Sputum? cuius ne vnam quidem habet
fyllabam. Materia igitur huius, ab illius non cecidit.Quod fi hoc ab illo
contemplantur, quia illius speciessit, sane non cecidit: quis enim dicat
fpeciem a genere cadere? in quo eftvt pars comprchesa prædicatione: et in qua
illud eft vt pars constituens essentialis, vt omittam tempora verborum futura casus,
quoniam a verbo gene rali cecidiffent. Erggalii subtiliffime dixere,Re to ctum
effe Cafum,quoniam ipfecft quicadit,cum definit effe Rectus, et fit cafus. Si
cnim Rectus est, quideclinatur,qui ficditur, nepe eritCasus. Itaque Aptota
vocata nomina, in quibus rectus non caderet. Verum ne hi quidem funt audien wie
di:Nam quæro Reetusantequam cadat, Casuf ne fit? fr est casusante quam cadat,
ergo finc cauf fa, CE, nts ode 20 sa, id
est, fine mutatione etflexioneerut obliqui cafus. Sin hicasus funt, ille non
fuit: mutatum e niin non eftidem. Quidam.vbideiectisunt his rationibus, ad alia
commenta confugere:eundem effe poffe et Rectum et Casum quia stylusema-na nu
poftquam cecidit,fectus adhuc elt. Hîc falla- john cia eft keci et Eredi:
iccirco duplex fuit vox, Cria, et 60). interpretamur primam vocem re
Etam,alteram erectam.Reettæ ratio eft a partibus, ne extremorum tenorem
egrediantur: nam qui fic definiunt,Breviffima extensio,per proprium, non per
esscntiam definivere.Erectæ autem ratio esta litu, etrelatione vniversitatis:
cuius fcilicet partes extremæ non egrediuntur lineam mundi perpendicularem. Ita
etiamcuruus stilus poterit erectus effe, et ftilus rectus, iacens: opponitur e
nim Recto Obliquum, Erecto autem lacens.Ic circo dicimus in definitione Erecti,
cuius extre mæ partes non exeunt liticam mundi perpendi cularem. quoniam etiam
curua erecta effe pof sunt. Vere autem Erectum sicintelligas: nam Nutaris licet
non fit lacens,non tamenvere Ere et us eft: fed eft,vt aiuñt, in fieri:
definitiones au tem rerum sunt perfectarum. Hinc Nominati vum vocabimus L.
Jeñor Rectum,quia brevissima nominis extensioeft: vt linea recta: iccirco Clu
apud Græcos significat statim. opJw autem,quia ftat:nequedum flexa est: erectum
dicas,silubet. Ceteras autem partes inflexinominis,a Recoq dem Obliquas,ab
Erecto autem casus. Sed reci us fiat,vtobliquorum nomeomittas: nullo enim
modopotest competere ratio curvitatis. Casum autcm DHI NIE ch ZA CN -,R Cat ca
die 24U Cealus autem appelles illam terminatam mutationem ; exemplo Aristotelis,o
milosa Alge Pepdv oz'Tx quivua Mam 75wrotua. Enumerantur Casus:explicatur
vfies:re cipiuntur Tomina: Asus, vocelargius cu recto quoq; comuni:
cata,vidcamus quotsint et qui,etquare no write plures, Ğ a veterib.traditi
sunt, neq;pauciores.In mm. omniactioneestid g agit,id quod fit,id quodfa et u
recipit, privatio, et finis cuius cauffa fit. Quin quecafus fuerenecessarij: Agens,
Rectus: quod fit, Secundus: cui fit, id est finis, Tertius: quodreci pit,
Quartus.privatio, Sextus:Agit enimfaber, fa cit formam freni in ferro, facit
Cæsari, recipit for mam ferrum, quod carebat ea. Ita constitues o rationem,
Faber cudit ferrumi Cæsari ex catena. Interroges igitur, Quid facit
ferro?Formam fre au Patuni: ex catena in catena enim nonerat. Ac quan quam
videtur formailla effe finis: imposita enim fony conforma,ceffatartifex; tamen
non eft finis vltimus: eft.n.finis operæ, id eft, a ettionis; non autem ope
ris.fit.n.propter equu Cæsaris. Sic et super Quar i ti natura poterat dubitari:
videtur.n.formam no materiam fignificare, cum dicimus,Ædificodo
mum.Atrudib.philofophiæ hoc veniat inmen, tem: Domus.n. et materiam dicit et
formam:Vo. cabulum igitur hoc facit,non autem Casus. Cui' rei sigrueft,dica,
Cædo lapideszhic nihil est, præ ter materia: Cæsura autem forma eft, puta
lovis, aut Cæsaris. Ita in domo, fi formam a materia intelle et tione
distinguas, siç dicas, Lapides cuius sunt e mi quod erha Erfa reso teni funt?
Domus: a forma enim hoc habet, vt define Pontis,aut alterius rei. Mutantur
autem locutios nibus Casuum rationes, aliter enim accipias in passivis: sed
simplex inventio rerum talis ab ipsis principiisfuit. Quoniam vero fermo
institutus est, vt dicebamus, quocumaltero sententiam no stram communicaremus:
iccirco Quintus cafus inventus est, cuius officium vocandiellet.Sapien -Nomme
tius autem a nobis fit,quam fit fa et um ab antiqs: cum ordinis nomen
indimuscafibus. Primui ; ndt Secundum, Tertium,non aute officiorum. Nain Duis
cum in varios vsus fusi essent, non folum diversa nomina, sed etia supervacanea
sunt sortiti. Quid drea enim Vxorium cafum dixerunt Secundum? mo destius alij
Patrium,prudentius Poffefforiu. Nam Hectoris Andromache, non eft Vxorius,fed Ma
ritalis: sicut apud Valerium, Terentia Cicero nis. Ita cum dicis Cæfar Sylvij
pater, Filialis fit, si sit Patrius ibi, Sylvius Cæfaris. Sic enim Cicero:
Cato, huius pater, qui Uticæ sese interfecit. Qua ratione etiam Genitivu
nominarat. Quid? nonne erit etiam Carpentarius cum dicam, Car peatum opus Epei?
Sed grammaticis nullus finis ineptiendi.Dativum non inepte dixere,Acquisi
mitivummelius: nam quodcontraria natura inve nitur: vt, Aufero
tibilibrum:hicetiam acquisitio nem intelligamus: nam recipitablationem. Ac
cusativu peffime Latini,Græcimitius, aile Tixlu vt cauffa fit non accusatio.
nam fic oportet dicas PPA Sextum casum, Defensorium: namquemadma dum eft,
Contra Vatinium: fic erit, Pro Vati nio. Sed et ridiculum fane:etenim ytelt,
Accufo Clo i fire 028 OS DIUS opt do 009 Vo Col 017 tera UARY um 188 IvL.
CClodium: sic, Defendo Clodium potior autede fenfio effe debet.Salutatorium
etiam Vocatiuum non male: sed hoc generalius: etiam falutas, vo cas: neque enim
Vocare primo significatu fuit, arceffere, aut ciere:sed,vocem edere: poftea
fuit, nominare. Sic clamare vocem contentam ede re, poftea appellare:vtapud Plautum
tranfitive. ienon absolute,Clamahominem, koneix. Ablativi quoque nomen non
femper fervit,sed etiam dat: A Cæsare daturregnum Antonio: nisi dicas, au ferri
ab eo quod dat;id quod datur, et reette. Se ' S ptimus autem a Sexto non magis
distat,qua Ge phimnitivus afeipso,quumaliudquam gignere,et Dativus aliud quam
dare fignificat. Isautem ca fus Septimus,vt voluere,vtnosSextus, habuit ra
tionem instrumenti:nam hoc quoqueinter caus sas numerätu est. AcPlatonici
quidem,interquos etiam Galenus fuit, instrumencariam cauffam ab aliis
distinctam posuere: at Peripatetici( vtom nia) fapientius ad genus cauffæ
efficientis: eft e nim Malleus efficiens Annuli: neque ipfe fine Aurifice,
neque fine ipfo Aurifex: fed ita vt fi Malleo non agat, agat alia re, quæ
illius loco fit. “ Adeo vt Aristoteles etiam ipsam motionem inter efficientes
víumerarit. Igitur in rećtonon potuit esse, propterea quod simplexelt. In fexto
casu fuit, quomodo eft efficiensin paffiva locutione: vtidem fit ; A Cæfare, et
a Laricca vulous fictum est: vtrunque enim eft agens. Itaque et a Lancea et
Lancea: quare quum neque Cafär fine Lancea, nequc Lancea'sine Cæsare vulnus pos
fit facere, et tamen Cæsar muito potior fit, quip. pe 189 tam Abi erine idios
reche 0,00 honek در و habu peages a feipfo, tenuit priscusvsus, vt præpofitio
hæc Cvm, adderetur: ficut, Theseus cum Hercu le. Verum quia non erat focietas
æqualis, fed ve rusmotus a ettivus in agente,motuspallivus in instrumento,
sustulerunt præpofitionem, qua verus comitatus in aliis indicaretur.Ratio igitur,
et vsus sequens rationem priscus ad hunc modum fuit. Nuncvero cum grammatici
negantinveniri di tum a doctis cum præpofitione, falluntur. Nam in quarto
Fastorum,in antiquisexemplarib.Flo rentinis fic fcriptum fuit: Hecmodoverrebat
raro cumpectine terrum. Verum itain codicibus do et iffimi viriGryphije
mendatum invenimus: Hacmodo verrebatftantemtibicine villam. Necdisplicuit
festivitas priscæ vocis, fulturaque casætenuioris. Sed is loquendi modus fuit
pecu liaris illi poetæ: cum alibi,tum in primoTrãsforo mationum,
--concuffitters,quaterý Casariem:cumqua terram, mare,fidera movit. Plinius
quoq; in lib.ix.demolloquenspisci bus,fic scripsit: Cæteri çirri, cum
quibusvenatur. Proprium autem est Sexti,etSecundi mutuo 64 subire sedesquasdam.
Quædam.n.verbaæquei-comide oppsos refpiciunt,vtEgeo, et eiusmodi:fed etalio va
su loquendi:vt,Imperator miræ fortunæ:et Mira fortuna. Vbi fi multa iungantur
cola, idemcalus fere repetitur:Bonæindolis, summæ spei,raræfi dei.
Pliniusvariayit vii. Chromandorum ģentem fyivestrem, sine voce, stridoris
horren Ai, hitris corporibus.Alius dixiffet, Stridore hor Nis rendo: intar
INITI caula ci Otis: + 2 108 ed in is lori nema. ustig cal Sine اrendo:vbi
etiam vocem a stridoreoris mald seps ravit. Sed etCicero eodem modo elegantia
con divit varietate: Lentulum noftrum ; eximiafper fummæ virtutis adolescentem.
Vbisemper inve nies adiectivum:nam exemplum ex invectivain Sallustium falso
adducut,sic, Quos protulit Sci piones,Metellos et, ante fuerintopinionis:legut
enim docti, Tantæ, et re ette. Rectus autem et Quintusapud Atticosidem
quifuit:quosetiam poeta imitatus eft: Corniger Hesperidum fluviusregnator
aquarum. etin plerisquevocibustam Nominu,quam Pro nominum, atque etiam
Participiorum adhucita est. Iccirco in oratione vtrunque fimul iunctum
invenimus: vt apud Plinium in vit. Salve omniu primus, parens patriæ appellate.
Namca verba, Primus, etAppellate fimul coeunt in coftru et io ne. Illud autem
ex Virgilio, Nate, mea vires,meamagna potentia folus, Natepatrisfummi,quitela
Typhoea temnis: duob. modis aptari poteft,vteximatur ex eomoi do
dicendi:primo,vt folus sitmagna potentia:fe cundo, qui folus temnis
tela.Cafuumordo,quaretalisfit. х öm nium mam habuit pofituram, Secundum locum
forma occupavit: eftenim ftatim in animoefficientis,vt materiæ eam imponat:
quippe, vti dicebamus, operæ finis est. Proximam huic sedem vindicavit is,
quivlrimumfinem significavit. Rcliqui erant duo: w.. Emilum primum,Reetum
habuit:et quia primali duo: alter materialis, quem Accufativu dicebant: anti
alter,qui signaret privatione: iccirco merito huic m illum præpofuere.Vocativus
autem poftremolo co fuerat collocandus: veruın Sextus quum totus Latinus
fit,atquc ab ipfis, cæteris additus, omniu oculis vltimus fuit. Neque enim
verum est,quod aiunt, bas: fueJer, Je, Sextum fuiffe Græcis: non. n. flection
for love tur: sed est, ficut apud nos,coelitus. Itaqueetiam 1.0il alios
ficinvenias,segvavde, d'egvos.quare etiã pla res cafus fint.cęterum adverbia
locifunt,vt fuega 16. Quid quod illa addita terminatio non femper Lad
distinxit,nam etiam præpofitio addita eft, regvo adh fo me.ficut et $ quæ
particula omnibus additur Ljuni casibus, nequeipfosvariat: et omnibus numeris:
sec id quod ab Vrbảno diligentissime ex Homericis obleryationibus collectum
est. Deiis,qua vnico cafu constant, “ pluribus. an Aptota inveniantur.
Vemadmodum igitur interdum videmus volimo nomen quodpiam, verbumve voceconyes
puna nire:vt, face: neque tamen eadem est natura: ita quanquam quidam casus
eiusdem vocis, limitib. iisdem contineantur,nihil tamen impediet,quin mi
suiquæq; vox Casus naturam vsumq;fervet.Sunt qua enim quædam nomina per
omnesCasus variata, quæ iccirco Senaria dicta funt, vt Solus. Quædam jes per
quinquevt Pater:quæ,Quinaria, Quaterna cebut ria: vt, Puer.Ternaria:vt
Turris.Simplicia,quæ v india num tenoremsemper obtinent:vt,Frugi.Binaria mut
que autem: live Bipartita quidam fecere, adduntque Nije Siffres Sell mm exeo !
DICOD Q umtu பொய் - exemplum a Genu: propterea quod in Secundo, et 'Tertio, et
Sexto producat, in Recto, Quarto, Quinto corripiat vitiam fyllabam. Apud poe
tastamen eam semperproductam invenias: Nudagenu, nodog,finus collecta fluentes:
eft Gcnu, Quarti cafus, ficur et Sinus fluetes. Ne que necesse cítinveniri
defectus hosin omnibus numeris: vt quoniam fint,Singularia, et Terna ria, et
deinceps, etia Binaria statuatur. casu namq; non consulto hec evenere: quin
etiam siconsulto factum esset,adid non cogerentur, siçutin patu ra animalium,
sunt Bipedes, funt Quadrupedess Sexpedes,Octopedes, I ripedes autem non sunt.
neque in arte.nam culinarij Tripodes sunt: qna drupedes vt effent,non placuit.
hoon Antiquiigitur fic minutatim collegêre. Sena ríaModum habent vnicum, vt
Solus. Quinaria duos, Rectum eundem cum vocativo: vt, Mater. is primus modus
est: Alter, cum idem eft Tertius cum Sexto: vt, Marcus. Quaternaria fex primus,
Genitivum cum Dativo, etVocativum cum Abla tivo: vt, Aeneas, Secundus,
Nominativum cum Vocativo, Dativum cum Ablativo: vť,Aper. Ter fius,Genitivum cum
Vocativo, et Dativum cum Ablativo: vt, Iulius: Genitivum enim vnico I,
fcribebant. Quartus, Nominativum cum Vo. cativo, etGenitivứcum Dativo: vt,
Dies. Quin tus, Nominativum cum Genitivo, et Vocativo. Sextus,Nominativum cum
Accufativo, et Voca tivo:vt,neutra, Sidus, Scamnum. Ternariaquoq; sex fiut
modis: Primus, Nominativum cum Ge nitivo, et Vocativo: Datiyum cum Ablativo, vt
Turriso bi Hi 16 UK Turris, Secundus,in iis, quæ sunt sicut Portus. V biantiqui
Datiuum eodem sono quo ablatiuum proferebant. Tertius in iis, quæ funt ficut
Poe ta: nihil enim habent præterea, nisi Poetam, et Poeræ. Quartus in iis quæ
funtficut THISBE ; in quibus idem est nominatiuus,Genitiuus, Da tiuus,
Vocatiuus. Ablatiuus. Quintus,in Græcis fæmininisin o, antiquorum more. Sappho,
Sap phonis, Sapphoni.Sextus, vtinneutris Secundæ, scamnym, Veterum di etta
examinat diligentius. As minuțias omittere aliquando in animo fuit:fed ne quid
desideretur,apposuimus:si mul vt veterum errores caftigaiemus. Primum, i
fingularcs tantu casus sunt profecuti: at cnimue ro plurales aliter fonant:
iccirco tota hæc via non folum inutilis, fed etia falla. Præterea capita quo 2.
que ipfa non omnia verasunts, inter quæ illa e mendes: nam Ternarioru fecudus
modus ideeft. cum primc:nam in Portu, et Turri, iidem sunt ca. fuum modi,fi
literas fpectes, Nominatiuus, Ge nitiuus, Vocatiuus, vnus: Datiuus, vt
prisci,Por tu, et Ablatiuus ynus. etTertius, accusatiuus. Ar enimuero differt
Genitiuus, Portus, a nomina suo fyllabæ finalis produ et ione. Itaque ad maio
rem numerųm referenda hæc erunt: ipfi enim Binaria agnoscebant, ex eiusdem
vocalis diucrfam quantitate. Quare Tertius quoque modus ' Ter nariorum
reiicietur in Quaterparia: nam Dea,a liter fonat, in Nominatiuo, aliter in
Ablatiuo, Quartus vero etiam ridiculus est. Quis enim di catin Thisbe: eundem
effe velGenitiuum, vel Datiuum cum Recto? quem ab eo diphthongus
longediuidit:vtståspicari libeat, iam Diomedis tempore defitas effe
diphthongorum pronun ciationes. Quintus quoquemodusexplodendus eft: Nam si
veteres fequimur, vt Sapphonis, et Sapphoni dicamus: etiam Sapphoncm, etiam
Sapphone, addernus, integrum.n.declinabant. sin cultioribus feculis
obfequamur,in aliam mox formam erunt redigenda. Hæcigitur omnes fibi habent
cafus,corum e nim vsusomnibus præsto eft: atcasuum formam desiderant: verum
inueniuntur nomina multis defecta cafibus: quædam etiam omnibus, præter vnum:
vt, Sponte is enim Sextus cafus quum fit, fui vfum cum aliorum nullo
communicat:quare hæc Græci recte Moveiew. dixere.alia vero qui bus duo tantum
relieti effent,Diptota:vt, luppi ter, rectum tantuin et vocatiuum habet,
reicctis antiquorum, Iuppitris, luppitrem.alia,Triptota: vt, louis,
louem.reiecoRecto antiquorum, co verfu, Quem fouisipse tremit. In quo
Apuleiussecu tus est vetus carmen, quod recitatur a Martiano, Mercurius
louis,Neptunus, Vulcanus, Apollo, Et Tetraptota, et Pentaptota, a numero quoque
dicas fi inuenias: vt pronomen Ego, caret enim Vocatiuo. Hexaptota autem etiam
Ilavta wide nominauimus, quoniam omnes cafus comple eterentur. Siigitur, vt
oftedimus, aliud est, esse Bipartita, Tripartita, Quadripartita: et aliud
Diptota, Tri ptota, Tetraptota: fatis constat veteres non re e inuexisse,
Aptotorum appellationem. Namim Qilol? Frugi, et nihili,non carent
calibus,vtdixere:fed Nihili,Monoptotum est, casus scilicet Geniti ui:vt sit
homonihili,sicuthomonullius precii: et Frugi omnium casuum est.omnibus.n.
cafib.iun gitur,licetvoce non varietur. Si.n.id tolleret ca luum naturam, non
posses dicere,Turrismagnx: quoniam Turrisin nominatiuo ius sibi certum
occupaffet, quo excluderet Genitiuum. Verum vt dicebamus, materia tantum, id
est voce fola conueniunt, forma autem distant: vt homo pi etus, et homoverus.
Illa vero etiam idsus est inuicta: Si nominis definitio eft, p casus variari:
ergo cafus eft,aut essetia nominis, aut ab effentia Auens: Omniigitur nominicompetet.
His aute capitibus vfi fumus appellationibus vulgaribus, Genitiui,Datiuiet
aliorum, nefi Primum et Se cundum, etTertium, vt polliciti fueramus,dixil,
femus, confusa esset oratio,in qua identidem ca dem nomina inculcanda erant,
Primus modus, Secundus modus. Singularum casuum ratio, qua pertinetad
terininationes, 21 CH. 100 acquiescit animus:reddenda enim cauffa eft
ipfiusterminationis: fiquidem casus Termina, tio est. ac pleraque sanead Græcos
referre, no-rang bis satis sit, a quibus pene vniuersa linguaflu. xit. Tres
igitur ordines declinationum potiffi. N iij. mum 19 ) 196 IvL. IIII,, mumsicuti
sumus. Nam ex primaet secunda v 2 nam conflatam videmus: ex eorum tertia,fecun
dam noftram: ex quinta illorum,tertiam, quarta tim. etquintam. Igitur tertium casum
vt illi per diph thongum spuriam fcribebant: fic nos per legiti quasimam
zonty,usor, poetæ, mufæ. Quartum casum Aeolice pronuciauiinus, montar, On6 «
v:Poetam, Sterom Thebam. Seundum autem quare non secuti su mus,fane miror. Nam
in v, monlou,vt Genu, efle potuit.Musas,autem in fecundo, ficut Aeoles, nõ
diximus, quia concurriffet cum plurali Quarto: atque illi distinxere fic, vt is
vltimam produce ret, Quartus autem corriperet. exemplasunt pe tenda ex Pindaro,
et Theocrito. Et fane veteres Latinos sic quoque locutos constat: quod etiam »
patet ex Vergilio in yndecimo, -Nihilipsa, nec auras, nec fonitus memor. Sic
enim legendum: non vtimperiti mutarunt, Auræ. Cum igitur ex duabus vnam
fecissent, quam ob caussampo tius vocalem secundæ, quam primæ retinuere?
propterea quod rectius et facilius ex a, huius Redi Poeta, facies Poetæ quam
Poetų. Plu plur. rales autem casus duo integri sunt, Reetus et nh. Quartus,
montaj, monta's. Tertiusautem abie cite diphthongo priorem vocalem muintus,poe
tis. Quumtamen Acoles valde amarent diph και thongtum illam “Φαιστ” pro “φαστ”,
et Αισκληπιός, pro sal. Apoxanes, vt diximus. Secundus autem casus, ut evitaret
consonantiam cum quarto fsngulari, distortus fuit, folytoiv. poetam: non
tūv,poetarum. propterea quod accentu non potuereapud nos distingui: neq; enim
vltimas accentu afficimus. ItaqueD rta ul. um ITI fu elle no to ce re Top 20 76
Itaque secuti funt alterum modum eorundem casuum, Tourtowy: sed effugere hiatum
illum dum » volunt, R,interposuere:maxime enim accedunt» vestigia huius
elementi ad hiatum: nam etiam qui ipfum non possunt plenepronunciare, idemio
nant quod obscurus hiatus. Secundæ autem de senere clinationis casus peneomnes Græci
sunt: solusse cundus effugit illam obscuritatem ipsius v, vt Ho meri
potius,quam ocarp8 diceremus: fed ita pu-» to efferri solitum, ficuțin Optimus,
vt aliquid er set, quasi etiam in Optumo. Nam in veteri exem plari
Terentiano,quodvidimus in manibus præ-. ceptoris nostri Calii Rhodigini, fic
fcriptu fuit, Apollodoru. Quartum autem pluralem contra " go han euenit,
vt pronunciarent: Cum enim ex oʻurpos feciffent Homerus, contra ex Ourpes,
fecere Ho meros: sicenim proferebant,vt diximus, Acoles » Ouvipusi. Secundi
autem cafusratio eadem quæ vete. in prima, et altera longe maior.nam cum diceret,
o umpov,nos Homerum, et olemow in secudo, no bis non licuit feruare.eadem non
fuiffet vox, ita que caudam illam addidere, Homerorum,fane infuauem, quam etiam
caudata litera explerent, R, scilicet.acper ipitia quidem, vt Græciloque
bantur,fic Nos locutosputo:vt censeã,et Meûm,» et Deum, et Liberûm,dixisse:pro
Meorum,Deo rum,Liberorum:adeo,vt contra omncs sentiam, non per Syncopen sic
enunciari, sed integras fuis, se voces. Tertia maxime, vt diximus, a Quinta
Taka pendet,fed exilem literam maluimus nos: marcos, patris:sicut etiam in
Quarto patrem, ex mate,et: addito illo mugitu ex priscis,vt opinor,opicis: fic
N V CH 0 re 10 IL så 00 ob JIO VI 11 7) JO enim LIC 198 IvL. IIII. pher, enim
Græca fuauitas fuit contaminata. Pluralis cautem fecundus non coactus fuit
exirein cauda illam,nequeenimcum quarto fingulari conue he's thonjniebat.Sed ea
infelicitas contigit Tertio plurali, vt Patribus, barbaro fane exitu dicerent.
nam • Patris,non potuere: crat enim iam occupatus so spus a secundofingulari.
Quarta autem decli natio sub hac fuit per initia ipfius linguæ. Sice nim
dicebant, Anus, anuis,anui: poftea etiam breuioribus vocibus, Anus, anus, anu:
fed mista fuit cum Secunda,Anum enim dicunt. Sic etiam in plurali cum Tertia
conuenit, Anuum,anubus. qawlaAtquinta longe diuersa fuit: nam terminatio
quoqueipsius Kecti, fua ipfius priscæ Italiæ fuite Dies,Fames,Spes. Secundo
cafu pluralisecundæ declinationis terminationem est secuta. Tertio autem cafu
Tertiæ,: Diebus, vt Patribus: fica ut etiam Secundo fingulari,Secundam: Domi
ni, Diei: quam tamen bis mutarunt: nam et Dies, et Die, in codem cafu dixiffe,
' autor est do et iffimus vir Gellius: vt vel hinc pateat, ar " bitrio
loquentium et nasci namina, et inter rire. De specie. yu Pecere vetus verbum
fuit. In compofitis auc culari:vox saneipfamilitaris.Cum politis insidiis aut e
specubus contemplarentur agrestes olim Latini prælia inituri:aut fupra Specus
ipsas, edi. to faxo stantes obferuarent, quid rerum agerent pro. sh
ec TILS tiae 1ats fur procul hoftes. Specusautem Græcum.est.cmee.com
IndeSpecies,prore visa, sicut facies,prorefacta Ipla igitur imago rei quæ in
fpccendi instrumen tum reciperetur, Species diđa. Ergo fi reserit primi status,
eius imago species primaria dieta perana est: vt, nomen Ilus, Regem Troianum repræ
fentabat, quiprimus ita diet us eft:iccirco Primi, tiuam fpeciem appellarunt.
Quæ vero flueret a priore, Deriuatiuam, quoniam nomen alterum Itv. a priore per
eius vim deriuaretur: vt ab llus, Iu lus. Quod fi figura est decomposita, quæ a
com pofita deducitur: erit fane vltra speciem Deri uatiuam alia fpecies, cui
nomen non posuere, propterea quod ad eam animum non aduerte tant a lulus,
Iulius: et item alia, Iulianus: et a lia porro, lulianius: Verum de figura
illa,mox. Hîc autem consultius dicamus, multos esse mo-onlama's dos, ordinesque
in deriuatis, vt quædam primo fint: quædam deinceps. Duobus autem modis Primum
dicitur: aut quod ante alia omnia sui ordiniseft: aut ante quod nihil, licet
poftipfum, nihil. ita etiam primaria, feu primitiua:aliqua enim sunta quibus
nihil dedu ettum sit. Quod fi hæc duo inter fe comparentur,præstantiore ra
tione dicatur Primum, ante quod nihil est, quam quod alia præcedit: prior enim
ratio eft absoluta, et longe validior. Deus enim ante quam quicquam crearet,
erat Primum, priore ratione. Nomen tamen tam Græcum, quam Latinum pofteriorem
rationem indicat: et faci lius Græcum wpūTOV (est enim opo, tov ) etiam » in
duobus poteft efle.vnde et m potepov,76e ÊTepov, fue DIE art, d Lor cher pri
200 Iul. IIII, 1 siçenim orta sunt comparatiua, ab enepov.Latinu autem
morosius,superlatiuum enim est:nam Pri, vetus vox fuit, ficut N I, poftea
latiore vocali fu · fæ sunt, Ne, Præ: vnde aduerbium, pridem: comparatiuum,
Prius:superlatiuum, Primum ; nam ab aduerbio Pridem; Primum qui ducunt, çrrant.
De Figura. coxupaab Sole cea dixere,linas ducere.Pi et ura primum et vmbra orta
est, vnde μονογραμμα Tos: poftea addiderelucem et vmbram: a potiori Latinis
visum est denominare.vt a peygos, dice rent Fingere, et detracta aspiratione,
Pingere, Eftigitur Fingere, exprimerç imitatione veram rem:iccirco dietta
Figura in signis, ettabulis:atq; hinc porro in grammaticis, Figuræ
physicissunt, quæ extrema quantitatis ciusdem subiiciunt ali ter, atque aliter
oculis, quatenusextrema sunt. " Reinaturalis diuinadefinitio.Principio in
plura li definiuimus vt facilius intelligeretur. Et dixi mus, Quatenus
extremasunt:quia colores aliter atque aliter etiam obiiciunt quantitatcm
oculis. Et quanquam etiam tactu comprehenditur figu ra: tamen primarium obic et
um oculorum eft. In Amilo re literariamodusidem; Nam ficuti coniunctio ne
certarum partium corporacoalescunt, ita no tarum notiopumveconiun ettione voces
compo nuntur, ita, vt alterius modi fiat alia vox, ex Ma gno, et
Animo,Magnanimus. quareMagnum, Simplicis figuræ dixerunt, item Animum:at vti ū
que quest. LI a C queiunctum, Compositæ. Dubitatur: fi nomen, elt notarei, an
nomen compositum fit nota rei compofitæ.Duplex est compositio: vna vera, al- 2
tera nonvera:et prior huiuspofterioris regula est. Connectuntur enim interdum
res duæ, vt Ani mus; et Magnitudo: ergo nomen compositum, coniuncta illa
tanquam vnum significabit. Alter modus eftin iis,quæ sunt, ficut Indoctus:
signifi cat enim compositionem, pofitioniset privatio nis, quæ in re non
funt:intelle et us autem eas non potest apprehendere, nisi aliquo cöponat modo.
Non re et te addi Decompofitam. HÆC Æc sic veteres: quæ a nobissunt perspicaci
us contemplanda. Igituretsicrescit quanti- m.la tas,non tamen neceffe eft,vt
muteturfigura. ve luti cum additur quadrato Norma, quam Græci,, Jiwuova
vocant:augetur quatitas: figura no muta tur. Interdum vero mutatur,vt fi eidem
quadra to apponatur Triangulum. Eodem modo ali quando crescit vox eadem,
ncquemutaturfigu ra: vt magnanimus, eadem facie est,qua “magnus animus”, licet
maiore.Siautem addatur Animitas, fit diversitas a diverso: neque enim semper
compositio figura mutatur. Quod etiam in re bus liquidis, et in prima
Elementorum mistione conftat. Quare hocquodappellarunt veteres Fi guram, mihi
potius vocandavideturSpecies,id eft facies quædam:quanquam enim vsu, Animi tas,
non dicatur:at Analogia hoc non respuit,sic at Pietas, Felicitas, et alia.
Quare duæ tantum TO le. 1 brunt quantitates:Simplex, et Coposita.Decom ter
positavero,quæ aGræcisdiet a eftagerw'JETO, s non video, quare tertium faciat
membrum. Ne que cnim Magnanimirasa Magnanimo deduci tur:ficut neque ab Impio
Impietas, fed ex in, et Pietas, factum est. Quædam enim simplicia non
inveniuntur,queinveniuntur compofita.Exem ( ploest Epitogium:nonenim Togium
dicitur. I gitur non erit compositum, cum partium altera nusquam extet
separata. Item alia multa eiufdem modi sunt:Mustela. Confpicor: quaru partesde
fiderantur.Sed facita effe,vt voluere: fpecies erit quædam potius derivata a
Magnanimo,non aute Figura diversa, si spectes compositionem: nihil enim priori
voci additum aut demptu eft. Qua re decompositum esset aliter: cum priori compo
fitioni, aliqua vox apponeretur porro: vt, Incūra. viceruix. Redit adfuperiora,
ob Figura vsum. Va rationecomponereturdictiones, inter earum affectus
commemoratum est: is ve: ro attcet us totus nomini competit, quanquam non
soli.Evenit duobusintegris: vt, lufiuradum. Duobuscorruptis:vt, Benevolus.
Integro, etcor rupto: vt,Extorris.Corrupto, et integro:vt,effe rus. Componuntur
autem nomina et inter se ; vt diximus, et cum aliis. cum Verbis, Luciferi cum
Participiis, Omnipotens: cum Pronomini bus, Eiufmodi: cum Adverbiis, Benevolus:
cum Præpositionibus, Imprudens: cum Coniunctio mod Q nibus, 203 Out 16 4 010
ent Lidl den ca Ar ! UB ibi hibus, Vterque: cumInterie et ionibus, VæIovis.
Partium autem numerusin compofitis,a duobus ad plures, Semiuir, Imperterritus,
Cuiuscunquc modi: etilla faceta vox, nulli Græcarum cedens, Incuruiceruicum
pecus: vnica enim diet io est, non duæ, vt putarunt, et illa vetus,
Solitaurilia:no vt funt interpretati male veritatem, Sue, Oue, Tauro:neque enim
in voce hac, Soli, est Ouis: sed, sic fuit per initia,Sue Soloce, Tauro: fic
enim per. cudem lana tectam prisciappellarunt, quam ad facrificium egregiam
habebant, ideftegrege fe gregatam: integram, non tonsam: vnde et no men,
quoniam cum tota lana esset. Solon enim Osci dicebant totum, vt Græci onov.
Igiturnon ” in fimplices solum, sed in compofitas quoquepar tes resolventur:
sicuti diet iones non in literasta tum, fed etin fyllabas: etnaturalia corpora
non in materiam modo et formam, fed etiam in Eles menta. Quoniam autem tam
Rectiquảm Obli qui inter fe promiscuo componuntur,Reet us fle Hyis Etetur,
Obliquinon flectentur. Quare falso ex cepere, Alteruter, quoniam in secundocafu
faci at, Alterutrius.Nam tametfiin Quinquagintali, bris,itemque apud alios
legitur, vtin libris Origi numdi tum eft:at M.Tullium, et in Protagora et in
Epistolis, ipsumque Catonem in oratione de Ambitu, alteriusutrius fcripfiffe
conftat. Itaque » cum dicimus, Alterutrius: vox illa Alter, hocloco no eft
Reetus, sed Genitiv casus, et prisco modo amputata vocali cum sibilo, Sarti'tcatis,teetti'frau,
ais.Ergo nö debuit excipiab calege,qua dicebat. Rectum semper flecti. Illud
quoque errarunt: fic eilim aiunt,Obliquũ hoc Alterutrius,livefæmi ninº
fit;sivea neutro Recto, neceffario exclusifle syllabas poftremas prioris
vocisAlterius, quonia iain idem fecerant in Kecto.fic alterutra, et Al
terutrum,non Alterautra, et Alterumutrum. At cnimvero hoc ridiculum eft:Nam pin
Rectis fa actasit collisio,paffa est vocalis,et confonansm, id quod patitur
altera vocalisubeunte: At diffimilis ratio in Obliquis, quod etiam fua ipsorum
ratio ne debilitarunt.Nam in rectis ob hiatum evitan dum,elisam aiunt vocalem,
ergo in obliquis cum nullus fit hiatus, nulla esse debuit elifio. Neq;.n. quia
elides fic, Patrem eius, vt dicas in carmine, Patr'eius: iccirco pro Patris
eius,codem modo au deas, Patr' eius. Quid quodhæ vocesduplici vsu a receptæ
funt:nam Alter fuit, et fuit alterus:amos SiteGu.Itaquein fæmnininis etiam
duravit,Astera, alteræ vt diceretur aliquando apud priscos: quare foni
commoditati fervientes, molliffimam quan queflexionem sunt secuti, vt
Alteruter,potius di cerent,quam Alterusuter: et Alterutrius,ab eog effet
Alteriutrius. Elisionis autem exemplum ha beas ex Amphitruone Plauti, Culeftquidonum
dedit: pro,qualis est. An alia fint nominum accidentia,fi-. ve affectiones. Æc
funtab antiquis Accidentia numerata. 4 alle lame cosynum omififfe: Nam cum
deciinatio fitaffe ako et us genericus quatuorpartium:imo vcro differentia
essentialis,habuit etiam aliam fignificatio nem.priore namquemodo
communisefttano mini,quam Verbo: eft enim mutatio quæda ter minationu. At in
verbo,et in nomine aliud qd dam estvtriquesuum et peculiare. Quorum alte
rum,quod cilet Verbi, vocarunt Cõiugationem: quod effet Nominis,Declinationem.
Eftautem declinatio non illalolainflexiocomunis, fedcer ta etpropria:vt aliter
dicatur Poeta,aliter Dies de clinari.Ergo affectus nominum quidam eft, ficut et
fpecies.Quare cum Verbo attribuerintconiu gationem, et recte:
Nominideclinationem cum non assignarunt, inconsulto fecere: cum frustra
timerent, ne quod effet genericum, Nomini ad fcriberent. Wominium species
venatur ex elementis philosophia. STatim poft definitionem Nominis,eius
affe-.'n'o etus posuimusmerito,antequam species enu meraremus: sicut
animalisaffectus sunt, moveri voluntarie etsentire, priores ipsis fpeciebus,Ho
mine, Ostrea,Leone: in quib. poftea per differen tias disponuntur.Atveteres
more fuo in hoc quo que nobis negotium exhibuere, cum Species rio minum prius,
quâipforum affectiones tractant. Nosigitur his castigatis, eas deinceps,
carumque origines atque cauflas contemplemur. Reru nu- latha merum pene
immenfum totidem vocibuscum non. affequi nequiverit humana mens",
neceffario comparavit, vt non folum quæ eiufdem fub ftantiæ participes
eflentres, codem quoque no Oj mine significarentur, vt Equus etHomoanima. lis
nomine, cuius natura cõltarentcommuni: fed etiam quæreipsa diversa effent,veluti,Canis
co Aparmi lestesidus, et Canisanimal. Quarum sane rerum Msubstantiæ apud
Averroem, vtaiuntphilofophi, etiam plus quam generedifferunt.Nos autequid
sentiamus,aliis libris di etum est, inevu uc Græci vocant: noftris
recentioribus aptissimo vocabu lo Æquivoca libuit appellare: qualivocis bære
ditate æqualirem inæqualem repræsentarent. Si nomina quis Vnonima velit dicere,
nihil vetat: sed Græ fort ca appellatio magis sapit, juãsenim simul significat,
non autem. Nam profecto vtin re non sunt eadem,ita nominissignificato alio,
atq; alio funt. Itaque fic vere poflis dicere,Canisnon eft Canis: id est, res
Cæleftis, non cftres Terrestris: at nomen et materiam habet,ipfas literas, C,
A, N, 1,5: etformam,id eftsignificatum,ergoCanis cæ lestis materiam eandem
habet Elementorum,a Canis terrestris, formam autem, id est significa tum,non
habet:ergo non eft idem nomen: a for maenim est,quod eft:iccircoGræcicuws: at
La tininon ita recte, cum æquitatem illam interse. ruere. Itaque commodius
fortasse nos Vnonima, vt vna, fit adverbium, simul.Hæcautem non vno Bruggh.modo
orta funt:fed quædam temere,atq;vtfors tulit: qualia funt Alexander, et
Achilles, tam in Regibus, quam in Nautis nequam. Alia autem consulto: vt cum
cuiuspiam similitudo ad impo. nendum idem nomen alteri fimili traxit: ea fimi
litudo fuit aut Substantiæ: veluti cum dicimus, Xiphian piscem, et herba ab
inftrumento bellico. AutZA 1. Mannana Dimmane. JI 10 Aut Quantitatis:vt eft
inproverbio,Motes et ma tia polliceri: et apud Callimachum os a'd code tor Geld
in hymno Apollinis: et Mare Solomo nis.Aut Qualitatis:vtcuinmetallo et præviæ
diei parti, fulgoris nomen inditum eft Gręca voce xi çov: prisca enim est, quod
teftatur aweso, fcilicet sequens mane: quod et Germani imitati sunt, et
Hispani, et Itali. Item ab aliis prædicamcntis: vt Mörgen. cum arboresmasculas
aut foeminas, et Thura ma scula, etvites masculas, et nigra toxica,ab actione,
et relatione: et Regem, divitem quempiã, aga To Ezdv: Delphos, orbis vmbilicum.
Hæc omnia nomina fibi aliqua imitatione fünt consecuta. Acreliquis quidem
generibus evenire fatentur. Subftantiam autem hoc vt admitteret, dubita - font:
runt. Cum enim non intendatur, non remitta - quare tur,non videbatur dari
gradusad similitudinem in ipfa. Verum facile id intelligimus,eandefub ftantiam
non intendi: fed genus communemul tis, arctariin species multas.quare non
poteftfie ri, vtæquales fintillæ,æqualitasenim in substan tia,eft identitas.
Quod et in octavo Historiarum dixit divinitus Aristoteles, Species sub eodem ge
nere coniun et ione quidem generis illius vnum effe: differentiarum autem
fucceflione, harere. Effeenim tum in materia, tum in forma, turn in compositis
certas aut affe ettiones, aut differenti as inter fe vicinas, et inæquales. In
materia, vtof sain Homine, in Leone, differreper medullam: in Delphinopaululum
abeffe: in cæteris piscibus prb offespină:in Sepia esse,aliud:in infettis aliud
quod nomine careat. Sic et in formis, Rationem, o ij. Ni 70 11 5, 7 in 208 Iul.
IV. in anima Hominis: Instinctum naturalem in For micæ anima. Sicin
compolitis:Artemin Homi ne: in Ape quomodo dicas vim illam favificandi: in
Pfittaco mirificum nidum texendi? itaq; fpe cies suntæquales in genere: inter
feautem com paratæ, inæquales:ab ipsarum differentiarum in æqualitate. Adeo
enim sunt inæquales, vt altera 2 vnum genusinterdum conftituat subalternu, al
terain multa distribuaturgenera.exempligratia: Korpus dividitur per
differentias, Mortale, et Immortale:hoc ccelum tantum conftituit: Mor-, tali
autem cætera omnia comprehenduntur. Sic intelligas Voivocum,quodidem
genusdifpertit,: reque omnibus:vt Animal. Analogum,quod non zque,fed
ordinequodam:ytsapere.Æquivocum, Juodnomen folum communicat: yt,prataride
Mareiralci.Haec postrema diximus,quomodo appellarentur. Analogaautem a Latinis
Propor tionalia: ficut civium iusnonidem omnibus, fed suutn cuique attributum,
Senatori, Equiti, Plebi. Quod C.Cæfar dicit,pro rata:nos,Pro portione:
Vecuiufqueres fert:id eft, rata pars,live portio. Ditiores enim plus
obibantmuneris. vnde apud Athenienses, owridons. Vnivoca autem a Græcis 2x
qwvus,prudentiffime: cum nomine enim rem communicabant: non enim Toow,
coniungit ea fub nomine: fed nomen etnominis rationem. La tine
Cognominarectiffime dicas. Cum autem res non omnes codem modo Ant:sed aliæ per
fe, vt Substantiæ: aliæ in aliis, vtAccidentia: atque Accw9. hæcdupliciter,vt
hocfunt,quod funt: et quomo udo funt, quod funt:Dam Albedo etiam fine nive pex
ilaw alie aliquid est: intelligimus esse, q est: et Albedincm appellauimus,
percepimufqueeffe vniuocã, quia eadein genere esserin niue,et in la ette.
Aliquan do intelligimus ipfam esse, quomodo eft:licet e nim aliud fita niue:
tamen non poteft effe sine aut niue, autalio corpore. Is igitur cft modus, per
quem est, id quod eft:quoniam inhærentia, est essentia accidentis. hoc quoque
opus habuit frane. nominealiquo:iccirco ab albedine, Album de ductum cftnam: id
quod est, pofterius est,quam id quo est.igitur etiam nomen hocabillo ductu.
νηde ortafunt “το έπαθώνυμα, quαολαέπρoν” deri uarentur, fula terminatione a
priore differentia: Latini denominatiua commode vocitarunt. Co traria autem
aequivocis quædam sunt: nam vtil- forong the Ja vnam voccm multa habent: ita
multas voces in his,vnum:Ensis, Spatha, Gladius. Græci hæc πολυώνυμα:quidam
Enoftris συνώνυμα Falfo. for- ), tasscautem explicatius eífent locuti Græci,si
uo vwvelda appellaffent, quæ solo nominc cxtarent indicantia res diuerfas.
Igitur colligamus sic: Comunes res,quæ aut sua natura per se funt, vt Homo: aut
licet fintin aliis, fi intelligatur fine eo inquo funt.vt Albedo, Vniuocis
nominib.sunt indicatæ. Sin quomodo in aliis infunt,accipiantur, Denominatiuis:
vt al bu. zenuw'www.ce autcm cadē suntquę Vniuoca.Res aurefingulares quaru
natura ab aliis dissita est,k lownonen porn codēdomine,quo illæ appellentur:nomen
iilude erit Aequiuocu:vt Cæfar:neque enim quicquam mei in altero qui dicatur
Cæfarcrit: neque sola fubftantiæ, sed etiam accidentia, quæ in ipsisin di i
faham Paper hrin more Adiuiduis sunt vt hic rubor, hæc cicatrix, Aequiuo marie
ca est propria Cçsaris vnius: ficut et substantia ia qua cít.Quare tamnomen hoc
Casar, quam hoc Cæfaris cicatrix, plurali çarebit: fed cius pluralis numerus
crit vagus:velut quum dicis, Homines: at,Hic homo:caret numero plurali: o'rqua
enim facta sunt, apud Græcos:apud nos, Indiuidua, shape?Itaq.in
Declinationibus, qpræponitur prono incn nominibus, Hic homo, Hæc cicatrix, non
elt nota indicans etpræscribens indiuiduum, sed fexum tantum. Nam quo modohæc
cicatrix indi cata, poteft fieri cicatrices? Quinimene in eode quidemCæfare si
plures sint,pefisiccirco ficcte read numerum pluralem. Etiam fac vt cætera pa
ria sint, Tepus, Qualitas,Magnitudo:at loco dif ferent. Comunia autcm,Gue
Vniuerfalia loco na præfcribuntur. Hęc omnia tam Vaiņoca, quam Aequiuoca
veteres Subftãtiua,fane ambigue, vɔ cauere.Substantiæ,n,appellatione abufi
lunt, pro Effentia:ficuti Græcinomincxalasin prædica mento.Nanq.s'oia etiam
conuenitreb.estrapię dicamenta,vtDeo. At Substatia neq ; extra præ dicamenta,
nequein omnibus: sed in iis tantur, quæ fubftant accidentibus.quarc nomen hoc
Al bedo, non erit Substantiuum, quia substantiam nõ fignificat.iccirco alii
Fixum diceremaluerüt, propterea quod rem indicaret,quęnon mucare taralio atq;
alio fubie etto. Sed anceps ea quoque vox fuit:nam Fixum viderctur effeindeclinabile,
opponitur,n.Mobili.Itaquenoslongeconsultius Effentialenome
appellauimus:quippequodtam fubftantiæ, quam accidệtishocipfum quodsung? Gigne
ZII S Onnk: 2. T significaret, Denominatiua autem eadem quæ Adie et iua:
quęctiam Accidentalia dicere posses, nisi nomina differentiarum impedirent: nam
a “Ratione”, Rationale duces: hoc est Denominati uum,sed non eft
Accidentale.Anvero fit Effen - Gubis tiale? Iccirco intelligendum
eft,:0106,fiue essentia triplicem esse: Materiam, et Formam, et Coposi
tum.Forma igitur dicitur Effentia quia dateffen tiam:Materia, quia dantem
gerit: fed, pprie dich esttotum ipsum: a qua g Substantiuum vocabat,«
nominauimus Effentiale. Denominatiua intel lexere variari, ac poterça Mobilia
vocitarunt:vt conueniat idem nomen viro et mulieri, fi litva riatum: Albus,
Alba. Hacdecauffa in oratione antes semper Denominatiuum pofterius effe
debuitEs fentiali: vir fortis, equus celer: verum vsus obti nuit
elegantięcauffa, vt aliter quam vulgus loqui tur,loqueremur. Neque vero penitus
temerefa etum eft:namq;vt equus potefteffe celer,ita celes ritas effe poteft et
in equo,et in non cquo: quare olubibit,moderabitur.Quod fi eft Denominati uum
pprium,vt Sentiens, est,pprium animalis: nihil refert vtrum præponatur:
paria.n. sunt: fed natura ipfaEffentiale priuscft.ridiculecnim pro conheça
feffi sunt, Fixum sequi Mobilis natura,1,præce dat Mobile.idcm enim
est,Animusperuerfus: et Peruersus animus. Scd ita intelligebant differre,
fidicamus,Corrupta mente etcorpore,et,Mente etcorpore corrupto. Verum hoc non
eft Fixum sequi Mobilisnaturam:ncq;.n. mutatur: sed ex duobus fixis diuerfis
genere, et numero, alterum apponiipli adie ettiuo, quod ei fimile tit. Verum fidis
1. ridicule negatur possediciæque
Corruptamen tes: et, Mēte corrupta.Neque verum est Substan tjua obsequiAdie
ettiuis: sed contra, Adiectiuum prospicere ad vtrunquc Substantiuum,aut ad id,
quod propius eft: et ipfi contra hanc male expli catam fententiam etiam ex
Ciceronis Philippica, dicendi moduin obferuare. An vero Adicctiuum
etSubftantiaum sit affectus, aut species folius no minis,in fexto libro
declaratum eft. subThe cio elt.Fixum autem aliud Proprium,quod vnius Nominis
igiturvelFixi, vel Mobilis hæcra tantum est: aliud Commune fecere: atque hoc
Appellatiuum quare vocarint, fane nefcio. Ve rum neque diuifio bona eft,neq;
nominis impo sitio. Nanq; etiam Mobilia,fiueadieet iua,partim funt communia, vt
candor:partim propria,vt hic candor quiin Cæsare est. Itaque diuisio nominis
qin Fixum etMobile,eft ficutdiuisio rei,in effe, et, in modum quo eft:Diuisio
autem in Commune, et Proprium, nõ estFixorum tantum: fed gencri ca
nominis:sicut diuisio rei in vniuerfalem, et in diuiduatam. Appellatiuum autem
quare dixcre? an quia lub fe vocat multa? at etiam Adiectiuiid interest: nihil
enim diffcrt Concretum ab Abstra eto, nisi modo significationis, non
significatio ne: at etiam propria rjominasuam rem appellant. Hoc autem ipsum
quod suntautPropria,aut hogy 2.0, Comunij,aut Fixa, autMobilia,recētioresQua
litatem nominis vocarunt:eaque inter accidentia cum fpecie, et genere
cnumerarut.Item Compa rationem, atque alia eiusmodı,magno errore.Na Homo et
Cæfar, no differüt qualitate: neq; albū ab homine qualitate differt,sed
effentia: neque enim qualitatis qualitas est. Comparatio autem atque alia
eiufmodi non sunt nominis qualitates genericæ.omnib.enim nominibus conuenirent,
At propria non recipiunt Comparationem:ne que substantialia: fed
Denominatiuorum affe ctio est. Sicut Patronymicum, non est Nominis qualitas, vt
nomen est:sed vt Nomen proprium. Illud quoque contemplandum eft, Nomen hoc,
Sol, et Luna, et alia eiufmodi, Communesit, 22. an proprium. Nam fpecies prior
est indiuiduo: sa igitur lì vnum indiuiduum explet totiusambitu fpeciei, id
quod facit Sol, erit nomen speciei, no indiuidui. Nomen enim priori inditur.
Hoc fic fenfere veteres falso: nam qui nomen impofuit ferhat's rebus, indiuidua
nota prius habuit,quam species, you may f Romanus enim qui vnicum Elephatum
primus motene, vidit, ei nomen indidit, Lucam bouem: nihildu4 mp4, с. metitus
animo vniuerfalem naturam illam. Sic page bratom't etiam Soli, quod folus
efset: et eiusconsortiope ging en geri ris, Lucinæ, quam poftea concisa voce
Lunam Freien, dixiinus. Eftigitur nomen hocindiuidui indiui- m poyi tu? duo
impofitum per se,speciei autem per accides. Itaque quum dicas ex Democrito,
Mundos, et Soles, et Lunas,fietquasiquum appellabis,et me, et Dictatorem,
Cæfares,aut si fpeciei tunc voles, vt fiat: erit. indiuiduis autem alia tibierunt
quæ renda nomina. Quid quoque loco statuendum, deg propriorum natura, atque
affeetibus. O v. b. Væ res vt diximus, hoc habeant vt sint aliquid prius, quam
sint alicuius: ea nomi na quæ eas res fic significant, primo quoquelo co
tractanda erunt. Quoniam autem Singularia sunt notissima: propria item nomina
quibus fignificantur, notiffimo, hoc eftprimo loco, ex plicanda funt:vt Cæsar,
Bucephalus, Athesis, Ro ina quæ nomina bina trinave sunt yni homini
conftituta,an propria fintap. pellanda? Hocsicagamus. Voces, quibusRoma na
capita recensebantur,fuere hę:Prenomen,No Bomen,Cognomen,Agnomen.Horum autem
na. tura, atque origo fic fuit: raptis per initia Sabina rum virginibus, atque
ea de caufa conflato bello, ipso in confli et u earum interuentu vterque po
pulus conciliatus, nõ solum animos mutuo bene uolentes conciliauit, fed etiam
nomina commu nicauit. Sicaiunt: puts queira fuiffe in aliquibus: Boston Ternam
in omnib. noncoitat: quippe ipfi Hersilia youm nomen et fuit, et maplit folum:
item Ro mulo et Tatio:Numę Pompilio Sabino, et Me tio Curtio itē bina: Hoflio
Hoftilio Romano to Nom tidem: Itaq; hoc fentio,a virtutecuiuspiam nome primum
mutuatos, vt ab Iulio, Iulii, dicerentur, quoru Iulus
autorgenerisfuiffet:iccirco, Nome appellatum vnde Nobiles, id eft noti essent.
Inde vt dignofceretur,additum aliquid notę ab euetu: ftatima; Cognoinen orcum
fuisse: vt Pompilii, a ceremoniis,Nume:Hoftiliiab reb.geftis, Hostio: Curtii,a
celeritate,Metio: Herdonii, a ftrenuitą te, Turno:l'roculi,ab cuentu
natalium,lulio.Po ftca Atea nobiliores quum liberos procreassent, et ne- Hammas
que Nomen possent, neque Cognomen auferre vellent, aliamnotam
excogitarunt:quamquonia infantibus imponerent, quos sola ca appellarent,
præposuere; atque iccirco dixereNomen. Hac inde fatis constat,quod quę primo
loco cssento lim Nomina, poftea secundo fuere:vt lulius Pro culus:Iulius prius
fuit:at C.Iulius posterius. Quæ Prænomina ab euentis quoque orta funt, aut na
talium, aut alterius fortunx: a fortitudinc,Mar cus:ab antiquitate, Caius,
raios, a terra fcilicet, quasi suzby boves effet: ab honore et dignitate, Ti
tus:abGenerositate,Cneus: a generisdefrauda tione, Spurius: a numero liberorum,
Quintus, Decimus: a decore, Decius; a cultu populi, Pu-. blius: a rempore
natalium, Lucius: et item alia, Qux sors etiam aliis obtigit nominibus. Nam
Marius, a Manc dictum fuit. et habuit præ nomen, Quintus, Aucta autem
Republica, numeroque ciuium illustrium, factum eft, vt aliorum nominum nguæ
cauliz cxtiterint. quæ nomina, quod accederent ad priora, cumquç eis vni
attribuerentur, Cognominadietta funt. Horum origo fuit, a corporis habitu,
Labco, Crassus,Longus, Varus,Valgius,Sedigitus, Buc culeius, Plautus, Plancus,
Varius, Pansa, Ruf fus: ab cuentis aliis, Posthumus, Praculus, Ge minus: a
rebusgestis, Aphricanus, Nero,Celer: ab a ettis, Salinator, Venox, Seranus, et
alia eius modi. Quæ posteri a maioribus suis honoris cauila accepta quum
retinerent, aliqui etiam auxeres ogh. Aon auxere,additisaliis insignibus,vt
Publius, a po pularitate:Cornelius, a viro forti, qui eam fami liam primus
illuftrauit: Scipio, ab opera,quam pa ' tri præstitit seniori: addidit his vir
summusab Aphrica domita, titulum Aphricani: hoc quonia tandem
accessisset,Agnomen merito appellaue re. ficut Agnatos dicimus, qui
familiamaugent accessione fua: et Agnata membra, apud Pliniu, quorum
additamento corpus auctius fa et um eft. Vor Quidam recentiorum affentiti sunt
negantibus vocem hanc Agnomen, probam esse, sed grani maticorum superstitione
commêtitiam: verum a M.Tullio in fecundo rhetoricorum pofita eft. Hæ sunt
romanorum caussæ nominum atque Rahi effentiæ, quæ fic definientur: Nomen
familie ! nota: præ-nomen, proprium cuiusque: cognome, quod euētu accessit. Agnomen,
quod eventus accessionem notat. Ordo patet ex ipfarum vocum mapevi: Materia
autem nominum fic pote eft, vt quu fcribuntur, cætera omnia omnibus fuis elemen
tis explicentur: Prænomina non omnibus: fed aut singulis: vt, C. aut binis: vt,
Cn.aut trinis:ve Sex, p:o Sextus. Ex his patet, non re ette aliquos prodidisse,
Nomen effe vniusillius cuius eft: re tius ab aliis Gentilitium, et ab illis
ipfis nomen 06: Familiarum. Græci Prænomine carent: fed po fito nomine vnico
apponutpatris nomen: Aae Gudpus o Dininu. Hoc idem etiam Arabes fa ciunt: fed
ctiam autoris nomen subticent, et patris tantum ponut: A uen,rois. Auen,pace. Auen,
zoar. Græce vcro etiam cognomine vhi funt, fed rariore,vt Ευ πάτως, φιλαδελφος,
κεραυνός, Χαλκίνη foi. gos. vtmulti putentDejanov et A'zapeuvova, et A "
degsor, et aliamultafuisse cognomenta a militib. excogitata: ille quod filij
cadaver redemerit: al ter,quiadiu ad Troia sederit:hic, quia re infecta ' ab
obfidionereversus sit,vt dicantur. Quin etiam diis iplis a potestatibus
quibusdam sunt attribu ta:vt, 'πόλων, Παιαν, vtraqueappellatio et Φοίβου.
crogiya evNeptuni: [lzatais,o textuvidosagde gode φέντης, Ερμού. Ηoc έτσώνυμον
Greci, Agnomen βασα και να autem Depurvuon appellarunt. Videamus nunc scans
affectiones.Proprium estPrænominisin virisiis, Affet hel quisibicognonien
illuftrecompararunt,aliquan do fubticeri:vt,Cæsar Diet ator:intelligis enim c.
E contrario positum,necelario interdum alioru appositione
declaratur:vt,c.apponesCęsar:item addes,Dictator: aut, Dictatorispater:
Proprium item etid, certis familiis certa ascita effe Prænomi na:vt,L.et c.
Cæfarum:P.L.et c N. Scipionum: L. et M.Crasforum. Legimusetiam quædam quibuf
dam interdicta: veluti m.Prænomine cautum fu it s.c.ne quis,Manliorū
appellaretur,ob M. Man lij Capitolini mala merita in Rempub. quaquam Senatus
Consultum illud poftea abolitum elt ve tuftate.Illud quoque patiuntur nomina et
cogno mina, vt fedem inter fe mutentin narrationibus: invenias enim et Cæsonem
Fabium, et Fabium Cæsonē. Etiam in Pacuuij Epitaphio Prænomen poftpofitum est.
Hicfunt Pacuuij Marcisita offa. Vțiam definant altercari paucæ leettionis gram
matici super verba Quintiliani, Viet ori Marcelles Iut. IV. le: an, Marcelle
Victorifcribendum sit.Illud etia est observatum, multa Nomina facta effe aliis
Prænomina: vt, lulij Dictatoris nomen, mihi: quum ita PaulusMideburgius, qui
poftea Foro semproniensium Potifex fuit, Mathematicus in comparabilis,
Divorumque Friderichi, atq; Ma ximiliani et alumnus et altor,
persuasiffetpatri. Verum ab antiquis quoquefactitatum fuit:Nam 9.Tulli yox,fuir
Regi Hoftilio Prænomen: at pofte risin nomen recepta est. L. Sergium
legimus:hîc Gentileest: at aliis Prænomen. Etiam Romæin monumentis fic
fcriptum, Ser. Et in xxxIII. apud T. Livium, PacuviusCalanius: hîcest Præ
nomen: at Nomen est poetæ, poft Prænomen: » M. Pacuvius.Proprium et illud
Cognominis,at que Agnominis, li post Prænomen, aut Nomen, patris Prænomen
ponatur, postremum locum obtinere:sic,C.Iulius,C. t. Cæsar: C. Cæsar. C.F.
Dictator. Item duo prænomina præponentur v ni Nomini,aut Cognominipluralis
numeri: fic, Pons M, et, qv, Tullij Cicerones. Itaque Prænomina vere non
queuntfledi numero plurali, cæterao mnia queunt:suntenim generis,non viri: nisi
sit Cognomen, aut Agnomen eius cui primum eft attributum: eius enim folius
esttunc. Agno men autem ab Antiquis etiam Cognomen dia et um fuit: Africani
enim Cognomen vocat M. Tullius in Sexto de Repub. Proprium etiam » Prænominis,
vt idem et patris fit, et pri mogeniti: vt, M. Tullius. M. F. Quod autemait
energyProbus grammaticus, Prænominanon esse solita imponi pueris antequam togam
sumerent viri lem 219 lem, puellis antequamnuberent falfum eft: fed 1
feptimodie,quam natieffent, quum luftrabatur, Prænomen inditum fuiffe conftat.
Sicut etapud Græcos, vt ait Aristoteles in septimo historiarum. Et ridiculum
fuerit sex liberorum patrem vnum 2. appellare,omnes respondere:hoc enim
faciat,ni fi nomine distinguantur. Hæredes esse non pof fint,quos ille non
poffit nominare. Eft etia præ. ter hos certos legitimosque modos, vfus alius
qui dam nominum communiorum. Maior,Minor, Superior.Quætempora perpendunt
femper, vir • tutem non semper:vt nolint dici Dionysium Tya rannum Maiorem,sed
Superiorem. An vero in. feriorin ea significationeinveniatur,non sinera tione
disceptatum est: luniorem enim dicimus, Inferiorem autem nondum memini. Ex his
pa tet, male a Servio dietum, lulo Ascanium fuiffe Agnomen: patet id quoque,la
wivulavetiã Lati nis Diis attributam, vt Græcis: Marti,Gradivi: Romulo,
Quirini:Hersiliæ,Horæ. Si igitur verum est carereplurali Prænomina, et
AgnominaetCognominaparta, excludentur etiam ab eiusmodi locutione, Alter Cæfar,
Alter Tullius: virtutes enim etfortunam poffis innue re, at Nomen non eritidem:
fed fic dices: Cæfar alter a Cafare. διωνυμαautem etτριώνυμα non 4 recte dices:
nullum enim nomen eft Binomen:vya fed res ipsa. Omneenim quod eft, vnum nume-
my. ro est. Itaque Irum Ovidius, Ausonius lstrum bi nominem dixere.Ita Xanthum,
et Alexandru vo. ces. vt etiam quæ woawwna fupra dieta a veteri bus legas, male
fint appellata: neque enim Ensis 1 nomen est nonuwvwpov,fed ferrum hoc: quoniam
ethoc, etaliis nominibus recenfetur. Defixis,five Essentialibus
communibus,eorum quefpeciebus. chungen., Elxacommuniafunt. 'Ixacommuniasunt,
quævniversalis,vt vocat, mune, sicut supra diximus, sumpta fignificatione a
civili consuetudine. Quod.n.aut opus aut offi cium faciundum fuerit omnium
civiuin opera, antimpensa, id dictum sit, Communi studio fa et um iri: quoniam
munia fua quisquein vnum conferrent. Itaqueid opus vt compleetitur om nium
civium functiones, Commune dictum est: ita nomina quæ eadem ratione
vniversitatis præ amini ditas resfignificarent. Hocfummum genus divi am fere
veteres in multasspecies, non omnes neceffa rias, et temere digestas. Nam et
falso fub Appel lativo posuere Adiectivū:et incondito,actumul tuario vocum
numerorem difficile effecere. Ac fiomnia rerum genera, qux Subalternavocat, fe
quivelint,et nequeant, etconfundant artem: sin nolint,necongeriem quidem cam
affectent. Ex vero funt: Ad aliquid di ettun, Cuasi ad aliquid di et
um,Gentile, Patrium,Interrogatiyum, infini
tum,Relativum,Demõstrativum,Similitudinis, Collectivum,Dividuum,Factitiu,
Gencrale, Spe ciale,Ordinale,Numerale, absolutum, Tempo rale, Locale. Has
dixere effc Communes nomi num et Principaliu et Derivativorum: proprias autem
fcorfun Derivatorum has, Patronymi Gum Am cum.Poffeffiuum, Coparatiuum, Superlatiuum,
Diminutiuum, Denominatiuum, in quo, aiunt, intelligimus cum multisaliis,
Comprehensiuum, Verbale,Participiale, Aduerbiale. Hæceft eorum farçina: quam
vțintrofpiciamus, publicanorum more folucnda eft. Principio male dixerunt, has
omnes Species mory esse Appellatiuorum ;nam etiam sunt Propriorum: Vafriti.
enim Vlyssis, Adiectiuo nomine indicatur quæ ei propria est.Item ejus locus,in
quoeft,eius solius eft.EtconfundütAdiectiuum 2 cum Substantiuo: ergomale
diuisițnomệin heç duo, tanquam in genera, Nam fi Populus eft no. men
Substantiuum, et MagousAdiectiuum ; qua re Adiectiuum fecit speciem
Appellatiuorum, Substantiuum autem non fecit? Species igitur attribuere non fuo
generi: et species confude. 3 recum suo genere cum dicunt, Patronymicum, et Denominatiuum
; eft enim Denominatiuo, rum species Patronymicum: apertius autem ip fum
Comparatiuum ; denominat enim gradum, ficut Positiuum, qualitatem. Sicetiam
Absolutu quum sitgenus multorum, vt Factitii, Tempo, ralis, Localis, in eundem
ordinem cum fuis infc rioribus redegere; Nihilo feliçius genus ipsum Adaliquid
cum suis speciebus miscuere: vt Or. dinale, et Patrium, et alia. Sed etillud
falfi sunt, quum dicunt, Ad aliquid diet um ; nanqucapud 4 Philosophos
etMetaphysicos fic excogitatum est,alia effeAd aliquid:alia non effe, fed
dici,vt hocipfum,quod eit, Effepater: habet naturalem reciprocam Coniun et
ionem cum hoc, quodest, Effe filius: etiam fi nulla extet oratio, quæ hoc di
cat. hoc aüt quod est,Effecaput:no habet ex sei pro reciprocam Coniun tione cum
Corpore:sed ex co quod est, Effe pars, ad Totum. Itaque hoc lixere,Diciad
aliquid: non autem Effe. Quare it res sunt, ita notæ rerum: igitur nomina quæ
Adaliquid fignificabunt, erunt,Ad aliquid:quæ ignificabuntAd aliquid dicta,
erunt Ad aliquid dicta. Iccirco etiam bis errarunt: nanque idem Ś eft, Ad
aliquid diettum: et, Quasıad aliquid: quæ cunque enim nõ sunt vere Ad
aliquid,funt Qua fi ad aliquid:per formam quandam accidenta lem, attributam ab
intellectu. Hoc autem eft dici Ad aliquid: id est,referri per intellectum
subcer to modo, quia reipfa per feipfa referrinequeunt, 6 Quin vero videtur
nihil dici Ad aliquid, fed esse. neque enim intellectus facitCaput, effe partem
Totius:fed ipsum ex sua natura pars eft. et quem admodum Caput ipsum non
refertur, ita neque Cæsar refertur: fed ficut illud quali pars, ita hic quafi
pater. Sed de his alibi: coaeti enim sumus detergere horum rubiginosam
orationem. Præ 7 erea li ponunt Intcrrogatiuum, quare non Responsiuum?hocenim
nobilius illo est: constituit, ' nim orationem verum velf alsum significatem.
--)mnis enim Conclusio nobilior est ipsa Quæ ione. Numerale pofuit,quare
nöposuit Dime onale? Continua enim quantitas nobilior eft, uam Discreta.
Numerus enim accidit quatitati iscretæ:neque quodcunque est, vnum est: neq; nim
discreta quantitas est genus distinctumre sa a quantitatecontinua, vtphilofophi
veteres putauere: sed affectus quantitatis. Igitur hanc per Quantum,illam
perQuot,explicamus. Tem porale quoquequum dixiflent, addideruntAd verbiale:
atHodiernus, eft Aduerbiale et Tem porale: non igitur sunt species distinctæ,
fed Temporali accidit, vt ab Aduerbio deducatur. Localerecensuerunt: quarenon
Situale? vt Supinus, Pronus, Ingeniculus, que Græci lygovariv dicunt? Quare non
memorarunt alią neceffaria? NomenGrammaticum: vt, Deriuatiuum, Geni tiuus,
Modus, Figura: Nomen Logicum: vt, Consignificatio, Conclusio; Nomen Mathematicum,
Nomen Metaphysicum ,et alia? quæ alia alio modosignificant, quam hæc vulgata
nostra, Poftremo pessimeíensere, quum dicerent, prio- 3 res illas species esse,
təm Primitiuorum, quam Deriuatiuorum. Quis enim dicat, Patrium nome aut
gentile, græcus, “romanus”, “latinus”. Atti esse Primitiua? Vbi error maximus
eorum patet,qui putarunt diuerfum effe Denominatio nem a Deriuatione, propterea
quod fic in aliqui businuentum effet: vtalufto luftitiam deduce bant.
Athocaccidit contra rei naturam: nam Iu ftitia prior est, quam Iuftus, fed
ficut res a re,ita vox a voce: quare vt Romaprior fuit quam Cæ far, ita a
RomaRomanus dictus; vbi etPatrium, et Deriuatiuum, et Denominatiuum vnum sunt.
Has nebulas Gramaticorum quu discussimus, duo supersunt,quæagamus: primum
emendabi- Erhome mus eorum definitiones, qua opus fit: deinde cxa ettiore
iudicio ad certa capita reducemus. Pij, Ada cus, MW Pre TE RH cíten Qus Diner
liorat uatirati gra? 1: 1 Qume Veteris puch 224 IvL. IV. 2 Arte
Adieettiuum,inquiūt,quod adiicitur propriisvel appellatiuis, et lignificat
laudem, vel vitupera tionem,vel mediu,vel accidens,vnicuique.Prin i cipio
definitio hæcnoestabessentia, sed abacci. dente. Essentia enim Adicetiui est,
significare a. liquid alicui quod insit: at hoc, quod est Adiici, accidens eft:
poteft enim vel adiici, vel non ad jici: accidit enim voci vt conftruat
orationem: quanquam hoc accidens est proprium fluens ab ipsa essentia, Sane
etiam extraorationem hæc vox Bonus, dicetur Adiectiuum: nec tamen adii cietur.
Itaque peruerse quoque data eft defini tio hæc: cum præpofitum fuit hoc quod
eft Ad iici,huic quod eftSignificare. Peruerfa vero et iam alia ratione. Cum
enim Laudem etVitupe rationem posuere,addiderunt Accidens:quasi ve ro ea
accidentia non fint:atque est,veluti li dicas, Coruus est crocitans
animal,nigrum,coloratum. Accidesigitur fiuefignifcet σύμπτωμα, fiueσυμ 667xws,
live codexerfov, genus est comprehen dens Laudem, et Vituperationem, non minus
quam Album, et Nigrum, quæ ipfi pro exem 3 plis apposuere. Male etiam apposuere
Vnicui que: non enim dantur definitiones indiuiduo rum, fed folæ fpecies
definiuntur. Verum poft hæc maiorem errorem commisere: nam ( omit 1 to alias
ineptias ) ficftatuunt, proprium elfe Ad ieet iuorum, suscipcre Comparationem:
At hoc est falfiffimum: nam quisaudeatdicere hoc no men Medius,intendi
poffe,etremitti gradu Co parationis? Quis nescic, Hodiernum,e fse Adic diuum?
quis alia multa. Negligentia quoque illa non parua: etenim de iis, quæ Quasi ad
ali quid dicuntur,vbi scripsere, interponunt deSy nonymis nescio quæ,
etDionymis, atque eius. modi, etfalso, vt diximus supra, et non luo loco.
Interrogatiuum, aiunt, est quod cum interroga tione profertur. Leuiter lane
nimis: quippeet Verba cum interrogatione proferuntur. Deinde dixere, infinitum
efle Interrogatiuo contra- Juf. rium, profe et o inanemmodum docendi: Nihil
enim est contrarium interrogationi: nisi non interrogare: aut fane Respondiuum
appellandum n'y. sit, vt aliquid affequamur:Responsio nanque non est vere
contraria Interrogationi:quippealiquan do eadem:vt, Venit? respondebis, “Venit”.
Neque forma ipsa interrogandi est vere contraria for mæ respondendi: alioqui
quæstio effet contraria conclusioni. At quæstio nihil affirmat: ergo non contradicit.
Sed vsus tenuit, ut dicamus: Contra respondit: quia ex altera parte item eum
esse dicimus,qui refpondet. Infinitum vero quo... modocontrarium faciant
Interrogatiuo? neutru cnim quicquam ponit: alterum quærit, alterum nescit. Quid
quod Infinita dixit esse Relatiua? della qua oratione nihilturpius.
Relatiua.n.omnia Fi- **3 nita sunt. Fiunt autem infinita appositis verbis non
finientibus: vt Nescio,ficis, quitam indo,qui et e scribit. fed ipfa Interrogatiua
sunt Infini ta:n: hil enim statuit,qui interrogat.Diuiduum, hun Jan
inquiunt,est, quodaduobus, velamplioribusad fingulos habet relationem.vel ad
plures in nu meros pares distributos: vt Vterque, Alteruter,
Quisque,Singuli,Bini, Terni.Omitto barbariem Piij. upo DD CH Arche orm quum
posuere. Amplioribus, pro eo quod effet, Pluribus. Rem ipfam agamus. Male
expressere vim horum exemplorum: neque enim hæc vox Vterquehabet relationem a
duobus ad fingulos: Ted åfingulisadduos transfert significatum. nam quum
dicas,Vter? vnum intelligis ex duobus.Ita quecolliges-ambosin responsione fic:
ethic, et hic, per coniun et ionem. Que: Vterque.Itaque non eft Diuiduum, fed
Diuiduo contrarium. Dividuum potius erit, Alter uter, Utercunque, Vteruis.
Præterca non puduit distinguere hæctan. Nouve quam in specie, divisa a specie
numeralium. Imo vero numerale est genus comple et ensduas species, dividuum:
vt: alteruter: “indiuiduum” -- hoc autem rursusdaas: distribuens, vt singulus:
Non distribuens, vt unus. Itaque potius affectiones numerandi, quam species
sint sicut: et Ordinale. Hæcita fe habent.Nos autem hęc incondita prudentius
digeramus, recepta prius nominum fi hangi significatione. Omne quod est,aur est
Absolutum, mgo aut Relatiuum. Absolutum est quod a nullo de pendet. Relatiua,
quæ mutuo naturæ nexu con almolol ftant. Eftautem Abfolutinomen minus consul to
pofitum. quod.n. aliquando vinctum fuerit, quả defiit vin et ữesse, Absolutu
diet u est. Verum verborű inopia interdum premimur: vtemurau tem receptis,
vtintelligamur, Videamus igitur, an vllu nomere ette dici queat Absolutū.
Absolu tu pluribusmodisintelligitur:Absolutű a cauffa: vt, Deus: amateria, vt
motrices mentes orbium coeleftiű: a fubie etta fubftatia, vt fubftãtiæ omnes: a
relatione, vt quæ ad aliud non referuntur. Igi tur ICH D 1 V tur ipfiusnominis
naturanullo horum modoru vlnu absoluta eft:caussasenim habet, primum sui auto
Tours tem:promateria,vocem, scripturamve, aut quid fimile. Quu autem reru notæ
fint,fiue figna quæ dam arelatione,non erut Absoluta. Nomina igi tur omnia in
prædicamento Relationis funt qua tenus significant. Verum omni in relatione eft
ratio referendi, et termini ipfi relationis, et res subiectæ, quæ deferunt
relationem: vt, Cæsar fi Catonis filius eít, tria hæc oítendentur: nam ratio
qua Cæfarad Catonem vt filius, et Cato ad Cæfa rem vt pater,est vis illa
procreandi tum actiua, tu paffiua.Resdeferetes relationem, funt duæ fub Itantiæ
indiuidux. Terminus relationis filii, est Cæfar:patris,eft Cato.Igitur filius
in prædicame to Relationis eft: fed connotat fecurcm absoluta scilicet
substantiam. Non longe diffimili ratione Nomen dicas ipfum quatenus significat,
effe Re latiuum. quatenusabsolutam rem fignificat,effe vt figna Absolutum. Sic
dicas, Cæfarem effe filium mili tarem: vt relatiuu filius,etia militia
consignificet rem absolutam. Ergo fic Nomina certis generi. Gomora bus
partiamur:auta Reftatim deducuntur,aut ab ' A 2 alia voce. A Re autabfoluta,
autrelatiua. Si a vo ce, yt Hodiernus, ab aduerbio, Hodie,vocisillius naturam
fequentur. Quæ autem a Rebus dedu centur,rerum naturam retinebut. Oportet enim
fignum æquari rei cuiusfignum eft.Itaque fifub- Goreng ftantiam indicabit, ant
quantitatem,aut quali tatem, aut alia, inde fumetappellationem. Per. sequi
autem tot species, easque certis nuncupa tionibus affequi, difficileest. Summa
autê genere. Relatiuorum funt hæc: aut æqualia, vt Socius, vicinus: aut
inæqualia, ut “servus”, “dominus”. Absoluta substantina decorum generaat
species. Absolutorum genera hæc sunt, quædam subsantiam significant, ut, Ensis.
Quædã quantitatem eam queduplicem: continuam: vt, Magnitudinem, corpus: locum, forum:
tempus, Annus. Et discretam, vt, numerum “unus”, “duo”. A lia significant
qualitatem: ut, “candor”, facies .Ex quibus ducas nomina generum, ac reddas
suum cuique: Temporale, Locale, et quæ supra. Facti Atia autem ad genus
qualitatis, quatenussic sonat, Murmur, Turtur, Sibilus, Fremitus: quanquam significatus
ad alia genera referatur.Sic etiam Ad verbialia diet a,non quodaduerbium
fignificent: sed ab origine:quoconstat, has denominationes non sempera
significato produci. Generale aute et Speciale potius ad dialecticum spectant.
Sic Corporale et Incorporale reduces ad fubftatiam et alia genera:vt, Deus
substantiale eft, incorpo rale: Candor qualitas incorporalis. An verd id, quod
aiunt,verum fit, Orationem esse incorpo ralem? Nam de vocali, aut fcripta
oratione si fic sentias, falso intelligas. Eft enim orationis For ma
significatio: Materia, papyrus atramentum, aer ipse: Figura,ftru et ura illa. Absoluta
diminutina. th.Horum affe et usquorūdam,Diminutio est:ita vtresipfæ quibant
autintendi,aut remitti. Quare in substantia non videbatur inueniri pof- Am se
fignificatusDiminutionis. Verum ab affeet i- ' W4L. bus, siue accidentibus
circumstantibus effe ettum eft, vt reciperet Diminutionem. Sicuti etiam di
cimus, Maiorem equum:eft enim quod ad quan titatem spectet,non quodfubstantiam.
Igitur fic resoluimus, vt dicatur, Plus quantitatis in eque, non autem plus
cqui. Ita dicimus Homuncione, et Homulum,quantitatem respicientesin homi ne,
non hominis substantiam.Atqueis lane error a vulgo, non a sapientibusprofectus
est. Puellus autem ætatem significat, non substantiam:ætas autem fub tempore
collocatur. Compofita etiam ex vtroque inuenias. vt, Pumilus, et Pumilio, ex
Puero et Homulo conflatum fuit. Abufi autem sunt
veteresnomineDiminutionis:namMinue- vox rt, est tollere quantitatem: Diminuere
igitur, Vtranque quantitatem statuit in diuersa: at ab Hominecum ducis Homulum,
decurtaspotius, quam Diminuis. Quæ fuit cauffa, vt aliiconful rius Deminuere
dicant. Eftenim Diminutio affe etus consequensDiuisionem. Omneenim diui sum ita
minuitur, vt eadem quantitas minor di - sot catur,quoniam partes feparentur: at
in nominis Diminutiui significatione nullæ extant partest fed Deminutiuucstquod
fignificat minus quam Primitiuum.Quoniam autem eft fpecies Deriua tiuorum, et
Deriuatio est Figura, et Figuraeft af feet us nominum generalis: igituretiam
Deminutio generalis nominuaffeet us erit: iccirco et Absolutis, et Relativis, et
Appellatiuis, et Adiectiuis, et Communibus, et Propriis competit.Quarcna tweet
elteise PY. in. emir Quis 230 IvL. IV. inter genera nominum,sed inter
accidentia pro. pria recensendum fuit:vt, Homulus, Pulchellus, Romulus,
Meliusculus est, Antonilla. Nunc igi tur de Abfolutis. peromeQuantitatem quædam
imitantur, quædam non,fed ei cohærent tantum. QuareDeminutia fecundumhæctria
dicentur: competit enim ma ins,vel minus soliquantitati. Dicimus tamen ma iorem
calorem analogia quadam fignificationis Igitur primo indicabunt quantitatem:
secundo foco id, quod hæret ei:tertio,quod eam imitatur. Quantitatem ftatim
dicunt,Tantulus: et proxi mahuic in ipfa fubstantia, Auicula, Capitulum,
Fraterculus, quæ ci cohærentia sunt. Sic Annicu lus, non diminuit annum, sed notat
paruitatem fubftantiæ,cuius motum,anni quantitasmeritur. Ea vero quæ
quantitatem imitantur, sunt ficut Regulus,cum Regēparuium significat:propterea
quodquivasto corporesunt; cæteros anteirero borevidentur,item imperio:ita ii,
quorum in po testate populares funt; eam magnitudinem imi tantur:atque iccirco
deminutione notantur. hnutil. Quum autem variis terminationibuspræfcri bantur
cæ non funtpræfentis operæ. Sedillud a nimaduertendum, quædam quibufdam
flexibus Deminutiuorum efferri, quæ ad ipfum genus nal laratione
adduciposlint:vt,Cuculus,et Cænacu lum, aliaque eiusmodi aliquot: nam quæ
veteres afferunt exempla non omnia verasunt. vt Auun culus Deminutum ab auo
eft: Abba enim auum appellabant:item patrem, et patrisacmatris fra trema. Illi
cum patrui nomen quasi patrem alte rum pitud ntiapfum attribuerent, matris
fratrem quafi remotio alchesiem pusillum auum appellarunt. Nunci · Finis igitur
Deminutiuorum is, Tollere quan titatem,aut alia quæ remitti possunt:sic
Regulus, quxparuum regem imperio, Veraniolum dixitCatul ninusus vrbanitate:
ficut Romulum, et Sergiolum, nimpueros: non adulatione,vtaiunt, qui id a Græcis
imen fumpsere:Romani enim non fuit adulari.Frater catio: culum quoque gigantum
iidem male dixere ab fecus vrbanitate:sed refpexit ad Gigantum vaftitatem,
imit: Probro:Meretricula,Pusio.Imitatione:abAngui, et pri Anguilla. Minus reete
etiam,qui contendunr, a Redo Fidis,et Apis, Fidiculam et Apiculam,du-fericia
Ans Eta: falla enim ratio eft. Si a Fides, effet fidecula. cuit Primum videntur
negare mutationem vocalium meni in dedu et tis: Deinde fatis constat commodius
fie Eunti ri si Reet tus a fecundo casu differat. Itaque si non ropli
inueniatur apud autores Fidis, rectius facias, si ne teir ges vnquamfuiffe.Et
Ouidiana Apis, ex deterio imi re deprompta vfu fit. Verumegoarbitrorinter v emi
trunquefonum pronunciari folitum: vtin Nise, Nisi: Here, Heri. Itaque quum “Ædes”,
non “Ædis”; “Sedes”, non “Sedis” in recto legatur, tamen Ædicu łam et,
Sediculam diet umlegimus. His autem no erat hic locus,nisi huius quoque rei
cauffa nobis reddenda fuisset. Ex his, quæ diximus,conftat,Nominain
Aster,we'arts a veteribus re et e inter Deminutiua effe colloca- sene sont A
ta,temere a recentioribus ablata.Eoru argumen ta sunt hæc: Si essent
Deminutiua, non fuisset a Terētio addita altera nota paruitatis, apud quele
gimus, Parasitaster paruulus.Ite Pullastra, grandi uscu atu pra Case TIK ETU mula IvL. IV. ad usçulam potius
significat pullam ':Præterca Apia ftrum est miræ altitudinis. non igitur erit
demi nutiuum: quare Imitationem non Dcminutio solinem dicent.
Adhæcficrespondemus:omnemi mitationem indicare deminutione: quare quod tollunt
idipsum statuunt. Et quod additur ase rentio paruulus, significat corporis
quantitatem ætate imperfectam, vt fitdeminutio corporis: at parasitaster est
artisdeminutio:vtis sit, qui haud magnacum re parasıtatur: et quia agit, fiue
imita tur parasitum, citra parasiti modum est. Apia ftrum autem non est
diminutiuum ab Apio, sed ab Apibus ductum, vndeetiam uersaroquior,id est
Apifolium dicitur a Græcis, Citraria enim cst: quin ea Apium neque
imitatur,ncquefimilis eius est. At quod Apiastrum est ab Apio deminutum fane eo
longeminusest. Verba Plinii suntin xx. libro: Nasci in Sardinia herbam
fylueftrem Apii fimilem,quod fit A piastrum,Apio minorem. E Sallustii historia
sumptum videtur. In Sardinia, inquit,herbanascitur, quæ Sardoa dicitur, Apia
stri similis: hæc ora hominum, et rictus dolore contrahit, etquali ridentes
interimit. Pullastram autem omnino minorem Pullam intelligimus: quippe Pulla,
et Gallina iuuencula:idque tam contra eos,quam pro eis facit: neque enim Pul te
laftra, aut fylueftris est, autpullam imitans: vt trupi want quid enim minorem
maior imitetur? aut quomo doimitatio in substantia, autin quantitate natu rali
fita fit, quæ affeet us animi, autin ipso affectu posita est? Surdaster quoque
qua rationefurdum dicetur imitari? sed enim idem eft, quod fubfur dus. Cauffa
autem huiusce terminationis a Græ cis constituta eft: 017:Tmile,I'vtwwwxleiv,
cst Philippum, aut Antonium agere:sicwsgarrile:v,vn de Antoniaster, et Paralitaster;
fic oyxisnis,apud Galenum ageto oynilev: agortashs, et Æolice 1 verso líbilo in
literam vibratiorem. Qui igitur imitationem tantum attribuere, non memine
rantsurdaftri:quisustuleredeminutionem ob Te rentium, non videbant duas
paruitates eidem s poffeeuenire,corporis, et artis: qui omnino non putarunt
esse Deminutiua, nesciebant imitatio, ne significari inæqualitatem duorum,
quorum. minor sitis altero, quem imitatur. Proprium Deminutiuorum habere
dcriuata. si non a primigeniis,Hortulanus. Collectiua, etcomprehenfina.
NGcnerequantitatis, quæ reliqua funt,ponc mus ea, quæ vocant Collectiua. verum
voxa ri? y definitionediffentit.Colligerenanquoeftaliquo * chin modovnuex
multis facere: at, Populus,aut, Vut gus, quod dat signum nobis colligendi?
potius, Vterque, et Ambo, et Omnis,funt figna Colle etti-,,: ua:illa autem,quæ
ficabantiquis funt dicta,Cog prehenfiua potius iudicabuntur. At ipsi Com - 3 3
prehenfiua dixere his non abfimilia: cuiufmodi o est, Vinetum, Rosetum, et
eiusmodi. Verum hæc i nihilo distant, nisi modoipfo significationis:nam Populus
rem vnam e multis constantem notat: pie at, Vinetum,vnam rem multas comprehenden
Pietem. Non est Colle ettiuis diffimile, Arena, Scopa, Scala, Scala, et
eiusmodi, quæ frustra plurali duntaxat en numero dicidebere
contenderunticcirco, quia multa essent. Nequeillisin mente venerat, quod cunque
eft,vnum effe. Atquod eft, aut est vnum Subflantia,velutdicebamus, ut Homo et
Equus: aut accidente, ut homo et Albumiaut Subiecto, ve Album et Dulce in
lacte:autMistione, vt Pos sca:aut Aggregatione,vt Aceruus. Igitur in fingu lari
si pronuncies, rectius designes vnum effe: vt, Cumulus, Grex, Turma, Thesaurus,
vt etiã in plu rali diuerfislocis pofita fignifices: vt, Cumulosaa renæ,Italicæ
et Ægyptiæ:Greges,tuum etmeum, Eft præterea vnum Mathematicum:vt Quadran talis
figura vnum cst ex multis lateribus: fic Qua drigam debes dicere, vt et Alcibiadis
et Hieronis Quadrigas possis. Est etiam unum dialecticum, vel metaphysicum, ut
definitio, quæ constat ex genere et differentia, et Species quæ constat exif
dem defignatisa definitione: quæ tamen singularem in numero
proferuntur.Quaremulto usuinomi na hæc Comprehenfiua fuere. Multoque consul
tius est hoc excogitatum, quam fit admiffusmos pluralium, vt Thebæ, Pifæ: namfi
fic neceffe fit dicere, illud quoquencceffe fuerit, vt ciuitates, non autem ciuitas appelletur. Sic grege
legato, wna res legata est, vtait Paulus, neque pars potest recipi,pars fperniRelatiua
substantina. Elatiua aut sunt Substantiua, vt feruus: aut RA, nomie lur U
nominis aut genus vtranquecopleettensspeciem,rakis fubstantiuorum, et
adiectiuorum: nequemirum: neq; enim substantiam significant, fed essentiam
referendi:itaque accidentis semper notæ funt. In priore genere continentur
Ordinalia, Primus, So cundus:aut his fimilia.Centurio,præfe et us: et a lia
talia quæ diximus, vt Ciuis,Vicinus:Nepos, Fi lius:quæ vnum tantum terminum
significant. Vi dentur autem etGentilia, et Patria ad hæc referriq.m fub
adiectiuorum fpecie:nequeenim dicas Græ- pohon cum, fine Græciæ intellectu: fed
tamen Græ ciam, sine Græci intelle et ione poffe dicere vide ris. Verum non ita
eft. Plato Græcus fuit: Regio Attica,Græca:sisubstantias ipfas respicias, nõre
feres: si nomina impofita, quæ gētem significent,q non possis, quin referas.
Terrailla non est alicu-} ius terra: sed patria eftalicuius patria: Græcia autem
Græcorum eft, et Græci Græciæ, Itaqueo mnium nobiliffima fuere Patronymica, quæ
in contents voce substantiua, adie ettiuorum plenitudinem sunt consequuta.
Adieettiua enim significant acçi dcns et modum quo in hzret substantiæ: quare
aliqua ratione etiam ipfam connotant subltan tiam. Hoc etiam amplius
Patronymica, quæ et iam certam fubftantiam consignificant:nam in certum quidem
filium vel nepotem, at certum vel patrem,vel auum, tanta vi,vtetiã propria no
mina referri penecogant. Videtur enim Priamus b'lari referri ad filios
hocnomine Priamides: verum non ita eft: nam tametsi terminum nominat,non
tameneum refert ad hunc quem primario figni ficat: significat enim filiu
Priami, quead Priamu refert:consignificat Priamum, sed adfilium non 1 1 qua?
236 IvL. IV. 1 * refert. Cæterum eo præstant cæteris, vt diximus, pas here quod
vtrunque terminum relationisfimulsta tuunt voceipfa non soluın
significatu.illud quo » que mirum fuit, a proprio ductam vocem perde
nominationem,non effe Adiectiuam,fed Fixam: quaksid quod non potuerunt obtinere
Poffeffiua.Ap pellatiua autem fuere amiffo iure proprietatis. Nequeenim potius
Hector, quam Helenusintel ligetur co nomine PRIAMIDES, Non pro pter
camrationem,quamafferunt, Singularia no referri: hoc enim falso dixere
philosophiquidã. Nam Relatiua quoquesua habentindiuidua; vt, hiç filius huius
patris. Proprium vero cumfuisset per initia Patrony. VM micorum, Græcis tantum
in nominibus fieri: v sus Romanus ad sua transtulit commoda, vt Ro. mulides.
Falso enim dicebantquidem Patrony. miciloco vfostum Poffeffiuo ; nemo enim hoclo
git nunc.Auxerequoque inscitiam,cum Latino, rum tantum effe dicerēt
poffeffiuum:qui fi Græ caignorabant:at meminiffent ex poemate,quod legerent
assidue, Troja, et Typhoel, et Euan drius. Quoniam vero etiam Materita refertur
vt gum ea, tum Pater vnico nomine Parentis com ple ettantur:iccirco ab ea qudq;
dacta sunt;vt Co ronides,Æsçulapius apud Ouidium.Item eodem filo abauis
maternis, quo a paternis trahebantur: Atlantides, Mercurius. Poft hæca
fororibus quo que, Phaethontiades, forores Phaethontis. Hora tius etiam a faet
is, non ab fanguine Tyndaridem dixit eam, quæ Clytæmnestræ more diffidiffet
bipenni caput viro. Moderatius veteres,qui ciues omnes, tametfi non erant a
principe civitatisge niti, ab eo appellarunt, Cecropidas, Athenienses. Mobilia,
five adiectiva absoluta. Vem ad modum supra diximus, Mobilia sut alia
Absolutarum rerum, alia Relativarum Garten nota.Abfolutæ sunt, Vivus, Exanimis,
Annicu lus,Sesquipedalis, Albus, Calidus, Frigidus, Cir cularis,Forensis, et
eiufmodi:genera ipfa rerum si spectaveris. Habentautem affeet us hos,æqualiam
L. effe ei,vndefunt denominata: vt a luftitia,luftus: iuftus enim est, qui
iustitiam æquavit. Secundus affectus fuit,minussignificare:vt,Bellus.Tertius,2
augere significatum:vt,Gloriosus,Populabūdus. 3 Propriumautem fuit Mobilium,
transirein natu ram Fixorum:vt,Pluvia: fuit enim per initia; A. qua pluvia.id
quod etiam ex Ll.libris deprehen ditur, De aqua pluuia arcenda. Eadem analogia
fluuius,vt poffisdicere, Fluuium Rhenu. Ducta enim funt, auta nomine, vt Cadidus:
aut a verbs, vt Bibax:aut ab adverbio:vt Hesternus.Fluere igi tur quũ
significaret ipsum accidens per fe: duđa eft ab eo verbo vox,quæ in alio effe
indicaret, Flu men vius. Itaq; vehemeter fallifunt, quiscripfere, quę.comhet
bus dam Nomina esse neq; Substantiva,neq; Adiecti atrop Ďa: vt Verbalia, et
alia quædã: cuiusmodi eft, Ci vis, et Servus:quæ proptereaipsi Ambigua appel
larunt.Verum res fealiter habet: Verbalia.n. fue ' re Adiectiva, nihilo fecius
quam Participia: fed brevitatis caussa omissum estSubstantivum: quis aj. enim
La 16.01 RE tert: tiso tivo/ OLISI is.H dari Title qui Lt $. IIII. enim neget
non Thew,fuisse primum appositum, tu widet: sicut et Homerus dicit, inteos
cuine: ficuti 04.810. avvie: fi enim Bellare habet naturam Ad icativi,nonne Bellatoritem
habebit?significate nim bellandi scientiam in Cæsare, aut alio Itaque
variatumfuit, vt etiam Bellatricem diceremus Ca millam, et Arma victricia.Sic
Servum, et Servam, Dauum, etSyram: et Servum imperium, quod a lij parêret.Sic
pauper, Irus, Ilia, Regnum, at seor fum ponitur ab Ovidio, Pauper vbique
iacet.No sunt igiturAmbigua: nihil enim medium inter sabo ea,quæ diximus in
rebus: ergo nequeinnomini abus: fed sua naturaAdiectiva fuere: vsusautem que no
me nonmutavit,vt efficeret Substantiua,fed Substan tiua sustulit: non vt hæc
essent, fed vtilla fubin » telligerentur.Sic dixitperinitia Pluit Deus:poft ea
fuftulit Nomen. Sic dixit, Amatur a Cæfare: postea tacuitnomen, et paffus est
verbo nullam certam attribui personam. Quodautem addunt his, Ciuem, et
Regem:vtdicatur, et vir Ciuis, et Ciuis bonus: et Populus Rex, etRex bonus. hoc
sicincrebuit,quemadmodum apudGręcosquod perarticulumdeclaratur, ανηρο πολίτης,
λαόςοβα arnolis. quanquam Rex quoquefuit Adie ettivum primo, et Consul, et
Prætor. Namquod vnum Jobu.tantum genus obtinuerit,id non ipfius nominis, sed
rei quam notaret cauffa fa ettumest. Quum e nim hæc accidentia non nisi in
viris inveniren tur:nonnisi virili genere potuere enüciari: qua. quam etiam
Reginam dicas. Sic Autor, vtrun quegenus complexum eft,cum terminatio Masculi I
att culinitantum analogia præfcripfiffet. Sic Græci per initia
dixere,nwandywiv, pauidum lepo rem: at ysus to taxa dixit, naywov, subticuit.
fis DonBor Stonwa, Phæbum perditorem:at fimpli citer Stonwy, substantiui sui
nomen obtinuit. fic u hier porta onkuardigov žantov, quod pecora flavescerentes
forly ius potu: at Xanthi sola appellatione Scaman drum intelligebant: vt
hocfane magismirum fit, et Adicet ivo fa et um Proprium substantia EN vum. Olle
101 ICH molt dos LIN Secundum rerum genera quum Adiectiva di ftinguantur,non
paucaeorum certisterminatio.hmm. nibus insignita fuere. Quæ igitur substantiam
fi- Subit. gnificarent,multas facies funt fortita:in Aceus:in Itius:in Inus:in
Eus.In Accus,materiam signifi cant:Panis hordeacens:Interdum totam: vtMer.. Tis
triticea: et, Pila cretacea. Alias partem:vt,Pti sanahordeacea:nam etiam ex
aqua constat,noTo lo hordeo. Etiam fusa significatio ad cohærentia, ytacino
contentum granum,Vinaceum: quem admodum imitatus elt Gallinaceus: quoniam ex
gallinæ materia ac satu esset. Huic proxima ter minatio, Cratitius paries, et
Cæmentitius: idem significavit. item materiæ cohærentia, vt Mul titia vestis:
neque enim Multitudo materia est, sed Linum, autLana:fic Multatitia pecunia,quæ
ex Multa: år Multatio materia non est, sed forina potius, quapecuniaexigatur.
Vt et hoc erra rint, qui folam materiam, non etiam formam dicerent significari:
et male scripserint, Icius,» non Itius: nam vt est a lufto, luftitia: fic fuit
a Crate, Gratitius. Atque hæ duæterminationes şij. Lati os Hea r tres. Latinis suntpeculiares:Alteræ duæ a
Græcispro fectæ, Cedrinus, Cupressinus, in Inus: et in Eus, Ferreus jordmedG
Æolice,exemiptosve diximus t, ex diphthongo. Abiegnus autem fuit paulo coa Gius
dictum, ab Abiete. lantinusvero et Ame thystinus videtur colorem, non
substantiam fi gnificare:verum ita fuit, vt quafi ex ipsa Viola, et Amethysto
confecta esset vestis.quoniam ex suc cis herbarum tin et turæ perficiebantur.
Quæret a liquis, An Tribunitius, atquealia eiusmodi in su: periorem ordinem
redigantur? Saneita est: ete we: nim Tribunatus quasi materia eft eius loci in
Re ini publica, qui Tribunitiis debebatur: fic Patritius Civis, cuius
dignitatis materiam præbuerint pa yrazo Quæ vero qualitatem fignificant; alia
exeune fimplici,communique finitione:vt, Bonus, Ce ler.Alia Græco flexu
denominativorum:vta Py thagoræ sapientia, Pythagoreus, et Pythagoricus. Sunt
etiam duo alijmodiverbales,Tufazozistis,vt Grammatista: et mutuyoeuntuisy Vt
Touc74:: et ove - UTAS; Acolice. Sic nescio quo felicissimo com tento Franci
etiam ounc poetam, patria lingua, Factistam dicufit. qua voce nulla meliore
analo gia Græcam potuit et excipere, et exprimere. E narratores Theocriti
agnofcuntinter eas termia nationes differentiam ad significandum, quam qui
volet s inde petat. Sunt et alia quæ ipsam zum.qualitatem fub excessu quodam
notant, exeunt quein os vs: ea habuere originem a Græcis, vt appeticsciv syss
estenim oradns qui plus vini appetit, quam par sitšaue quiplus viniobtinet,
scilio qub w fut AK 1 6 EN fcilicet autsubstantiæ, aut faporis, aut odoris, aut
coloris: vt apud Homerum aliatermination intowany ne, vivo nece moV TOY. ni ww
Sic duo quoque modi signifi candi apud Latinos fuere: ingeniosus, qui mulță
ingenii haberet: Mulierosus, qui multum mu lierum vellet habere. Trahunt autem
origi nem a hominibus, græcorum eorundem exem plo: non a verbis,vtputarunt:his
exemplis, Sto. machofus, “studiosus”, “quæstuosus, Sumptuofus Sed a
Stomacho:quod apertius patet in aliis:nam a Studio, non a Studeo, habet vocalem
suam studiofus: et a Sumptu, et Quæstu, suam cætera. Itaque M. Tullius fic
loquutus est: Non yt mihiftomachum facerent, quem nullum ha beo. Quare a Criticis
notatus fuit Nigidius Figulus, qui Bibofum dixit, fuam enim habent a >>
verbis terminationem pari significato, Edax, Bie bax, Emax,Vendax,
Loquax,Diçax,a nominib, raro,Linguax. Et aliam infrequentiorem, Bibo nes,
Comedoncs, Calcitrones: et a nominibus, Catillones, Popinones: quanquam a
Catillando et popinãdo quoque duci poffint, vt a Lurcan doLurcones. Sed quædam
omnino sunranomi- nibus, vt Ciliones a Ciliis, et Labeones a Labiis. Horum item
Græca origo fuit: fic enim effin gunt illi nominaComprehensiua: vt, opv.TW as»
dd Duwvec Tia cvwx loca plena Auibus, Lauris,. Platanis. et vnum facetum fane,xerecv
«, partem corporis, quæ ilia a quibusdam putata sunt. quo; niam igitur plus
vacui ibi effet, quası multo va cuo plena effet, keveuve fuperiorum analogia ap
pellarut. Eorum autem Gignificatus alius aqtiuus,suono some vt Studiofus: alius
paffiuus, vt Formidolofus: alius indifferens, vtMotosus: qua fuit cauffa, vt a
verbis deduci poffe putaritNigidius.Habue Huse autem modum significandi, vt
diximus, ex ceflum. Exceflus autem omnis vitiofus: Virtus enim aut medium, aut
in medio. Verumnomi, ņum quorundam vi factum eft, vt etiam virtus tis limitibus
continerentur: eius rei cauffa fuit, propterea quod omne bonu difficile paratu
est: vt est apud Hefiodum, et Vergilium, et Plato. nem, et Aristotelem. Ergo
conatus ille frequen tium atque affe et atarum actionum intra laudis metas
constitit: vt, Studiofus: nemoenim fatis pro restudere possit. Quin media
quoque voca „bula, vt Fama, et Dolus, in deteriorem partem flexa fuere. Famofam
Mạcham, Dolofum mer catorem: propterea quod facilior habitus, dete rior eft. Iccirco
diuinus poeta Famam, malum definiuit. Hæc pertinentad cauffas et Originis,
market et Significationis. Materia autem fic fe habet; Quædam fimpliciter
deducuntur, vta cerebro, cerebrosus: quædam cum additamento vocalisa vea cura,
Curiosus; quanquam non fine ratio ne: Sabina vox fuit,non vt ineptiunt, quia
Cor vrat. Quirites dixit Plebem Romulus,se Qui rinum, Senatum Curiam:omnes
eodem voca bulo,vario flexu. IndeCuriolus diet us, quifa tageret Confultorum
Senatus. fimul Curæ no men deriuatum qua diligentiores patres voca rentur. At
apertiffime affumpsit Formidolofus a Formidine. Monstruosus, autem quod dicunt
quidam, puto esse barbarum ; nam inmanu scri pto TIL Holok cani Halk
< -US, 6 - Vir non 7 yint la fi atud Plan ceque land imga you Dante mi me
pto Martialis exemplari, quod de præda Fonta rabiz nacti sumus, fic fcriptum
eft, Montofa decus Vmbriæ. Tortuosus quoque et Saltuosus nihil assumpsere: sed
a Tortu, et Saltu, ducta funt: ficut a faftu Faftuofus. quanquam igitur
videnturquantitatem fignificare, tamen non ita est, sed intentionem
qualitatis:nam tamet fi Mons significat quantitatem, at Montosus, habitum illum
montium notat. Sic euenit e tiam in alia terminatione, ™ND vs: Magnitu- View
they dinem nanque indicat: Cæterum non folius Quantitatis, immo vero, vt fupra
dixi, Habi-. tum quendam. Neque vero dubium eft, quin a maris excefsu naturam
nacta fint, quippe ab Vndis. Nam Maris nomine antiqui pro ma- » gno vfi funt.
hinc Pelagus, quia n'hasdize'. lam enim to renæs significat tractum ipsum. Ex
Callimachus quasi prouerbio vtiturin Apolli nis hymno: Ου φιλέω τον αδέν και δδ
δσα πονος αείδε». Et apud Latinos,Maria acmontes polliceri. Vul goetiam
dicimus, Maria, dere immensa.Sic Ca tullus quum multa propofuifset etiam maiora
fi de,subdidit, Cætera suntmaria. Sed de his alibi, Eorum autem Materia talis
eft, vt quædam Bha-mana beant, alia c. Populabundus,Iracundus, Rubi cundus,
Verecundus: quorum origo a futura Trom. verborum ducta fignificatum expressit
perpc tuationis: vt,Populabundus, non folum qui pa pulatur, fed etiam
populabitur. Pauca ad præ lens respexere: vt, Iracundus ab eo quod est,
Ifasci,exempto sibilo,quafi quifemper irascatur: Qiiij. R4 s,de malo igini haba
Tehn oat rati Tal VOO wik PM vou plai Rubicundus,qui semper rubricet:non,vt
vulgo vtimur,actiualignificatione transitiua, fed abło Muta, aut usor,
quemadmodum cum dicimusLa uat, id eft, Lauatur. et apud Poetam, lam venti
posuere. Verecundus autem originem paulo ha buit obscuriorem, propterea quod
abolitu ver bum est Verescor: sicutcontra, Adipiscor fuum primogenitum
amisit,dicebant.n. Apere, and To ZTTHY, Ynde Apex, et Apes,etExamen, cuius
fimplex non inuenitur sicvoceprimaria. sed in Amento. verum de his alibi.
Continuationem igitur dicimus,quia Rubicundum no dicam me, sed Silenum, cuius facies
multi atque aperți rubo ris fit: Nireum non dicam iracundum,Achillem
dicam,multæ iræ, et quam ipse præ se ferat. F2 cundusliteram mutauit, fi a
fando,non ab effica cia ductum sit. Fæcundaa fætu, per concisione. Rotundum
quoque,si ab eruditioris iudicio con cedatur mihi, videtur non abhorrere. Neque
ve ro habitum illum cum excessu folum indicant, 2 fed etiam vehementiam
quandam,atque extan tein præter modum exuperantiam in rebus ina nimis: quasi
quum dicas M.re fluctuabundum, vel vtaitGellius, Vndabundum. In rebus au 3 tem
voluntate præditis, etiam Oftentationem, fiue Professionem,atque etiam, vtita
dicam, Sa tagentiam, nam quemadmodum differt Verbale a Participio, ita a
Verbali genus hoc nominum. Pugnare poteft quiuis,atque erit Pugnans: Pu gnator
longe alio modo idem fignificat: addit.n. habitumsciendi pugnas.
Sic,Populans,etPo pulator: at Populabundus hoc apponit insuper, vt palam præ se
ferat animum acfpiritum Popula toris.Iccirco veteres non male dixere: quum imi.
tarionem quandam his nominibus attribuêre,si mulet fimilitudinem:quippe
gestuotaquodam modo quæ fint. Propterea dixitSallustius in lu gurthino: Qualı
vitabundus: id eft,quasi is, qui præ se ferret mețum, vt hostem eliceret,
quemvi. tare Gmularet. Eft alius moduseiusdem terminatiois in Invs; Juul nam
supra correpta vocali pronunciabatur, Fa ginus axis: et Materiam indicabat. at
in quibus dam producitur,et Qualitatem consistentem fi gnificat: vt Libertinus,
Et in llis,Seruilis,Heri lis, et vnum correptum Pugil.fuit enim Pugi F
lisperinitia, siçut Ciuilis. Et quemadmodumsu pra in Itius Materiam notabant,
Cementitius, Cratitius ; ita etiam Aedilicius, et Tribunitius, quasi materiam,
non veram,analogice enim Tri bunatus dicitur materia dignitatis, ac status ho
minis. Qualitatem igitur indicant, id est condic, tionem, amateria,aut quasia
materia,sub ratio ne quadam pafsionis: vt Afcriptitius, qui esta
scriptus:Fiđitius,qui eft fiet us:Dedititius,qui est passus deditionem: Deditio
enim quasi materia de quædam est Capitediminutionis: eft.n.affe et us deditionis,
amisfio libertatis.Eiufdem modi funt in Alis: vt Triumphalis, qui ex Triumpho
gra dum adeptus est in ciuitate: furialis, furiis ca A ptus:Mortalis, eadem
ratione dicitur, quimor te affc ettus eft: nam quod ad aptitudinem trans latum
fit, hoc vsus occupauit. Cæterum de mortuo primum fic sunt locuti, Mortalis
fuit:» deinde etiam quum ad viuentes refpicerent, pro pterea quod essent
eiusdem naturæ,cofdem quo que Mortales vocauere: fic etiam Capitale cri men
dixere, quodcapite lui meritum esset:quo fignificato etiam quç nondum vocata
eflentiniu omdicium intellexere. His fimilia in Orius:Censori us, Prætorius:
hæcfequutum illud fuit,Vxorius, Nam Cēsura ac Prætura acta cortislimitibus vi
tæ præfcribebant ciuibus:ita vxoris imperio qui coħiberetur, eodem vocis flexu
significatus eft, Verum quia certa nomina eamterminationem nonadmittebant,aliam
eundem in vsum excogi and carunt,in Aris:Consularis,vicino fono fuperiori, quæ
eratin Alis. Verum huiusmodus late fusus eft:dices enim Roburmilitare,etiam in
Remige, qui nunquam miles fuerit, quoniam in milito repertum iam eft. verum a
cauffa efficiente du etâ funt: vt Viam militarem: etiam in prædica mento
toixer, yt Sagum militarem. ASingulo quoque Singularis diet us. et alia
quædam,quæ ad philofophum fpe et ant:de quibus exa ettiffime in primo
historiarum a nob. est disputatum. Alia Ahe naturaeorum est, quæ in Aticus,
habitum a na tura inditum notant, Venaticus: aut etiam sub ftantiam, vt
Aquaticus: fiue, vt malis, habitum in aqua, autpropter aquam agendi. Mutuatica
pecunia apudGellium quæ, a ettione mutuicon dici poteft ; Mutui enim naturam
induit ex ftia pulatione,aut pa etto, aut eiusmodi. Alia eorum, humma quæ in
Trimus, in prædicamento?oü yev, vt Patrimus,Matrimus,qui patrem etmatrem ha.
**bet: Aeditimus, quiædem: atLegitimus,potius paffiue ri. rapha 01. 57 net 106 palliue, qui a lege
constitutus est. Finitimus vi detur relationem notare, verum id non a termie
nationesed a significatione nominis huius finis, factum eft: et lignificat eum
qui fuos fines ha- lo bet. Hæc omnia corripiunt terminationem. At Catuler
Bimus, Trimus, Quadrimusab anno ducta,noni.2 facile eft dicere, falua
verecundia ineptiendi, lengan quare producant, nisi propter concisionem. In
Arius, eundem habitum ad agendum: Sagitta - anie an rius, qui fagitta vti scit:
Bustuarius, qui busto præeft. Quædam etiam paffionem notarunt: vt,
Tumultuarius, qui tumultu sit conscriptus. Etiam ad ætates vsus tranftulit,
Sexagenarius, vbi nequeadio, neque paffio, sed 7o exeur: ficut Centenaria
vsura,de qua suoloco: quomodo Bi. qarius, Ternarius. Atcarpentarius etiam opus
fa cit: carrucarius non, fed facto vtitur, vt Armenta rius.Nuncalia duo
videamus: Quodaptum naturalian eft quippam autagere, aut pati, id nequrevoy
dixe- appogg. runt Græci: propterea quod rei ipfius Quor fe queretur affe ettus
ille. Duas autem habuere apud Latinos,totidemapud Græcos terminationes:in
Iuus,actiuam.in llis,paffiuam:ficGræci il yaixovgimas ilaj id quod aptum natum
esset ad fentiendum ali quid: angoy, id quod aptum natum esset ad sentiendum ab
aliquo. Praue a Barbaris ex vo 9" ces translatæ funtin Latinitatem: fic
enim inter pretati fuere inscriptionem libri Aristotelici, de Sensu et
Senfato,nam danas fenfus eft:MjIyTixdy, 19 quod sensu præditu eft.eoģ. aptu est
vti: antov, etsensu perspici potest. De Seluo et Sęsilidicen du fuit:aut
molliore, fi reperiaş vocabulo, led ad huns fo THE T' Iul. IIII. 1 hunc modulum
apto: vtin libro de Inscriptione a nobis declaratum est. Nam etfi Sensio passio
quædam est, tamen fub actionis rationem rece pta eft eius fignificatio:vt
Tango, etGusto, et Audio: fed de hisalibi. Adiua igitur terminatio Græca
maximaprudentịa constituta fuit. affinitate quadam coniun et a cum verbis
illis, tunie's Bitntio, vt affeettus a verbo, et aptitudo a nomi NE TUTTIXO, MyTixo
habeant cognitione. Molli® tamen ducas a præterito,quasi lita tuuni (W TRT imy
napixov. Noftriin suus,vt diximus, hoc expreffere, fumpta occasione ab
Aeolensibus. nam quædam nominadedu et a communi pronuciatione inter posito
pprio elemento pronunciabant. Apybos alii ipfi A'PȚEIFO £. Igitur vt ab eo quod
eft vetes, dicitur vorcios, quiAuftrivim habet: fic ab cog est,Actio dicetur A
et iuus, quiagendihabeatpo testatem. Exempla sunt multa: Internecium bel lum
vtrunque bellatorem necat. Fugitiuus ser uus, qui fugit, quoniam fuapte natura
ad id pro pensus fuit: Genitiuamembra, apud Quidium, G' zfurntixa. Tempestiuus
quoque,non, vt dixe re, significauitoccultiorem actionem:sed fane fu
augsmanjitis.qui tempore temperaret. At enimuero passi Boilers Winesquum qua
ratione diet um fuit? Terminatio a et io has un talles qui mal nem,pafsionem
notat significatio. Græcos male Hrovat secuti suntqui ad Innuov,potius
zaIntov.nam pas fiuum eritid, quod faciat aliquid pati:hocautem fuerit potius
actiuum. a ettio enimetpaffio quum vnum tantum fit, sed differat ratione: vt
vulne ratio a ettio fit Achillis, et paffio Telephi: pafsiuu et actiuum idem
erit,quoniam et fignificatio est eiufdem huis ciusdem rei, et modus idem: Nam
et terminatio in luus, significat actionem, et ipsa passio ab a et i one non
distinguitur re ipfa: igitur significabit rem ipsam in agente. verum Grammatici
sero fapientiam cum vocabulorum vsu coniunxere. Quævero significant passionem,
in llis exeunt, 1 ks præeunte secundum verbi naturam consonante: umie vt,
Habilis, Facilis; Agilis, Plicatilis: in quibus ele mentum verbianteit:Habeo,
Facio, Ago, Plico. Quædam autem a futurisducta sunt:vt,Amabin lis: et a
fupinis:Pensilis,Flexilis, non fine rationes aptitudinem enim significarunt,
quænon est ne cesse vt in a ettum producatur. Acrecentiores au dacter nimis iam
actus significationem attribue re, idq; frivolis faneargumentis.
Fictile,inquiut, Vas quod eftiam fictum.coctiles lateres,qui iam ecoctiatque
alia multa eiusdem modi. Auxere er rorem pertinacia: Navis, aiunt, Agrippinæ
folu tilis,quia non beneeratconfuta, sed soluta. hoc autem ridiculum eft.fcimus
enim etfatis nautaru continuisse: et diu cursum vsquein altum tenuis se: fed
quia lolvi poterat, folutilis diet a fuit. Sic Versatilis scena, quæ verfari
potestmachinis,qua lis illa Marcelli fuit: quod si est Versatilis quia
versatur: quum nơn versabitur, versatilis non e rit. Sed Aristotelesin nono
Metaphysices dispu Cat hoc adversus Euclidæ sectatores,quos ibiMe garicos
vocat: ij fic profitebantur, nonposse nos moveri nisi quum movemur. Verum de iis
am $ pliusin Oratione de Endelechia pro M. Tullio. Quaitem ratione facient, vt
vpupæcrista ipfis fa Veat? neq; enim semper plicataeft, sed quia ali 21 quando
poftquam fuerit ere ettasplicaripotest.Fi Etile autē,atquealia eiusmodi, fi
talia funt,nonne talia fieripotuere?Omne.n.quod est, ab eo g vere est, factuin
fuit:Omne quod est,præter Deum,ab aliquo fa et um fuit:omneq fa et um est, ab
aliquo fieri potuit. Coctileslateres dicuntur,quia crudi neousfic primum
suntappellati, quoniam coqui potue re. Sic Rafiles calathi, et Tapetes, et
alia:Lychni pensiles, antequam pendantur:potestatem enim pristinam fignificat:
fic Vva, Balnea, Horti,quo niam in superiora eorum vfus transferri potuit.
Flexiles rami,lenti:quia possuntfle et i.hæcvoxe tiam additamentum paffafuitin
formatione, Fle xibilis.Aurum,autęs ductile,quodex massa in la umellas duci
potest. Selfileslactucæ,quarum natu ra est ad fedendum poftquam creverint: vbi
ab soluta significatio eft; non transitiva ad paffionē, quasi quas sedere cogat
natura.Ansatortilis, quæ inter fabricandum ex directa torta facta est. "A.
pertile latus,quod quiuit aperiri. Altiles gallinæ; quæ poffuntet ali, etnon
ali. Horum igitur ratio shup duplex:namque poteftas hæc, aut a naturaest, ve
flexilis iuncus: aut ab arte, vt coctiles lateres: er gonaturalis illa vis
nunquam deficit: nami ctiam quum flexisuntiuaci;retinent nihilominus pri ftinam
flectendi facultatem: coniungitur enim a et us cum potentia, ettales sunt,quia
poffunt ef fe. Huiusrei ratio est,quia ab effentiæ principiis fuit
potestasilla. Scire potest infans Musica. Ad ultus scit nunquis dicettunc
amififfe soiendipo • teftatem?Quæ autem ab arte proficiscuntur,non fic fe
habent:neque enim codi lateres poffunt coqui: qñ co et io accidensest,
extrinsecus adue niens, non a primordiis laterum. Sed hæc qarte fierent fecuta
sunt rationem eorum qfuerent a patura. Sic.n.consultiusfietą garecentiorib.fa.
- et um est,vt qa lateres coqui nequirent, idemque in ipsis etcoctum etco et
ile effe videretur:iccirco flexilem ramum eundem putarent et flexum: Et
fissileroburidem cum fiffo. Nam quu Plinius in quit, Alia fiffilia,alia
celeriora frangi, ğ findi:no neintellexit,aptiora,quorumquenatura præuer
teretur citius fractione, q fiffione? Sic etiã Theo. phrastus,vndeille guisa'y
Frasa,Ipausa,quæipfeac ceperat a præceptore diuino fuo, vbiloquitur de crustis
ac testis Aquatilium. et in 8.Metaphysices. Poetica licentia dictum est,
Penetrabile active:(1-7 ) cut Porrum fe et iuum,vulgus cotra paffiue.Hing
constat male reprehendi Boetium a curiofis re centioribus, qui Jencesıxov,
Kisibileinterpretatus, eft. fecit enim exemplo codem et analogia, qua Sefilis
lactuca dicitur, absolute. Quantitatem autem quædam simpliciter de- quanta
clarant,quædam non.Nam tempus,et locum submenuanla quantitate quum intelligamus:
Tempus fimpli- Gadone anom citer quædam fignificarunt:vt Bimus. at locum non
simpliciter,id estsub quantitate,fed fubindre com a apk Posen neque enim
Montanus,eum significat,qui mon- et Ettiva. tis inftar eft: fed qui montem
habitat. ficut In- midogopts teftinus loci habitum.Hæc multas cu aliis comu nes
habuere terminationessin Anus Sylvanus:cu Anul ius affea propri fuit,vt ex adie
et ivo fieret sub N ftantivum,Cælestis:Terrestris: addito elemento
ficutPalustris:nam Paludeltris, afperum eft, et for when fortasse barbarum.
Supra posuimus, Aquaticam, a qualitate non male: fequitur enim qualitas sub.
ftantiam, et loci rationem.Cognatio enim eftin ter locum et locatum. ac fane
ipsum hoc genus, to egetv, alij cum qualitate,alij cum relatione mi scuere: quidam
neque habitum fpeciem qualita tis a relatione: fed hæc sunt alterius operæ.
Habes and ctiam alia: Litoralis,Marinus,Maritimus, Pelagi us, Fluuialis,
Fluuiatilis; Aquatilis;Tartareus,Ae rius, et eiusmodi. Et a partibus terrarum,
in qui wfubus etiam id diverfum fuit: in Ensis,vt peregri num incolam,non
indigenam declararet: jane Martialis mavult librum suũHispaniêfem, quam
Hispanum:vt Romanus sit,quiin Hispaniam a nimi gratia diverterit. In
aliquibustamen Nati vum est:vt,Veronensis. longediversa ratione di etus est
Cato Vticenfis,quum Vticæ periit, non " est natus. Etampliorelimite, vt
Pratenfis. ficut Subcinericius panis, non ex cinere, sed sub cine re:adiuuatur
autem a præpositionc. Græca funt Tarchaniota, et Drotoniata. Prisci ita
constitue re, vtanimadverterent, quædam excedere nome "
loci:Creta,Cretensis: quædam non,fed alia equa re: Macedonia,Macedonicus:
quædam fupera woonri,Italia,Italus. Hæca regionibus. Aboppidis au temnegarunt.
Itaque a Venetia, Venetus:a Ve netiis, Venetianusmaluere. At Barbari quidam
nihil discriminis faciunt inter Venetiam, et Ve netias. verum vt illoruin
consilium placet, Venetiani enim a Venetis distinguendi sunt ficuti Patavini a
Venetianis: Veneti enim Patavini quoqrie funt: ita regulæ fervitus displi cet.
Idem enim ab oppidis quoqueeuenit: a Ro ma, Romanus: a Tiferno, Tifernas:a
Camerino, Camers: quare a Lauinio oppido, etLauina et Lauinia reette ducas.
nequeagrammaticis vtrum legendum sit apudVergilium, sed quemadmo. dum poeta
fcriptum reliquerit obseruandum, Proprium horum est paticoncisionem. Sarsinas,
quod fuerat Sarsınatis: et literas transferrc:vtä } Velitris, non
Velitrenus,fed Veliternus: quan quam demptam potius iudicarim, vt fueritVeli
trerinus, deinde vsu vox expolita sit. Exhis col ligitur non esse verum quod aiunt,in
Ensis ea ef se, quæ a Græcis oix aquatixa vocantur: namety, iam
suntinindigenarum, Coloniensis,Lugdy nensis. denique pratensis, Tempus autem
etTeporis partes, fic Extem- thoma poraneus, nam Tempestiuus,vt diximus,potius
omny temporis habitum significat. ficut Intempeftus, upil quod concisum
tempeftiui. Hora, habetHora rium,quum diei partem fignificat: atGræciqua
ternasanni partes sic appellarunt. vnde Latini Hornum, quod huiusanni effet,nequcinalienas
trasıfset wpusanni sequentis. Diurnus,a die:No. aurnus a
nocte:Vespertinus,Matuținus,penulti ma producta.itaque etiam Diutinus et
Serotinus pronunciandu eft,cotra quam prodidere. A Co ticinio, et Diluculoet
Crepusculo, no suntdedu et ta, fed Aduerbiorum forma vtuntur. Perdius, et
Pernox cöpofitione adiuta sunt,quominuscoge rentur in communem terminatione:
ficut igeue por animal dietum ab Aristotele. AMense vulga ris
voxMenftruus,durafare:itaque emolliuitilla Rj. Cicero ; et Mens urnu fecit. Annuus
no solum an ni habitum significauit,vt reditum statum indi caret:veluti
quudicimus, Annua sacra: fed etiam totu tempus idque vnicum:vtapud Iureconsul
tos, Annua; Bima, Trimadie, Anniculus ætatem subtempore,ficutQuadragenarius,
etciusmodi. mamme Discretam autem quantitatem fignificant his terminationibus,
Centenarius, Binarius, Terna rius, quæ etiam fub exerreduximus:neque enim Som solum
numerum, fed etiam habitum ponderis, aut ætatisaut, ordinis connotat, resenim
valde sunt complicatæ:ncquenisi a philosophis digno sci plane possunt,ficut
Bini, Quaterni, eteiusmo di:quæiccirco carent numero lingulari, quia plu
racomprehenfa ad totidem referunt: sed licentia poetica pleraquetorfit. Relatinorumfpecies
recenfentur. yawan R ne, enim Elatiuum fignificat vt diximus, aut Aqua
Locum,vtfalso lcripfere: fedRelationem in loco. Aut Inæqualitatem: hîc
suntipecies tres, Poffel fiuum,Coparatiuum, et Superlatiuum.Deminu tiuum autem
comparatiui species eft: dequibus omnibus iam cdicendum. prorsun Den funt enim
Po hleffiua quæ id denomi Enominatiuorum species censentur Poffel grice unt,cuius
funt:vt,Enfis Casarianus:Ac quzfitu quidem alias a nobis eft, quamnam ad
cauffam iwia prion reducentur: nam Cæfar enfis sui nequemateria est, nequc
efficiens, neque forma: videtur igitur juv. potius effe finis. Sic Pompeianus
ager, Seianus equus, in vsumPompej, etSeij. Sic Olympij ludi in honorem Iouis
eo cognomento: fic Circen ses,et Megalenses ad Pofteffiua redigendisunt:fic
Florales, et Robigales et Saturnales primum fuc re, fiue Dies, fiue Ludi, fiue
Vacationes. deinde tenuit consuetudo,vt potius Robigalia, et Satur nalia
dicerentur, propterea quod honeftiorcco filio Sacra,quam Dies intelligerentur.
Quzsiui mus illud quoquc, An amateria: vt,cretaceus: a shorti forma:vt,ftatua
Herculea:ab efficiente: vt, Venuscm art. Appellæa: ducerentur. Et non videtur:
fed fim. pliciter Denominatiua funt: ac quanquamvide tur quædam relatio, tamen
non correspondent. Neque enim Creta Cretacei eft,fed parstorius. Haud enim fere
inuenias præter Deum, quod non aliquo modo referatur. Omniaenim faltem abillo
dependemus:Solus enim vere eft. Differunt autem a Patronymicis Poffeffiua:
94.c. primum quod Patronymica fixa dicuntur, hæc pohorito mobilia:illa
patrum,aut auorum,automoinoge, neris habent fignificationem:hæc cuiufuis rei no
tæ funt: illa a propriis,hæc a communibus. Ex quibus colligi possunt rationes,
et cauffæ repo nendarum specierum, quæ funt a veteribus pro ditz. Neque enim
aut Cardiacus, aut Mathematicus, aut ciusmodi, funt Possessiva, vt putarunt,
sed denominaziwa: sicut et alia quæ funt fupra enmoi declarata. Comparatiuorum
superlatiuorumg, natu, ra, et caulja, da ufus. St hoc receptum e scientiis tain
quæ Magnitudines, quam quæ Naturam contemplantur: e nihilo nihil ficri. Ita e
rebus, quæ carēt cor pore coniun et is,nuquam quicqua corporis fieri, Nam ne coniungiquidem
poffunt, Coniuncio enim extremorum, extrema autem corporum, Quere a incrementa
fiutex Quantitate, et omne Quantum divisibile est in semper divisibilia, incrementa
quoque ipsa diuidentur: igitur quæ sifignificarunt quantitatē, primo receperuntmodu
tum incrementi, tum diuisionis. horum imitatio neitemea, quæ indicarent Qualitatem:
propter ea quod intendiac remitti poflet. Iccirco De nominatiuorum, quæ
referuntur, duæ fuerespe mihi cies conftitutæ, Comparatiua,et Superlatiua,quę
QuantitatisQualitatifve, dicerent incremetum: etDenominatiua,
quxincrementidicerent cer tam ablationem. Oecurrunt autê primoloco deminutiua: lirei
naturam fpectes. pofito enim nomine Iustitix: fiquid adiungatur accessionis:
perpropiores gra 'dus ascendemus ad excessum: Verum quia non suat specie
diuerfa a coparativo, Ted modulo tan tum quodam, atquciccirco posterius
excogitata posteriore loco tractanda iudicauimus. Etenim fi dicas Meliusculum
effe Triticum Siligine, et iam Melius, poffis dicere. Comparatiuum autem
etSuperlatiuum fimulftatuemus, haud enim ab Gmili funt natura: Nequcenim
distant nifi quate Ono 1 nus pars a toto.vt quemadmodumDeminutivu modus sit comparativi,
ita coparativum Super latiui: vt qui sit doctissimus, etiam doctior. An vero
etiam possit dici Doettiusculus? Et videtur. Amated Toto enimpartem contineri
verum eft. fi enim qui lit do et ifsimus, etiam doctus effe dicitur: et iam
doctior:quare non etiam doctiusculus,quod * inter docum et do et iorem
intercipitur? Verum res aliter fefe habet. Deminutiuum enim non fomnono
lumpartem notat, verum etiam eicertospræscri-1} bit limites. Nequevero solo hoc
differunt: fed et alia caussa subest. Nam superlatiuum etiam abse }, lute poni
potest:vt, Cafar fuitfortiffimus.Signi ficat enim adeptum fortitudine, omnes eiusnu
meros absoluifsc. Ar fi dicas, Doctiorem,neceffa rioquempia, quicu coparetur,
autponas,aütin Je * a he or lacus * telligas.Prius autem cöparatiuum inuentum
eft. kogoofmus Eft igitur Comparatiuum species diet ionis, Camper exceffum
significans ad alterum relatum. Dicom autem quantumcunque, et qualemcunque ex
ceffum:non, vtdixere,mediocrem ; neque dico speciem nominis,utnomen eft:fed vt
nomen est6ans species dietionis. NametParticipium et Præpo sitio etAduerbium
comparantur. Hi duo erro res veterum fuere: quorum alterum moxexplica. bimus.
quiverocontaminauit definitionem, fic conftat:Omnem exceffum totumq;etiam a
comasign.one. paratiuo significari,non autem mediocrem. Prier celles mum,
fallumestmediocrem effe. poteft enim fal-, tem citra summum,sed proximecofiftere:
vt do ettior tantu fit,cuiillud tantum desit, quod fit do et iffimus. Deinde
hoc quoque falfum est.Nam 2 R iij. qui qui fit do ettiffimus, ide etiam do et
ior dici poteft. vt Nigidius aut Varro,li fitdo ettiss. Romanorum omniu,
nonnedoctiorcæteris Romanis effe po terit? Quare Coparatiuum a Superlatiuo non
di Itat specic,vtdiximus: sedestaut Gicut pars in to Pro,Giuc ad totum: aut
idem cum ipso in re, diuer sam autem in modo: relatione ipsa scilicet. Igitur
fi eius naturam acrius contemplemur, haud fane noriurpro renomen inditum
deprehendemus: ncque in your enim satis ipsum diciCoparatiuum: multa enim funt
nomina Comparatiua, quippenotæ Cum parationis: multa Aduerbia: vt,Similis,
Disfimi lis,Propinquus,Qualis, Quantus,Velut,sicutet alia eiusmodi. Neque vero
omnis Comparatio exceflum significat: quarcab hac differentiapo. tius nomen
consequi parfuit, quam a communi seyin est cummultis naturailla. Itaque
commodiusumaga Jepanon, quam quyx stixovappellari potuit. Ne tuy queenim
superlatiuam recte a Græcis umeeJeri Laith ar di et um fuit, Nanque Touti non
significat rdõrov, fed ipsum habet suos gradus: sed consul tius orogetskov, aut
cxpo Jetixo.Latiniautem hoc etiam amplius crrarunt,quineque præpositio nem
emendarunt, et verbum Feroinmiscue runt, quod motum significat Græci fapientius
constantem qualitatem aut quantitatem per ver bum nibvert ita ctiam constat,
minus prudenter finixov dictum nomen vnde hæc fiant, vt Iu itus:nam ctiam
Iuftior, tugmor: ftatuit enim lufti tiam. Cuius rei fignum est, quod etiam
superla tiuum di et um eft, ni devou umrig mod Jetixov.præter ca quiluftuseft,
potest elle lastiffimus. Omnem enim wak Tic CHE 4 1 ITA enim Iuftitiæ habitum
habet. Itaque a beisov po -u tius dici debuit Indefinitum. neque enim decla rat
graduum præscriptionem, Comparatiuum autem, wieJetixav superatiuum.
superlatiuum autem, airgo fetixor a Græcis, a nobis aliquo AQ mine, quod
vltimum exceffum indicaret. Ex his definitionibus videmus, veceres nore ste
dixisse, Cöparativum significare pofitiuum, cumMagis. Primum peffimelocuti
sunt. Nequem.Roy enim Denominatiuum fignificatnomen, vnde: ducitur, sed rem
aliomodo: fic Comparatiuum rem, non nomen significat. Deinde,Magis, esta
Comparatiuum: quareidem refolueretur in sei psum,atqueelset resolutio
infinita.In quod enim refolueretur ipfum Magis? vbi fifteret resolutio nem?
Neque vero prudenter negarunt, Magis namate effe coparatiuum. NamMagnus
fecit,Magnior mangeung Magnius et Magius, ac tandem Maius. Aduer. biumautem
volueruntvariare,retentalitera pri stina, ac fecerc, Magis. At quod argutant,
non differre Aduerbium a neutro in aliis: fatemur. » Quodaddunt, nein hoc
quidem esse faciendum: ridemus. Libenter enim in aliis item feciffent, f
quiuissent. Fecere, vbi potuere, vsigue sunt et li bertate, et commoditate.
Errarur quoquein Su perlatiuo, in cius intelle et u inesse Multum, auteng
Valde. Nam multum magnusest, cumquima ior, quam qui maximus. AtValde, quideft,
nifi falling Valide? Igitur Validiffimus erit valide vali- posten dus.Bisigitur
validus. At Superlatiuum ter vali-'pro for dum potius fignificat. Id quod Galli
ncq; temeres, neque imprudenter in patriam linguam recepta TI Title ch eri des
17 oli pe mit Riiij ctiam nunc retinent. Hæc igitur ipsorum nomi na
atqueNaturæ: nunc caultas,ac tandem Affe ettus videamus. mafm. Ergo materiam a
Græcis mutuati sunt Lati niin Comparatiuis, imitatisonum sub r, licera:
ououtrgos,Sapientior: et in Aduerbioadhuc propius, sapienter, superlatiui autem
terminatione græcam repudiarunt, propterea quod conue niebat cumpaffiuo
participio, Nam vt a ocoas's CWTOC TOs; fic ab eo quod est Incitus, deduxif
sent, factum esset fane incitatus.Itaque alius fle xus placitus eft. Geminarunt
autemlibilum fic, Incitissimus: iccirco quia etiam Græci produxe re mutatam
vocalem, quæ esset breuis postbre uem, vt fuperiore in exemplo patet. Tractus e
nim vocis longioris id exigere videbatur. Quare codemexemplo etiam aliam
terminationemco ftituere,Vberrimus:tanto facilius, quod iam alte ram literam ex
geminatis ibi inueniebant. Atin tertia terminatione,quare recentiores vnica
tan? simtum liquida pronüciarunt,lic, Similimus? quum tamen proprium eius
fuerit geminari obfoni le nitatem, et producatur apud poetas semper, et in
antiquis exemplaribus omnibus ita scriptum çit et fublit, tum analogi, tum
analogiæ cauffa, quare lit geminanda. Communis autem termi. nationis caussa
etiam a Græcis quandam habuit originem: ngoQocov enim eftaltile, quod scilicet
naðum sit naturam, vt alatur. Naturam igitur cam quum plene poffideret, mutauit
fimilemlo zoubt num aliis quæ summum illud a depta effent. Fiut forro igitura
nominibus incrementum luscipientibus. Ha? Qua el 2.0 CE 2u chi HIS
Quare a significantibus fubftantiam non fient: nam aw to CTO etIpfisfimus, mera
licentia Poetie: ca fuit. Natione vero indicantia ita demu exorie tur,fi non
ftatum hominis, fed gentis oftendent mores: vt quia Pani perfidi
legemusPæniorem apud Plautum. aut etiam ab alio significato. Qua re et,
Neronior,nö a Neronis fubftantia, fed a fæ uitia comparabitur ad fignificadum.
Confeffum etiam ab omnibus est, Comparatiua duci ex ad verbiis quibusdam: vt,
Dodus. Nec deest ratio: verborum enim qualitatem fignificant Aducr bia.
Abcæteris autem partibusnegant. A partici piis non fiet, qui tranfeant in
nomina, nequea» Præpofitionibus,quiaamittant vim, qua casibus præponuntur. Nos
cum his aduersus veteres di cimus, a verbis non duci, Exempla enim falla mort
Deshomme sunt: Nam a verbo Potiri, eftridicule dedu et um Comparatiuum
Potioret, Superlatiuum Potiffi mum:neque enimsignificata valde cohærent.fed a
Potis,fiue Pote, fiunt. Parinscitia, quum Dete ro verbum ex sese aiunt gignere
Deterior: quip pe Deterior, paffiuam habet rationem significan di,vt quod fit
plus detritum, deterius sit. etvox vetufta fuit,Deter: sicuti,Dexter, Citer,
Exterja pud Catonem, et Statium:quæ nunc exoleuere. Contra hos autem cum
veteribus viciffim fentia mus, A participisduci:Giquidem non omnia par A partir
ticipia in nomen tranfire poffe. nam Expugnare significat aettionem
fubtempore.Cuifi addasca fum nominis non verbi, amiffo tempore nomen fit,
retenta sola Participii terminatione: vt, Ex. pugnans yrbium,sicut
Expugnatoryrbium,nul R. mi 12 Ar 1 UK ei 1 gui apoirs F IvL. Cas. SCAL.
IV. lum tempus designat. At Participia pafsiuaquo *modo nominum naturam
asciscant:neque enim fimili ratione casus nominis apponipoteft: itaq;
Expugnatum, semper præteritum indicabit. Et Honoratiorem atque Honoratissimum,
nunqua de aliotempore, quam de præterito pronunties. Immo vero quibusdam horum
nominum ctiam casus verbiadditur: vt,Expugnatus a Cæfare:ita etiam Expugnabilis
a Cæfare: tantum abeft, vt Participiis ipfis derogari id ius poffit. Sic locu.
tus eftM.Tullius ad Cornificium: Cæteris, in quit, omnibus rebus
habeascosamecommenda " tiffimos: id eft, qui maximea me commenden boyme
sur. A Præpositionibus quoque deriuari, mul tus exemplis conuincuntur, in
quibusmanetvis Præpofitionis casum exigencis: vtapud Liuium in primo: Duo
corpora propius Albam. Neque ac fine ratione: Interuallum enim in poteft: Cuius
interualli conditionem ipfa Pra positio declarabat. Ex quibus,vt
diximus,acutius contemplanticonstat: Comparationem essedif ferentiam, quagenus
sub diet ioneconstitutum compleet itur non folum Nomen, sed etiam Ad uerbium,
et Præpositionem, et Participium, quæ inter fedifferunt specie. Idemque de
Superlatiuo intelligendum. Affe et usautem corum vsu cotinentur,verum non fine
controuersia. Cum enim ncget nemo casum Sextum debericomparatiuo, Secundum
Superlatiuo, etpluralem semper numerum: Du em Jochorbitatum cst, An pluralis
casus Secundus Compa: patumivaziuo apponi poffet. Quarc non defuêre, qui Com
partes fecari 3 Es, AC Comparatiuum inter duos tantum, cum Secun do
cafu ponipofse contenderent: idqueHoratii exemplo, quidixit: O maior
iuuenum.Sextum au tem inter plures duobus diuerfi gencris: vt Cx far fortiorGallis.Nosvero
sic fentimus:Compa se ratiuum cum semper aliquo modo referatur,non semper tamea
ad fequentem referri calum: fed ad eum qui subintelligitur. Igitur fi dicas, o
maior iuuenum, dire etta orationcad duos Piso nes, non redditur casus ille
fecundus Compara tiuo. Neque enim fieri poteft, vt alter Pisomaior sit, quam
Gnt iuuenes: fed refertur ad fratrem alterum fic, alter iuuenum, quialteromaior
es. Sic etiam dicimus explicatius: Elephantorum Indici maiores Afris:etiam fi
Afris, fubticeatur, constet oratio. Exponitur autem ad hunc mo. dum:
Elephantorum alii Indici, aliiAfri:quæ* rum Indici maiores Afris. Sicut ergo
cafusille Quorum, non eft Comparatiui, sed Distributio-4, nis: ita erit in
exemplo quoque fuperiore. Ex hac natura constat ratio, quare poni qucat cum
præpositionibus Inter, et ;Ante: vt Inter alios, dodior. Ac sane quum in
comparatiuoduofiat, Relatio,et Excessus:præpofitio Ante,non abhor reat ab cius
natura. Altera vero quæ eft, later, languidiorem operam præftat: nisi enim mul.
ta luppleantur, non exprimit vim exceffus,fed potius æqualitatem: vt,
Cicerointerciues fuos do et ior: potius enim tendit ad Naturam abfolu ti, quam
comparatiui: nisi subintelligas distribu tionem ad fingularia, quemadmodum in
Se cundo calu exemplorum, qux fupra diximus. Guin's 21 20 file HT ni CO cre 264
Ivl. IV. و suplalincuius Secundi cafus natura partitionem item di
anstpantsheitin constructione Superlatiuorum: quæ fuerit cauffa, vtsemperinter
congeneres fiat significa tio. Quæ vero patiuntur, quæquedistribuuntur, eiufdem
generiseffe neceffe eft: quemadmodum fi dicas: Cæsar clementissimusRomanorum:
in telligitur Cæsar vnus e Romanis, qui aliis cle mentior fit, quoad fieri
poteft. Quare videmus eorum,, porn siccum Superlatiuoponipolle. Si
enimdicatur,in quiunt, Cæsar do et isfimus omnium: Cæsar non excladitur ab ea
vniuerfitate,quin vnus omnium fit:igitur fieret, vt fe quoque efter doctior.
Atque hi falli sunt:cum non intelligerentSecundiillius cafus partitionem.Idem
nanque eft, Do et tiffimus hominum:et, Do ettiffimus homo. Comparatiuu Wero cum
Sexto casu ne fic ftatuas,quemadmo dum poctæ tum Græci, tum Latini ausi sunt:
Cun et is doctior. hic enim fit relatio do et rinæad cun et os: non autem fola
partitio fine compara tionc. Itaque vocem excludentem addendum est, cuius vires
comparata excipiatur. Id quod fecit doctissimus poeta: -Ante alios immanior
omnes. addidit enim Alios, nesub'voce Omnes, Pygmalion quoq;comprehenderetur.
quãquam idem alibisubticuit,cum fcripsit: Sed cun et is al tioribat Anchises.
Præpofitiones igitur ipfæ at tulerunt vim partitionis,non folum Ante, et in -
ter,sed etiamEx: vtapud Liuium primo: Sextus filius eius, quiminorex tribus
erat.non enim po tuitdici, Minor tribus. Tres enim tantum erant: ipfe enim
secum compararetur: effetque feipso. minor. IT IL 19 Ulo minor, Illud etiam
aduersus veterum fententiamgoo eft animaduertendum: Siad secundum illum ca
nefna fum referatur Superlatiuum: aliam quoque ab iis, quas supra
posuimus,cauffam esse,propter quam illi fuperlatiuum maleinterpretati
suntperMul tum et Valde: neutrun cnim horum aduerbioru refertur. Poftremo id
quoquefalso eos prodidif se constatGræcos, arrogantia quadam commifif- fotbal
fe, vt non niliadidem genus Superlatiuum refca he latest ratur, quoniain præ se
vnis, cæteros omnesbarba ros appellassent.Atenimuero in suatantum gen teid
obieruaffent: nunc vero videmusetiam in ter Barbaros legis rigorem tenere. Sed
in cauffa, vt diximus fuit, Partitio acDistributio. Itaque hoc loco, vox hæc
Genus non solum gentem aut nationem indicauit: sed etiam diffudit significa tum
ad aliamulta:putamores,artes, et eiusmodi. Dicam enim, Epeum Tolertiffimum
fabrorum. hu Sicin primo de Oratore M. Tullius, de Craffo, et 13 Scæuola;
alterum parcorum elegantiffimum, al terum elegantium parcissimum. Neque enim ad
Due diuersa genera relatum est: in vtroque enim erat elegantia cum parcitate.At
Martialis in duode 121 cimo,multo effufius: Pones, credemihi bonus.quidergo? Vt
verum loquar, optimusmalorum. Inter " as bonos enim et malos nullum
commercium eft, contraria nanquesunt: sed suo more lusit. Neil lud quidem reće
prodidere,Comparatiuum po- comeframtiden ni aliquando absolute: semper enim
habet ali o quid, saltemoccultæ, relationis. Sic seniorem A celtem dixit Poeta:
aut quam alii, aut quam fue. M WW ! LOG Sert rat, aby mirat, aut quam
videretur: tantum abcft, vtminus Ignificent, contra quam scripserint: exemplum
enim Vergilii, Tristior,deVenere, fignificat cam plus quam tristem. declaratur
id tum lacrymis, tum dolore qui exprimitur in conqueftione. Multo vero minus
significabunt contrarium:re latio enim est inter participantia igitur: Mare
Ponticum qui dicunt effedulciusceceris:non in telligendam proponutamaritudinem,
sed dulce dinem miftam in omni mari, in Pontico autem maiorefluuiorum
incremento, neque enim ma re extremæamaritudinisest: igitur contrarii,hoc eft
dulcis admiftione remiffum. Quod autem in Sarahithe mari firaqua dulcis,in
quarto historiarum decla. ratum eft.και πτιμω τρέφεσθαι τεςιχθυς. Sic etiam
Theophrastussenfit, et verum est.Eodem modo locutus est Philosophusin codem
quarto: nati προνο επτο οξυ των πυθών. Nii enim το οξυ ha beretlatitudinem, non
dixisset WAKTU TEQOY, Et idem neuxonege dixit, quæ effent minusnigra, colores
enim inter fe mutuo congressu diluunt pitorem. Etin o et auo comparauit ourgov,
cum aniru. Lombate a Hisitaconstitutis, intelligemus cuenire poffe sobysi valvt
Comparatiuo Superlatiuum excedatur:non sua natura quidem, fed ob fortuitas
rationes: quum enim Cæfar vnus e Gallis non fit, non dicara Cæsarem Gallorum
fortiffimum. Igitur si non omnes numeros fortitudinis expleuerit, nihinter
Romanos: fic dicam. CæfarRomano rum fortiffimus fuit: Maximius autem fortior.
Fit enim hoc,non natura Comparatiui, sedquia additur
Natio.itaqueliquisapponatgenus, qua professio fiuears, fiue scientia comprehendatur,
non poterit abvllo excedi Comparatiuo: veluti quum dicam, Bellatorum omnium
fortiffimum Maximium. Huius rei cauffa eft in Radicibus philofophiæ. Siquidem
primum perfeet umque moi duplex eft: quippe aut vere,et
quodaiuntapuwosoaplicate vt Deus:aut in genere, vt circulus: eft enim suo e
tantum in genere figurarumperfe ettiffimus: ic circo extra genus fuum
altericomparatus inuc nietur inferior. Atprofessio est affectusgeneri cus,
comple et ens variaaccidentia,velgentium, vel nationum: itaque comparari porro
non po terit. Nam Bellator eft affectus hominis, nc quecoercetur potius
limitibus Romanis, quam Germanis, ac proptereatota fummam exhaufit. Quoniam
vero, vt dicebamus,hi tractus incre mentorum gradus habent suos: iccirco ctiam
multos Longue's notas excogitarunt, quibusvel Comparatiuum, vel etiam
Superlatiuum ipfum augeretur:vt, Longe, et Multo. Nam etli Superlatiui
significa tus summus est, non tamen in pundo versa tur. Vt etiam hinc
appareatleuiffimapugna Grammaticorum, qui ex poeta litigant,anpo tuerit ab eo
dici, Diomedes Danaûm fortiffi-,, mus: quoniam Achilles fuerit fortissimus. Nam
ctiam Aiax fuit fortiffimus: etiam alii effe potuere. Quare illud quoque a
veteribus omis lum fanciamus: non folum in diuersis generibus, sed in eodem
quoque duo Superlatiua pofle ita comparari, vt alterum reda ettum in Compara
tiuum fuperet: fic, Fortiffimus M. Manlius etfor EMI > Si opy ire fak et
fortiffimus Sicinius Dentatus, et fortissimus Scæua Centurio C. Cæsaris: at
Sicinius vtroque fortior. Vtrum vero e reipta ita ortum fitan v. 20fu
occupatum, quærere operæ pretium eft. Nam fi fortissimus est, qui omnem ambitum
explevit e fortitudinis; multi effe poterunt fortissimi, sed nemoalio fortior.
Quare cõsuetudinepotius,at que opinione fa et um eft,vtita loquerentur:neq;
enim statim erat omnibusnominibusfortis, qui fortissimus creditus est. Ergo
alterum cum ani maduertissent meliorem, non omisso priore iudi cio,
coparationem addidere. Nam sane aut prior non erat fortissimus, aut fecundus
non erit for Chung tior. Nonsolum autem gradusipsi conferantur, vt doctior, et
multo doctior: fortissimus, et longe fortissimus: sed etiam diuerfa significata
inter fe: poffum enim esse fortis, et non tam doctus:ergo cro fortior,quam
doetior. Interdum igitur exx quo ponuntur perinterrogationem: interdū no exæquo
per affirmationem: nam Interrogatio dubitat: itaque ex æquo proponit
iudicandum, non ftatuit: affirmatio autem non quit duo Com de web vooraf
sparatiua inter fe collata æqualia facerePrimo. modo locutus est Cicero in
secunda Philippica: Impuriorne, qui in senatý:animprobior, qui in Dolabellam,
et cætera. Alio modo omnesloquu tur, Cæfar clementior,quam iustior. Nam quod
addunt Magis fic: Clementior magis, quam iu Atior: Qullum autorem habent, quem
adducant, In hunc enim modum foluitur oratio, Clemens estet iuftus eft: fed
Clementia est maior quam Iustitia: Iustitia non eft maior, quam Clementia. At
met 2JUK curt 18 2: m 04 Kic At Comparativum si vtaiunt,significat Positivū,
cum magis resolvatur Comparativum in eorum oratione, fient fane ridiculi:
CæsarClemensma gis est,quamiustus. Nam quod poetæ dicunt,Ma gis,atque
magis:idfit per avadianworr: sicut, E tiam atque etiam. hicautem hocnon
quærimus. At non addidit Livius in libro duodetricefi mo: Vt propiusfastidium
eius fim, quam desi derium. Quoniam vero vsus etaffe et us reru, substan tiam
earum naturamque demonstrant, manife -wwgegebenen sto colligimus, Magisesse
Comparativum, çon traquam, vt diximus, sint arbitrati. Id enim ex o rationisvsu
patet, quum dico: Hoc volo magis, quam illud. Eft enim idem modus comparatio
nis, qui in Philippicis apud M. Tullium: Hocci tius, quam hoc. et quo vulgo
vtimur,Hoc potius, quam hoc. Ex quo vsu illud quoque a veteribus, tanquam
peccatum animadvertamus: quinega- ' come rint, Complures,esse comparativum:
dicitenim perangnya Terentiusin Heautontimorumeno: Nemome liorem agrum habet:
nemo fervos complures.Et ratio etiam iubet:compofitum enim eftapræpo fitione,et
Plus. Quodfi Compluria dixere prisci. contra Comparativorum analogiam:
flexionem novaminvexerint potius, quam vocis naturam depravarint. Proprium
autem eft Comparativo rum, pati vt Adverbia sonu mutentneutrorumon Maiusenim,
vtdiximus,fa ettum eft Magis. Inter dum etiam vtdeficianturpositiva,etaliunde
pe nitusmutuentur, tam in Adverbiis, quamin no minibus: vt,Parum yiriu,Minusaudaciæ:
Parum Si A, WITH 06 ol
Paul ! mo 21 cen 270 Iut. CÆs: Scat. IV. census, Minorepudicitia. Item quomodo
aNo. minibus Adverbia fiunt,etcorum affectus com << parandi: ita e
contrario ab Adverbiis, Nomina superlativa:vtapud Catonem Nepotem, Sæpissi «
mam discordiam. Etficuti quæ a Præpofitionib. ducuntur casus servant suos:vt
Proximepontem: ita etiam quæaNominibus,corum Nominu ca sus admittunt:vt, Moræ
patiens,More patientissi mus:Similis Neronis,Similimus Neronis. Proprium
eftautemSuperlatiuoru, fixa fieri:vt, Pro. ximus, pro cognato: Erapud Liviū
libro primo: Proindigniffimo habuerant fe patrio regno tuto risfraude pulsos.
Etin fecundo: Necambigitur, quin Brutus, qui tantu gloriæ Superbo rege cxa eto
meruit.pessimo publico fa et urus fuerit:Iccir co etiam comparationem
fuscipient: vt apud Vl it has Para pianum,Proximior. Sicutautem sunt compara
tiua fine superlatiuis,vt Anterior:ita e contrario apud Plautum,a
Pene,Penisfime. Privatim autem u proprium est huius comparatiui,Prior,etiam po
ni pro Primo:vt in Titulo ;de Remnificari: et apud Varronem,cuius verba
refertGelliushæc, Quo ties magistratus pluresessent Roma, qs prior ef set. Sed
ita accipiendum eft, vt tota lummain duo dividatur.Primus enim vnus est, qui
præit: cæteri quafi vnus,qui przitur. Malim tamen abstinere. de, Potissimum,
etiam nonnihil obseruauimus. Armm. Restant Deminutiva, quæ cognofcere facile
eft: comparatiua enim fequuntur, vt pars totum Att. Deficiunt tamen in plaribus
nominibus, veluti in eo quod mododicebamus:a, Prior, enim non
duciturDeminutiuu:neq; ab aliis eiufmodi.Hæceft MODE EX est eorum forma et
origo. Quodautem pertinet ad cauffam materialem, non inutilisquæstio eft: Quare
a neutris potiffimum orta fint, vt non po tius Doctiorculus, qua Doettiusculus,
haud fane patet ratio: nisi ab Adverbiis primum ducta in on
telligamus.Fortiuscule fecit,vtlitorigo vocis mi it - Jitaris CAP. CII. 100 ota
ok > 0 PPLE vilgiu ged Grille bud! TI Nominumaffectuscommunes. Affeet us
hi:generales aut,Affe et iones mul, tæ in ipfa accidentium mutatione. Mutatur
aute mail.com aliquid multismodis:fed ad duos reducuntur. Nã aut Substantiam
amittit, veluti quum e terra fit herbaaut Accidens. Idque fit autin Quanto,va
pie deeftaugmentum: aurin quali,gamoiwon Græ ci nominant, noftri
Alterationem,voce novaqui il dem, fed elegantissima, etmaxime neceffaria, sut
interpretati:aut secundu locum,quidicitur Mo - ** tus.Ergo sicevenit ei,q
mutatur.Autipfum fit 2 non erat:cum mutatur substantia: aut in ipfo fit, gnon
erat,incremento,et ano:woriiautipsu fit, in quo non erat,scilicetin
loco.Suntetia mutatio nesin aliis generib.prædicamentorum.Quin etiã
immutaturaliqd non propterfuam, fed ob alterius rei mutatione.vt mortuo Catoni
vnico filio, de fat ipfc Pater effe. Etequusqad dextram Cæfariset est
constitutus, fi ad læuam transmoueatur: ipfe Cæfarqsinister equo erat,fit
dexter. Quib.igitur modis nominum mutetur accidentia videamus. Sij. Spes S, Jim odif Species quidemipfæ non mutantur, vt quæ pri
mitiva effet, fiat derivativa:sed alijatq; alijcom. paratæ, eo modo mutari
intelliguntur. Amator, derivativum ab Amo, eft. Primitivum autem eft ad
amatorium. ut Philippus Amyntæ filius, idem et Alexandri pater. Quoniam vero
Primum dici tur, aut quum anteit, ve vnitas: aut cum etfi non VL misen antcit,
tamen ne anteitur quidem:quippePrimo comes genitus etiam vnicus dici poteft
filius:iccirco rri mitiuum quoque fic intelligiqueathac ratione: non a quo
derivativum sit, fed quodipfum a nul lo:hocenim neceffe eft aliquando fuiffe,
vt ab a more nihil duceretur. Ita poftea mutavit specić, vt ex primitivo
absoluto relativum primitivum fieret.Etquemadmodum primitiva vera no mal
tantur, ita vt fiant derivativa: itane derivativa quidem vltima: ab his enim
nihil fit, ficut illa a nullo. CAP. CIII. Nominum Genera quomodo mutentur.
Omninum quoqueGenera mutantur adco vt privatim librossuperhac re veteres con 2fecerint.
Alterum argumentü eft ex iis, quæ Du bia, sive Incerta vocant: fic enim dictum
est, hic 3 ex.vel hæc Dies. Tertiumtestimoniumeftin qui bufdam,nam Plautus
collum masculino dixit. i. temlubar, Palumbem, atque alia diversis, quam
nosvtimurGeneribus esse aprifcis pronunciata. pafit etiam aliomodo, cum
attribuiturgenus ei,ad quodminus spectat:veluti quum Masculam Sap
phodiximus.Sicquum fæmina sola possit effep gnans: tamen Gravidum equum
Troianum, et Prrægnans louis cerebrum,et Fætum eiusdem fe. murdicimus.Sicin in
quinto historiarum de Ci cadis Aristoteles, is j'appeves oi Soutes cv alue Doti
ρο 5 τοις άνεση. θήλεις και οιεπρ2•.dixit enim θήλεις no Irjaetajo vt
significatum eller fæminæ,vocis aute modus Masculi, quoniam dicuntur oi se
lizes. Numerorummutatio. Vmeros mutat, vt apudHomerum Irelus Vonino 23 P:1 INCO
rallor: et ma 1163 TIVT dicuta Ttur30 eresa Hortensius primus Ceruicem dixit,
vtfupra fcri ptum est. Vascones etiam fua lingua Iecora di cunt, quod nos
Iecus: et Dorsa non dorsum:fi cuti Pulmones Latini. Figura mutatio. guram
mutari,ex ipsa Figurę definitionema tozu ang ta quum fiant,mutari
oportetneceffario.Compositor hat tum autem non vno modointelligimus: nam et fascem
dicimus e virgis compositum: sicuti An- sirina driam, etPerinthiam iisdem ferecompofitas
ora tionibus. Is modus loquendi est vulgatior: alter diac verior, cum dicimus
virgas essecompositas ad co dist ficiendos fasces: virgæ nanque suot simul
politæ. 18, que Sic Antenorem dixit doctissimus poeta cöpositu quiescețe:quia
quibuscum degeret, cius imperiū iis non effet durum. Primo igitur modo non fit
mutatioin figuris:nunquam enim quod simplex eft, fựt Compositum:nequeenim
Simplicis par S iij. qur! muncia luser hams Titel Mun tes nomina sunt. Sed
altero modo, ut “magnum” et “animum” dicemus composita in “magnanimo”, ita vt e
simplicibus fa etta fint Composita. Nam quanquam Magnanimum Compofitum
dicimus:tamen nonelt ira mutata vox vt priusip sa fuerit fimplex:atipsa
Simplicia,exSimplicibus mutata funt,vt fierent Compofita,id eft fimul po fira.
Vbi illud quoque veterum incuriæ afcribas, qui fimplex Compofito contrarium
fecere: nam *Simplex Multiplici aduerfatur:eft enim Simplex fineplica, vnde
Duplicatum dicimus prociden tis Turni poplitem. Hocautem,quodlaxe nimis compositum
appellamus, conftat ex iis, quæ squia lunt simul posita, Composita erunt:quia
ex multis non constant, erunt Simplicia. Nobis autem vtendum eft vocibus
acceptis ab antiqui tate. fapientis vero partes sunt, illam libi faltem
emendare C Persone mutatio. Persona ita mutatur,
vt facies mancat in pluri mis, visautem mutetur. Ut poeta “cano”, “canis”,
“canit”. Neque enim vera mutatio est, sfed communis terminatio transfertur,
atque accommoda. tur, non mutatur. At in quinto casu mutatur: aftringitur enim
legibus secundæ tantun. Cafus mutatio et ordinis. und Vm terminatione casuum
costituti fint Or menolar dines atque dispertiti, vt alia atque alia inflexion,
sive declinatio dicatur; altera inutato, al terum quoque mutari neceffe eft.
Mutabitur.n. a Cafu Declinatio, Cafus a Declinatione: fed ita vt ad cognitionem
nostram tantummodo fpe ettet hęcreciprocatio.scilicet cognofcemus quem
calumintelligere debcamus, li pposita fuerit Declinatio, Sic declinatio mutabit
cafum.Nam vere casus mutat Declinationem, non mutatur ab ea, Verum ne id quidem
semper: nam Fru et uis, 9 Jako fucrat,Fructus, fa ettum est: neque tamen
mutauit Declinationem: at Tumultus,quum fa et umfuit Tumulti, mutauit. Sic
Fames, Famis, nunc dici tur:olim quintæ fuisse, Famei,manifestum estex, Sexta
casu, Fame,cuius finalis syllabaproducitur,i Proprium autem eft Casuum etiam
alio mutari a la modo. Quemadmodum ambigui vitandi caussa, quum
aiuntFęci,diphthongum impofitam, quo differret a verbo Feci: eamqueinde
tatinomini communicatam, Fex, Fæcis. Omise a veteribus Affefliones. Vnt et aliæ
Affe et iones: neq; enim solum ra tione nominis deriuati; Primitiuum dicitur
nomen:sed etiam aliarum partium cauffa. ANo mine enim Nomen, Orbis,Orbicularis:
Verbum Sylla, Syllaturit:Aduerbium, Doctus, Docte: In tericeio, Infandus,
Infandum:Præpofitio, Circus, Circum: Coniunctio, Verus, Verum. Nominis sus loco
aliarum partium A caur S V ti $ iiij. 2 IIII. forma AA Caussa quoque
finalialium affectum nacta 24 คน funt Nomina:veluti
alias partes transfertur. Pro verbo enim poni tur, vt apu ! Plautum: Qux,
malum, tibi isihanc taetio est? Sic ex Thucydide Demosthenes fre quenter
loquitur. Pro Participio: Magnificus, pro magna faciens.Pro A
duerbio:Lucretius, Al peracerba tuens. Nam timida tuebatur,quippe incutiebat
pauorem: itaque eft pro acerbe. Pro Præpolītione:Virgil. Plena fecundum
flumina. Pro Coniunctione: Vero. Pro interiectione, a pud Catullu, Doctis, luppiter,
et laboriosis. Hanc veteres αντιμερίαν appellarunt, alii μεταλαγα. baciti
fubticetur etiam: vt apud Sallustium in Iugur tha:Quæ poftquamgloriofa modo,
nec belli pa trandi cognouit. fubticuit enim Cauffa, Græco
more,Tēroniev:subticent yaon. Iransmutate tiam in fefe alias partes, quod
Dialectici positio nem materialem vocant.quum dico, Propter, est que
voxpræpofitio. Vox hæc Propter, nomen eft. more patet apud Græcos, qui præpo
Whemi alarmisms Xe nuntarticulum to akce.. fic O e muito me uidius, Sæpe, vale,
Osta heti a o zmenyvodicto. 'Store DECEK S, v s. LIPS fi midi Grat nutar:
pterje policia. Ha Ordopartiū.Nominisvox,aforma.Verbi vox,ama มา teria.
Tum autem Derbi Ratio universa, en Augu Divisio. celli po Ost Nomen, verbi
natura ponen Oo da est.Non defueretamen, quifta tim secundum Nomen ponerent “Pro-nomen”,
fecuti rationem ciui, lem, eadem in. potestate erat “pro-prætor” et Prætor. “pro-consul”
in prouincia, et consul Romæ. Verumaliter contemplatur philolophus: Res enim
necessarias primo quoque i · loco ftatuit:accessorias aut, et vicarias
mox.Igitur fi partes hæ coparatæ suntppter orationeora et tionis finis,
eit-animi interpretatio: Interpre tatio autem Nomine et Verbo explicetur: et
Pronomen poft hæc inuentum est: fane Ver bum anteibit. Quinetiam Verbo vnico
ftabit 2 oratio, atque affirmatio affirmatio.. Pronomine autem nullo. Quare
verbi natura potior eft: vt, “Amo”, “Lego”, “Scribo”, ac tantum abeft, vt
Pronomine posterius sit, ut etiam ipsum secum referat. Verba quoque multa sunt
adeo absoluta a Pronomine, vt mirum sithocgenus hominum ita fcripfiffe.
Nam,Pluit,Grandinat, p Pronomen nunquam interpretere.Dei enim certa sunt
nomina, Prono,,minanulla ipli Deo, fed nobis craffiore ingenio mortalibus.
dicit enim nobis Deus fic ego: quia hoc quod est, E ç ointelligimus: hoc est
Tetragrammaton,non intelligimus. Præterca 4 Impersonalia, Scribitur, Pugnatur,
nonne plena funt fignificatione?nec tamen propterea vllum nomen explicatur,
nedum vt præfit Pronomen. Omiffo igitur horum errore, Verbiipsius sub ftantiam
videamus. Duabus his vocibus Nomi ne Verboque, communiappellatione omnia fi
gnificantur. Nomine enim comprehendi fupra The docuimus. Sic etiam Verba
dicimus data, quum orationedeceptisumus. Ac de Nomine quidem, ve vfusita
sentiret, suasit ratio: a notione.n. du. cumest,quæ eft cognitio: vt etiam
interpretatur Vlpianus, qui emendat prætorem in Titulo de Reindicata. Itaque
vox nominis, a forma duda eft:eft enim Forma dietionis Significatio:Signū,
autem, et Nota,idem. At Verbivocabulū ab ipsa aeris materia, quæ
verberaretur,proptereaquod vox esset aeris impulų fogus. siç Plaut. in Amphi
truone voce facit verberariaures Mercurii. igi,vti diximus, res duplices fint
aliæ, quæ constarent:aliæ, quæ fierent:illasmerito perex celletia Signi,
Notæquevocabulo indicarut; bas aute fluetes ipso aeris fluxu. Quasivero,id quod
fane ita eft, nihil effet partium præter istas duas; cxtera autem omnia abhis duabus
duceţengur, etad tur quum, 1 GO ten ime OP niho 113: fup etad hæc
reducerentur. Cæterum ipsum Ver bum nonsolum earum rerum nota eft, quæ fic
rent: verum etiam quæ effent, fed ita, vtipfum hoceffeignificaretur:dicimus
enim Cæsar est: » per Nomen declaratur res, quæ eft:per Verbum indicatur ipsum
esse. Tertius quoquemodusin » !! ipfo verboreperirividetur:nam quum dico, Ceea
far eft Clemens: ipsum Eft, non videtur aliquid id fignificare:sed effe nota
coniunetionis, quaCle= » mentia in Cæsare prædicetur.Ex his patet,falsain
effdefinitionem veterum, quiVerbumpræfcrip sere agendi, vel patiendi
significatione, atquead huncmodumdefiniendum effe:Verbumeitno. In ta rei
subtempore. Hæc autem res aut fit,aut eft: vt Curro, dicit cursum nondum
expletum: et Gi gno,dicitimperfeet um animal.at fi dicam, Cæsar i eft:
perfectum hominemintelligam.reducitur au * p tcm illud ad hoc. du enim Curro,
cursus ipfe ali quid eft.Verba autem Priuatiua,vtDeeft:et Ne- prole de
gatiua,vt Nego: etiam aliquid significant. Recrű enimest menfura Obliqui. Sic
Affirmatio est mẽ sura Negationis. In Verbis autem imperfe ettæ figuificationis
est res ipsa quæ fluit: vt in Scribo, bonga Scriptio:at Scriptio accidens
eft:ergoin aliquo, fumptismal vor et ab aliquo: quare et a et io et passio
compre hendentur, vbiacriusintuenti, aliter eueniat v fu, quam euenit antiquis.
Nam fi dicam, Scri bolibrum: non rectevidentur accepiffe librum pro pafliuo:non
enim huius a et ionis receptio eft in libro: tria quippe sunt:quod scribit,
quod fcribitur, quod recipit fcriptura: at liber non scribi tur, fed fcriptura,
Itaque prisci Attici huius rei gnari dixere, Seruire feruitutem, Viuere vitam.
Řecipit igitur liber fcripturam: scriptura autem recipit actionem scribendi.
Intelligo nuncfcri. spturam opus ipsum, scriptionem operam, scrip: torem L.
Flauium, Membranas vero, fiue Tabu kelas, in quibus opus ipsum extat, fcripturæ
nomi ne, puta ipsa elementorum lineamenta. Verum Denimuero qui primi fermonem
inuenereagresti (canimomortales, vt quæquefese dabant, ita exce << pere.
Sapientia vero vix tandem fero ccelitus de ( miffa eft: vel ad hanc vsque diem
quanta latita uere? quot adhuc latent,quæ pofteritas eruet ad iuta? Ac veteres
quidem simul et recentiores non malo consilio in variasdistraxere
terminationes, diuersaque genera constituere. Nobis autem fa Spoemat eis fit,
vniuerfum Verborum ambitum in duo di Igua uidere,quæ A ettionem,et quæ
Paffionem fignifi cent: atque eo cetera omnia, tanquam adligna,
recipere:quemadmodum horum vtrunque adv num, quippe adipsum Eft:nam tametfinon
fig nificat άεργείαι,tamen nota cft ενδελεχείας, qua eft finisActionis et
Pallionis. Agimus enim, vt tandem fit: et dum agimus, hoc aliquid iam cit.
Actio autem duplex eft.Quod enim fit, aut tran. se poatefirabeo, qui facit,in
aliud:atquehæcvocabimus Iranfitiua:vt, Amo te. Autnon tranfit, fed rema net in
eo, qui agit: vt, curro: quæ vocabimus Ab soluta. lta codem modo Paffiua
intelligentur: quum explicabitur a quo fiattranfitus, etquum unon
explicabitur:vnde Impersonalia orta sunt. Eft autem supra declaratum,Actiuum
aliionem dicere, et aetionis modum:at Passiuum passione fignifi. 1 281. 1. D DO
significare, fednon passionis modum. Nam a et i vum indicat id quod facit
passionem. Paffivumaha tostay autem ostendere debuit id quod recipit paffio
rather parts nem, vt passibile potius fit. Sunt igitur omnia A điva, quæ
declarantaćtionem:Palfiva,quæ passio nem.Quib.manifestum est,verba Neutra nõ
esse ») 1907. ab Actiuis seiun et ta, nisi ob formationem, ppter eaquod ab sefe
passiva non edunt: nequeDepot memen nentia, nisi ob diverfam terminationem. Hac
autory tem divifionem neilliipfi quidem negabunt: qui tot genera funtcominenti.
Etenim communium appellatione quu terminatio nihilimpediat, quo». minus tam
Аctiva quam Paffiva recipiantur:duo tantum erunt capita,quibuspromiscue termina
tiones comprehendantur. Hortor enim cum in Or,desinat, nequcfiat abactivo,
Passivum tamen dicitur: etActivum, quum Paffivum gignat nul-. lum. Hæc igitur
vera Verborum effentia est,ve ræque species. Delinentiæ autem sunt accidentia
materiæ: id quod constat ex eo, quod abolentur,» restiruunturque incolumi tamen
Verbipristina natura. Idem enim eft Comperio et Comperior. Quædam autem falso a
et iva, quædam peranalo- okto giam di etta funt. nam quæverba Sensionessigni
ficarunt, vt Visionem, Auditionem, Tactionem, eteiusmodi, ea paffiva effe
decuit: Sensio enim passio est. Analogia autem dictum estillud, Lau-. do Deum,
neque enim Deus paritur: sed exem ' plo diet um eft illius,laudo Cæsarem: et
poti us ad Diale et icum, aut Metaphysicum spectat. Non beneigitur recentiores
Ađivumsic defini vere, q transmittit in aliuma et ionem: neque.n. nomine 20 a1
D I S ; Com 9 qui olfacit, transmittit olfa et um in rosam. Et fi dicam,Amome:
eft a et tio reciproca: ettamen A etiuum eft. Item poteft abfolute proferri,
Cano, Curro. Quædam igitur verba funt, quæ omnino non transmittunt: vt, “Vivo”.
Quædam quæ omni no transmittunt:vt, Ferio. Quædã, quæ etfi tral mittunt, tamē
absolute proferri queunt:vt, Amo Lucinam: et, Amo. Amamusenim aliquado im
Cipromprudentes ipfo primo ingreffu. Quare quæsunt trabloluta femper, non reet
e Neutra dicta sunt: quafi vero in hisnulla esset aetio. Nam qui Vivit, (
hocipfum,quod Viuit, agit:vnde, Age vitam, di cimus. Quoniam vero quodcunque
constat ex materia,dum agitypatitur ab co, in queagit, hoc autem in philosophia
probatum eft: iccirco sia etio trasmittatur, fietreciproca passio aliquomo do.
Quam ob cauffam fapientissime Atticiverbis Passivis etiam ad a ettionem significãdum
vfi funt. Si non transmittetur,nihilvicissim redibit: sed in agente refidebit:
adactionem tamen reducetur, ficutalia adpaflionem: vt, Ditescorneceffe enim
estad illud prædicamentū reduciiaut ad prædica mcntum cf.Sed hoc haud
valdeabiliodicra fum eft, ac fortasseidem. Passio autem nõ vnom ) do intelligatur:nam
quædã est perniciola:vt,Oc cidi: quçdam perficiensivt, Creari,Gigoi,Isauda
ri.hoc genus passionis eft, gresidetin agente:vt, Viuo atqueid fit
dupliciter:aut palam, vt hoc ex emplosaut occulte,vt fupra monuimus. Verbaea
nim sensum significantia, habere videntur mo dum quendam a et
ionis:inftrumento. n. agimus: Sed 1 De Causts 2m; E Sed tamen occultam passionem
significant, quæ resider in eo, cuius actionem Verbum ipfum fi. ignificat.
Quæret porro aliquis: Sia ettio et Pallio funt correlativa, et Absoluta
ponuntura nobis in ter Actiua: vbi erit Paffio? Lam est relpõsum:Pass i fio hæc
perficies est, et residet in agente:eiusmodiu sunt Gaudeo, et Lätor,et
eiufmodi.Huncigitur Verborum affe et um Latini Genusappellarunt. Omar le Quos
equidem ab incuria defendam, fipoffim. Sane hocaul sunt: quia a et ionis
species,esset ge Šneratio, et pallionis. Græci communi nimisvo cabulo
noQ.Omniaenim accidentia mcm di-> et a sunt. aut nimis speciali, neque enim
folum fi gnificant 'siv, fed etiani įvapzieivo Commodio. reautem nomine
Alogeny. afficimur enim adam gendum,vel patiendum. Nequenobis solisdif plicuit
veterum licentia:itaque quinon probarat: consilium,quo Genus dictum fuiffet:
maluerunt Significationem appellare. Verum vtillos hizita hos reiiciendos
censemusnos. Significatio. n. 0 mnium dictionum forma est. Tiw Ali'ton igitur
noluimus disposicioneinterpretari: ordinem. n. significat,non propenfionem: sed
ita cēsebamus, magna difficultate poffeindicari vnica voce affc- )) et ionem
hanc: propterea q nephilosophi quide" ađioni et passioni vnum cõmune
nomēinvenis fent, quo summum id prædicamentu declarent. Conftat hinc a verbis
omnibusin o, pafsiua pofse que posar fieri:modo ne ipfa illarecipiant residente
passio- fribisgarsą. nem:vt, Egeo, et ciusmodi, Argumentum noltra fentenrir
fumiture multis, Aro, Seruio, Vivo, Curro: quæ veteres delicate nimis activa
dicere metue. 284 Iul. IV. metuerunt:propterea quod obfcuriusculein qui busdam
paflionis extaret vis. Sed fane in tertiis p fonis quin fit, negari non
poteft:idquod fatis eile potestad Verborum naturam constituendam:ne queenim
deest hoc verbis his, fedres quæ ipfis lint applicandæ. Facterrain loquide se,
inve nies illico priiņam paflivi personam. Quis ho rum non putetEo, verbum effe
neutrum atpal sivum exfese format non folum in compositis,fed etiam in
fimplici: -amatum ire, amatum iri. Sic ce nihil impedimentoeft, quominus
verbumPluit, primam perfonam habere dicamus, fi modo lo quatur Deus. Quare,vti
diximus, res ipfæ potius, quam Verborum naturæ defecere. Igitur vt quæ fint
Activa aut Passiva intelligamus,minutiores Viony antiquorum fectiones funt
retractandæ. inter more on Neutra, statuêre Neutro passiva: vt, Exulo, Va pulo:
ac Neutra quidem, quoniam exsese Paffi yum non crearent: Palliva autem, quia
significa. tiorecideret in eum de quo verbum dicebatur. Igitur ab
accidente,boceit, a voce.Neutra: a for ma, hoceft, a significatione, Passiva
dicta sunt Quare non recte alij Transgressiva nominarunt Tantumenim abest, vt
tranfgrediantur, vt in fe ipla ralidant. Quodfi intelliganttransgredi na turam
neutrorum:multo plura, ac pene omnia, Neutra talia inveniat: ut, Egeo, Gaudeo.
Quin etiam Aệtiva: quid enim eft Amo, nisi patior? Item Intelligo,Video, Tango,
Audio, Gusto, Sentio, et alia innumera. Etiam Deponcntia transgrediuntur:
quippein o R, paffionem non actionem significare debuerut.Alteram (peciem 1 285
posuere, autoeregulxov, vtuaxopeo, quasi quod aliai fuapte natura activum
eflet, siper vocem liceret. Cui contrarium ftatuunt onozu Jes fub Seow, tanquam
fubgenere communi speciem cotra di ftin tam,propterea quod passiva tum voce,
tum significatione sit. Item autotaJvLxov, vt neqw, per vocem stat, quominus
sit Passivum: in eo e nim est, vt censeatur p significatum:et a'viooden gov, vt
01,8TW, quia voce A ettivum videatur, at:: sit Neutrum. Et alteram neutrorum
fpeciem ÖRoEverymli:cov, iccirco quia quarti cafus habeat i constru et
ionem,quæ a ettiuorum propria videtur esse. Etripiegov autem et Inringivov voce
passiva, communi vtriusque significato. Atque hæ fpe- Exp: cies si veræ sunt:
tamen ada et ivapaffiuaque redu cuntur. Verum et frustra, et incolulto commen
tos esse hec videamus.Constat igitur p duo nomi na tractas hasce
compositiones,ökov et auto,quo rumnatura vbi perpenfa erit, eorum constabit,
consilium. Igitur öror est, cuiuspars extra ipsum cc nulla eft: hocautem duobus
modis invenitur, aut a fimpliciter: vt; Mundum onov dicimus,quippe ex tra quem
nihil eft,aut in genere:veluti quu quip piam adiicimus:Hominem enim nonmancum,
Totum dicimus, id eft,integrum. lccirco voces i hæmodo quodam differunt: in
neutro genere aov significat ipsum vniversum: in alio genere a.adiectivum eft.
Sic etiam zūv etmus.Ergo ho mo integer non dicetur esse Totum fimpliciter, fed
Totus, aut Totum suum. Non igitur verum, erit nomen 7 oorvegglisar. Nam id fi
est A etiuum, quod et vocem habet, et fignificatum, a Boca 1 I j. ve aiunt:ergo
totum A et iuum tantomagisvtrun quc obtinebit. Sic enim öronagi's dixere, cuius
0 mnes partesessent passivæ, quippeet vox, et ligni fcatus: νε γίνομαι.igitur
ολοενεργηλικών non erit Neutri species.Omnis enim fpeciestotam gene ris naturam
continet: ergo fi neutrum genus ab ađivo genere distinguitur, quomodo alterius
species tub altero,etiam addita differentia percefectionis, collocabitur?
MuseveEmkov potius di xiffent:constructionem enim quarticasus, et vo cem
activam habet. sed quia ex se passiuum non formabat, non erat įvegzolenav.
tanto ergo mi nus öner evegzalekev. quod enim non eft aliquid, U tantominus
illud effe totum potest. auto au tem fignificatsubstantiam: et id, quod hocip
fum quod eft, per fe eft. vt aronegros, outeau dis. etapud Aristotelem,
autoetes quod anni cir cunscribit spatium,aut quod per se agit hoc,quod agit:
vt αυθεντιά. Quare αυτοενεργήικών ηδfunt commenti probe: vtuaxquel. non cnim ab
se habet agendi formam a Toeveggnuxev. neque e. nim est evegylaxen, per formam:
caret enim ter minatione, quam ipfi Aetiui formam ftatuunt. « Commodius et
verius, etreporvegnkvor. ab alio enim habet vim activam, fcilicet ab vlu. lif
adem rationibus auronzo Jhxcv, vt migas eorun dem excludet
superstitionem:wrogderegov vero, quare non sit idem cum 'de regu ;non video:
nam fi vocem hanc are addiderunt ivepzelerei, quod haberet pafsiuam
terminationem: et r « Jakina, quod haberet activam: quare addunt xdetegco quod
alienam terminationem nullam habet quodquegeritnaturam totam 'derepov? Ineptiut
autemquiPluit,et ciusmodi putabant aurezdets-Plagen, eg.quum tamen fit Aetiuum
veriffimu. Pluitfan-, guine, etlapides dicimus in historiis, et terra co pluta
est. Diomedes vero quu hæc Supina vocat,3 veteres recitat fineratione
loquentes,atque iple} nihil aliud,quamloquens.Fuitet tertia vox,istory õ
adderent vni speciei,g vocarentidor Jhx et: vt » Ferueo: non fane
inepte:fignificarunt.n.passione intus manere.Sed tameacute funtintelligeda.ne.
que enim a feipso quicquam patitur: neque pro pria est passio agentis ab
selepatiente. Omne..). quodmutatur, ab alio mutatur. Distinguuntur autem multis
modis: Loco, vt Ensis a Cæfaremo vetur, et loco distat:aut Substantia,non
loco:ídq ; multis modis.Aut enim duæ funt fubftatiæ, vt ma teria etforma:aut
fubftantia etaccidens, vt Cæfar et Calor accefforius. Materia autem non vna:
aut Dic, enim prima est,aut secunda. Itaqueanimamovet ble corpus per
fe,differutenim eflentia perfe et a: afte forma ignis materiam primam movetalia
ratio. ne quęinoetavo Physicorum estdeclarata.Igitur Cæfarli feruet, a fole,
aut ab igni fervebit: aut fi ab intus cauffa est putabilis: omnino quod
fervebit, etquo fervebitdifferent. quare nonerit paffio ab seipso. Latini consultius
Neutropalsiua, quacom » positione et terminationem et fignificationem sunt
complexi. Ex hissatis constat, noftrorum verborum nonnulla fapere aliquid e
ue.dig Græ-)) corum. Cum enim dico, Lauo, Tondeo, et e iusmodi,idem
repræsentatur, quodin dome.cs, et Leigohuet 18ojfuor,quu Lauaret:subintelligimus.
10 CLEAN 1 quei A tuneTij. enim,Se. Ita enim Nigidius loquebatur apud Gel lium:
Syllaba mutat, pro mutatur. Quare Attiva Passivis præponantur: etdema teria
Verborum. CHVm igitur omnia verba,autAativa, aut Pas siva sint, ad hæc duo
principia omnes illz species, emendatis tame priscoruin nominibus, mo lang
referentur.Priora autsunt Activa Paflivis,pon vt dixere,quia is, qui agit
incipiat:qui patitur,sequa tur:actio enim et pallio simuladco sunt,vt vnum multi
existimarint. ages quoque ac patiens simul sunt secunduin formam. Quin criam
fecundum subiecta corpora,non neceffario præitagens: ne que prius existit, quam
patiens. Trabs enim ante WIonel, quam ignis excitetur, nasci poteft:
fednobilitate naturæ id faet um fuit. Eft enim Ages pro cauffa: Patiens
autem,vtdiximus, aut perficitur, autma le habetur ab agente: igitur vtrovis
modo nobi lius est.Itaque ctiam Grammatici id fecere,vtPal fivum ab Activo
ducerent. Hæcigitur eft eorum Makari ratio a formaet fine significandi. Materia
autem varia fuit iccirco, quia non est neceffaria: sed ad arbitrium tum primi
inventoris, tum ipfiusvsus instituta,vt in o,autin or, delinerent.Habuere tn
2Aetiva originem terminationis a Græcoin o, tua 1w. Passiva autLatini aliter
formarut, neaccede rêt aut ad oratione, aut ad fimilitudine nominu. Si.n.yteft
ru 700w, fic dixiffent Amome, videre * turoratioex Verbo, et Pronomine. Si aut
fuiffet cudiphthongo: eadem crat nominisdesinetia in na hurco prima
declinatione. Quare expeditius addito R. G negotium confecere: “Doceo”,
“Doceor”. Verbi Svm, Es, EST, declarat necessitatem. Gitur Verbum corum nota
eft, quæ funt, aut fiuntin tempore. Oinnisautcm Quantitas par tes habet: Motus
autem et Teinpus, Quantita - Pengimo tes sunt: partiuntur igitur. Caletadio
cnim ha buit, frigidum non efle, vnde ccepit primum: itemque calidum esse,quo
tendit:ergo etiain me dium.Iccirco verba quxdam inuenta sunt,vthuc
motumdicerent: quare necessaria quoquefuerit Erits inuentio cuiuspiam, quod
illud extremum figni- mons ficaret: quodque formam illam non ainplius flu
entem, fed iam consistentem indicaret. Fluentes 3. autem formæ illæ duplices
fuere; alteræ accidenta fles,vt Candor: alteræ fubftantiales, ytHumani i tas:
iccirco duplicis quoque naturæ Verba exti tere, quibus ex declararentur. Candor
enim acquiri dicitur a verbo “candesco”. Humanitas au tem, id est formahominis,
aut Equi, autplaptæ, aut metalli, aut alterius substantiæ, indicata est subire
in materiam per verba generationis, vt ); Fio, Gigno, et eiusmodi. Quæ etli
pofluntetiam accidentia significare,vt fit albus,fit pater, tamen o primo
significatu pertinentad fubftantias. Gene? ratio enim primo dicitur de
substantia ; fecundo loco deaccidentibus.Acformarum quidem Au xus his Verbis
oftenditur: consistenția autem » vnico Sum, Es, Est, tam accidentialium, quam
substantialium, Dicimus enim, Est albus Cæfar Tij. nunc 290 IuL. V. nunc, qui
heri albescebat, aut fiebat albus. Et di cinus, Eft nunc Carbo canis qui his
diebus fie bat canis. Quare hoc verbum tam accidens quam fubflantiam quum
fignificet, peffime a Gram zmaticis Verbum Subltantiuum dictum eft. Et
Femisautem fupra diet um a nobis,duobus modisponi Verbum học: aut Nomini (oli
folum adiacerc ; autinter duo extrema quafi fequeftrum. Exem plum
priorismodisic habemus: Cæfarest: exem plumfecundi sic, “Cæsar est albus”. Ac
primum quidem modum significare existentiam in rerum ste natura ab omnibus
receptum cft. Altero autem modo Divinus vir Aristoteles animaduertit nihil
significare, sed quasi nexum, et copulam esse qua albedo iungeretur Caesari.
Hæcost forma et fi nas nis huius verbi: Vfus vero etiam latiuspatuit, ve etiam
verba alia quasi animaret: ita additum fuit criam Passiuis verbis; Doctus sum,
Doet us fui; TETEA COPEv Ověsu, cum perfe ti operis fummam declarandam
instituimus. Sicut inchoatum idem opus alio verbo motum, vt
diximus,fignificante notabamus: fic enim locuti sunt veteres, Pugna zum ire,
Amatum iri: sumpto a Græcis vfulo quendis prouci ipewr. Galli quoquchodie sicve
tuntur per verbum Eo, is, It, cum volunt dicere, materiaFit diues,Fie
phthisicus. Materia aute huius ver ubi duplex fuit. duplex enim eft, nam a Quws
Fuo noftrum, et ipfum Fio. Sum autem ab ciui. Es,,, totum Græcuin eft, abiecta
vocali, esi, CAP. CXIII. Temeporum Natura,Numerus, Ratio, Nomina
Tempoorisigitur partes diuerfasdiuerfis Ver Puigo rum partiunminutiores
quoquepartessunt:hac de caussa diuisa sunt Verba certismomentis: quæ Grammatici
re et ifsimetempora nominarunt.Diminy my 1 uisereigitur ad huncmodum:In
partem,queiam abiit: in partem,quęiam subibit: et in id,quo hæc duo
coniunguntur.Anvero id ita fit in natura: et vtrum tempussit, cuius partes non
fint, necne, - non est præsentis operæ: sed ad philosophum fpe et at. Cumigitur
tres hæ temporum partes fint: cam quæ abiit, quare paffiua vocedixere veteres
nett. Præteritum: nam fane Græci Actiua mpwxnuis. w Anvero ita dixere, quia
huius verbi Prætereo,no, habebant Participium actiuum in eo tempore, fi cut
Græci? An quemadmodum in testamento di 2 citur Præteritus filius,cuiusnullam
fecitmentio nem pater,quafi eiusfuerit oblitus:ita nobis gex ciderit tempus,
Præteritum dictum est? ita, Præ. teritum Laterancnfem in comitiis, ait Ciceros
qui non esset creates præter: quasi non fueritin memoria tribuum. Ansubtilius
cöremplabimur? Itio motus quidam est: tempus autem non mo-3 uetur, fedeft
ipfamenfuramotus: at nosmoue-); murac mutamur. Itaque dicimus,Fungi vita, et
Obire mortem, et Abire ex humanis. iccirco ipa sum tempus permanere, nos
præterire, illud præa meninos teriri.Quæ vero nondu effet pars,eam
Futuinteactie, pusappellarut:Græci ukra orą.Tertium quod has interiaceret
partes,partem nequeas dicere, indi uiduum enim est. Præsens eft dictum: non
fane praze. comode:nam fiest, Præ, relationem notat: ergo ! T iiij. quan T 292
IvL. V. Og'oquum vtrunque coniungat et Præteritum, et Fu turum: nonpotius
debuit accipere appellatio nem ex eo q futuro præesset, quam quod præteri 2 tum
fequeretur. Quin etiam certior natura Præ teriti est,quam Futuri,a quo
Preterito consultius 3 nominaretur.Iam vero fi poffet diuidi, prior eius pars
esset præterito iuncta, posterior aute futuro. quare ratio eius cõiun et ior
eft præterito quam fu ( turo. Verum ita intellexere. Præfens, effe Præ, id
eft,ante oculos:non autem ante Futurum. Alij vero Instans, appellarunt. fed quidam
sunt male there iuterpretati, quasi instabile esset, et abiret momen utancum.
Sanea Græcis mutuati sumus quićvesu, dixere, quodinstaret cedenti Præterito:
non autem quod non ftaret. Imo vero cætera tempo ra non stant:fed Præteritum
iam non eft, Futu rum autern nondum: vnü præsens semper est: na uetsi abit
tempus, tamen hoc quod est, præsens eft. Hocautem in libris naturalibus eft
comodius de claratū.IgiturhocTempus, quod effetindiuiduu non diuisere.Duo
reliqua cum latissime pateant, Græci alterum, id eft, futurum fecuere in eam
partem, quæmox esset fubitura, jer onigov uen hora dixere.Nosquoniam incerto
ferretur euen tu, non diuisimus.Niliputemusin modo Subiun Ĉiuo extare vestigia,
etvim huius fignificatus: hennaivt, Fecero. Hocautem etiam in Promiffiuum. pern
wit partiti sunt Nasceturpulchra Troianus origine Casar. Verum nunquam desinent
nugari Grammati ci, Sic enim dicas etiam,Minatiuum, Cædam te: et, Aduletiuum,
et alias nugas. At affe et us non mutant species. Præteriti autem amplitudinem,
forazie b quantammemoria late metiri poteramus, partiti » rz: sunt veteres in
partes treis, Perfectum, Imper P: fe et um, Plusquamperfectum:ac perfectum qui
de dem adduxe-refiov male vocatum fuit a Græcis: » e quod enim abiit, non cft:
at wequeijfvovspecies ut eft g TupwX9u6los, quonam igitur modo, li non ca eft,
poteltasqueisasdiffertenim colerot ai,apos "12 TO Xaveil ou tanto magis,
w; os to un'eivce che riuri A noiv. Noftri dixere Perfectum, propterea quod em
absolutam actionem oftendit, cuius pars fuperfic com nulla: vt Pugnauit: nihil
eius pugnæ reliqui fa bis etum est. Mutuati autem sunt appellationem » sibi
hanc ab iisdem Græcis, qui alterum tempus, cm quod adderet huic spatium,
uweprewleninovnomi Fit narunt, 7TEP UP TO DATEnerov lwar. Noftri hoc el: Plusquamperfe
et um: vtriquemale. Nam Perfe- ense ctum, etsi recipit comparatiuum, et
Superlatiuu: hocrerum genera patiuntur:vt, Canc homo per fectior est; at quouis
tempore aliud tempusperfe Etius non eft. Defendendi tamcn suntsic: aba-» inü.
ettionibus temporadenominaffe:vt quod agerēt, neque dum perfećtum
effet,Imperfectuin tepus, fubquoageretur denominarent. Verum Græci Subs
cautius, qui Præpofitionem notarunt tractum, ficati umep, quod effet transperfectum,
id est, præscri Cilici ptum tempus: noftri ridiuscule p Comparativu Plus:
melius Vltra,aut Super aut Trans. Quippe ita differunt: vt Perfectuin nihil
præterea notetun Scripfi: Transperfectum indicet et ipfum Perfe-> Etum, et
tra ettum interponat inter ipsum etaliam } non cohærentem actionem,
Scripferam,Cæna quum lusc Liit atent Cænabam: non cohæret cæna scriptioni, qua
" Icriptio est absoluta. Igitur non, vt aiunt Perfe. v etum, et Tranfperfe
et um distancinter se tempo rislonginquitate. Dicam enim, Ris iam quin quaginta
tribus annis: et dicam, Legeram versum heriantequam biberem. Eft igitur idem
cum « Perfeetto,tanquam species cum genere,nodistin. etum tanquam species a
fpecie, vt fecere: vbi cunque enim pones Transperfe et um, poneres e
tiamPerfectum.Imperfeet umautem Græci com umodiffime, aqtutuev:protenditurenim
inter præsens, et quod sequitur:operæquefignificat co tinuationein:vt, Legebam,
quum venisti:nihil.n. interualli interlectionem, et aduentu fuit.Iccirco
philofophi hoc va sunt ad declarada ev eteaezetar, uquæ perpetuatione naturæ
defignaret: wvIw TO, Erat homo: vt fignificet etiã effe. Er doetif fimus poeta:
Lauruserat: id eft, Lauri ipfius vera species. Quod Plinius quoque estimitatus.
Cicea ro in reetiam penitus infecta vsus est: fic enim scripsit in quarto ad
Atticum:Ad eum poftridic manevadebam,quum hæc fcripfi:et Perfeet o pro
Plusquãperfecto. Alius fic dixisset, Poftridiequa hæcfcripfiffem,iturus
eram.Præterita autem pri maaut fecunda, quod effent ad vsum magis vo cum, quam
ad fignificationu discrimen inuenta, non fumus imitati: temperatam breuitatem
im. mani copiaditiorem arbitrati.Vnumefttempus, quod Præteritum infinituin
appellarunt Græci, doposolin hoc veteres putarunt a Latinis ignoratu: extat
tamen in quibusda, vtin Palsiuis:năm, Ca 'fus fuit:id eft quod, erdP34: Cxsus
est, TÍTUTTIH: Ex his constat Instans cum indiuiduum fit,no reetedefinitum,
cffe fic, cuiuspars præterit, et in the dimi pars futura cft:ad hunc enim
modumnon effentwilanki tria tempora,fed vnum tempus: fed et Præteritu,
etfuturum Præfentis partes. Sed falsi sunt Gram matici,quum dicerent Scribo
yerfum:neque iam * expletus cffet verfusfcribendo. Vis igitursuntin telligere
Præsentem fcriptionem habere partem in parte versus perfcripta, et partem in
scriben da,quaspartes scribendo coniungant, cotinuent que.Atvero hic non vnum præfens
est,sed multa Præsentia, quemadmodum quum dico, Flumien fluit: quis dicat
hoceffe præsens, quumiamanna aut amplius fluxerit? Quare ficuti dicimus Præ
sentem diem, Præsentem annum:vt multa instan tia complectaranimo:ita
dicam,Scribo: quodic circo præfentis temporis eft, quia quum hoc di co, fub eo
sum temporequod huiusceverbi effe intelligo. Non enim lignificatpartem
prescripta, neq; cam quæ scribetur:fed hoc,quod fcribo.Di. cimus autem Scribere
versum,quoniam eius par. tes scribimus. Conftat etiã hoc apertius in extre mis
aetionum. fic præfens erit initium currendi, cuius tamen pars nulla aoteceffit:
fic finis, cuius pars nulla futuraest. Instans igitur femper adeft, vnde et
Prafens dietuin fit:Futurum et Præteritű imperabsunt. Iccirco de Præfeori poffumustria,
una pellarunt,exemploVergilii: Verum anceps belli fueratfortuna:fuisset. V iij.
Quum 0 598 in 010 306 IvL. V. Quum tamen, Fuisset, Subiun et iuus fic codem,
quo fuperiori,modo. Si fuiffet, mallem,quam ficą quumnulla belli fortuna
vincor,etmorior. Opa tatiuus autem et subiunctiuus inter fe fimiles, ab
Indicatiuo no differunt, nisi quatenus hoc quod hic ftatuit,Optatiuusnõ ponit,
etponivult: Sub. iun et iuus ponit,fi ab alio ponatur. Iccirco tepo raomniafant
coniecuti, verum non omnibusin verbis:neq; enim par eft, vt omniaoptemus, quæ «
possunt euenire.Igitur Futurum ab Optatiuo no tollut doctiores: quu
hoctempusverissimum, ac maxime proprium huius sit modi, no discreuere ce tamen
a Præsenti Futuri vocem: propterea quod in ipso quoque Præsenti abest optata
res,veteres autem illud putarunt Futurum Optatiui: · ce Hac Troiana tenus
fueritfortuna fecutaq Quod quidem valde placer. Sic igiturerit Op. fatiuum et
illud, quod fupradicebamus: Verumanceps belti fueratfortuna: fuiffet. Modorum
Ordo Ndicatiuum autem nobilitate, acrerum natu. ra primariū intelligimus: nobis
non item: stas tuit enim id, quod poftappetitum, ac delibera, * tionem euenit.
Neque verum eft, quod autu mant, Rem çertam redubia priorem esse, Quin ante,
quam scias,quæras. Quinamquesciam, Ha minem effe animal: nisi quid homofit,
quæram? + Præterea qua ratione res çerta, erit prior feipfa dubia? Etenim
poftquam adeptus es scientiam, non potes amplius dubitare. Scis enim per cauf |
laa 3. quarum contrarias Iisficcando Em cua Trorior. O elimiles: ushora nipuli
otem us! inimum Ōdiscrer plereaga res, kom tu: ecutao fas primas,immediatas,
neceffarias, notas,immu tabiles: putas falsas: alioqui non scis. Sed ob
nobilitatem pręiuitIndicatiuus, folus modusaptus scientiis, folus pater
veritatis. Cæteri fermoniaccommodatiores,quemadmo- 2. dum suoloco dietum eft:
ii vr quisque nobililli. mus fuit, ita potiffimum locum occupauit. Ita Circot
omnibus que Imperatiuusprinceps eorum extitit: mox Optatiuus, quasi seruilis
ingenuum eft hunc se - zima quutus: Subiunctiuusautormultiloquentiæ po
Depreciate tremam in sedem reie et us est: compofita eniin fimplicibus
pofteriora. Infinitiuus autem fane adeoModusnon eft,vt etiamn Verbumne
cffet,fit dubitatum. An Infinitiuusfit verbum. C Modum quidem non effe
ipfum,fupe rioribus rationibus fatis constat: Verbum off. autem efle, Verbi
definitio clamat: significates nim rem fub tempore. Qui autem ipsum exclu- (. )
sere,addu et ifunt,vtfentiret ita, proptereaquad fui verbi efset significatum:
fic enim interpreta cur Verbum suum, Socrates exulat, dico Socra temexulare,
Socrates estin exilio. Præterea no- 2 minis habet conftructionem.apud Græcos
enim etiam articulos recipit, to spxTuyau mane, vt Ver gilianum illud.
-Pulchrumg, mori fuccurrit,in armis. Verum hæc argumenta leuia sunt:neque enim
art, magisipseelt Verbi fignificatum, quam Verbum miesnota? ipfius: neque magis
exprimir Indicatiuum per boo42 interpretationem, quam ab eoexprimitur; Viiy.
Kureri A.COM US: fastfel ruma diItem: edehr uoda fle ( Ciami QUITO Torle cient
pero IN. ERR mutuaenim esse quit explanatio vtriusque ora tionis fic, Dico
Socratem exulare:id est,Socrates ab 2 exulat. Articulus autem non tollit
significatum fub tempore: naapud me, to spa Traje COMESTxa aov: sed no
espotazmeyou. Itaq; fibiipfi fubiicitur, tanquam Verbo, plusquam Verbum, fic,
Video Apo leo mi emeditari currere.Itaque contraStoicifolum mawh Infinitiuum
Verbum esse professi sunt: cætera θα λογαuterm κατηγορήμαG,ideftappellationes,
και συμ metin the Beijualc id est accidentia, quippein infinitiuum tanquam in
formam fuam, et quasianimam re folui cæteros modos. Igitur Græci etiam pro a ce
liis fupponuntmodis, quorum naturam expleat, OHOT EIV,Jewgev. Sic etiam nunc
Itali loquunturs quum negatiua utuntur oratione, Non legere, pro nelegas.quæ
cauffa fuit, vteadem sit forma « actiui Infinitiui, et Imperatiui passiuiapud
Lati senos. Quinetiam pro Indicatiuo: Illerubere,ter giuerfari, abnuere.
Cæterum apud Græcos de est dã in superiore oratione;apud Latinos,Cæ pit, aut
tale quid. Quinetiam pro Participio et Gerundio vsum subiit tam apud Græcos,
quam apud Latinos: vt apud Poetam: -Dederatque comam diffundere ventis. Erin
tertio de Natu ra Dcorum: Magnammoleftiam fufcepit Chry sippus reddere rationem
vocabulorum. Pro prium autem est Infinitiui, receptum in Futuro fuo Participium
sibi fimile efficere, vt genus a mittat, et numerum: Amaturum effe tam defce
mina, quam depluribus: exemplapetes deGel lio, Valerii Antiatis, Catonis,
Q.Claudii, M. Tullii ex quinta in Verrem: Hanc libirem præsidio COLE i fidio
fperant futurum. Illud quoque habuit pe culiare,duo verba fibivtasciscat, Esse,
et Ire,quo rum societate formet Futurum suum: Amatum ire: Amatum iri. emporum,
Modorumq, inter se mutatio. Filout Roprium autem est Temporum Modorum queinter
femutatio, quuaffectui feruimus. Il Liuianus Annibal: Sitales animos in prælio
ha bebitis, vicimus. Nam quod fperabat, procerto man iam afferebat: quafi
dicat, Tam certa eft futura vis 1.90* et oria,quam iam extitiffet. Nihil enim
Præterito create certius:ne a Deoquidem mutari poteft, quia sim » un plex
eiusvoluntas eft:tantum abeft, vt fit contra-); leger ria fibi:non poteft,quia
non vult:neque vult pos ciami se, neque potest velle effe diffimilis libi.
Modus Le item Subiun et iuus pro Indicatiuo: In fexto de gryn Repub.Etquod
deviafeffus effem:dixiffet, Cum de via feffuseffem. Quemadmodum autem illud
Isla Iuuenalis sit accipiendum, Greculus efuriensin cælum, iufferis, ibit:
fupra diximus. Sic est,quum Græca oratio per avdwwnn TIKoy exprimitur: vt in
tertio Officiorum: Male Hi etiam Ĉurio, quum cauffam Transpadanorum Cm
æquamesse diccbat,femper addebat, Vincatnti Pipo litas:potius diceret,non
esseæquam. id est, negle ov: dicere poterat: aut, debuerat. Horatius Indi
catiuo pro Subiun et iuo vsus est: Metuentis illa deta pluscerebro lubftulerat:
nisi Faunus ictum dex Cele tra leuasset.Et quod fupra diximus, ex secundo
Georgicon, Lauruserat: quod et Plinium imi tatum monebamus. cipiol QUA Futuro NUSZ V v. gro Perfonarum
vfus, et affectus. Videffet Persona, quorqueeffent, etquare affeettiones in verbis
videamus; nequeenimre xae veteres dixere, Primam et Secundam fanitas
effe,quiaprasentes demonstrantur: Tertiam infinitam, quia absens eft: cauffa
enim quam affe runt, nulla est. Non enim omne abfens infinitu: nequefemper
Secunda præsenseft: et Tertia præ fens aliquando est, et fempereffe poteft:no
enim aduerfatur fermonis vfui, vt adsit semper id de quo loquamur, tametsi
hocin rebuspofitum est. Ita igiturintelligendum eft, Primam, et Secun dam
finitas effe,quia certædesignentur: lego, fižno me: Legis, ligno te: Legit,
nullum cer tam signo,nisi quippiam addatur, Cato; Cæsar. Hamms and illud quoque
crraruntquumdicerent, opus este aminimomoPronomineadpræfcribendam Tertiam.Nam
ct alime nesima iam fidicas,lllelegit:nointelligas qui sit, nifi aut preferat,
aut demonstretur coram:ergo non fietvi higmi hann eema San.Pronominis sed
Relationis, aut Demoftrationis, Sed et Primam, Secundamque Pronominibus tantum
iungi, iam eftfupra refutatum: Vocatiuis nanque etiam fecunda
adiungitur:vbifinalub intelligitur pronomen Tv, ne in cæteris qui dem
fubintelligetur. Eft præterea aliud argume tum: Licet, inquiunt, dicere, Cæfar
fum: er go Cæsar, est persona primæ: neque enim Ver bum variabit Nomen, ied
NominisrationeVer bạm sequitur:Numerum fçilicet. et Perfonam. Quo pofupoint mir
teachers Quoniamigitur Cxsar, estpersonæ primæ:potes " dicere, Sum. nam
fiinco Verbo ea effet potestas, vt Persona Nomini attribueretur: efset etiam
ea, qua numerus quoque affignaretur, etliceret di cere, Cæsar sunt. Proprium
autem estPrimæ nondependereab » aliis. Caussa huius rei eft uia ipsa loquitur
fem per: ergo etvtranque fibiaddicet: vt,Ego, Tu,et Ille facimus. et feorfum
alterutrum: vt, Ego, et Tu:Ego, et Ille.Falsum estigitur, quod dixereve teres,
Secundam fibi coniungere Tertiam:illo exemplo, Tu, etilli facitis:;et Tertiam
feipfam, fic, Ille, et ille faciunt. Sed eft Primaquæ coniun. git Sccundæ
Tertiam, et Tertiam sibiipfi: cac nim coniungit quæ loquitur, licet nonexprima,
çur:quum de aliis loquitur,nonde feipfa. Numerorum Ratio etcauffa. Vmerusidēqui
in Nominibus, ficut et Per fonæ. Cumenim Verbum fequaturnomi nis rationem, et a
ratione proueniant affe ettus: af fectus quoq; eosdem efle par eft. Significat
enim Verbum aut Accidens, aut substantiam Nominisstheti Cæfar currit,Cæsar
eft.Ergo neceffario auta No mine dependet:aut etiam idem repræsentat. Pro priu
autem Verborum eft, nullam vocem vtriq;» numerocomunem habere.Hoc apud
nos:Græci imprudentius quitantã copiã haberent Teporu, defecere in difcernendis
Numeris, et Personis.na in duali confudere personas: meter, turistev. in
primasingulari, et Tertia plurali confudere namo y numeros inszor. Soli Æolenfes, quorumpars
fuere Dores, pluralem fine incremento posuere. In Nominibus autem et
Pronominibus non i dem eft: vt, viri: sai.item Participiis pafliuis: vt, lecti.
Hoc autem dicimus de Verbis eodem in genere:namin diuersisgeneribus voces
inuenias communes: Docere palliuum Secundæ personæ; Docere actiuum Indefinitæ:
cauffam autem su pradiximus. Infinito enim Græcipro Imperati vo vfi
funt. Affectuum ratio, et ordo. Orum affe ettuum quatuor tantum
necessa rii (lineiis enim verbum noneft ) Tempus, Modus, Persona, Numerus: ac
Personaquidem et Numerus,quemadmodu dicebamus,propter ea quod Verbũ a
Nominedependet,neceffe fuit vt aliqua in recouenirent:conuenirêtautein Per
fona,quia a Persona proficifcitur oratio. Item in Numero cadem decauffa:aut
enim vnus loqui tur, autplures:et aut de yno autdepluribus. Quæ rebamus igitur
vter affcctus effet prior: ac Nu vinerus quidem amplior est, complectitur enim
omnes Personas: præterea accidit Numero Per fona. Equidem vnussum:poteftigitur,
vt et Pri mæ, et Secundæ, etTertiæpersonæ subeam mu. unus. Tempus autem non
videtur effe affectus Verbi, fed differentia formalis, propter quam
Verbumipsum, Verbum est. Modusautem non fuit neceflarius: vnus enim tantum
exigitur ob veritatem, vt dicebamus, Indicatiuus: cæteriau., 1 tem emob
commoditatem potius.Genus autem an Gwojno it neceffarium? nam videtur, feclufa
omnitum et tione, tum pafsione, conftare Verbum prima rium ipfum, Eft:
nequeenim solum per Partici pium refoluimus, Cæsar pugnat, Cæfar est pu gnans:
sic enim poneretur verbum Pugno necef sarium, quare Genusipfum quoque cffet
necef sarium, in multa verba distributum, non intra vnum contentum: non igitur
ficresoluetur, sed in Nomen, Cæsar est in pugna. Hærationes acu tiores sunt a
philofophis profe ettæ. Verum non fit vera resolutio: poterat effein pugna, nec
pu gnaret. Verba ipfaAdic et iua neceffaria funt, fic ut et Substantiuum:
quemadmodum Acciden tia, ficut Subftantiæ. Vter vero affe et tus sit prior,
Genalne, an Modus? Acgenus fane prius eft,vt qomus pouvez aliud fignificet A et
ionem, aliud Substantiam: Modus autem generi accidat. Tres reliqui affe et us
cuiusmodifintvideamus:nam Coniugatio Connig. eft, quod Nomini Declinatio: certa
meta ac facies terminationis. Hoc autem cõpetit quatuor fpe
ciebusdeclinabilibus. vt supradictum est. Com petitigitur Verbo, vt diettio eft
declinabilis: ficut et Species quoque, et Figura. Coniugationes au tem quatuor
fecere: sed et prima cum Quarta in multis eadem fuerat,Audibo, sicut Amabo: ad hucenim
dicimus Ibo. Et confusa indifferenter Secunda cum Tertia: Ferueo, Feruo. et
Prima cũ >> Tertia:vt,Lauere,Lauere. Etnonnulla extra ord))** e
dinem:vt,Sum:cuius neque Præsens, neque Fu. ) turum, neque Infinitiuus cum
cæteris conuc nit, vt ad caput certum reducatur: solum præteri € 10 id IDE All
temi gir 2007 " tum Irl. V. tum gerit aliquam fpeciem, Fui:fed incertam:
nam dicimus, et Explicui, et Docui,paricumillo analogia:sed inter fe diuersa. Figura zeiasg, caussa. Figuram nominarunt
partiu compofitionem: orta autem eft ab ipfa oratione, etceleritate vt;Versus
facio, quod fuerat;fieret Versificor. l gitur prior fuit, quam Species: ex ipfa
cnim oraa tione quæ essetex primitiuis nata eft. Placuit au tem vt eodem modo
quod non effet compofitu; Figuratum diceretur: quu tamen fatis coitat per
initia,ante quam Compofitio inuenta effet; Sim plicia ipsa nullius fuiffe
Figuræ:quare per relatio pem potius sicdicta sunt. Proprium Figuræ est, mutare
interdum genus: vt a Facio, Versificor: a Specio, Conspicor. Item
Coniugationem:Stera nere, Cöfternare: quod etiam fine compositione fit,vt,
Legere, Legare. Si a Fio passiuo ducas Suf: fio adiuum, etiam significatum
mutari constats. Species;earumg significata,c. cauffe V Erboru Species, vt
diximus, duæ: Primarioz rum, et Deriuatiuorum: fic.n. melius;quam Deriuatiua
dicere: deriuantur enim, non deri Joeyguant.Deriuata duplex:alterain quanon
mutatur * modusfignificationis: vt Albeo,Albico. Altera Tisho in qua
mutatur:cuius funtfpecieshæ, Inchoati
ua,Meditatiua;Frequentatiua:Dcfideratiua,De frinmi.minutiua: Inter hæc
Deminutiua non funt con trouerfa: nemo enim dubitat in Lo definentia cho
promis. Ne Deminutiua: qualia,Sorbillo,Conscribillo. Errorautem antiquorum eft,
qui dicerent mutas x ri significatum: non enim verum eft:idem enim
fignificant,fed alio modo. Cauffaautem huiufce » terminationis fuit Græcus
fonus: fic enim quæi dam Deminutiua fua pronunciarutueregexvideo At Inchoatiua,
quæ in Sco, facerent: vtFerue- sco sco:recepta quidem sunt ab omnibus: sed
recen i tiores in iplis negarunt inchoationem,idemque que no velle, quod ea,
quæ a Fio componuntur: vt fit michoani Calesco, quod Calefio:quorum Præterita
expo - 1 nantur per Fadum effe:fic,Macruit,macrefa et us eft: quæ Præterita, si
fiat a Primitiuis, per Fuit, interpretemur:sic,Macruit,id est,macer fuit:quo
nia Macreo sit, Macersum. Igiturnon significare Inchoationem, propterea quod
apudVirgilium sit, Incipiunt agitata tumefcere.Cæterum eorum? Sententia ficelt
perpedenda: Tumere,alio modo Examp. accipitur, alio
Tumefcere:naqueMonstumet.no, tumefcit: at Fluctus et tumet, et tumefcit. Item
Ignis calet, non calescit:at Ferrum igne calescit. vt fint verba, qua habet
significatum perov, qua-» le seguovipou,calesco.Ergo,quemadmodum di cebamus,
Qualitatcs,aut Accidentiailla,quæhis. verbis fignificantur, interdum sunt in
fluxu,et,vt sitPlato in Craylo,ca Tu Cee interdum iam f xa. Quare per Primitiua
dicuntur, quu sunt fixa: etenim in monte tumor iam non mouetur, iccir
cocumtumere dicimus.At dum fluunt,per Ver. bum in Sco, explicantur: iccirco vbi
erit Ver bumin Sco, poteritesseetiam Primitiuum, 861) non e contrario:
propterea quod habitus iam rV. introdu et tus est, quem habitum ipsum Verbum
significat: fed non est idem modus: nam motus ille augefcendi,aut procedendi, a
Primitiugde claratur. Igitur fluctus, et tumet,quiain eo eft tu mor: et
tumefcit,quia tumortenditad alium gra dum: fic Crescere, eft Creafcere, id
eft,accipere augmentum in Carne, agetoxgeas. Ex quibus conftat, non inepte di
etta a veteribusIncohatiua, nondum enim explerunt vltimum fignificatum. Quod et
in quibusdam verbis Græcis fatis per cefpicuum eft: xuw, est Vterum gero:
atzvionw, eft Cõcipio, quasi, Incipio gerere vterum:significat enim incohatam
xunav. quo verbo et Hippocra tes vfus eftin quinto Aphorismoru, et Aristote les
in fexto historiarum. Quod autem tamper, tinaciter affeuerant, vt per Fio,
interpretentur, idadeo mutilum eft: Si enim hoc verum effet,er verba actiua hac
terminatione penitus care bunt, fignificatio enim eis nullo modo compe ter:
atextant tum apud alios, tum apud Teren tium in Adelphis, Atque edormiscam hoc
villi: quare per Fio, non sunt exponenda: sed conti nuatio. etaugmentum potius
ineiusmodi agno fcenda funt. Pliniusautem in libro xxv. etiam u mollius
loquutus est,Radix vasta, rubescens,te nera. quafi Centaurii radix non sit vere
rubra, Curcu sed incohata rubedine. Carent autem Præteritis non propter
fignificationem, vt aiunt,nam et i » psum Incoho, habet præteritum: sed quia
non patiturformatio: quum mutuantur a Primitiuo, facilecõfunduntur
interpretationes: vtsMacruit, Macer fuit, et pro eo, quod eft, Macer factus
est. Vir: go th couha 1.41" Vi Virgiliusautem addidit Incipiunt: vtPlautus
di xit,Pergispergere. EtMedici initium quarunda» ægritudinum diuidunt etia in
initium,etaugme » tum, et ftatum: et multa fimilia inuenias iteratan tung Ergo
igitur: Adeo ad eum: Longe fortissimus:et, » Cauencneges:apud Terentium,
Sallustium,Ca-» tullum.Delideratiua quoque damnant, aiuntque itestonte genima
corporis motum fignificare:vt, Viso,co ad vide dum: quale illud. Nam memini
Efionem visen cti tem regna.Non enim cupiebat,quod agebatiam ;remony ea nanque
cupimus,quibus caremus: vnde Cor pora desiderata, quæ cæsaessent. Etqui Lacessit,
plusquam Lacerat: et qui Vexat, plusquam Ve hit: non igitur desideratis, qui
plus agit: Non sunt igiturqualeapud Græcos, itew. Nosvero sohez? ita
cefemus:verba hæc parum differre a Frequen g. tatiuis,habent enim eadē et
origine, et termina-> tionem,a Supino enim fiunt, vehemetiam igitur aetionis
significare: quorum aliqua explicēt cam, per actionem cötinuatam.cuiusmodi
dicta sunta veteribus Desideratiua, propter affectum animi intentioris: aliqua
per actiones iteratas,cuiusmo di sunt Frequentatiua. Indideruntigitur nomen
meteen consequenti rei ab antecedente deliderio, Re centiorum autem quidam
Inchoatiua etiam au - x fi funt appellare:quoniam Viso, dicat, eo ad vide
du.Sed quomodoincipiat videre,qui eat ad vide dum?nondu enim videt. Sed
geftum,vt diximus,, significat animicorporisq; ad id propensioris:sic Cicero ad
Petum. Vt videre te, et viserē, et cæna rem etiam. Quoniam vidētinter fe etiam
qui no lunt videre: at visunt, qui cum cura. At, Vexasle. X 1 rates
canibusmarinis: quo modo tantum inchos asse exagitationem, quum inchoare
imperfe ctionemdicat, horum autem sentetia etiam frizmimpugmento fit. Alia
autem frequentatiuain To, sunt: quoniam eorum Supinaeandem nacta sunt
terminationem, Ventito, Vecto.neque frustra a fupinis du etta funt: nam alterum
fignificattermi num ynde fit motus. Itaque Veet o,significat Ve ho, fed ita, vt
semper in ipsa fim actionc, quæ ad „ finem tendit, quali Vectum co: nunquam
igitur ), absoluit, sed iterat a et iones. Dormito autemino est frequenter
dormio: cuius significati cauffa eft, quod qui leuiter dormit, repetit fomnum
inter ceptum,aut interruptum. muzica Meditatiua autem optime fic funt a veteri
busappellata,quæ in Rio, exeunt: vt Efurio, Co naturioapud Martialem: quibus
formis tantum affeet um oftendimus, tamque intensum, vt nihil aliud meditari
videamur.Non igitur nomen mu tandum eft, quod fecererecentiores, vt Delide
ratiua potius vocentur. Nam desiderii cauffa co gnitio exmemoria.
Desideramusea, quæ in po teftate noftra non sunt: at Meditamur ctiam ca, quæin
nobissunt, vt ea exequamur. Itaque non defiderabat Cæsar proscribere,
poteratenina: fed gestiebat. Iccirco dixit M. Tullius ad Attic. IX. Ita
fyllaturit animus eius, et profcripturit iam diu.Horum autem caussam,
etoriginem æquei gnorarunt: neque enim a Supino veniunt, seda » Futuro
participio aetiuo: Quo tendis Gnatho? ad Pamphilum:Cuius rei ergo? Cænaturus,
inde Cænaturio. Fue X 319 he a ne 10 al Fuere vero etiam alia verba huius
ordinis, non ignota quidem illa antiquis: sed in hanc claffem min quum non redegere,
minus re ette ab ipfisfa et tum fuit. Sunt igitur ea, quæ Imitationem quan dam
significant,de quibus supra diximus: AGræ cis orta,in zo. Tres autem modos in
ipfis animad vertimus: Aut enim fignificant apertam imita-; tionem: vt,
Atticiffo. Aut minus apertam: vt 0-2 dinmw. neque enim Æschynes potius imitaba
tur Philippum, quam fequebatur. Tertiusmo- 4 dus est quum dicimus Cyathiffare.
neque enim autimitamur, aut sequimur Cyathum:fed trans latum est significatum a
cauffa efficiente in in strumentum. Imperfonalium Natura, Ortus, Caussa, Vfus.
Væ prisci tam Latini, quam Græci dixere primum quidem constat, quum et Numeroca
- vox rere dicantur, et Persona: atque Numerus,vto stendimus, quam persona
potior fit:dubitandum esse, an comodius Innumeralia, quam Imperso nalia dici
debuerint. Verum illud maioris mo menti eft: quum verbum sit fpecies diet
ionis,de-An? clinabilis per Numeros, et Personas,ab ipsisdefi nitum, tamen
verbi fpeciem comenti sunt, quam vtroque carere putarint. at Generis fubftantia
tota in qualibetspecieest, igitur et genericæ dif ferentiæetaccidentia propria
inerunt Quierror vt clarius pateat: priuatim de his, quid illi sense rint,
videndum eft, Xij. Im veni Des. spany
Impersonale, inquiunt, duplex,vnum Actiuæ vocis,quod imitetur aetiuorum tertias,
vt Placer: alteru palsiuæ, quod repræsentet tertias passiuo. rum,vt Amatur:
vtrunqueautem carere tum nu. meris, tum personis: nequeenim primæ, aut fe
cundæ, auttertiæ effe, fed nullius. Hæcigitur vt Exam.sefutentur, paucula
repetamus.Oftendimus Ver ba aut transmittere fignificatum in appofitum, aut
proferri absolute: lic, Cæfar amat Lucinam, tranfmittiturhicactioamadiin
Lucina: eodem que modo paffiuum quo pacto proferretur inue tum est, “Lucina
amatura Cæsare”. Abfolute aute fic, Cæsar amat: et, a Cæfareamatur: nam tametfi
scia' quidamet,tamen non edisseram:itaque cue nit, vt aliquando nulla explicata
persona fignare tur:at enimuero nequeprima,neque fecunda, ne que tertia
excludebatur,poflum enim intelligere lic, Cæfar amat Me, Te, lllum. Títum vero
abeft, vtin paffiua voce nulla persona intelligatur,vtet iam neceffario tertia
fubfit, fed incerta. Alii igitur vthoc euitarent, plus errarunt,Imperfonale
dici, * propterea quod nulla persona, a quo id fieret, ex plicaretur:quu contra
cõstetapud omnes, neque sit digna fententia quæ refellatur. Na a Parmeno ne
dictum est dese,Statur: et a Vergilio de Ænea, Ventum eratad limen: et a Liuio
de Tarquiniis, Reditum Romam. Præterea hi non re ette refpe xerunt ad obliquum:
vt quoniam a et io, a quo pro diret, non indicabatur, personam subiectam ne
garent. Non enim cum Obliquo verbu cõuenit, » led cu Recto.Igitur cum Rectu
subintelligamus, fubintelligitar et Persona. Nequevero ad neutra confugiendum
est, qualia agnouere, StaturCur, ritur: nam Stare ftatum, et Currere stadium,
et Vitam viuere, et Ire viam dicimus: et Decurfa spatia, et Vitam euitari, et
Mortem obita legimus. Alia enim etfi videbuntur absurda consuetudine
reclamante,suapte tamen natura talia funt. Quin etiam legimus Tellurem
inaratam, et Pyros insi+ 1 tas. Quare quæ Verba non patiuntur eiufcemo-, di
constru et ionem, ne hunc quidem loquendi « modū admisere, qualia funt,
Egeo,Gaudeo. Quu enim Obliquum poftulent, non potuit dici, E getur: quod
poftulat Rcetum: quod fi aliterre periatur, hoc fiat, propterea quod prisci
aliter quoque fint loquuti, quemadmodum Cato, Ca reo pecuniam. Si igitur fubie
etta Personaintelli gitur, Numerus etiam intelligetur: qui etsi non »
præfcribatur, tamen ad singularem referretur:vt, Quid fit Gnatho? Editur.licet
multa esitet,tamē fingula disponas ad intelligendum. Quodfiquis a verbisin or,
aliqua ducta pro exemplo habeat, is animaduertat, quod esta nobis diettum
supra, Verborum mutataesse genera, Opperior, Nu., trior, Pascor, et alia, quæ a
Nonio in libellum re dacta, recenfitaquesunt. Atinavocisimpersonalix. ws WE E A
doirrepsere, quãdo Reettus, cuius auspiciis » Verba in Numeros, atque Personas
circumagu tur, latuit nos. Nam hoc, Placet mihilucubrare: idem sitatq; hoc,
Placet mihiamor præsens. Iam so Qindivorce to Pianua idem effe docuimus: quare
X iij. fatis s sus fatis patet,nehæc quidem vocanda esse Imperso. nalia.
Aliquot tamen sunt vfu potius distorta, quxintegra nihilominus aliquando fuisse
necef Rc feestinter quæ ea numeratur,Pænitet,Piget, Pu det, Miseret, Tædet:nam
Obliquis coniungutur: sicut etiam distorsit Plautus in Captiuis,Nã post quam
Rexmeus est potitus hoftium. Noseam af peritatem in meliorem receptam legem
emolli », uimus, et interpretamur verbum Potitus est,pal
fiue:subintelligimus,vi,aut opera:sicut xxięnv sub intelligunt Græci et
Sallustius, vtsupradiximus. Ita, Miseret mefortunæ tuæ: id eft, vis tuæ fortu
facit me miserum. Sic fuit in verbis integris, Misereor tui: miser fio
tuigratia. Argumentum huius rei maximum eft,quod horum vox singu lari numero
remanfit, vt fit του το αρέσκει μοι, ήγειω To Qingv. Duorum autem naturam male
funt ve teres interpretati,vt Interest, et Refert,quum sex to casu putarint
ftatui, quum pronominibus ad derentur: Interestmea,vt effet,In re mea eft: et,
Mea refert vt effet, Fert re mea, nunquam.n.fue ccre Imperfonalia: nimis enim
delicate potuitve nire in mentein istis, vt verbum Substantiuum fa cerent
Impersonale: quod tamen necessario sem wper aliquid vere statuit. Sed ita fuit,
Interest mea legere, vt meæ partes suntlegere: Intermea,hoc est quoq;legere. Et
alio verbo, Legere fert mea, id est,repræsentat mea negotia. Sicigitur tam
aetiuæ, quam pafsiuæ vocis hæc verba fefe habent, verum in vtrisque eft
quæftio: nam dubitaruntan dici poffet, et quomodo, Vi Anbi deturmihite fuiffe
Romæ. Multi enim magis * do et i 16 ly doeti ratione, quam
cxercitati le et tionc, Latine dici pofse negarunt: verum ea loquutio etapud
Græcos, etapud Latinos inuenitur passim,et han bet rationem: totain. oratio
illa infinitiui depen det ab articulo, fic, Videtur mihi hoc,te fuiffe Ro mæ.
Ita Liuius de Gallis: Eam gentem traditur fama,dulcedine frugum,
inaximevininoua tum voluptate captam. Xenophon quoque, * ğ xvpor “σεις ταύτιν
Σποκρίναοθαι, λέγεται”. Ιtaloquutus est Aristoteles quoquein x. historiarum.
Altera dubitatio est in his verbis, Pluit, Tonat: nondefuereplanie? enim qui
Impersonalia ausi sint dicere, nimis fa neleuiter: eodem enim more subtra et a
persona est, idque facile, vnus enim eftqui id agat, quare absolutæ potestatis
appellatasunt ab aliis. Proxi ma his funt Germinat, Florescit, quæ ad terram
referunt, atquealia in anima, quæ feipfa in pri mam personam recipere nequeunt:
fed de hissu praquoque ampliusdictumest. Affectus verborum communes. P Roprium
Verborum eft, non folum mutare Genus,Coniugationem, Modum,Significa - A tionem,
etNumerum, vt tu Wa essvēra uza: fic ut fupra diettum est: sed etiam Casus:
Ausculto seni, et fenem. Item vt confundunt Personas, Statur:fic
confusasexplicant, Cæfar scribo, Ca to fcribis, Cælius audit. Proprium etiam
creare 2 ex fefe alias partes, vt Nomen, Creo, Crea tor: neque femper pleno
fignificatu, nanque a mouc TOMTS, coar et atur ad carminum tantum Xiiij auto De
e LI 2 1a. in 324 IvL. V. autorem, Latinum vero, Faetor, ad eum qui o leum
faceret, folummodo. Aduerbia, Fere,Age. Item creari a Nomine, Strues,
Struere:Imperiu, Imperare.Sed et creare aliâs generis nomina, quę verbalia non
dicantur, vt a Do, Dos. Illud etiam obseruauimus eorum peculiare accipere
fignifi * cationem ex alia actione, riw, eft cibum capio. Atquia e cibo oritur
fitis,iccirco Latiniea occa fioneid verbum recepercad significandum quod
fequebatur,quippe, te doebav. Igitur patitur etiam amuegia. Etponitur
proAduerbio, Age, Sodes, Amabo: pro Coniun ettione, Licet: etin compositione,
Quam uis, pro Nomine, vt dixi mus ex Ouidio,Sæpe Valedicto. IV LII Asia. 1 Pre
Un Pronominissedes inter partes,Ratio, Diuifio. PARonomen qaidam ante Verbum
ono. posuere, alii etiam poft Participiu tractauere: vtriq; male. Priores co
redarguatur, quod Verbum necef faria vox est in oratione: Prono men non eft
neceffaria: nullum enim Vicarium neceffariu. Igitur si Pronomensemperloco No.
minis ponitur:posito Nomine, Pronominis vsus nullus erit. Quod autem Pronomen
przcedere 2 debeat Participiū, sic demonftramus: nam Parti cipii Ognificatio ad
Verbu reducitur, modus sig nificationis ad pomen:Pronominis auteet figni
ficatio, et modus, ad Nomen referuntur: plus ha bet Participiū Verbi,quam
Nominis:Pronomen penetøtu nomen eft: atNomen eft prius,quam Verbum: igitur et
Pronomen,quamParticipiu. Definitionem aute more noftro ex vi Nominis X V.
clicia 1 316 IvL. VI. 1 Vox. eliciamus. Pro præpofitio,vtin libris Originum
plenius narratum est, quum multa significet, id u habuit genuinum,vtvices
indicaret. Pro Milone dixitM.Tullius: id est, obiit munus, quod Milo debuerat
exequi. Fuit eius etorigo, et vfus a Græ cis. Nam tametfi frequentius
fignificat Ante, to awes, tamen apud Herodotum in Polymnia legas etiam aegav
digtns: sicut nos pro caftris, etpropa tria pugnare. Ergo videture nominc oriri
defini shyo tio,vtPronomen (it, quod pronomine ponatur. Nam quemadmodum
dicebamus, quædam re rum notæ sunt: vt, Nomina: quædam notæ « Nominum. quippe
ad hanc vocem Nomen, si quæramus vt aliquid reddatur: fic, Cedo mihi
Nomenaliquod:cotinuo dabo vnum quippiam, Cæfar, Equus, Enfis. Item Cedo
Participium, Orationem, ratiocinationem: ad hæc non res, fed voces reddentur.
Ab horum igitur natura non videntur abhorrere Pronomina: nam fi di xero, is,
aut ille, aut, Ego, non ftatim interpre tentur perres ipfas:per sed Nomina,
fic, Is, Ca to: Ille, Antoninas: Ego, Cæsar. Græci autem rem ipsam hanc candem
expressere, sed paulo licentiore voce vfi funt. Etenim avtwuia non estipsumhoc
quod pro Nomineponitur:feda et tio quædam, qua ponimus Nomen pro Nomi ne.
Cæterum acrius, profundiufque intuenti fortaffe aliter res fefe habere
videatur: tantum enim abeft, vt pro Nomineponi quis putet, vt + etiam prius,
vetuftiusque intelligamus Prono i men quam Nomen. Quum enim quædamfint
demongratiua, vt Hoci ctiam ignoras irei Nomen demonstratæ aliquid
significabit. multæ res carent nomine, per Pronomen demonstratiuum
intelliguntur: ergo pro Nomine non ponitur, quod nomen fane nondum extat:
eodemque modo significabit,quo modo significant Nomi-" na hæc, Res, Ens:
vtcommunis nota quædam fit. Dico autem, codem modo: quia communi quadamæque
circunferutur significatione:nam modo alio diuersa sunt: quoniam illa
simpliciter significant, Pronomen autem Hoc, per demon-” strationem. Non igitur
pro Nomineponetur, nihilo magis quam Řes, aut Ens: sed to ti statim acfinemedio
notabit. Præterea Ego, et Tu,in-2 diuidualitatem ftatuunt magis quam nomen Cæ
faris, et Catonis: neque enim quum dico, Ego, potes alterum intelligere, neque
cum altero com municare: quum dico: Cæsar, etiam in alterum transmitti poteft intelleetus:
vt non folum non ponatur Ego, loco nominis huius Cæfar: sed et iamecontrario,
nomen ipfum Cæsar, per Pro nomenad certama substantiam præfcribatur. Vt etiam
plus errarint, qui sicsentiut, Ego effe Pro nomen, quoniam pro Proprio
nomineponitur:* fic enim etiam nomen Appellatiuum esset Pro nomen, cum
dicam,Homoloquor:ponereture nim pro Cælare: fed fubftantiam meam ftatim
fignificat, non nomen meum. Præterea fibiipfi cõtradicunt: negant enim poffe
ficmeloqui, lu lius scribo: fed fic, “ego Iulius scribo”, ergo pronomine non
ponitur vt vicarium, sed ut primarium. Neque Verű est, quod aiüt, appellatiuu
in Propriu resolui.sunt.n.nomina quædam generica, et specialia seorfum a
propriis,quæ nunquam resol uuntur:vt Piscis,Auis, Homo: quibuspotestattri
buioratio, et ad eaetiam conuerti: veluti quum humanigenerismiserias fleam,
ficinstituam, o homo,genus infelix, Tutibi paras infortunium. PronomēTu, eft
fpeciale. Eadem ratio sui comparis, Ego: respondere enim faciam hominem pro
tota specie, sic, Deus me talem creauit. Sed etalia exempla sunt commediora, vt
in nominis bus Collectiuis, Auditu populus Albanus: Hæc dicit populus Sabinus:
Ego non ceda tibi lare pa trio.Quid igitur? aut nihilintererit inter Nome
etPronomen: aut etiam Pronomen erit præstan Joba, tius Nomine?Minime:fednomina
inuenta sunt, quia resnobifcum ferre nequimus: itaque sem per significantfine
adminiculo. At Pronomina, w autreferunt Nominaiam pofita, aut egent præ sentia
loquentium: et per se nihil ftatuunt, nisi u aut Nominibus adiuta: aut
præfcripta demon uftratione: iccirco communis hæc natura'eftinda ganda.
Sicitaq; alii definiuere, Diet ioinflexa ca Libus,indiuiduam maxime effentiam
fignificans, fine vlla quidem temporis,fed nunquam fine de finitæ personæ
differentia. Verumnequaquam 1 Aduerbium Maxime,inferendum fuit:æquabilis enim
est omnis definitionis vis: neque recipit in tenfionem aut remiffionem: neq;
plus fignificat effentiam indiuidualem Pronomen Ego, quam Nomen hoc indiuiduum,
ne quis dicat Aduer bium illud positum esse ad nominis difcrimen: Neq;
essentiäfignificat potius, quam ipsum ens: quum enim dico Ego, no significo
mcam humanitatem: id eft, hominis formam,qua homo fum: fed totu hoc quod sum:
ncque potius effentiam, quam essentias.habent enim etiam pluralem nu merum. et
relationem æque multa significant, non essentiam: immo etiam plura. Nam ab Ego,
duo habes, Meus, et Nofter:a Tu, totidem: a Qui, item duo,Cuius, et Cuias.
Præterea cætera relati ua, qualis, Quantus, atque eius modi, omnia di cunt accidens,
non substantiam. Quin etiam obliqui casus illorum rclationem notant, sic,Ensis
Illius:non significat hîc ensem, fed poffeffionem, etcnsem consignificat.
Tertius error, cum ne - 3 gant vnquam Indefinitam perfonam a Prono minestatui.
Omitto quod vocem hanc Nunqua, male inseruerunt definitioni: nam definientisa
tis est,dicat,Est hoc, aut hoc: sic,aut sic: definitio enim intelligitur
competereper se, et omni, et vni, et femper. Sed demus hoc Grammaticorum
fupellectili curtæ,at illud falsum est, Multa funt, Pronomina, quxcuiuis
adhæreant personæ, Is, lllc, Ipse. Ille ego,qui quondam: Ipfefubibo: Is fum
Quirites, quem me effe voluistis, Ergo non definiunt personam,fed ab aliis
definiuntur.Item Meus fum, Meus cs, Meus eft, et vt ait feftiue Plau » tus,
Noster sum: in quo nihil a nominibus diffe runt, quæ non variata voce varias
recipiuntur in personas. Igitur aliter quoque definitum eft: Quod certius, quam
Proprium nomen signifi- soc. cat.Hoc autem falsum est:certiorem quidem rem
poteft significare, scilicet præsentem: at certius non poteft: Etenim sine
medio Propriu nomen fignificat indiuiduum suum, præterea non cuiuis competit
Pronomini: quis enim dicat, Meus, Tuus, certius fignificare, quam Dauus,
Syrus?. Immo nisi aliquid apponatur, nihil significant: Quum enim relatio non
in vna tantum reinue niatur, fed intes plura, nisi aliquid addas ad quod
Resoben illa referantur: corum fignificatusvix extet. Nos igitur aliter
sentimus: Pronomen a Nominenon differre significatione, fed modo significandi.
Hæc autem differentia eft triplex:acquemadmo dum,Par et Impar, non cuiuis
numero vtrunque fimul, sed certo alterutrum competit: ita hiaf fectus, quos
Modos significandi diximus, alius alii competit Pronomini. Primus est, quod rem
præfentemindicant loquenti: id quodnon facit Nomen:vt, Ego: aut etiam ei,quicum
loquitur: cevt, Tu.Atque hæc poffuntponi, nullo nomine fubintellecto:rem enim
ipfam ftatim per fpeciem intelle etui repræsentat, non per nomen. Alter 2 est,
quod pro Nomine ponuntur, vt Relatiua: Cæsar bellum geffit, isvicit:idem
estCæsar vicit. Tertius est quod non folum pro Nomine ponun 3 tur, fed etiam
cum Nomine, vt ipsum repræ fentent: Ego Cæfar. Ex quibusipfa Definitio colligi
poteft: atque ex Definitione Diuilio cer tas in fpecies, quæ de manu veterum
afferendz funt nobis, atque vindicandæ: ipfi enim Relati prone vum Quinegarunt
Pronomen esse, peffimo qui dem consilio: quum fecundum eorum definitio nem,
quænihilaliud ftatuit, quam pro Nomine poni, totam eam naturam,ac multo melius
quam Ego, et Tu, fibiassumat. Nam fi Is, Pronomen est, quare Qvi, non crit?
idem enim Vfus vtriuf que, etForma, id est significatio, et materia: nam fuit
real d's,Quis:ro, Qui. Par error etiam quum » + Relatiuum substantiæ
appellarunt, refert enim etiam accidentia: vt, Calorem, quem vides,con traxiex
ira. Quare alio modo ex diuisione nun cupandum erit: non ficut fecere. quibus
Prouo- + cabulumpotius dicere placitum est. Nam Voca bulum eft quodcunque in
voce consistit: etiam ipsa Verba Vocabula sunt: quis hoc neget: nifi
superstitio Grammaticorum? potius nutus quif-» piam,aut oftengo
aliqua.Prouocabulum dicatur, quibusloco Vocis,et Vocabulivtamur. Diuifioautem
fiet,ficutet Nominis:nam alia Sprej dicentur substantiua ( vtemur enim
vocabulis re ceptis ) alia Adiectiua, non quæ Substantiam Roho tantum
significent,fed etiam Accidens: vt, Isco lor. Sed quia non repræsentant modum
acciden tis, alia autem ftatuunt ipsum modum, vtMeus: nam sicutSeruusfignificat
poffeffionem, etcon ť fignificatsubstantiam: fic etiam Meus. Quare er iam
Relatiua, alia dieta funt Subftantiæ, vt Qui, as Is: propterea quod line
fubftantiam fiue Acci dens referrent,modum ipsum apponerent Sub ftantiæ: quum
enim dico, Is color: tametlico lor in corpore est, tamen non indicatur a me, I
quatenus eft in corpore. Alia dieta funt Acci identis, non folum quæ Accidens
natarent, fed Anhmpi etiam quæ consignificarent Substantiam. Nam
Quale,significat Accides vteftin substantia.Re centiores autem leui nimis de
cauffa Qui, inter + Pronomina recēluere: propterea quod,inquiut, quorun: nlah IvL.
VI. quorundam Pronominumdeclinationem feque Į retur, Hoc autem eft ridiculum,
Affectus variare Subftantiam accidit enim Declinatio Pronomi ni. Itaque etiam
vsu mutantur. nam quod dici mus Alterius, fuit olim, Alteræ,in fecundo cafu 2
feminino. Præterea multa Pronomina Nomi num fequuntur Declinationem,
Nominaigitur erunt.Ego,Mei: Tu, Tui: Meus, Mei. Et contra, NominaPronomipurn:
Vnus, Vnius: Solus,So grozilius. Ex quibus constat Pronomina Relatiua ac
cidentis resolui in substantiuum cum ipso acci dente quod referunt. Nam Tantus,
eft nomen confulam fignificans magnitudinem. Sic Tan tus Aftyanax, Tantus
Hercules: id est, hac, vel hac magnitudine. et fubdam, Quantus Syluius, Quantus
Cæfar: id eft, qua magnitudine. Ea dem ratio et in cæteris:Qualis.quo colore:
Quo tus, quo ordine, etreliqua. Proprium Relati omuifubftantiui eft fle ettere
naturam fuamin ora tione, ficuti de modo Indicatiuo dicebamus: id fit ei tribus
modis: Interrogationc, Quiestis vos? 2 Negationc,Nescio quam in gentem
veni:vbiec 3 culta est quædam relatio. Occultior autem etiam in illo, Quid
hominis es? vbi vim quandam No minis fubiiffe aiunt: fed vfus hæc flexit.
Hincet iam elicimus,quod veteres omifere, Adieetiuum + etSubftantiuu, non efle
Nominis affectiones aut differentias, vt Nomen est, fed vtest Dictio.com petit
enim etiam Pronomini. Atque erroranti + quorum patet, qui putarunt Pronomen a
Nomi ne diffcrre: quoniam Nomen nullam personam determinet: Pronomen autem
certam ftatuat. Nam et Vocatiuus Nominum certam ponit: et, Ipse,llle,atquealia
non certam.Illud quoquecon topresent templandum est,quod aiưnt, Pronomesine
Dest monstratione, aut Kelationenihil significare.Act fententia quidem vera eft
ipsa, sed oratio minus at bene compofita: vsi enim sunt voce demonstra mulher
se tionis,pro repræsentatione. Neque enim qui di Evden cit, Ego,semper
demonstrat: nam quemadmodu meablenti tibi demonstrabo, quinungmgmuli?Iyon a
casa lus vides? mispoloma 1322878 Ambigitur autem etpræter hæc, Alter, et Neu
asygoiza delo ter,atque eiufmodi,sintne Pronomina.nam qui dam ipla vocarunt
nomina Partitiva:sicut On nis,nomer Distributiuum. verum enimueroli Si
quiseorum ortum fpectet, inveniet effe Prono-so', mina. Est enim Neuter, non
vtero et Alter; alius yter: at ipsum Vter, Pronomen effeconstar: non / enim
differt a Qui,nisi per modum: quoniã duo bus tantum apponitur Vter: Qui, vero
pluribus., Quareetiam Alius, pronomeni eritidiffert enim Ali ab
Alter,sicutQui,ab Vter: atq; exponuntur per nomina lic, Vter fecit? Cæsar?Non:
Alterfecit. Quisille alter est? Cato: neque enim alio mo do ponitur,quam fi
dicat, ille fecit, non hic. Est autem Vter, oĚTERG'Alterjan GuerepG itern
cę=> ter, ngungo. Quare etiam Omnis, et eiufmodi Ommi erunt
Pronomina,suntenim signa Nominuine-, quenumerum significant, effent enim
Nomina, vt Vnus,Duo: sed niotæ tantum funt Nominum. Quum enim dicis; Quis homo
disputat? et refa pondes,Omnis hocsignificat;atque si fingulos homines
nominatim redderes, vfque ad vnum Y jo ýitie int nh T. 334 IvL. CÆs. Seal.VI.
vltimum. Videbitur autem quibusdam absurda hocpropterea quod fignificet
Quantitatem: fed non ita est: imo vero hignificat Distributionein a etionis,aut
eiusmodi in quantitatem.itaqueper Pronomina quoque cæteræ propositiones expli
cantur, Quidam, Aliquis. Dubitabit autem quis. * wley piam,Nullus, Nomenne fit
; an Pronotnen, ete nim ab Vnoducitur: at Vnus Nomen est, quãti tatem enim,
siue principium eius significat. ad shoc fic refpondemus: Nomen esse,etinopia
ser wimbonis vsurpatum pro eo quod effet, Non quil. quam. Eft autem origo
ipfius Omnis, Greca, couco, vt Collectionem et Distributionem, non Quantitatem
accipi intelligamus. Pronominum affe tus. Ronomina afficiuntur quib. et Nomina,
Speranter. Primæ Speciei, “ego”, “tu”, “sui” Deriuatx, “meus”, “tuus” “tuus”. Genera
in quibusdam distin et ta, “meus”, “mea”, “meum”. In quibusdam conueniunt, Ego,
“bonus”, “bona”, “bonum”. Numeri duo, “Ego”, “Nos”. Personæ: tres: “ego”, “tu”,
“ille”. Figuræ duæ: simplex, Ego: Composita, Egomet. Casusalii alijs, neque
numero æquali. Ac de Specie quidem, met Genere, Numero, Figura satis conuenit:
de Ca duautem non in omnibus. Circa Personam quo que non idem sentiunt omncs.
Ad hæcigicur in telligenda, vsus ac ratio corum cxaettius suntper perso
fcrutanda. Signantur igitur duæ personæ,Prima, ac Secunda duobus tantum
Pronominibus: at Tertia pluribus.Non quia Prima, et Secunda, prę fentes funt,
vt dixere: non.n.id verum eft: nam quamobrem Epistolæ sūħtinftitutæ? Sanein his
abfentes loquimur deTertia etiam präsenti al $ terutri scribentium. Sed quoniam
et qui loqui- » mur, et ad quem loquimur, vnico intelligimus modo: at tertiam
non vnonam aut monftramus, aut absentem referimus: fic enim distinguimus, vt
alia fint Demonstratiua, alia Relatiua quæ fia ne discrimine vtriusque naturæ
vices fubeant, Demonstratiua autem laxa, vt diximus, voce: nã aut præfentem
sensibus,aut intelle ettu:Non quệ. + i admodum scripsere, fic, præsentem autad
oculu, aut ad sensum: quasi vero oculus senfus non fit; quali vero si de voce
loquar, oculo percipiatur. Itaque demonstrato colore,aut sono, aut fapore, aut
odore, aut retactili, sensu constitui ostensio De nem dicemus. fi dicam, Hic
motor, cujusvolun 16 tate orbis rotatur: intellectui præsens demonstra i bitur.
huius generis est Hic. sub quoetiam alius moduscontinetur:interdum enim quod
non vi I demus nos,alteri,quicum loquimur,demonstra al mus. quippe rem iplius
præfentem fenfibus, aut y notam intelle et ui:huius generis est iste:
absen-> ti enim fic scribam, Ista tua cura, quæ te angit: Iftud Mufæum, in
quo scriptitas. Neque enim prisci re ette fcripfere, Pronomen Iste, lignificare
+ præsentem personam: fic enim fcribam, istud tuum prædium, in q diuerti fessus
de via, abest ab vtroque noftrum mille paffibus. Præterea i pa pfi
fibicontradicunt:aiunt enim, Primam et Sccữ + for dam non variari per genera, quoniam
presentem Y iji rem semper indicarent: ergo ifte, quomodo per genera variatur,
fi semper præsentem perfonam + indicant? Alter quoqueeorum error, quum HIC,
appellarunt Pronomen præpofitiuum, iccirco, quia fignificet primam rei
cognitionem: id est, " quod reddaturinterroganti,fic, Quis fecit? Hic. lam
omitto pessimum loquendi modum, neque enim significat cognitionem rei, fed nota
eftco 2 gnitionis, significans rem. At enimvero etiam subiungitur relative
ficut etiam Is, frequenti vsu Cæfaris, et Salluftij, nimirum vtriusque origo ea
a dem est.soxiglfee:oxe, Hice, a quo per Apocopen, Hic:nam lones:, pro o,
dixere. q An vero, q aiunt,verum eft? Primam et Secu dam non variare vocem per
genera, propterca quod præsentes semper fint: 1 ertiam variare, il lella,illud:quianon
(int præsentes; quæ sub ter Rc tia circumferuntur. Atquehociam a nobis reie '
ettum eft.Namque quod appellantPronome Demonftrativum “hic”, “hæc”, “hoc” variatur,
ac præ fens tamen ab ipsis femper ponitur: itaque suis ipfitelis pereunt: pereunt
vero et noftris: non e 2 nim semper præsentes inteľ nosloquimur. Quid enim ex
vltima Germania fcribat ad me puella, atque ego refcribam? Amo te,inquiet: ia
hicge nus neceffarium eft: vt fciam, amicusne ani amica bene de me fentiať.
Quærunt etiami, qüum Pri. ma, etSecunda certis feratur numeris,quamobre Tertia
non distinguatur: Quoniam,inquiunt,ex antecedentinumeromoderamurfequentisper •
fonæ intelle et uri,sic, Ipfe se interfecit:ipfæ fe in Renterfecere. Atenimvero
ratio hæcnulla eft: nam priimum dicam, Græcos non carere numero plu rali, ex
tOY, łauto's. Deinde hoc modo foluentur- 2 oinnes quæstiones; Mobilia enim
Nomina, non erit pecesse variare: intelligimus enim fexum ex præcedenti
substantiuo, et Casum, et Numerum: lic et verborum ratio vnica voce eadem fit,
qua. lis qualis præcedat: Cauffaautem huius rei fuit Græcorum imitatio: nam
tametfi in composito distinguant, vt posuimus: tamen simplex vox, tou vnde
noftrum Se, communis vtrique numero fuit: id quod non tam consulto fecere
illi,quam cc euenit forte, vt etiam in multis: Nam quid limi leințer fyw, et
nueis: rv, et vues? defe et u igitur multa funtinnouata, fuis deftituta, aucta
alienis, ficapud Latinos, Ego, Nos, Tu,Vos. Quare vt eum errorem emendarent,
addidere alterum Pro nomen quod afferret et numerum, et genus.Grę ci antes;
nos, ipse. Ealov, seipsum. Quod autem chicafferimus,verum effe fatis
constat,quum in ca » ulibus quoque non inuenere vocem, qua differtent. Nihil.n,
intelligas diuersum, cum dicis, Se interfecit Cato: et,Seauthore voluit Cæfarem
in kerfici. Orationis enimvi percipiasCasuumdif Kerentiam,vocis autem fexunon
percipias. Assi egneatigitur rationem, quare duorum Cafuum,
esnaxime'diuerforum, idem fit fonus. Relatiuaautem funt Is,etQui,vno modo: ree
nila tina? cerunt enim rem jam positam. Altermodus este quum relatio fit per
reciprocationem,hæc vnica Elantum, ocem habuit in Pronominibus, SE. Exemplum
veriųfq; esto fic, Cæfar optimus.jma.» perator, atque vir fuit clementiffimus.
is Gallos pue Out Y 'iij. VI. pygnando,
et seipseignofcendo,vicit. Inter hæc. connumeraruntetiam ille. Nonpessime
sentiut, fed exemplo vtunturnon bono,e feptimoÆnei. dos, -- Sic Juppiter ille
monebat. At enimuero in exemplaribuslegitur Ipse, non autem ille: neque enim
refert Iouem, cuius no men ibinufquam positum eft: eft enim Ule, Iste: non
dicas igitur hocloco, Sic is luppiter mone bat. Quis tandem füppiter? nullus
enim ibielt. Quod li in quibufdam fcriptum inueniatur, vt volunt, Emphalim
intelligamus: vt, Thais illa Corinthiaca. Eft autein miltæ naturæ, atq; indif
Ce ferentis,tum ad Relationem, tum ad Demonstra tionem primi exempla
frequentissima. -Teretesfuntaclidesillis. ato -Ille etterris iactatus. Oftendit
autern in Sexto, Ille triumphata caputolta ad alta Corintho. demonftrat enim
Mummium. Differunt autem Demonftratiua abRelatiuis, quod Demonstrati uaftatuunt
primam cognitionem: vt, lste tuus animus C.Cæfar te perdidit. Relatiua autem
eam iterant fic, Is te reddet immortalem. Nam quod Gaiunt, boc Pronomine Bíte,
propinquam rem fi pang gnificari: hoc Pronomine lile, longinquam; non plane
verum eft. fed ita accipiamus,vt Iste 11. semper referatur ad rem,aut
perfonam,adquam loquimur, vtin Secunda in Antonium. Iltis fau cibus, ista
gladiatoria firmitate: id eft, tya. Istam vrbem appellabo cam, in qua agit is,
ad quem fcribo: illam autem, ab eo remotam,aut istạm vrbem de qua locuti fumus,
Quoniam eius ori, gouls, parem vsum habet. Sed et aliquid præsens» $ E Iitud,
appellamus,vt apud Quintilianum, lite iuuenis.Et de eodempaulo post,Hic
iuuenis.Se cundo modo vsus est Gellius: Brundufium ve ni, atqueisthic offendi
quendam: pro, Ibi: atque fi dicat, Ifto in oppido offendi:vt,æque dicatur, Isto
oppido, et Eo oppido: quoniam ifte,lit, ls, Te Atipse, commune omnium
personarum est: upan dicimus enim, - Ipseferam teneralanugine mala. et, Ipse
vides: et ipseratem contofubigit. Quare quuin Tertiam assignarint, minus verea
Prima, eta Secunda 2-, mouere.nequeenim recte probant sic: Dicimus,
inquiunt,Ego feci,Tu fecisti, Ipfe fecit: quare si cut Ego,est primæ;Tu,
fecundæ: fic Ipfe, Tertix. Huic nosad hunc modum et refpondemus, et obiicimus:
Si Ipse, non effet omnium personaru,» noniungeretur Primæ, fic, Ego ipfe. Neque
vlus) lam figuram effe in toto ambitu literaturæ, quay: Prima cum Tertia
iungipossit. Item dicimusno effe verum, sic poffe dici, nifi prius aliquidsub-
») + fic quod referat: exempli cauffa. Quærit Anto nius de O auio, et Lepidum
alloquitur: Quis patrauit parricidium Ciceronis? nonpoteft dice rede
Octauio,Ipfe fecit: nis O et tauium nomina rit.efteniin relatiuum: fed
commodius etiain si senon nominat, potest dicere, Ipfe feci. Sednul- + gantur
etiam cum dicunt, Verbum ipfum Primæ perfonæ habere intellectum Pronominis Ege:
quoniam si sic dicas,Feci:neceffario intelligas, E go.igicur poffe ponicum
primaVerbi,quia pria. maPronominis fubfit.Verum de Tertia quoqne idein CIE 16
1016 7.50 del adi Y iiij. VI. bigo ling 0 idem intelligas,Fecit, habet
intellectum prono 2 - minis Tertiæ. Præterea Gcut Relatiua cætera o mnium funt
personarum:fic etiam hoc: nam eius see metha ho qual harorigo est ab Is: Ipse.
at, is sum,dices: et, ls es: et, is est. Addunt alterum augmentum. interro
ganti, Quisfecit? nüquam respondebimus, Ipfee pro, Ego:aut pro,Tu:sedpro
Tertio. Hic eft'fal lacia fimul et falsitas: Fallacia eft,quia fi dicas lp: fe,
et oftendas Tertium, recte dicas: fed etrede cefite oftendas, auteum quicum loqueris:
Nutas enim et ostensio statuunt primam cognitionem, quam iterat Ipse.Si autem
nullum oftendas, fal sum est,fic poffe loqui nos. Quis enim eft ifte ip se?
Acutius etiam intuenti apparebit ratio: nam ce interrogatio est in tertia
persona verbi: itaq; fa cile reddas Ipfe fine verbi repetitione. At fi dicas
fic, Iune fecisti hoc? possim refpondere, Ipfe fane: etiam nullo verbo
repetito. 2'Præterea quis nescit; Affirmantis, et Interro: ganuis, et
Respondentis orationes non differre nisi modo quodam? igitur Aeneas quum dicit,
Quæque ipfemiserrimavidi.nonneinterroganti Reginæ fic, Vidifti ipfe?refpondeat,
Ipfe. Respon demus tamen certius, et commodiuspalia, Hic, w ] ste,ille, ficut
et Græci, što, deiva, cileivG.Pru udentius igitur fecere, qui Fi@ yuanxov appella
uere, propterea quodomnibus subiungeretur p fonis, quasi ordinarium
additamentum intelli e gas. Consultius autem etiam,qui dm et Tixev,pro pterea
quod intenderet significatum. certame nim rem ftatuit, atq;
circūscribit:plusenim est, Ego ipfe,quam Ego.Iccirco pro Solo,etiam
sunt interpretati: at id euenit pro structura orationis, atque yi
verborum: yteoversue Sexto diuinio peris, Iple ratem conto subigit. Quum enim
ne- > - minem, præter Charontem, nominaffet, retulit = eum in fingulari. quare
etiam folum intellexit Sed fi duo aut plures fuissent, poteratetiam fic, Ipsi
ratem subigunt: vbi nihil effet solitarium: Sed nunquam Grammatiçidesinent
ineptire: ve slutiquum ausi suntdicere, effe hoc versu Nome, + non Pronomen: et
tamen eftloco eius nominis, Charon. Sed æque est, atque sidixiffet,idem.In
terdumvero etiam additum nihiladdit:vt apud Ciceronem, Quiante seipsum
Consulfuit. Vfos autem fuiffe veteres aliter hoc Pronomine, quam ab istissit
obseruatum, oftendimus in O triginum libris. vtaliquando quasi loco Adner.no
satiuæ, autSubdifiun et iuæ capiamus:velut apud Catullum eo versu, Namcaftum
effe decet pium poetam _ Ipsum: verficulos nihil neceffe eft. Etapud Virgilium
in Tertio, Portus ab acceffu ventorum immotus, etingens Ipse: fed horrificis
iustatonatAetnaruinis, Eodem modo in primo Achilleidos Statius, Vacuisque
reliquerat antris Ipsam: sed carulos afporiat: Plinius quoque id obseruauit,
vsusque est libro, decimofeptimo: Vites,inquit, Aquilonem fpe ctare debent
ipfæ: sed eorum palmițes Meri diem. In vicefimotertio Liuius non cum Aduer
Satiua, sed cum Copulatiua iungit: L. Pofthu mium consulem dilignatum, ipsum
atque exer citum deletum.Eftigitur trium personarum con munis vox,tam sola,quam
addita:tam Relatiua, quam Demonstrans. Pronominaderiuata. 20 D Eriuata
Pronomina;a Primaet aSecunda, bina sunt, a fingulari, etplurali, eaque di ftin
etta vocibus, quia origines distinctæ: Ego, Meus:Nos, Nofter. Tu, Tuus: Vos,
Vester. Vbi fecudę facilior esse videtur analogia, a “Tu”, “Tuus”. At Primæ non
item, fed ab obliquo Mei,nõ are LIĆto,Ego: In học Græcos sequuti sumus,
uzzeući, allli autem non temere pofseffiuum pronomen Cerâ poffeffiuo cafu
deduxere: neq. enim diftat fues lembuos, nisi ficut Albedo, etAlbum:quare neque
« Taysa Turecto, vt putarunt, fed obliquo fecun do casu ortu est.A tertia vero
persona non fuit de ductio,ppter numeros variata, ppterea quod ne primitiuum
quidem variabatur.cauffa autem pro pter quam ab vtroqueNumero deriuentur, hæc
eft,Quod Græcidicunt apos, ti, nos relationem: fignificar duo,rem ipfam,et
terminum quendam ad quem refertur:igiturpoffessiua pronomina et Grem poffeffam,
et poffidentem consignificabunt Square numcrum pronominis poffefui accipie, mus
a numero reipoffeffæ: etnumerum prono {minis primitiui,vndeillud poffefauum du
et um est a numero poffidentis. Igitur quum dicamus, Ego polsideo libros:dica,
Librimeisunt.et, Vos poffidetis librum:dica, Liber vester est. Hincli. quçt qua
ratione a pronomineprima persone du ettum sit pronomen tertiæ. Equustertiæ
peren sonæ eft: itaque Meus equus si dicam, tertiæ quo que erit, et a ME, quod
est primæ perfonæ, due ettum est. quoniam relatio eft adprimam: figni-. ficatio
ad tertiam. Natura, et vsus prominz Sui,Snus,etreliquarão porei ori Vanquam non
est presentis operæ,decon-? structionis vsu,autlegibusscribere: tamen quia
natura primitiui, et deriuatiui Terrix per fonæ multæ præclara ingenia vexauit:
alia etiam jelulit:a multis confuse aut perplexe tractata funt: videamus hîc
quæ eorum fit ratio. Relatio du. ou gone splicimodo intelligitur:nam aut habet
terminum i extra rem quæ refertur: vt Dominus refertur ad Seruum.Aut habet
terminut eundem cu requæ refertur, ratione tantummodo differentem:velu ti quum
dico, Cato fe interfecit:Pronomen Sereia et fest Catonem ad Catonem: ratione ab
fefe diffe rentem, non substantia: propterea quoddifferta seipso tanquam agens
a patiente. Iccirco Græci a vpexAcest, quafirefra et um dixere: funt.n.oria's
fia, sellæ plicatili in feipfas reciprocatu. Verum ea vox dariufcula eft,
reditenim in agentem para fiointegra,non fracța.Itaque alia w Toma Desa fed et
communis hæc nimis:sunt enim yerba quar " dam talia, talique nomine
censita, vt Bereo: et al terum tantum terminum dicit,Paffionem.Noftri autem
melius,Reciprocum:qua appellationemx tuam rationem referendi complexisunt:semper.n.redie
vis reirelatæ in feipsam:Ipsefui memor: Ipfe fibi hostis: ipseseamat: Ipse de
se hoc exigit. Ætas noftræ proxima in cæteris cafibus optime uvfa eft: intertio
cafu frequentiffime hallucinata; apud plerosque enim inueniasfic, Ego dedifibi:
etiamin oratione diserti yiri Agricolæ. Græci cautem veteres abusi sunt in
poematis fuo opě, co dem modonon reciproce,fed transitiue. prome? Cumigitur
idem sitmodusorationis, etnar rantis fimpliciter, et referentis narrationem: ea
dem quoque erit ratio dicentium fic, Portia fe interfecit: et fic,Portia
rogauit, vtse interficias, Refertur enim in prioreexemplo,Interfe ettio: in
pofteriore,Rogatio interfectionis: at Interfe ettio.. femper in Portiam
recidit, hæc est natura Pri. mitiui. Quod autem ab hoc deriuatur Suus, parem
naturam, vfumqueeft conseeutusa: vt quocun que loco primitiuum poneretur, in
eum locum ius fuum haberet: sic, Portia fe interfecit: et fic, Portia fuam
vitam intercepit. Differtautem a Primitiuo ficut Adicctiuum a Substantiuo: Ita
que etiam reciprocatio differt ab illius recipro cations namin deriuatiuo redit
reciprocationo inrem a quaprocedit a et io, sed in ea quæipfius rei funt.fit
hoc exemplum:Vidi Cæfarem homi nem:hîc fubftantiam ipfius Cæfaris intelligo:
at, VidiCæfaremhumanum: intelligo hoc, quodis pliushominisest. Sicin
Pronominibus. Vidit fę Cafar: Substantia reciprocatur:ar,Vidit fua Ca
farareciprocantur ea, quæ Cæfaris sunt. Acquan uquam hocquoque modo potest
Substantia reçi aprocari,vt fi dicat, Vidit Cæsar sua crura: tamen non permodumsubstantię
refertur,fed alio præ OC dica EN 1 pro, vestrum. 00. 101 dicamento, 58 l'adv,
per poffeffionem fane: quare Poffeffiva bæc di ta funt. Intelligo autem pofler
fionem, quæ aut fuit, aut eft, autetiam futura eft: vtsuum regnum hæres dicat,
quo nondum poti tus est. atque ipfam negationem:vtapud Vergil. Non fuapomia.
lidem tamen Græci licentius vsi funt:vt Hefiodus, o nepov za tele vureisoa.
suum, Sed loquendivfus maximus Tyrannus elt:Surving replit enim etiam Latinis,
vt vbiponeretur veras, bumSubstantiuum.eo quoq; fubiret Pronomem hoc: vtapud
Vergil. --Sua femper apudme Munera funt Lauri. Et alibi, --Sunt hic etiam
suapræmia laudi. Neque abeft ratio: per verbum nanque Substan tiuum nihil extra
effertur, fed in eodem quiescit: ! itaque par est reciprocationi, quali
stenow,licu tidicimus quædammembriscarentia,Sedere:qa' non moventar.Paulatim
tamen invaluit, vtad - ll lia verba transferretur: Nam quum dicendum effet,Suo
gladio feipfe iugulat: tamen Terentius, Suo gladio iugulo,dixit: Eft apud
Martialem a pertius: Etsuariseruntsacula Maonidem.Id autem pau lisper medio
quodam loquendi modo invedums eft,qualis apud Catullum: Snus cuig, attributus
est error: eft enim ibi et Substantiuứ, etParticipium. Quarepotuit præ terca
dici,Suus cuique innafcitur error. Ita fcri ptum est in inveđiva in Sallustium:
Quod fi i Te ftius vitam memoria vicerit ; aliam P. c. non ex DOS 017 eti 7:6
2:07 701 Ja idi QUE W oratio 2 346 Iul. VÍ. oratione,fed ex morib.suis fpe
ettare debetis. Eiuf dem modi eft illud Ouidianæ Penelopæ, Aspice Laertem, vt
iam fua luminacondas. Ita que ridicule nimis ausi sunt accusare folçcismi
Diuinum poetam eo verfu: Namg;fuam in patria antiquarintsater habebar. Eftenim
eiusdem rationiscumfuperioribus. Ne -mo vero dixit vnquam solæcismum eum, quo do
etti viri vterentur.Sicenim omnes sunt loquu ti, vt pure, nonruftice loqui
putarentur:quemad modum M.Tullius pro Sylla:Sylla,fi fibi füus pu dor,
etdignitas non prodesset,nullum auxilium + requisiuit. quem dicendi modum
temere nimis inusitatumappellarurit:quum etiam Plautus, qui Romanæ linguæ lex
quædam fuit:etiam Teren tiusqui veteris nouique Latij limaquædam ha bitus eft,
ita etfcripferint, et feripta totiusvrbis iudicio approbarint.Plautus in
Mercatore fic,Is " bet faluêre suusvir vxorem suam. Terentius aute etiam
fine vllo responso mutuo, sed absolutene que solum deriuatiuum, verum etiam
primitiuus Suo fibigladio hunciugulo. Quare feretur illud Ver gilianuin eadem
prudentia: 1 Viuitefelices, quibus est fortunaperalta Iam fua.Id est, iam sua
cuique, ficut eft clarius in Sexto: Quiquefuospatimur manes. Tria'kinc
colligimus:Primogeniüm nuquam fineaperta reciprocatione poni præterquam mo
doillo Terentiano: Deriuatum autem occultio re, sic, Sylla si fuuspudor fibi
non pdeffet:id eft, prodeffe intelligeret. Alterum est, nullum efle 1
dia terbietet CIOK 0 CUTIQUE 1101 umaut emeret etiamTe y quedar
tatorin discrimen, fiue vulgarem teneat significatum, et ue pro eo, quod est
proprium ponatur: præterca recte dici,Suus Cæizris, et Cæsarum.quoniam la
primitiui voxa numeris non variatur,et SuusCæ fari:quoniam verbum orationis
obliquz dux est, atque ipfam regit. Eft et illud manifeftum, Distributiuo Prono
mini additum circumagi per omnia Genera, Per funtia sonas,Numeros,et Cafus,
idque fieri vi distribugg tionis: Non folum igitur cum Quisque,vt dixere: sed
etiam cum Omnis, et Quicunque, et Quil quis, et eiusinodi: Suum omnes Nationes
tuen tur morem: Quemcunque suæ originis pænitet, Plats eum oportet
effeineptuin: Suus omnib. A fiaticis dicendi mos eft: et alia talia. Sic etiam
additis Pra politionibus: Starum fortunarum ergo nauigac Lufitanus. Etiam in
Sexto casu, contra quam sen fere:Suo quinis genio potelt acquiescere. Hoc etiam
eliciemus, quuin Scintelligamus el se semperreciprocum, fi duæ lint
perfor:ą,tolle- zimmunocom dæambiguitatis caussa, alio Pronomine vsos ver que
teres. Diligenter itaqueobscruatum eftin decla matione Quintiliani: Non sic
nuper repugnafz fct, fi illum i ribunus voluiffet occidere. Si n.dia ! xiffet
Se, haud intelligeret Marius, vtrum accipe ret, Reumne,an Tribunum. Par
exemplum est, Rogauit Nero Epaphroditum, vt fe occîderet, Nescias vter sit
occidendus; Nero, an Epa phroditus. Verum hoc loco fi illum, pro Se, fubdas,
minus commodeloquare. Ita est:Rogat Philumena te Pamphile, ne fe deferas. Ergo
i dem crit: Rogat Philumena Pamphilum ne fa desea crcatoret serenie dablole
tampre returille serafta. licurelt enium Di przterea autem or cht,ouli deferat.
Verum hæ orationes maxime funt fu giendæ. Cuius consilij modum in primo librod
exemplis eloquentiæ a nobis dictum fuit:quili ber mihi vna cum duobus
pofterioribus iam per fectis aut a Carnuto, aut a Provinciali surreptu est. Mr
Eft etiam aniniadvertenda locutio illa, Inte fe: fic, FratresThebani inter fe
dissident. Grad anon tam feliciter: sannous, alius alium: non. n. complectuntur
illum mutuum responsum vltra citroque: at nos,Inter se, quali dicas, Medium in
ter cos diffidium eft. Itaque Se, eft casus pluralis, vtrumque
componensfimulacdisidium:iccirco distribuitur, deinde ad duo singularia
partitum hincinde. Animadvertimus autem Ciceronem in primo Officiorum sic
locutum: Homines au tem hominum cauffa essegeneratos, vt ipsi inter se, alij
aliis prodeffe poffint. Declarat enim, In ter fe, per dimonous. Etin eodem
alius loquendi soruyu mamodus est, Qua focietas hominum inter ipsos, et vitæ
quafi communitascontinetur. Idem enim eft, Qua homines inter fe fociati
continentur: imacon Colligitur etiam lex dicendi hæc, Suacaussa
feci:recte.Suicauffa feci: non re et e:non enim re ciprocat. Sed, Mei caussa
feçi:Sui caussa vt face % rem,rogavit. Quæram igitur,andicam, Tui cauf fa
feci:Mei cauffa fecisti.Etfanepoteft:non enim sunt reciproca, fed personam
tantum deli egnant:fed passivesemper accipiuntur.Tuiamor, quia tu amaris: Amor
Tuus,quia amas: vt apud Ciceronem: Quod desideriumtui ferre non pos fet.Etin
proæmio sexti Quintilianus,sic,Amore i inci Tolbe ab 01:18: G INH Donicos
Vledes. callspice 12 DATE diues arian in Cicent · Homia IS, VEINIL arateuis mei
vicitetiam matrem fuam. quod plusamatus fuieta filio quam a matre. Et
Vergiliusin xila Viettus amoretui. Quare vbierit reciprocatio, ni hil eritambi
uum: vrNarcissus Ouidianus,Vtor amoremei. Est enim ibi autoQinawlia. Atque hæc
quidem natura horum Pronomi- Exay numeít,vtfuum quodqueobtineatlocum: quod fi
eadem fine discrimine sedem ineant, id non ipforum natura fit,fed vi partium
aliarum, qui bus oratio constituitur. Sunt enim quædam No mina, vt Cauffa,
Fama, Imago, quibus vtrum ad dideris, idem fonat:Cauffa meafecisti: et, Cauffa
mei: propterea quod vox hæc Cauffa, vim habet tanquam pafsiua.fic,Imago mea, et
mei.quia Ima govno tantum accipiturmodo,de eo,cuiusest: 2 ethabet vnam tantum
rationem relationis: fic et Fama. At non fic Poteftas, non Memoria, non aº lia
ciusmodi:nam habet Potestas duplicem rela tionem: alteram adme, qua possum:
alteram ad alium, qua in me poteft.fic et Memoria, etVlus, nistel et Copia.
Copiamea,quam posfideo, quasum diues:Copia mei, qua quis in me vtitur. Sic
Fa-> cultas, etVtilitas, et alia talia:vt, Accusatio mea, qua drwxws ago
enim reum: Accufatio mei,qua Qevywagor enim reus.Sunt etalia Nomina, quo rum
natura non repugnats sed vsus tantumnon sur le icam, I admittit:vt,Seruitus.Nam
fi Dauus estmeus,eius otelio feruitus mea est: ille autem sic loquetur, Mei ser
uitus: ettamen correlatiuum eius non respondet ntur.Tu pari ratione: dico enim,
Meus Dominatus: et 12 am2; Dauus ad me, Tuus, inquiet, mei Dominatus. i ferreno
Caussa autem eft,quia funt relatiua inæqualitatis.-) Z j. Yeriant alius.log at.
Idea: continent 26, Sama e:noner ni caullari tuy tantum anus,liidid Iyl. VI. ti
et CI Verum,vt dixi, vulgus non ficloquitur,vt Domi nus dicat, Meaferuitus: sed
feruus. At philofophi orationi vsum illi concedunt, fibi reseruant sapi
lentiam. Quædamapertius etiam cumnominibus iuneta eandem naturam declarant, vt
apud Sallu © ftium, Metus Pompeij:non, quem metueret: sed, b quometueretur.
Quemadmodum igitur Nomina sunt,quibus gmin mofine discrimine assignentur:ita et
Nomina,in qui bus vnumpro altero ponctur. At non e contra P rio,vt vbicunque
erit Primogenitum, effe possit etiam Deriuatum.Ea vero funt, Pars, Totum,Di
midium, et eiusmodi. Hec.n.tam ad corpus meu, quam ad alia transferri queunt.
Quoniam vero a duplicem habent relationem, vnam qua declara P
ceturpoffesfio:alteram, qua fuis correlatiuis respon dent: iccirco duplici
quoq; Pronomine præscri bi sese patiuntur. Effentiapartiseft ad Totum,et Totius
ad partem, igitur per essentiale Prono E amenstatuetur:vt, Pars mei; ego enim
sum totum per partes. Poffeffio autem partis accidentalis ceeft:itaque mei pars
poteft effe non mea,puta vn a guium resegmina: autos e cicatrice, quod ferua
uit sibi Chirurgus,vtoperam ostentaret. Quo in loco falli funt, qui
hocnegabant: pars igitur bo mednot'ei uis,qua vescor,mea est possidentis:non vt
pars, fed vtres poffeffa. Sic Ouidij parte fruimur nos, nuncipfe non
fruitur:idest Nomine: itaque fica fcripsit, Partetamen meliore meifuper
altaperennis 9 Aftra ferar.qum viueret,poterat dicere, Parte vmca etMei: nunc
non poteft dicere, Parte mea, quan nullam habet: fed mei, quæ pertinetad to tum
hominem, cuius pars Fama eft, quasi anima rerum geftarum. Atque hoc quidem
vfitatum ac frequens est.. Quod vero e Plauti afferunt Pseudulo, non pro
bant:id eft eiufmodi: Duorum hominum labori parfiffem lubens,Meiterogandiset
tui refponder jeg dendi mihi:aiuntquedicendum fuiffe, Meo, et us
Tuo.afferuntque a Ciceronepro Gabinio exem plum: Dico mea vnius opera seruatam
Rempub. et p Murena: Extuoipsius animo conie et uram ceperis. Ego vero puto
Plautum non folum Lati ne,sed etiam purelocutum: neq ;defuisseilli, aut, vfum
produce, aut rationem psuasore. Principio Græcisicloquuntur,monGous. Deinde lepoto
nitidio restorationis: Tum priscos vfos effe pri- i mitiuo prius, quam
deriuatiuo,verum est.Poftreal mo Cicero quoque fic fcripfit ad Curionem, 1 Eam
vnius tui studio me affequi poffe confido.» Neque enim est Librariorum
mendum,vtaiunt: temere enim nimis expungunt, fiquid non arri det.Nequeverum
est,quod profitentur,cum No minib. numerum præscribentib. fic faciundum effe:
fed qualecunqneapponatur,ordinem esseau torem diuerfitatis, feruitumque auribus
exipfa concinnitate. Si præcedat Pronomen, cõfueuere admittere Deriuatiuum ;
sic; Tuoipfiusstudio:fi sequatur, ponere Primitiuum,Vnius tui operai ); quoniam
nomen Vnius vagum est ad plures,cir- » cunscribitur essentiali pronomine
fubeunte:vt quærenti quis fitille Vnusrintelligo, Tc. Quum autem præcedit
poffeffiuum, fic, Tuo studio: Z ij cir Ivt. V. 1 ر cecircumscribitur Studium,
et exemptumemultis attribuitur yni. Tuo studio vnius,exclusa opera aliorum. In tertia
vero persona etiam fi præce. udat Pronomen, primitiuum fit:Cicero aiebat sui
vnius opera seruatam Rempub. Quoniam autem affeuerabant, passiue sem + per
accipi eum cafum fic terminatum, Mei, Tui: a conati funt alias terminationes
reddere actiuis, Mis, Tis. Verum longe falsi sunt: ficenim dice ' tent Tertiam
perfonam Sis ; etiam a etiue intelli gi: id quod nemo auderet: eft enim, ve
diceba musai'rowaIesi citantporro versum Ennianum: 4 Ingenscuramis eft
concordibus æquiparere. Vtfitucí Sed fic fane esto: non cötinuo illa pas. fiuis
tantum addicent. Maiore quoq; curiositate + negarunt poffc dici in plurali,
Milites noftrum: Ticuti, Milites nostri, a nofter: fed facile redar.
guunturratione. Adeo enim re et e dici putarunt; * t cafum eundem Primitiui duabus
cfferrent citerminationibus, Noftram, et Noftri: quoru al terum effet a Græco,
nuwr, alterum idem effetcứ deriuatiuo plurali.Quare etiam Sallustius in Ca
catilina, Maiores vestrum: pro Vestri, pofuit: fic enim legit Gellius. Et
Plautus in Mostellaria oftendit Vestrüm,effe concisum:vtvescovo quum cedicit:
Verum illhuceffe maxima pars veftrorumi intelligit. Sicut Æolenses dicuni,
vućw! postea factumeíturwis etvestram. Cæterum vsus obti nuit,vt Ego, Tu, Nos,
significarent quiddam to tum, quod distribueretur: non autem possessionem: ut Vnus
vestrum, qui tamen non effet ve ster: Vous veftrum et RomanioceupabitRem pub. DECarsts pub.
Cæsar non erat illorum vt res poffeffa: sed vt pars toțius. In plurali quoque
candem inue nicmus variationem, apud Ciceronem in tertio de Oratore, Veftrum
omnium voluntati paruit; pro, veftræ. Sic enim loquitur idemad Brutum Scribens,
Veftris paucorum respondeat laudi bus. Sicut autem dicimus, Ego Cæfar video te
Ca tonem:ita dicam,Ego Cæsartui egeo,o Cato.Siç ctiam igirur, Tu Cato eges mei
Cæsaris. nam quid hoc prohibet? aut quare negaruntid poffe dici? Nequeenim
satis probant suamsententiam illo exemplo Virgiliano, Siquatui Corydonis habet
te cura,venito, este, nim per Apostrophen a feipfa in aliam: quafi gura
frequenter vțimur, exemplo ergo ponit: •. hoc,illud non negat, Non est autem
verum,quod aiunt,differre De “ riuata a Primițiuis, propterea quod Deriuata ver
bis iuncta imperfeetta lint: Primitiua perfecta Sed quemadmodum dicebamus,
Adiectiuum, et Substantivum sunt differentia non nominis fo lius, fed actionis
genericæ communes Nomini ac Participio: Nomini quidem simul vtraq;, Par ticipio
autem altera tanțum, Adie ettiuum, Pro nominiautem ytraque, nam Primitiua
substan țialia sunt, Deriuataaccidentalia. Deperfectio ne autem praționisamplius
iudicandumeft: pole sum:n.fic dicere. Meusfcribo: fane oratio pfecta » eft:
ficut, Fortis pugnat. Et Sofia Plaucinus festi uiffime, Certe nofterfum. Tertia
autem Primi, tiuorum adeo imperfecta eft:, vt nihil magis Z iij. neqi IVLvic 2 1 + 1 Ongs M ! *. VI. neq; enim poni
poteft fine adminiculo: Cæfarfe macerat:fi.n. dicas, Semacerat:quid intelligas?
Quare fi iccirco imperfeet a funt Deriuata, quia egeant adiumenti: hac quoque
ratione illud erit imperfeet iffimum. Alia duo deriuata Noftras. Veftras. Ira
vero deductio duorum aliorum: Nam veteres Aruspices atq. Augures quum ter ram
diuiderent auspiciorum cauffa,fic instituêre: Agrum omnem efle aut Romanum,aut
Gabinu, aut Peregrinum,aut Hofticum,aut Incertum.Ic circo Amatam do et issimus
omnium Virgilius fe citiudicare Turnum externum, qui Latini agri ce non
efset:et Cæfar, qui id non ignoraret, Gallias diuisit in partes treis: exempta
ex ea partitionc Prouincia, ppterea quod continebatur agropere grino
tunc:Galliæautem tres, Hostico. Ideacauf ce lafecit, quia eadem effentauspicia
in Peregrino, etGabino, quæ etiam in Romano. Ergo iidē Au gures agrum, qui
nondum effet difpe et us, quib. ccauspiciis designaretur,incertum vocarunt:
vbili queretRomanum effe, non fatis habuere fic dice cre, noster est: nam multi
agri pacati peregriniita abiplis poterantappellari,quum eorum esset po pulus
potitus.Itaquc excogitarunt vocem a voce, qua coarctarēt fignificationem ad
Regiones:quæ ** fuitcauffa,vt eflet analogia terminationis comu. nis cum
nominibus regionum: Sarsinatis a Sark po: fic Noftratis, Nofter: et per
exemptionem duorum elementorum Noftras. Nequcfine sa sont d. tiano PA tione a
plurali duxere: quoniam de Ciuibus dici:7 tur, et ad ciues refertur. Ita habes
cauffam etvo cis, et terminationis, et numeri.Vsus autem obti- Dokta nuit
poftea, vt etiam ad familias transferretur: n etiam ad fectas Philosophorum:
quæfane fami liæ quoque diettæ sunt. itaq. Noftrates Peripate ticos poterimus
appellare. Cicero etiã verbavul garia,Noftratia dixit:non quafi Romana, omnia enim
Romanaerant: fed quafi ex sua fupelleet ili. Quæremus autem nosmorenoftro,quam
ob new name cauffam a Tertia persona nullum deriuarut: quis 5* sweet enim neget
rectea nobis ficexcogitatum, Roma ni fuates captiuosAnnibali dedendos censuere.
di Imo vero et concinna oratio eft, et neceffaria.Ve rum duo in cauffa fuere,
quominus id factum sit: 6 Incuria gentis illius, quz manu promptior per i
initia, dịcenda facere, quam diceremaluere: Et vasta, atq. inexplebilis animi
libido ad Imperiu: e inuitus enim Romanus hoc pronomen Suum, a gnoscebat:omnia
per Meum,aut Nostrum, meti ri cupiebant. His autem duobus deriuatis etiam
Græcorum copiam superarunt. Articulus. Is declaratis, fatis constat, Græcorum
artis culosnon negle et osa nobis, sed eorum vsű u. fuperfluum. Nam vbialiquid
præfcribendueste, pense quod Græci per articulum efficiunt, ěrecev o
AG:expletura Latinis per ls, aut Ille:Is, autille feruus dixit:dequoferuo antea
fa et a mentio fit, aut qui alio quopacto notus fit: additur enim articulus ad
rei memoriam renouandam, cuius. DS 7. iiij. antea 356 Iul. V I. 1 antea non
nescij sumus, quiipfum ponimus: aut componente am ad præscribendum intelleet
ionem,quæ latius mamime met paterequeat, veluti quum dicimus, C. Cæsar, is qui
pofteadictator fuit. Nam alii fuere Caii Cæ fares,fic Græce, Kajoup o au
Toxpatwp. Numerus. Vitautem numerus necessarius, vti supra di co nomine,
quoilla res significatur, a numero au tem vno numeri duo deducti funt propter
relationem. Nam Vos, pluralis est: deduciturautem abeo singularis, Vester: quia
fignificat rem fin gularem admultos relatam, vt dicebamus. Persona, Erfonæ
quemadmodu distinguerentur, iam i Pronominibus, amodo in Nominibus, Namin 11
Nomine omnes personæ quinque casibusconti pentur; in vocatiuoautem vna. Atin
Pronomine vna tantum persona in prima, etvna in secunda. Itaque inNominibus
variantur propter cafus: in Pronomine non variantur. Tu,enim omnibus in calibus
secundæ personæ eft: et, Ego primæca, ręt enim vocatiuo. Se, folam habet
tertiam: De: riuata, omnes. Casus: Vmhocita fit:igiturQuintum quoque ca Clumsum
non solum habebuntipsorum aliquaz verum etiam quædam constituent: vt, Tu, Vos,
Vester. In poffeffiuisantem non immerito dubi tatur. Nam ficuti Ego, caret
Quinto cafu fingu lari, quia nemoseiplum vocet:ita Meus, quod ab eo ducitur,
carere quoque debuit, e contrario Tuus, casum illum habebit, quiaTu, ipsum ha
bet: et Sui,quia caret Suus, quoque deficidebue rat. Atenimuero quemadmodum
aliter contin- holone gat, videndum est. Omnis Vocatiuus cafus duas personas
designat neceffario: significat in. Rem insecundapersona, et consignificat
primam lo quentem: atque tanta facultate eft, vi videatur » folus constituere
orationem. Si.n. voces, Dauc: Dauus refpondeat: igitur res vocata nisi distin
guatur ab re vocante, eius cafus nulli vfui erit. Meum seruum igiturcum
appello, çu alloquor, quialius est amesubstantia:accidentęautem re fertur ad
me, iccirco potesta me vocari, quia eft alius, etvocatur per pronomendeduậum
ame, quia eft quodam certoquemodo qualı ynu me. cum.Eft enim ynum relatione:
ideo relatiuum al terum sine altero nullum essequit. Atin, Tuus, non idem effe
potest; Nam etlieft diuersaperso nayocata a vocante: tamen significatam rem ap
pello, et terminum relationisad alteram pfonam dirigo, ita diftra et ussermo,
ad feruum tuum vo catum, etad Te, ad quemrefertur ille, non po teft cohærerc.
Videamus vero subtilius, an huic quoque cafus ille attribui possit, ac fic
dicamus; Poffeffio excludit aliam poffeffionem, iure enim meoius alienum
tollitur.Meus enim ego fum,non alterius: quare Ancilla manumiffam liç yocabo, ZY
O TuaGedimino Tua. quia etiamfic possim, quum eam libera: pollo mine Abi iam
tua çs. Vfustamen infrequens non po 719 fuitlegemhanc loquendisic.De
Suusautemfic ftatuamųs: Contradicere fibiipfis, qui hæcduo di cant:Suus,semper
reciprocumeffe debet:Suus ha Sbet vocatiuum. quæ enim reciprocatia pofsit in
teruenire inter vocantem, et vocatum relatum ad aliam perfonam ab vtroque?
Itaque nos etaffir inamus,haberevocatiuum: et negamus, femper efle reciprocum:
sed recte dici, Sui ferui eum In ftulere: et, Suiserui eum sustollite. Figura.
more Implicia, Hic,Is, Ego, Tu,Sui.Componuntur autem partįm secu, fcilicet
geminationepu. rä:partim aliquo interpofito:vt,Identidem:quod etiam mutauit
naturam. Item cum diuerfis: vt, Isthic. Etiam cumaliis extra genus suum: vt, Tu
te, Egomet, Idem, Suapte, Hocce. Sic cum Præpo fitiõibus, Nobiscum Mecum.
Cumnominibus, (Reapfe, quod aiuntpro, Reipfa, pofitum aban Stiquis.Ipfe, quoque
compositum effe diximus, et lifte, et ille,ab Is, Doresimitati, quitaddebant,
lones te.Acoles etiam dicebant fe pro o, et coru pars,Dores. Sic Theocritus in
quarto Idyl lio: maile spußdav.Atenimuero quum inficdan tur Illius,
Isțius.Ipfius,non videbantựr composi ta.Sicut Tute noflectitur, neque Hoc, nili
interi a tus,Hyiufce.Composita funttamen,quçvfus suo arbitratu deflexit. Cum
his autem alia quoque ingenias:Egoipfe:et numerosius, Egamětipfe. Cape Excludit
apresenti opera.confilia antiquorum. Vlta alia de Pronomine ab antiquis di etta
sunt, quæ alterius operæ indigent, partim enim pertinent ad eam
contemplationem, quæ docet inflectiones: partim ad conftru et ionis le ges: quæ
omnia fimulcoaceruata minus recte ve: teres confudêre. Materialis caussa
Pronominum. Vorundam materia patet, aliorum non ite. Nam obliquiquorundam
secutisunt nomi num tertiæ declinationis terminationem, Mis, » Tis, Sis. Quædam
pronominum, Huius, Eius, Illius. Obliquus autem Tui, Atticos secutusest, Tü:
additumiwla, vt T8786. Tibi,interpofuit con fonantem,non aspirationem,vt Mihi,
Toi, Moi.;) Nos, et Vos,non habent elementa, quæ sequan turGræcam originem: sed
Nigidius conatus eft deducere materiam a cauffa, non penitus inepte.
eam,quivolet, e Gellio petet. Inter Primitiua est Is, et Hic: alterum sine
aspiratione, alterum », fine sibilo, ab eo quod Græce erat.o, addito ke, » et
adempta vocali prioris obliqui aliam fibivo çalem asciuere,Is,Eius, Ei. In
quibusdam com munem habuit. In plurali, li. In cauffa est fonus affinis
vocalium, quem fonum foli Belgæ hodie » incolumem,vtpleraquealia, feruant, Contra,quam
feceruntPrisci,quade causa prius de Pronomine, quamde Participio egerit. ETMTG
huius libri initio fa ettum eft, vt declara remus ordinem, quo cffet
Pronomenftatuen dum: tamen hîc quoquenonnihilconfilij capia mus. Pronominis
intelle ettionem esse priorem Participio, ficfatis constat: Sinomen anteit
alias species, etiam Pronomen præponetur. Nam fi partes anteponuntur toti,
eaquoq; quæ partium vices geruntpræibunt id quodtotum fit: veluti carnium,
ossiumque fubftantia primoloco nota synt: item Pedis, Cruris, Oris ratio potior
quam totum animal:puta Homo,Leo,Canis:ita etiam harum partium vicariæ partes
quæ dvofnoga, vo cantGræci, antegredientur intelleet ionem ani, malis ex ipfis
constituci: vt,quæ loco sanguinis funtin Infectorum genere, et a Græcis dicuntur,
ixapes,quæ pro ossefuntin Piscibus, etvocantur, Spinæ: quæ pro ore sunt in
Plantis, etnominan tur Radices:hęcomnia anteerunt cognoscenda, quam aut
Inseđa,aut Pisces,aut Plantæ. Quam obrem quum Participium quiddam site Nomi ne,
Verboqueconflatum ; non tantum poft No. men: Verbumque, sed etiam post Pronomen
ex. hibetfefe nobis intelligendum. Præterea ( vtar e nim quibusdam falsis, sed
quę illi ipsi pro verisha buere) oratio perfeet a effe finePronomine nulla
poteft:constitui enim personas a folo Pronomi. ne arbitratsunt, faltem primam,
et fecundam: atsine participio poteft: vt etiam Pronomina fint adorationem,quam
Nominamagis necessaria. Affectiones quadam. Roprium Primitiuorum vagari, ac
diftribui in multa, putauerunt.co exemplo. Neuetibi adfolem vergant vineta
cadentem. aiunt enim omnibus dictum eo Pronomine Tic " bi: verum res fefe
aliter habet: Alloquiturenim Mæcænatem: libri enim didascalicimaxima ex parte
certis nominibus discipulorum nuncupan tur. Ita etiam aiuntad ornatum orationis
poni fi apud Ciceronem ad Brutum, Ecce tibiPom-» ponius nofter:nam tum
aberatBrutus. Egove to aliter cenfeo: Aduerbium potius Ecce,positu, ad ornatum,
ficut et apud Iureconsultos: at pro * nomen Tibi seruire legenti epistolam
Bruto. Proprium autem Pronominum etiam alia ex i fefe parere Pronomina, vt Is,
ille. Et Aduerbia. illo. Quodvero fcripsere,oriri abipsis etiam No. + mina,
falsum eft:neque enim Noftras, nomen eft: fed vt noster ad poffeffionem
communem, ita Noftras,ad communionem poffeffionis. Nonnc dicis, Meus ciuis,
etMeus popularis? Siç dicet Solia,Nostratem Getam, apud Terentium. Ita que ij,
quinomen putauere etiam inter Prono mina recensuere: fed alio exemplo vtendum
fuit. Nam a Quisquis, Quisquiliæ diettæ sunt.fuit enim quicquid, so tugav,
vile,et obuium forte, non consilio. Proprium etiam,vt diximus,etinter fe etcum
aliis iungi, et geminari, et inter se construi ad ora tionem:Mea tu. Etiam
inter fe referri: Is,qui ve mit. Item amittere significatum p casus ratione. Del
more Æolico: n. interdum enim nihil significat apud Theocritum. Sicnos, Tute
folus loqueris. Plautus in Milite etiam amplius, Tute fcisfoli te tibi.
vtpofsis arbitrari effe potius additamentum, vtin alio pronomine, Iste. Proprium
quoq;, poni pronominis significa. to:Suus, pro proprio, et agnato. Apud Iure conful
ços.at exemplum quodadducuntno feruit, Sunt etiam sua premia landi. hîc enim
elt poffeffiuum Sicfalluntur altero exemplo:Is, pro Talis: Non ea vis animo,
etapud Ciceronem, Pro eo quanti te feci:imo pronomen est relatiuum. Pro
Aduerbio etiam ponitur: Quidmaiora fequar.estetiam ad
uerbiuminterrogandi:non,vt putarunt,Coniun ettio.Coniun et io potius illa sit,
Quod scribis te venturum, vt voluêre: mihi vero acu tius videtur effe
relatiuum,Hoc, quod scribit,te venturum scripsisti enim hoc Veniam. ni IVLII 1
36 bilgai lus lour tamien I Talis:11 eo quart eruir,s Aduer nt, Com 1 ft etiam
Non recte feruatum a veteribus ordinem ini disputando de Participio. odica oack
VEMAD MODYM perturbarut 6 ördinem partium, ita quæstiones non suo quanque loco
tra et auere. Duo cnim foliti sumus quærere. prior quæstio eft:vtrum fit,necne?
) Altera hac fequitar, Ouanam sede id de quo quæ VI litum est,lit collocandum.
hæcilli cobiæret, tan quam effe et us causa:ex ipfa enim subftantięno “ ),
tione eliciuntur rerum prærogatiuæ. Quare per uerse tractauerunt prius fedem
Participij: poste rius autem, an Participium esset pars, et species diet ionis.
At enimuero si Parçicipiū res nota eft, quorsum tantęcongeries argumentorum.li
non eit nota, imo vero linonnullis ne pars quidem o rationis vllaab aliis
separata iudicata eft, quo co Lilio ei rei, quz nusquamextat, fedem ftatuunt?
Quo 5 364 Iul. V.. quum dici Quoniam vero nullusartifex, pbat fuum subie et um
effe: fed fuperiore scientia prolatum, pro certo ftatuit:iccircovideamus, qua
ratione parti cipium, quod subiectum est libri huius, efle pro betur.Triplex
modus est probandi, per cauffam, per effeet u, predargutionem. Primusmodusest
per demonstrationem, fic: Diet iones quædam funt declinabiles, quia omnis
sermoeget aliqua variatione. Alter modus est, per conuerfionem de
monstrationis,fic: Variatur sermo, quia di et iones funt declinabiles: caussa
enim hîc probatur per effectum. Tertius modus est,quuma pertinacib. negatur
subiectum ipsum esse: veluti 2 mus, Ideas eflenullas. Autsubie et i ratio forma
lis:veluti quum dicimus, Metalla quidem esse,fed transmutationem no inueniri
arte humana, qua re Alcumia nulla erit. Aut quum agnofcimus quidem et fubie
ettum, et rationem formalem,fed negamuspertinere ad eam scientiam,cui attribui tur:
veluti quum Grammaticus de voce vult di sputare. Horum modorum duopriores non
ad mittunturad probandum fubieet um effe, fed fo lus Tertius. Ratio autem huius
legis eft aliis libris anobis explicata.Nuncautem aduersariorum ra. tionesperpenfas
diruamus. An participium sit Diettionis pars
ab aliis separata. Vi Participio partium numerum non au gent, appellant ipsum
avavaxna son at poor siue övTISpe@ xoxv, id autem fonat, re ciprocam itidemque
altera ex parte respon « Qah den. I gopicer I dentem appellationem:
quoniam fic dicatur,Cur rens est cursor: et, cursor eft curres.Præterea nul- 2
lum deriuatum aliam a primogenio naturam for tiri: nam si Pater Nomen, etiam
Patrius nomeno Ferueo Verbum, etiam Feruesco. Quarequum Participium a Verbo
fiat: fub Verbi veniat ratio nem. Vt horum argumentorum videamusvim, quid
Reciprocum lit, etquemadmodum fiat, et quomodo deriueturaliquid a primitiuo,
intelli gendum est. Ac quanquam superiorelibro de 1 Řeciproco diximus, id tamen
co fpe et abat, vt * Nomen acciperemus: meliusque a nobis, quam a Græcis
expressum effe. Nuncautem paulo ac. curatius contemplemur. Reciprocatio, cft
par priori ex eisdem, aut ex contrariis transpositio ex eisdem: vt, Conful est,
qui consulitsenatum: et, Qui consulest, consulit senatum. Excontra riis: vt,
Philosophia est, eloquentia disputatoria: eloquentia est, pbilosophia
elocutoria. Oratoria est, diale ettica diffusa: dialeetica estoratio pressa.
Palma eft, pugnusapertus:pugnus est,palmaclau fa. Hinc dicta reciproca, quoniam
procreentury, retrorsum: idest repetant.Sicrespondere opinio, ni, atque
expectationi,quum par estopera indo li. His constat, non reet e dictam
reciprocam ap pellationem. Neque enim pares hæ suntoratio Aes. Cursor est
currens: etcurrens eft cursor:nam Cursor designat robis naturam, ingeniumque ad
currendum: Currens autem dicitactum cur rendi nunc. At non omnc currens eft
habilead currendum: habilem autem dico ad celeritatem, non ad conatum, Tev
aequxota. Curritsuo modo Aa teftudo,non Curforis. Idautem manifeftius aliis
nominibus apparct: Non enim omnis Pugnans, #Pugil est.Et quum Orare, fitore
pronuntiare: ve teres verbuin illud omnibus conceffere: orato ris autem nomen
sui vnius in L. Crassi persona a gnovit Cicero. Neque carentratione hæc:vise
nim horum nominum inde manauit, quod ex 'frequentibus actibus habitus fit. qui
igitur vicio vrfüm semel, fortaffe casu factum eft, vt debella ret:at
Carpophorus Domitiani, et Vergilianus Picus debellatores appeilabuntur. Si
igitur essent eiusmodi appellationes eiusdem substantiæ, v. niuersalienuntiatione
vltro citroq; efferrentur, 2 atquereferrentur. Deriuatum autem vel fequi tur
Primogenium, vel excedit,excediturve: Sife quitur, ciufdem speciei cft (
intelligo nuncfpe ciem contentam fub dictione, tanquam sub ges nere )vt,quia
Rex Nomen, eriam Regius:nõex cedit enim, neque exceditur. Ata Bono, Bene quum
deriuetur,exceditur numero, et aliis Qua re Participium quum excedat casu,et
genere Vera ba,nullo modo effe Verbum poterit. Falso igitur regabant,
desciscere Deriuatum a primogenij ratione: quin etiam Deriuata quædam vel man
ciora funt,vel ampliora, vt ipforummet vtar pla citis. Aiunt enim Tuuscarere
casu Quinto,quem tamen cafum Tu, constituit. Contra Suus, et * Meus, Primitiua
excedunt fua: hoc Quinto ca su, quo caret Ego: illud etcasuum, et nume rorum
variatione, quo caret Se. Ad hæc lia cantando, erit cantor, Verbum erit, non
No. men. Quod autem Participium, Nomen nonlite ODAVATE LESZT 1 mantis fit, inde
colligimus: habet enim Verbicostrudio,wenn nisheyet nem: Legens librum. At
Nomen nullum his lc gibus fruipoteft: fed fiquem casum nanciscun for tur, id
euenit aut vi drationis, aut yerbicuiuspia uliopelo merito: vt
PotensLyræ,poffeffionem quandam significat, sicut, DominusLyræ. Quodfi quis
sit, cui dicat, Appetens gloriæ, non significare polles fionem ( quod enim
appetit, non polider )is File intelliget eo modo dici, quo Auidusgloriæ ; est
Pepe enim iç'ter.sad possessionem. Alij autem casus in attribuuntur Nominibus
per defeet um fupple-, menti: vt, Amicus illi: id fic est, quoniam litae Pern micus,
adfit illi, ac faucat: Superbus pecunia, et fa et us a pecunia. Debile autem
eorum eft argu ekrok mentum, quo excludunt a Nominis ratione, quum dicunt,
Quiano significantadionem.Ma. le enim elocutisunt,quod recte sentiebant:nam
etiam Nomen hoc Adio, actionem significat, Ergo Participium ab aliis fecreta
erit orationis Tipars. Nequc impedimento fit,quod nome suum, acceperit a
portione Verbiac Nominis: Tere ziumenim quiddam factum eft. Neque enim ex verbi
nominífque coitione fa etta eft Tertia sub ftantia; fed ortum a Verbo traxit
secum tempo ra etfignificationem, adiunxitque generi etcasio · bus: plusenim
Verbi quam Nominis obtinet; id quod fane non potuit exprimi ipso nomine, quod
nomeactiue intelligi voluere,quiacaperet, AtMancipiu, aliam sequutum eft
analogiam, vt fignificaret,quod manucaperetur.SedParticipiu, că
Municipiocouenit.Minus vero bona oratio neyli sunt, quiliç diceret, Partem
capitaNoming7 NO E B 4 och 368 IvL. VIT. CXA: 1 partem a Verbo,partem ab
vtroque. Quis enim fic, Partem a Cæsare, partem a Lælio,partem ab vtroque?
nonnciam ab vtroque accepit? Sed ita intelligendum eft, Accidentium quæ
funtParti cipij, partim esse a Nominefolo, partim a solo Verbo, partim ytrique
communia: dummodo il lud quoque meminerimus, ipsum habere cum Nominecommunem
differentiam Adiectiuo rum. Substantiuorum autem nullam. Participii necessitas.
T vero ne ad orationis quidem volupta tem solam inuenta ea species eft, quemad
modum partes quædam coniunettiuæ: sed necessitate quadam, ac vi naturæ. Quum
enim declaratum iam sit, verbum significarc aliquid ,quod significato nominis adiiciatur,
sic, “Cæsar pugnat”, coacti sunt sapientes aliquid excogitare, quod non folum
recto casuiadneet eret, vt hoc exem Uplo:sed Etiam Obliquo.Neque enim si dicas,
“Video Cæsarem”. addas eiusmodiVerbum nisi addi to relatiuo, fic, Qui pugnat.
Quare Participium commenti sunt, quod et significationem obtine ret, etadderet
modum adic et tionis: quafi quum dicas, Cæsarem pugnantem: eadem sit ratio, ac
fisic, “Cæsarem pugnacem”. Quod siquis ob iiciat ita dici poffe etiam per
verbum. “Video Cæsarem pugnare”. lane intelligat verbi illius vi factumeffe,
non infinitivi: si eius loco substituat aliud, fic, Verbero Cæsarem: ncque
enimfi militer apponere queas infinitiuu. Eft præterea cauffa 1 ola ! tan sonra.
caussa alia nõignobilis. Quo modo res vna dicco 2 retur, fupra docuimus te:
nücquaratione yna fit oratio, videamus: Quædam enim eft yna, Natu ra: ut, “Cæsar
amat Lucinam”. quædam Coniunetione: ut: “Cæfar amat Lucinam et pugnat” at que huius
quidem modi species libro undecimo declaratæ sunt. Quæ vero Natura vna est,
vnum de uno dicit: quæ coniun et ioneyna, secatur in plures. Nam et Amor et Pugna
in Cæsare, et de Cesare dicitur, nihilo fecius, quam si dicas, “Cæsar amat,
Caefar pugnat”. hîc sunt seiun. etx orationes duæ, carent enim tam artis, quam
naturæ coniunctione. Quare manifestum est, Artem coniungere in oratione, quæ
natura coniunxit in corpore subiecto. Hæc autem aut seriatim sese consequuntur,
aut difiun etta sunt. Si sunt dissita, natura, ut Candor et Dulcedo in Laet te,
per ipsum corpus, quo deferuntur, coniunguntur quoque. Ita in oration per
copulam coaguntur sicut per corpus in re. Siseleconfequun tur, ea funt, aut
substantia aut accidens. Neu trumvero eget artificiofa cõiun ettione:sed que
admodum natura vnum funt fibiipfis fubeuntia, continentiaque alia aliud,
tanquam quum est triangulum in quadrangulo: ita etiam carum rerumnotævnum sunt,
hoc modo: “corpus animatum, sentiens, rationis capax, vna res est, ita yna
oratio hæc: “Homo est corpus animatum, sentiens, rationis capax”. Nihilo secius
in accidente, sic, Aptum natum admirari, discere,fcire:neque enim scimus, nisi
discamus: ncque discimus,nisi admiremur: quæ hæc ad hunc modum vnum Az iij. Ssunt: neque vllius artis egent ad coniugendum.
Quævero disiun essa sunt, ea per copulam coniunguntur, ut, “Lego et scribo” quam
obrem sicuti per subiectum a natura coniunguntur: ita fa etum est, ut per
participium similem nanciscerentur coniunetionem, ut, “Legens scribo”. Tertiam
vero necessitatis caussam ut intelligamus, hæc prius sunt perpedenda. Caussarum
quædam seextra rem sunt,quas Galenus vocat w goxata näs, recentiores, primitivas.
Quædam interiores, atque hæ duplices: aut enim sunt, aut non sunt coniun ettæ.
Ea vero diuisio secundum Accidens, non fecundum Substantiam fit: diuerfæ enim Yunt
aliquando a se ipsis secundum situm, vel fecundum Tempus: neque vnam tantum fpe
ciem cauffarum fequuntur:fed tum in efficiente, tum in materiali inueniuntur.
Ac illa quidem quæ extra rem anobis agnofcebatur, est: veluti, Ferrum, fiue
ferri illaactio: e percussione enim fit vel tumor ; vel fanies, vel eiufmodi.
Quæ au tem interior est,nondum coniuncta, opony syfucr KaGaleno, a nostris antecedens
dicta est,tam a pte,quam a Cicerone quü dicitur in Officiis, An tegteffam esse
honeftatem: vt, succus hesternus, qui poftea putruit, cauffa febris factus
est:caussa coniuncta estis, quinunc putridus eft: atque hic quidem nonsolum
tempore, aut situ tantum differt a seipso, sed etiamsubstantia. Aliquando
autem, vtdicebamus, non fubftantia, fed Lo co: interdum enim fuit fanguis
probus,atque incorruptus, qui tumoreeffidiat,cuius ipse caussa kit materialis.
Adhasigiturcauffas significandas quam sit Participium fabricatum.maximum
fui vlunı videtur præbuiffe. Quippe sidica, Percussi, et yalncraui: non necessario
adducor,yt credam ' vaincris caussam esse percussionem, quam intel ligo ex
verbo, Percutio. Quod fi dicam, Percu tiens vulneraui:iarn planecostat. Si
dico.. Sanguis putruit, et febrem fecit:Putret, et Facit,non tam clare
explicat, atque fic,Putrefcens facit. Præter hanc neceffitatem, etiam mirum
afferunt oratio nidecorum: cuiusmodi in futuro passiuo vtitur Liuiusin xxiv.Et
fibi pedites comparandos effe: id eit, qui poffint cum cæteris committi, neque
cedant. Gerundi Cauffa., per piumabsoluerctur, maiorü noftrorum pru dentia
factum eft, vt haberemus,quomodofor- oniga mæ finísque eadem orationis
commoditate ex plicaretur. Quare ex his Participiis tempora quæ dam elegêre,
quæimitarentur quidem Græca illa λεκπον,μαχητέον, amplioritamen, vberiorique
vsu circumferrentur. Hæc Gerundia appellaue re,tribus præscripta casibus,
“pugnandi”, “pugnando”, “pugnandum: quorum medium seruauit vires, Participij:
sed tanto aptioremodo, quanto supe rabantur a Participiis Verba. Sicut enim
apertius editur cauffa, quum dicas, Cædens vulneraui: quam cecîdi:
sicexcellentius quum dicam, Quia cæderem vulneraui.hocautem Gerundio conci
pitur totum, Cædendo vulneraui. est autem Aa iiij. mely Emultis in rebus forma,
et finisidem. Finis autem 1 partim extra nos eft, vt Nauisextra fabrum: par tim
intus in animo, vt ea quam idear vocant, qua mouemurad eam quæ extra nos futura
est. Vtru quesapientiffime explicarunt. Nam et Pugnan di, et Pugnandum,finem
fignificant,fic,Pugnan codi cauffa equum afcendi: et, Pugnandum eft ex cquo:
fed illud est medius finis, hic autem illum so por consequitur. Exhisautem
patet eflcParticipia, *Co tum natura, tumvfu non abfimili, atqueetiam | forma.
Habentenim Casum, vt Advefcendum, apudM.Tullium: et, Ob tacendum,apudGrac 2
chum, Neque tempus,vt aiunt, amisere:nam ta ir metfi cum
præteritisponütur,fic,qui ad pugnan dum:tamen pugna futura fuit, quæ nondum ef
set: alioquinequeasdicere, Marius deduxerat le giones, fa etturas hoftibus pugnandicopiam.
Pu gnando autem paulo liberius, elapfum eft: Pu mignandovinço: id est, dum
pugno: ac potiuscauf sam præcedit, quam constituat: vincendi enim cauffa
pugnamus. Significationes quoqueita te nuere, vt cafusfuos expetant:
Studiovisendi vr bem. Sed ita fane fa et um eft, vt quum forma fit paffiua,
infrequentius passiue accipiantur: a deo vt quidaman re ette ponerentur,
dubitarint, Atcnimuero corum vsum primuın formæ ipfius rationem sequutum effe,
par est. Justinus tam in prooemio, quamin xvii. exipfo Trogo et iamprimum
casumpaffiue pofuit: Athenas e cerudiendi caussamissus.' Hac quoqueparte Græ ci
funt a Nobis superati, quibus Infinitiuus cum Articulo mendicandus fuit.
Veteresautem bre uita. 8 373 2 uitatis studiosi frequentius vsi sunt, etiam in
i. psis Titolis,de edendo,atque eiusmodi. M.Tul. sius in tertio Officiorum
feftiue, fi discendi labor potius est, quam voluptas, non enim posuit pro
Infinitiuo, vt dixere: fed abstinuit ab repetenda voceilla Labor, fie:Si
discendi labor,potius labor est, quam voluptas. Hinc do et iffimi viri college
re, nenos quidem paffiui Participij præsenti de- a luna • fici tempore,
Verberando sum defessus,Pugnan winny do vici, Legendolibro:idem est, Verberans,
Pu Ignans,Legens. Etiam illud Vergilianu,Voluen da Dies, præfentis temporis
inuenere: ficut et lusiurandum. Sed fane Iusiurandum, futuri fuit amine 2
temporis,antequam daretur,fic dicebant, Iuran mė dum tibi eft: fic,
Voluendadies,quæ attulit, quod the nondum fuerat. Poftea vfu deflexa suntin
præa Du sens tempus, atque etiam in præterito,vt diceba Pus mus, Cæsarignoscedo
auxit hoftium numerum, I quia ignouit.cauffa autem eft,qualis quum dicis, Di
Pugnaturus fum, et fui.Quoniam vero transitint ca variatione,ficut,
uaxcutt'ovetuagtia, iccirco alia bir partem a Participio nonnulli penitus
negarunt: quia idem fit, Legendislibris, etLegendi libros. c Alij vero, hocipfo
affirmarunt effe aliam, pro atis pterea quod constructio effet diuersa. Sed nos
candemcum Participio diximus, vfum autem; non semper eundem: Accidentiautem
nonmu tatur species. Proprium autem eft recipere Præ. positiones, Adagendum.
Vergilius etiam aliam Gf apposuit, Ante domandum: et,Inter agendum: quod
Græcijste tu dywv, et, Obtacendu:et apud mbat M. Tullium: vtrumque dietum eft
ab amandao Ava OITE Star goe 028 ISCU co ωςτο φιλεϊνοποτε φιλεϊν. Εt
Quintilianum,ra fio fcribendi iuncta cum loquendo eft. Ausi sune quidam dicere.
In capiendum hostem vado: fed hocmon memini. Propriū item carere variatione
Personarum,Generum, atque etiam Numero ram. id quod traxere ab Infinitiuorum
natura. * «Cæsar it ad oppugnandum Massiliam: Camilla pergit ad fugandum
Aruntem. vt commune sit ad vtrunque, Oppugnandam Maffiliam, et Fu gatura
Aruntem. Sic Numerum communem a pud M. Tullium: Stoicos Epicureis irridendi sui
facultatem dedisse. et Liuiusin primo: Vestri ad Xhortandi cauffa. Falluntur
antem quiperDebet, aut Oportet, putant interpretari Gerundium, vtin illo, Pacem
Troiano ab Rcge petendum. Omnenanque futurum,authanc,auteiuscerno direcipit
interpretationem: ducimur enim, aut vtili, aut necessario. Quoniam vero caussam
sta tuunt,iccirco plus indicant, quam Verba, atque ctiam Participia, lic. Video
futurum vt vrbs expugnetur, Video vrbem expugnandam: euen tum solum narrassac
fic, Dico expugnandum yf bem: proponiturnon solum finis, fed etiam deli
beratio. quare Græci dixere Aduerbia Jecses, 2πλευρέον, τυραννοκτονη τέον.
Latini autem ctia mo tum illum animi, qui in finem duceretur,como adius
declararunt, quum Gerundia appellarent. vocis flexułeodem fane quicorum natu
ccfræ fons fuit. ve quia gerendæ res elsent, quæ vo ces hocindicarent Gerundia
dicerentur.Alij ab eorum vsu, Nomina participialia: neq; enim esse pura Nomina,
quæregerent casum:neque pura Sed quo Partis. Participia, quæ passiua voce
gererent a et tiuam si gnificationem. Cauffa autem qua ducti sunt, vt
defraudarent significationem, atquein actiuam demitterentur, hæcfuit: quod
passiue intellige bant ex parte appofiti, non suppositi, fic: Eoad oppugnandum
vrbem: quoniam prius fuerat, Ad oppugnandam: et eodem modo di etum fuit,fic uti
notauit Gellius, et nos diximus in capite de Infinitiuo, Hancrem præsidio
futurum. Alij et iam Gerundiua yoluêre, quæab illis petes. Supirorum Ratio. 1 0
bi gemaioreaffeetu notant:na, Eo ad pugnan- this dum,futurum significauit: Eo
pagnatum,ita po fuit futuru, vtiam abfolutum sit. Ita est,quono do apud
Homerum, ra tetenequevověsw:Signifi -1) catigitur aettionem cum A et
iuis,pafsionem am» Palliuis. Eo factum iniuriam: Iniuria mihi fi et u itur. Sed
lane femper pasfionem quandan sa- ) ) pit: neque enim est, Eo vt faciam: fed,
Eo vt hoc fiat.quali, Eo ad rem faciendam quidem,fed ita, yt faettum iam
sperem. Sic Sosia: Diąun puta. Quumigitur hîc finissignificaretur, norimme rito
altera voce alterum extremorum Ignatum est,Inmotu enim est, et vnde fit,et quo
re et iflime dicitur, Venatu venio: ficut Venatum Vado. Sextum n. casum huic
vsui effe coparatum diximus.A meitur:sic,Venatu itur: cætra quam putarunt.
Plauti. a. estin Menachmi, Obfonatu - 10 redco: ft.Itaque 1 376 IvL. VII. 1
redeo. etCatonis in libro dere Rustica, Primus cubitu resurgat. vt hæc fit vera
constructio huius Bupini. Nam ea quam ipsius putant, Expugnatu « difficile,
Mirabile dictu: fortaffe non fit, sed No minis. Vocatų Druli, id eft,
vocatione,fic lussu et Permissundicimus enim, Facile expugnatu,id eft,
expugnatione. Quareautem supinum di et um sit, haud fane conftat. Nam quod
aiunt veteres, id ca cauffa fa et um, quia a præteritis paffiuis du et a
essent, quæ præterita veteres supinaappellarint: non folum non foluit
quæstionem, sed etiam auget. Nam quam ob rem Præterita, caque passiua tantum
hoc nomine dixerint illi? Nos in libris historia rum Aristotelis ostendimus
quid Pronum, quid Supinum sit. Neque recte aTheodoro towmocy effeacceptum, vt
Latinis auribus satisfiat. hîc ve ro ita placet fatagere: Gerundium a supino
ita cidifferre, ficut Futurum a Præterito: vt aliud fit, Faciendum: aliud,
Faetum. Itaque quod geren dumesset, ftrenui viri ac fortisiudicarent: con tra,
quod iam esset gestum, minus excitare nos adagendum.Itaque Tityrum supinum
facit poe ta sub arbore,lentum scilicet,acrecubantem:Me liboun certantem
cumfortuna, acres fuasma gisftrerue, quam feliciter gerentem. Igitur, Eo ad
pugnndum: gerendam rem significat in viro diligenti: Venio pugnatum: rem geftam
in ho mine qu possit otio parto frui. Hæc esto cauffa, quæ persuaserit antiquis
vt Præterita pafsiua Su pina dicer:ntur,vt poffet in vtranque aurem:at que
ctiam upinus cubare. Q1 Pugnando. Non excludi Modum a Participiis,
sed Modi variationem. Vemadmodum Gerundium idem diuersis Temporibus
accommodatur: vinco, vici, vincam:sic etiam idem Participium,! diuerfis Modis:
adeo, vt in pafliuis etiam Modos ipfos constitucrit:Do et us effem, fuiffem,
fuerim, fuero. Vtinam pugnans vincerem alio modo di citur quam sic, Pugnans
vinco, hîcenim eft et Pugno, et Vinco:ibiautem,Vtinam pugnarem, Vtinam
vincerem.hoc quoque a veteribus omis fum est. Nonreette Generum cauffam a
veteribus affignatams. Enera tria eadem vox compleetitur, hæc,hocpugnans. neque
id natura potius quapia,quam forte: nihilofane consultius,quam in
nomineFelix.Falsam nanqueaddducuntcauf fam: Quum enim Verba,inquiunt,omnibus
fine + vllo discrimine iungantur generibus sub eadem voce:Vir,Mulier,Mancipium
sedet, eiusdem ni mirum effe debuit naturæ Participium, cuius fuit Verbum, a
quo fluxerat. At enimuero fal luntur: Quippeverbalia quoqucnomina, quæ a,
verbis manant, nihilominusgenera variant: Vi cor, Vi et rix, atque etiam Viet
tricia, apud Luca num. Præterea quisnefcit apud Græcos tria genera in
Participiis totidem fignari vocibus? Po Atremo ne in noftratibus quidem
variatio illa i gnota est: vt in paffiuis patet: Amatus, Amata, A matum, et
inadiuis,Amans, Amantia. Figura.
Pcomposita a copositis Verbis deriuari: iccir co Figuram ab illistrahere, non
ipfa illam confi cere. Hoc autem falfum eft:multa enim sunt quę suo genere
Compofitionem admisere, non aba liis traxere; vt, Omnipotens. neque enim a Ver
bis tantum composita fluuntomnia. Ergo figura Participiis per fe competet,vt
cæteris:non per ac cidens,vtdixere. empus. Empora quædam fimplicioris intelle
et us, quædamamplioris habuit Participium:nc que secutum Verbi eftintegram
rationem. Nam Futurum, quod erat diffutissimum atqueobida Græcis scissum in duo
vnica voce coplexum fuit. Item duo Pręterita.At Præsensquod effet simpli
ciffimum cum intelle et ione Præteriti imperfe et i.coniunxit vnica nota.vt
Amans effet,quiamat,et cequiamabat.Neq; caruitratione:oftedimusenim apud
Philofophos naturale quandam continua tione significari per Pręteritů imperfe
et ű,vt non multum a Præsenti dissideret. Illud vero maxime quæretur:quumapud
Græcos tria hæç Tempora tam A'diuis, quam Passiuis fint attributa:quam % obrem
Latini Præterito actiuq, paffiuo Praesenti defe ettisunt? Atq ;in quibusdam
fanehæc omnia. Rc sunt:Hortans, Hortatus,Hortaturus,Hortadus. Atin aliis, quæ
simplici constant forma, vt Ama, quare 379 2 quare non possedere præteritum: vt
Amor,qua re non possedere præsens? Sane hîcnihil habcas, quod refpondeas,
præter negligentiam: adeo, ves af in illis quoque,in quibus omnia esse videbantur,
vocem quidem videas, significationem non vi 2 deas. NamSequens præsens quidem
eft, et Hor- tans: sed significatus actiuus: ac fane ab codem it., verbo
Sequor, si potuit deduciet Sequuturus, et za Sequendus: quare no potuitin
præterito distin cum effe,Hortatus actiuum, ab Hortatus,paffi uo? Si potuit ab
Amo, Amans: quare ab Ainor, nihil potuit? Significatio. Vemad modum Verba
manent, aut muti. tur,fic et Participia. Nam Lauant recensen Na bamus
interuíça. Sic Voluentibus annis, eadem fuit significatione, qua Volućda
dies,vt eft apud de Homerum:withoueYWV EVIAUT@.Sicmutauit O-, riundus, nõ
rationc fubeftautem cauffa vtigno rata, sicacuta. Eftoriundus Roma quiBononiz )
ortus,Romæ oriri debuit quo in loco lares habet patrios. itaque idem eft
Oriundus, quod Oritu rus. Futurum enim hocnon defignat quod erit. fed quod non
fuit, et futurum esse debuit.In paras fiua autem voce declararunt: quoniam ipse
iam per se no poteratoriri,aut agere,vtoriretur:sed fato,
autsenatusconsulto,aut rescripto, aut re cenfionc affici muneribus ciuitatispoterate
0: June. Affoftus. Program que 380 IuL. VIL leret: 1 Tutus alos to 10 Huis ca
mus, tilusa ttiam Gnar tarctu P Roprium eft Participii,fieri a quibusdam teftem
Verbis, quorum nõfequatur significatione: vt Sequendus, a Sequor: paffiua
fignificatione ab a et iua. Id autem propterea euenit, quia hæcom cnia, quæ
vocamusDeponentia, olim Communia apes. cefuere:atque iccirco Deponentia dieta,
quod de suape pofuiffent alteram significationem, quam habu iffent. Sic verbi
significatio vetus abolita in Ver bo,mansit Participio, quemadmodu deleto Ver 2
bo toto, mansit Participium:Laboratus, Regna tus, Erratus, Triumphatus,
Decursus. Sed adhuc longinquiore ratione, Auritus, Pellitus, si sunt
Participia. Quæ autem exempla afferunt muta tæ fignificationis, fortasse non
omnia carent ra utione. NaDiscretus, fac significet viru modera tum: nõ eft
quiadiscernit, sed quia a vulgo fapie. Cetu fentetia fecretus fuit. fic
Circufpeettus, no qui Circuspicit:sed,vt Homer dicebat, qui circunsta tiu ora,atq;
ocul sin fe conuertit:id quod quum fiat ob eius pr stantiam, actum admirantium
tranftulêre ad significandum caussam, propter li quam admirarentur. Sic Beatus,
diuitem notat, qui multa bene, ac benigne poteftagere: at Bea quad guu` '
tuspaffiuum eft Participium, quem bonis,vt ap cxpellat GræciBiov, Fortuna
voluit beari. Sic Cau tus,quem cauendum dicerent:quem,vt ait ille, a
trumagnoscerent, aut fænumin cornu gestan caem. Falsum, quoque quis neget
passiue femper et accipi? etiam quum falsum est testamentum: ic circosic
dicitur, quiaipsum fefellit,fcribat:Falle rcenim eftoamen. diffusa significatio
ad fal kumteste, quareactiuehîc accipi putarut, qa fal aque Pre etiam poffit
mus, et priur nega ave men men age. و ووو et CUE Iereto cato ation hecco Ommy
CHO amba tain clerol Seda tus, unta I İeret: verum analogia transtulita
Testamento ad Ebulda testem, quoniam vtrunque corruptum esset. Tutus quoque fem
per paffiue: Tutus portus,qui», alios tueatur, propterea quod ipfum tucantur
rupes: Ita alia nonnulla eruentur, et reddentur suis caufis: neque enim nostra
nunc intereftom nia persequi. Quædam tamen omnino, vt dixi mus, mutãt
significationem: vt Disertus, et Pro fufus apud Sallustium:neque enim mirum,
quum etiam Nomina ipfa hoc pafa fint: fic enim et 15. Rio Gnarum,quinosceretur,
et Nescium, quiigno rarctur sunt interprctati: Sicut etiam Euidens; atquealia
animaduertêre. Propriu item eft Futuri temporis pafliui,poni// etiam prore,
quænon fit futura, modo effe aut poffit, aut debear: vt exemplo Liuiano diccba
mus, Milites comparandos,et alia eiufmodi. Pro prium etiam nondeficiCasibus, et
carere Specie: negarunt enim prisci vllum ab alio deriuari, fed uodą aVerbis
deriuatisfieri:yt Gemisces non fit a Gea mens,ficutGemiscoaGemo. Ite, Tranfire
in no n, pre men primogenium,vt Pugnas pro Pugnator:ali Caren: Ηπιους ulgole
CUS, DC, circuit quado in deriuatum, vt Çöfidens.Interdu ambi guum eft vtrum
sit, vt Horatianum illud: Me tuenstanga.Etiam creare Nomen: Amas, Aman tior.
Ettransferresignificatum a re patiente in agentem: nam etsi dicimus,
Cænaturrhombus: tamen Lucullus dicet, Cænatus fum: fic Pransus et Potus. Hoc
factum eft, vt in Pasco, Pastæ oues: et,Depaftasali ta: vt fuerit Cænor
deponens, fi cut Pascor. Et euadere Nomen substantiuum:vtn Sene et a: fuit enim
verbum Senco, quo et Ca. tullu's whirare temas ere: ar oni.com 17. SiG. vtaicik
Tapete Tueles entum ribat:E atio21 Bb j. TUI tullus vsusest: cuius
paffiuum participium, fuit hoc. Itaque veteres fic dicebant, Sene etta ætate.
Eademlicentia, Occasum dicis locum, vbi Soloc cidit:at paffiuum hocfuit
Participium ; vtin XII. tabulis: Sole occaso. Præterea etiam aduerbium
gignere:Indulgens,Indulgenter.Proprium etiam I fequi Verborum naturam qua
deficiunturcertis modis orationis:nam fi Pario, foeminam tantum fpe et at:ita
Pariens, vnico tantum genere præscri berur:nilifigura quapiam in ordinem
redigatur: DE ficuti dicimus, Mulierern foecundam: ita etiam Ventrem fæcandum:
quare etiam Ventrem pa- L rientem, quominus dicamus, vis Participii ne quaquam
prohibet. '. Antimeria in participio fit quum pro Verbo « ponitur,vtin Hecyra:
In arcem transcurso opus eft. Et apud Sallustium, Mature facto opus eft Sed non
finecaussa hoc factum eft: plus enim di cit Transcurso, quam Transcurrere: et
Facto quam Facere. Illa enim rem abfolutam desi gnant, vtiam totum iter quod
inter Pamphilum etarceminteriace bat,iam effet tranf cursum. Quar partes
licatio Num. IV LII Prop Lii num re QUX 3 quos imm cuorent. tQuatuor
partes reliqua,quarefintindeclinabiles; etquare aliis postposita. DICTIONE tanquam
ex genere fummo,alteraque differentia,quæ rol. lit inflexionem,fit species
inedia, quã vocant Indeclinabilium: fub ea funt partes quatuor, Præpofitio,
Aduerbium ; Inter iectio, Coniunctio. Quare autem Persona, aut Numerus his non
fint attributa, quærendum est. Propterea quod hæ partes erant notæ connexion
can be what · num, quemadmodum fupra dicebamus: at ea, quæ conectebantur eratiã
pradita his affcetibus: quos affcctus si hæ quoq; effentcõlequutæ ; fane
immelus fuiffet numerus fimul,et fuperfluus:ali quotque earum a suis
primogeniis nihilo differ rent. Si enim Bene fcribit et Cæsar, et Corinna, Bb
ij. Et Mancipium. adde genus ei Aduerbio, iam fier mod Nomen Bonus, Bona,
Bonum. Quædam tamen co partes fequutæ suntautTempora,aut Modos, aut 2 Casus,
tanquam affeclæ propter significationem, non tanquãcopotes propter niodum
significadi: vt,Heri,lignificattempus, itaque addetur modo
significanditempus,Amaui:fignificat enim non tempus, sed actionem amandi cum
tempore. Ita eft, Vtinã Ame,Siames,Ad amandum, Ob pug nandu, Dereducendo
Regem.Quareautem sunt Com aliis poftpofitæ? Nă suntlimpliciores:ergo prio 2
reluco erant cognofcendæ. Item funt nobiliores quedam quibusda,nonnullæ
omnibus:magis ne? ceffaria eft Præpofitio, ğ Pronomen: perfe et ior est
Interiectio quam velVerbu,Yel Nomen, in De tegra enim oratio cft,Heu.Hîcita
respondemus: at 2 Facilius cognofci potuiffe Pronomen cum No St?, minė, quam fi
differretur. Simplicitatem autem illam mancamesse, neque poffepercipi illorum
rfaturam fine declinabilibus:quia hæ illarum con iungendarum notæ sunt.
Præterea non eft Sim plicitas, carere Declinatioessed Defectus. Quare non
poffis intelligere, quemadmodum Aduer biū Personis careat, nisi sciasprius,quid
Persona fit. Nefcias quid Gt Persona, eft enim accidens, nisi noris effentiam
eius cuius ipsum accidens eft. Harum autem partium nomina a fedibus, quas in
oratione fortitæ effent, dietta funt a vete ribus: qui et hoc negligenter
nimis,quum perac cidens effentiam definirent: et inepteprius inter fe partes
has compararunt, quam quæ qualefve effent ipfæ declararent. Nosautem, proptera
quod 17 WIB. TE D20 quod compositus intelle ettus a simplici anteitur,
etcoparatio eft fimplicium cöpofitio, sigillatim quæ cuiusque ratio,atquenatura
sit, videamus. Præpofitionis definitio, et fedesinter cæteraspartese Ic igitur
definiuere, Præpositio eft parsora- + tionis, quæ præposita aliis
partibus,lignifica tionein earu aut complet,autmutat, aut minuit. Complere, vt
Intercipio,Demiror: Mutare, vt Aufero: Minuere, vt Subrideo.Verum et confusa
eft, et ab accidenti, et non omnibus competit et luperfluis particulis. Nam
quod fit confusa fatis patet, quum nodesignat quibus partibus præpo natur:pars
estorationis Interięcio,atei nulla vn qua Præpositio præpofita fuerit.
Abaccideti data 2 eft: neque enim est Præpolitio, quia præponitur: fed
præponitur, quia est Præpofitio. Non omni 3 bus çõpetit: nequeeniin cöpositæ
Præpofitioni, Mecum, tecum. Particulæ autem quædam vacanta fic,quod çöplet,
autminuit,mutat:eftenim mu-.wo. tatio, effectio vt aliquid differat ab eo, quod
erat, Voluêre fic intelligere, Mutare, id eft,destruere significatum:sedexemplo
inutili vsi sunt; etenim et quiadfert, et qui aufert, fert. Commodius dic'
xissent augere, minuere, et alia talia. Fortaffe veros falfa quoq; fit,neq; enim
effentia Præpofitionis eft præponi,sed vsus:liqua,n. vnquam poftponce retur:
ergo eo desincret esse præpofitio: quarea lio cofilio eius definitio
eftinuestiganda. Rerum in genera summacætera fuperioribus libris recelula ius,
fubstantiam, quantitatem, qualitatem, et m nila? Bb. iij eiusmodi.vnum in
præsentia nobis reliquum eft. philofophis tantum notum,aðGræcivocat:qui bus
autem rationibus cum loco conueniat, aut ab eo differat, aliis libris dictum
est: hæret fane semper etloco, et corpori: nullum enim Corpus inuenias quod
alicubi non sit. Porro Oinne cor pus aut morietur,aut quiefcit: quare opusfuit
ali qua nora, quæ to 78 lignificaret, fiue effetinter duo extrema,
interquæmotus fit: siueeffetin al tero extremorum, in quibus fit quies. Hinç
eli ciemus Præpositionis essentialem definitionem. comp Affe et usautem
præponendihincfluxit, propter ea quod terminum lignificaret: Adforum: indi cat
enim interuallum, quod ante forum eft: fic, Apud te: designat spatium a
meadte:quem ter minum quum nactaeffet res mota, etquiesceret, merito etiam
præposita est: pendet enim a mo tu. itaque eadem Præpofitio vtrunque munus
obiuit: dicimus enim, Eoin vrbem: ac tandem, Sumn in vrbe. Quæram tamen, quare
præpona. Por fimmturea, quæ locum, vnde fit motus,designat,fic, quo ab vrbead
villam: fi enim interuallum notatin quo res mouetur, debuit illa prior
postponi. Hic ita respondendum est, Cõceptam animo fenten. tiain priino quoque
loco exponi debere oratio. ne: igitur quum dico Vrbs, vnum vno modo intelligo.
Quum destinaui futurum, vt vrbssit terminus, vnde motus futurus sit, ftatim hoc
occurrit intellectui: quod, quum ftatuatur per præpositionem, primo loco
ponedum fuit. Hxe cm fuit fedes in oratione. Locus autem in partium e.
äumeratione, quæ inflexione carent, primus da ce tug 10% ca 387 a tus est non
immerito: eft enim maxime neceffa-, ty ria.quippe Natura omnis constatautmotu,
aut,, a quiete, Præpofitio autem harum rerum nota est. et Interieet io
autem,quanquam exprimit perfecte Com animi quasdam affectiones:tamen ea,vt
diximus,', i potuimus carere.Coniunctioautem tanto poste rior eft
Præpofitione,quanto est prior simplexo ratio,compositis.Aduerbiivero
neceffitatem suo. loco declarauimus,verum supplementum potius orationis
effe,minore prerogatiua,quam qua vti tur Præpofitio, videtur. An vero họcita
fit, fe. quenti libro acutius perspectum est. Prepositionum generica
diuifioredu et ta adcauffas. Ifputarunt Philosophivteresset prior,Mo-'"
tulne an Quies.ac fanein noft: atibus Quies prior eft: non quod fit priuatio
Motus, vtaiunt, (Motus enim item Quietis priuatioeft ) sed quia
nobilior:mouemurenim vtquiescamus. Contra” videatur cuipiam Motum effe priorem:
tu quia, ( vtipfi credidere)semper in cælo fuit: tum quia si vult Auerrois,
Motum effe perfe et ionem cor- > poris naturalis. Verum vt de cælo loquamur,
di cimus ipsum mouerivecertis quiefcat.Intelli-> gonuçQuiefcere,adipisci
quod non habebat hac vel illa parte. Deinde fatis patet, ipfum toto, loco
quiescere: quiescere igitur propter fe:mo utri autem propter nos noftraque: at
finis fui perfectior eft. Auerrois autem non debuit ina telligere vltimam perfe
tionem, sed perfectio nem per proceffus: et quam vocant evtu ya senen 1 1.
perficimur enim mouendo, propterea quodad quietem propius accedimus. Quum
igitur quæ dam Præpofitiones motum, quædam quictem indicent,quædam vtrüque: hæ
ambiguæ vltimo loco tractandæ fuere: quæ autem quietem signi ficant,primo.Verum
vnam tantuminuenio, quæ Pecfolius quietis nota sit, ea est,
Penes:significatenim potestatem immobilem ab co, cuius eft: itaque est: itaquemaximeSubstantiuu
verbum sibi vin dicauit. Plures funt motus indices: Terminum quo vnde fit motus
notant, a, De, Ex: quæ ad com moditatem orationis sunt interpolatæ, Ab, Abs.
Het ateş E. Alterum autem terminum, Ad,Ob, Víque. Eft etiam vna quæ tres terminos
comprehendit ita cevt terminum ad quem fit motus, nominet,atque interuallo
statuat ; ea est, Trans: Curro trans montem ab vrbe: supponit vrbem,nominatmo
zemas tem, et petit aliud. Aliæ vtrunque significant pro verborum,quibus
iunguntur,ratione: In vrbem co: In vrbe sum.Itaqueetiam casusmutat, quo. rum
rationem suo loco diximus. Sunt etiam cfimul vtrunq; miscent:vt,Apud;sic,Apud
te cur- Biu Tentem curro: est hic cursusmistusçũ quiete. No dimoueor abste:
hæcest quies: Moueor æque el actu a carceribus: hic est motus. Eft autem qui 2.
dam motus verus, vt in corporibus: quidam,vt eaiunt Græciavanogenes, vt quum
dicimus quem piam mente motum. Sicigitur etiam loquimur, E Daug audiui: motus
quidam est. Et, Ad me redeo: et, A libellis, A manu: ex eius enim manu proficiscitur
actio ad officium. Sic Ob et Pro pter,oliin locum significarunt:Ob Romamobe GIC
012 ner quæ gu tans I.C V coda quitans Annibal: Athelim propteramanum. Tou Nunc
deflexæ funt ad cauffam tantum decla, lite randam. Things Affecttus præponendiratio,
atg; vfus. Eter: Idendum igitur quid fit Præponi, quotque Traces modis quidquam
præponatur:tum præpo bir 'nendi vsus quibus partibus communicetur.Quu nin:
igitur voces ad eum finem sint comparatæ, vt aut 7 dicat ex duabus vna fiat,
aut ex duabus feiunctis vna o ratio, atque vtrobique neceffe fit, vt altera
alte I ram sequatur, vtroque modo Præpositio præpo ni debuit. Quamobrem fatis
conftet: minus con fulto veteres alterum modū, Appofitionem ap-» pellaffe:aliud
nanqueest Apponerc,aliud Præpo nere:ac fortasse hæc inter fecontraria: sic enim
dicimus Appositum, quod eftin extrema fitum orationis parte.idem enim est
Addere, et Appo nere. Quum,postquam res videtur perfecta,iufta quippiam
ponitur: atque eodem modo Aduer bium nominarunt, quod verbo tãquam præscri ptio
quædam apponeretur. Quare non rectein telligemus, Appofitionem, esse speciem
præpo nendi, fed oppositum quoddam genus:sed vtrū quepræpositionem ;eiusautem
species, Seiun etta, et Coniun ettam. Ergo quum prius fitseiunctim, sayangan
quam coniun et im præponi,de eo prius quoque dicendum est.Seorsum igitur
præponiturNomi ni,Participio,Pronomini, Ad Cæfare:Adipfum: Ad pugnantem.
Coniunctim autem et iisdem, et Verbo, et Aduerbio, et Coniunctioni.Præfortis,
Bb y. Adddo,Subies,Perinde,Absque. Quod vero aiutą, mo mom cum Coniunctione vim
suammutare,falsum est: ithoor etenim A BSQVE, tametfi motum verum non dicit,
tamen ita est, Abvrbe distamus mille passi bus:ita, Absque te
Triumphaui.Significat absen tiam, et interuallu, quod poffit effe locusrei mo
Cafe tæ inter duo extrema. Cafus autem duos certos fibi destinarunt, Quartum,
et Sextum:ac Quartu quidem, quoniam cauffam finalem significat: A mo Cæfarem:
Cæfarcauffa amoris est. Eoad Ca. farem: caufla eft motus. Huius natura fecutus
eft Secundus quoquecafus,fic enim dicimus, Vin cendi caussa pugnamus:
significat enim termi num quendametiam in poffeffione: Ego fum?Dei, non
Fortunæ. Itaque etiam hunc cafum ad eundem vsum traxere, Crurum tenus, apud Ver
gilium:Nutricum tenus, apudCatullum. Alter u casus Sextus designauitre et e
terminum yndefie ret motus, eius enim natura talis est: Abvrbe. Et uquia tempus
cum corpore, etloco, etmotu,mul. tas habet affinitates, iccirco eadem
locutioncin, terdum sicloquimur,A prandio, Aborbe condi to. Sic etiam caussain
materialem indicauit: De iurc disputo:quia abipfius contemplatione mo tus, in
eo declarando versor. Quæret quifpiam acutius, quamobrem Sextus cafus etiam
quieti fignificandæ attributus fit? k Haudfane præter rationem hoc fuit:nam Græ
uci Tertium cafum ei aflignauere, even signifi cat'enim acquifitionem:nihil
enim fimilius loco, quam locatu:acpropterea Latini, quiex Tertio Çafu fuuma
Sextum progenuere, illius in hunc prærogatiuam transtulere. Eft præterea quod
in ueftigemus: quædam enim sunt Præpositiones,q. quæ Quartumcasum exigunt et
tamen terminu, vnde fit motus, denotant: Poft hyemem: Post prandium. Huius rei
ratio est, quæ et in Trans: significat enim motum ad prandium: atq; etiam »
vltra. Par caussa et in Circa. Quartum enim ha bet:Circa vrbem. Nam omnis
motus, aut eft ad » centrum, aut a centro, aut circa centrum. Ergo centrum
tametsi non eft meta motus circularis, tamen eft præscriptio quædam: atq;
iccirco eun-> demcum Meta ipsa casum admisit. Ratio autem qua sunt addu et
i,vt eidem Præpofitioni duos ca fus apponerent, iam dicta est.In vrbe, quietem
di cit: In vrbem, motum. At vero quæ porro cauffa, vt etmotum, etquietem
eiusdem effe paterentur: propterea quod in, loci significat rationem: In
vrbe,tanquam in loco. Itaque cum motum ita si gnificares, vt etiam terminum no
folum pro tera mino,fed etiam proloco ftatueres, eadem vti po tuisti:nam, Eoin
vrbem, ita dicimus, vt etiam in vrbefuturus fim. Aliæ autē pari confilio ad
cauf fas reducentur: Sub terra fum,fub terram co. Su per,fcxit
significatu,vtponeretur pro De: quo-» niam argumentum,de quo loquimur, diettum
est abantiquis, Materia: at Materia defert,itaq; etiã moleselpos,vtsupra
fcriptu fuit,appellarunt.Ve rum de his sigillatim, quid vfusftatuerit, in
libris Originūdiximus adeo,vtfit prætermissam nihil. Nuncnö est huius operæ,
sed vniuerfalia philoso phorūmoreinuesligare. Sunt autequædam,que femper fcļūđī
ponutựr:vt, Apud, Circiter, Secus. Quat Quædam
cotra: 'vt,Dis,Re, Se, Am. Quædam in differentes:vt,Ante, Cum, et eiusmodi.
AcSeius et tis quidem qui casus deberentur,diximus.Con iunguntur autem cuiuis
fine discrimine. Neque ex folum, quæ abfolute poni poffunt:vt,Ante,in verbo,
Anteuolans: fedetiam quæ casum exigere cevidentur, qualis
est.Pro:quodmanifestum eft in + voce hac, Pronomen.Quare non recte dixere re
centiores, Magistratum, qui præsit prouinciæ, auspiciis viri consularis, fine
vlla inflexione no aminari in Sexto casu tantum, fic, Cælar pro con lule,
Cæsarem pro Consule. Nos vero vt nonne gamus recte dici, ita affirmamusetiam
pro cuiuf que sententia variari, nõ minusquamprimariam vocem Consul. Nam
præterquam quod superio ribus rationibus ac fere omnium vsu liquet, Græ cxcis
quoqueid defenditur:quippe dicunt a'rgora mov. Et nos, Proconfulatu,nihilominus
flectendo vsurpamus. Nonnepernox Luna dicitur? Atque huiusquidem vsumcommoditas
potius persua fit,quam ratio docuit Sanenos, quia caremusar
ticulis,arripuimusoccasionem ça'm breui sermo ne vtendi: fic enim relatiuum
esset interponen - dum,Dignitasproconsulatus: dignitas, quæ pro Consulatu est.
1. Proprium autem quarundamest, vtsignifica ta varient, qualis est, Aduersus:
quarundam,vt suum perpetuo feruent, qualis est inter.Quædam femper cum casu
sunt, vtCis:quædam femper fi ne casu, vt quæ componuntur: circumagunture
"enim per omnes casus. Quædam vsus fentiunt vi çiffitudinem, vt Pone.
Quædam femper præpo nuntur, cie. P 1 tia 5 DO Büntur, vt Ad. Quædam femper
poftponuntur. vt Tenus. Quæ litratio vt( quemadmodadice - camy bamus ) non re
ettein definitione pofitum sit tan quam essentiale, Præponi. Neque enim Aduer bium
est,vtdixere: iungitur enim cafu. nam fi i ies sit Aduerbium, quid ad nos?
Tenus enim est » uezes. vt apud Aristotelem in fexto historiarum, nezee zopkw:
et tot locisapud eunde:mezeitiali." quatenus.Quædam nunc
subeunt,nuncpræeut: * Cum Cæfare: Mecum. Nequefolum in compo fitione, fed etiam
alteromodo: vt apud Teren-> tiumin Eunucho,Vnaire amica cum Imperato remin
via. Hinc fatis conftat, nullum effe vsum + tertium,quem dixere,interponedi,his
exemplis, Qua dere, Quam ob rem. signat enim Relatiuu,sı cuipostponitur:non
Nomen: quod manifestumn estalia locutione hac: Res, qua deagitur. Pro-, prium
et illud,vim amittereconstructionis, quu componuntur: præpono te mihi: Tertius
furre pfit proSexto, quali Verbum esset fimplex. Sed etaliis modis, Prxeo
Cæsarem: vbi Quartuspro Sexto. Sed etin ipfamet compofitione:Quapro pter,
Quocirca. Sed et seiunctim,fipoftponatur, Multo poft tempore: et fit
Aduerbium,atqueab folute ponitur,fine vllius cafusofficio. Superflue etiam
additur, Adeo ad Cæsarem. CAP. Ĉiv. Prepositionum Efficiens, etMateria. Æcde
carumforma, et fine,hoc eftvfu:nuc. tant igitur feipsas interdum, vt A, fa et a
eftex alia, -1 10 C c alia, quæ eft Ab:
quæ a Græca fuit mutila, izos Gainis, ab llio. Sic ex Dis, facta Di: et illa a
Græca d'esquod enim bis fit, feparatim fit. Quiæ u dam a Verbis, vt
Sine,Pone.Am, tota Græca eft, "et apud nos non nifi in compofitione: Theo
critus autemetiam feorfum posuit, ajega. Et quemadmodum Græci vfitatum
additamentum Laddidere, xuqi, sicutBingo: fic nos noftru Te, « Ante: ficut
Ifte, Tute. Nam Ante, caftrenfis vox cfuit:quum obsiderent oppida
dicebantseefsean ute oppidum. Vsque,a Græca ws5 The pro eo quod west, wess.
Coram tota Græca, ob oculos, nogue aEtiam a participiis, Aduersum. Cum et Con,
v nam eandemque effe, aliis locis diximus: Con " fonantem finalem mutari
pro natura sequen tium se, vt Compono, Confero: Vocalem au tem, vt auribusplus
feruiat. item mutari, vt Co mes,Comitium:Cumprimis, Cumprime. quod autem fit
Com, non autem Con, patetexclufio che: vt Coorior, Coco, et in Contra. eft enim
a Cum: sunt enim contraria relatiua, ergeli mul. Fuit autem Græca,
ughes,nam,fuit par ticula completiua, huw. Ea igitur genuitCon
tra:sicut,in,Intra:Ex,Extra: Cis, Citra:In, Infra: a Sup, Supra: fuit enim fic
prius: poftea Sub, ab wiat:vt Ab, X. Sed antea orta sunt, “Inter”, “Infer”,
“Super”, “Exter”, deinde, “Intera”, “Infera”, “Supera”, “Extera”. Qemadmodum ex
Phänomenis Ciceronis obseruari potuit. Tornu Draco ferpit,subterfuperag,
retorquens. Fuit et alia terminatio, Subtus ficucIntus. Pasize autē sunt oenor
apud Græcos: nam Aristoteles et Thucydides, etPlato, etalii Attici, ita vtun
tur, cows procures. Ex Di, factum est De,ficutex Pri,Præ: vnde Pridie: et ficut
ex Ni,Ne.Aliquan do putaui a Græco je,Deductum:neque ineptū® est. Hæcde
origine, et materia: nunc de aliis affe et tibus: Etiam a Nomine,Circum, ab eo
quod eft ” Circus,xiguo. Accentusprepositionbus,quemadmo. dum attribuatur.
VEterumÆolenfium ;vt faepe diximussix » quam plurimis autoritatem secuti: vt a
no minibus, vcrbissueabiecimusa fine accentus v fum: ita in
præpolitionibusrecepimus. Sic enim prisci prodidere: Omnes extrema fyllaba,
nili poftponantur, Græcorum ritu, acui: codemque tipoflponantur, accentum
transferri, na jurnami jual x mc men. Ita noftris placuit, vt dice remis Penes
Cæsarem: et, Cæsarem pencs. Quod fi vfu veniat, vt Præpofitio fit ambigua yox,
aliique particommunis:ne postposita qui dem transferri: vt femper dicatur:
Altaria cir cum: ficut Circum altaria: necocurrat cum Quar to cafu nominis
huius Circus. Quædam vero et iam amisere accentum, quippe ex quæ Encliti- st.
carum naturam induere, vbi postponuntur; qualis est Cum: dicimus enim Mecum,
sicut Mene. Verum deAccentibus, deque Cantilla tione illa fatis fuo loco di
ettum eft. Eofdem fo lensesrefpexereyeteres, quum nullam aspirarut: ». Illi
enim ito, et uzeg, dicunt. Caussa autem huius Sobre DS rei Ivl. VIII. t f rei
festiua esto: quum enim motu fignificetma xima earum pars, celeritate opus
fuit,nonmora et craflitie spirationis. Item quæ dicereritquiete, suauiteret
tranquillecamindicandam fufcepere: Afpiratio autem animi eft affe et i nota. Aly
affeettus. cong. Popriumitemcomponiet inter fe, Circum I circa:vtapud Homerum,
ucineispo© x ante cõueet to: Et cum seipsis, vt apud eundem, wes
xududozefia:Etcum aliis partibus: cum Nomi ne,Incola: cum Verbo,Impono: cum
Participio, quod a Verbo venit:cum Aduerbio, Abhinc: cu sogn. Coniun et
ione,Absque.Interdum autem retinet significatum, vtDeinceps, Coniunx: idqueaut
fimpliciter, vt his exemplis: aut auget, vt Impo tens, Infra et us. Interdum
amittit, idqueaut tor quet in contrarium, vt iniustus: aut in diuersum
trahit,vtPerbonus. Ratio autem huius poftremi 1 a Græcofluxit:nam mei
significat Circum:quod fi autem continet, id maiuseft, quam contentum. Abeo
noftrum Per,du ettum eft.itaque Perbonus, est o wexey.ww To digatov: Quæ autem
intendunt fignificatum, cauffam hanc habent: funguntur Huenim pene officio
eodem,quo in difiun et a oratio ne. Impotens,vt lit, potens in alios:Infractus,
qui ipfeintus fractus sit. Atvero quæ in Contrarium transformarunt, qua ratione
id efficere potuere? nam fane priuatiua Græca habuit cauffam, ad G:nam to d,eft
ficut to do, vnde noftru a:figni ficat enim motum, vt sit, qui mouetur a
iustitia: C و 0 ac at noftrum In,significat locum, et habitum:qua renon satis
manifesta cauffa est. Sunt et aliæ prę pofitionesaugentes, vt Adprime: motum
enim et propensionem notat ad id cuiiungitur. Con tra, sunt quæ minuunt: vt
Subrubidus. Suppude bat: non immerito: est enim respondense con trario tb w € lo
quod enim sub aliqua reelt, abea tegitur: ergo eft illa minus. Proprium
etiamfupponere aliquidad significandum, quod in caco > pofitione non fit,vt
Internecium:hic Nex figni ficatur. Inter,autem est nota relationis ad duo: at
ea non ponuntur. Græciclarius, annodovovat repov. Et mutari in eodem verbo
Effero, Elatus. verba tamen duo sunt. Proprium etiam creare ex fe Nomen, Ante,
Anticus: Verbum, Prope, Propinquare. Proprium etiã, vt altera pro altera
ponatur:di- Enak cimus.n.Ajpro DE,et ecotrario:fed non re et evti lagi Lin sunt
exemplis quibufda,vtide sit Ad oppidum, et In oppidum. Barbare item dicunt, Per
vrbesum, ficut In vrbe. Barbare Apud Balilea, sicut Bafileæ: falsianalogia
alteriuslocutionis, Apud foru: licay.. n. dicebant prisci, vt Terētius in Andria,In
foro n.homineslitigant: etannona est.Tu Donati in terpretatio hæc:
Verba,inquit, Dauide forove nietis.voluit dicere, simulatis venire de foro.qua
re autem fic aufi fint, haud fatis coftat: aliud enim eft ωδα,aliud ν.1llud “το
έχόμιον” hoc “τε ω ιεχό-“ refror notat. Falso quoque putant Propter, poni
alieno loco pro eo, quod est Prope: na hæc illius parens eft. weydiximusalio
libro,Græca effe mee. Itaq ;Prope,fuit pro pedib. ita Græci loquuntur;» Сс ј.
med İVL. VIII. meg moduko at a Prope, fa et a est Propter: sicut ab In,Inter: a
Sub, Subter. quare Vergilius cum di xit,Athesim propter amænum:fincero ;re
ettoq; significato vsus est. cum autem nos referimus ad vlum causæ finalis,
translato vtimur significato: quoniam finis cohæret actioni, mouet enim nos.
(Apud autem fuit, ad pedes,eodem modo:itaque Ad, et, Apud, proxima funt et
fignificatione, et v ufu.Ad Leccam velle cænare, vt fit etiam pragnas oratio:
ad Leccam cogitare cænandi cauffa. Ad Capua caftra habere quoniã eo cõtenderat
prius, Confequens a præcedenti. sic mutila oratio, Ad febres facit: immo
Adægrotum, cotra febres.sed Ad, accipitur pro qualicunque termino, etiã ho ce
stili. messzonw Tl- proco quod eft, aduersus. Cæ tera omnia exempla ad hunc et
motum, et termi num reducuntur. Quodautem aiunt, Apud ma iores, pofitum pro eo,
quod effet, A maioribus, falsum cft:fed eit ficut,Ætatenostra hoc fit:quip pe
ab aliquo apud cæteros, quod ad feculum hoc pertinet:præsentesenim sumus
tempore. mitter Proprium. et illud, Ponå absolute, atque inter du ficri Aducrbium:vt
apud Virgiliū, Pone fubit coniunx. nam oratio fimplex eft ex Aduerbio, intelle
ettus autē Præpofitionis. Poft, enim figni ficat relationem: quod enim eft
Poft, habetali icquid Ante.Eft autem Post, pone est. Interdum # quod plus eft
euadit Verbum,vt apud eundem: Omihifola meifuper Astyanaĉtis imago.proco, quod
eft, quæ fupereft:vt quodammodo sit quafi Participium: atque hoc quoque
Græcorum imi ai tatione factum est. Frequens est apud Sophoclem locutio,nie
prowlkesi: et ev«,pro šviş. Quo » rum legibus nostri quoqueaccentum translatuma
voluere. Obferuata est avauseia his exemplis, pro Ad=ffining. uerbio, apud 1
erentium, Fortunatus fum cære-> ris rebus,abfquehæc vna foret. apud
Sallustium pro Coniunctione, Præter rerum capitalium, condemnatis. fic Varro,
Præter fi aliter nc queas. Sed mihi videtur caussa huius loquutionis in promptu
esse: nam prxpositio illa præter, to tum quodfequitur excludit: fic eftin illo
exem plo Enniano, Præterpropter vitam: id eft, viui- » mus ita, vt videamur
propter quiduis potius; quam propter vitam. Aduerbiy necessitas: Sedesinter
partes:Nominisraa tiofalfa:Item Definitio, Ortus, Species. Cc ij. Dy Ivl. IX.
organa DyplexAduerbii neceffitas fuit,ficutet, duplex est vocum temperamentum
per adiectionem. Nanque aut adiicitur accidens substantiæ, aut gradus
accidenti. Exempla hæc funto, Vir fortis: hîcaccidens substantiæ addi.. tum
eít. atquum dico Fortior, tuncgradusacci denti additus eft. Igitur quod faciunt
adicctiua substantiuis, vt fecum affcrant accidentia: hoc vt a agantAduerbia
Verbis, excogitata sunt. neque enim fi dicas, Velox fcribo, aut, Velocia
fcribo, intelligas scriptionis velocitatem: fed Velociter fcribo, fi dicas:
intelligas. Sic igitur quum ex plesset Verba, adhuc fupererat aliquid agen ce
dum. itaque etiam gradus illi dengnandifuere. Quare quum bonitas, atque aliæ
qualitates in tendi, ac remitti qucant, neque Comparatiuo, ba aue Superlativo
ita plene poflint explicari, Ad uerbii ope factum eft, vt explicarentur: Valde
bonus, Nimis fæuus, Lorge alienus,Multo for- ni tiffimus: vt etiam illa ipfa
nomina gradus signi ficantia, hocindigerent, Paulo doctior. Quare a Vox non
folum nomen Aduerbii male fabricarunt 6 vite feteres,fed etiamimprudenter
assignaruntdefi- a nitionem: Neque enim folius Verbi tempera mentum est, sed
Nominis quoque. Sed nimis fe- cure fecuti sunt Græcos, qui æque inconsulte
Strafpnua ipfum appellarunt.Hinc constat ratio w originis, et fpecierum. Nam
sicut Adieetiua ap ponuntur Substantiuis: ita quod verbo appo unendum fuit, ab
ipso Adie et iuo deduci par est. Si enim dicam, Celerem scriptionem: dicam et
iam, Celeriter fcriberc, quæ fanefortienturno at POO 4 specierum a natura
ipsorum Adiectiuo-,; rum: vt si Bonus qualitatem, Magnus quanti tatem
fignificat: can aduerbia ab his deducta aut qualitatem, ant quantitatcm dicere
intelli gentur. Propterea vero quod a et tio et locum, et » tempus exigit,
iccirco horum quoque præfcri ptio ad Aduerbii vim relata est.Temporum enim et
locorum vaftiorem ambitum certis limitibus intercidi oportuit. Itaque necessario
inuenta sunt,Heri, Cras,Hîc, llluc: Cum igitur gradus quasi quofdam deducat per
Verbi Nominisque tractus:eiufdem quoq; interfuit, cofdem gradus,, detrahere ad
nihilumvsque. Quare fi dicain, Cur rit çeleriter, tarde: et Albus plus, minus:
debuit etiam poffetolli eodem inftrumeto, quominue batur: itaquedeuentum estad
negationem, tum eam quæVerbis præponitur ad cotradiettionem affirmationis: tum
eam,quæ præponitur Nomi nibus ad efficiendum id, quodvocatAristoteles,
cioessov: Non çușrit, Non homo. Quæ negatio cum folo Aduerbii genere
compleettatur, fane ef- " ficere potuit, vt contra, quam veteres putarint,
omnium partiu indeclinabilium princeps esset. Omnisenim oratio ftatim a suis
primordiisin af firmatiuam, et negatiuam diuiditur:quæ fiofficii meritum putes,illico
poft nomen, ac verbum Ad uerbium ftatuendumeft, Deducuntur autem Aduerbia alia
aperte, vt home Bonus, Bene: alia obfcure, vt Senfim, a Sensue Item a Verbis,
vt modis quibusdam seruiant, vt, Age,Fere: illud hortando Imperatiuum exi. git,
militarę verbum fuit, ab Ago: alterum non + Сс 11] eficia I e a eft finilitudinis,vt aiunt,fed
diminutionis:quoda enim fimileeft, cum dico, Fere poetæ nullo ho nore funt? fed
fic intelligo,apud paucos pauci fi poetæ sunrin honore: intelligo autem diminu
utionem non magnitudinis, fed præscriptionis: vt aliquid detrahatur firmitati
sententiæ, vt ne- ( queat dicere, Nullus poeta: et item nequeam, Omnes. Sic
Fere fingulos parit mulier: vt fit, ne- V que semper, ncquenunquam. Tractum
autem ce est a philofophiæ radicibus: quod enim fertur, in motu est:itaque
terminum nullum attigit, neque enim a Feris ductum fuit,vt aiunt, quoniam ferz
fint celeres: nam etdurum eft, etnugantur, cuın dicunt, Feras esse ccleres,
quia fint quadrupedes: nam etAquilæ funt feræ, et celeres, nequequa drupedes ;
etmultæ quadrupedes feræ sunt,'nc queceleres, vt Elephanti: iroda et quædam ce
lerrima,vt Angues.nequeCanis fera eft, et eft ce- fa ļer.sed de his alibi.
Belli autem,et Domi, et Vef peri, et Tempori, ad alia reducuntur. Loci, et
Temporis, et Sortiapud Vergilium (vt voluere) Aduerbiis qualitatis
annumerabitur. a nomini bus omnia. ct Quæ igitur tempus notant, alia funt
Infinita, vt Aliquando, Olim: alia Finita, vt Cras, Hodie. Sic et Loci,quippe a
Pronominib. deducta sunt: Hic, lllic, delignantcertum locum: Alibiincer tum et
Viquam,etalia. Falso autem putarunt, Prorsum, Rurfum, Sur a suim,loci
effe:neque enim locum significant, fed motum ad locum. Illa autem, Oltiarim,
Vica Ketim, Viritim,quantitatis discretæ sunt. Quædara autem, vtdicebamus, ad
modos relata funt. Sed cum dicunt, O, esse optandi,tantum abeft vt af- er 05p
fentiar, vt etiam Vtinam putem effe interiectio - hiho nem: neque enim modum
vllum apponit Verbo:) pie idem enim est, Ainarem, et Vtinam amarem: et, ji
Omihi præteritos referat si Iuppiter annos: idem est, Heu quaremihi non refert?
Neque omnino Vocandi vllum Aduerbium fit: nihil enim detor quet, aut addit, aut
tellit a Nomine: quare qui Præpofitionem agnouere, propius ferunt veri-»,
tatem. Nam tametfi neque motus, neque quietis indicatrix est, tamen disponit
admotum, Sicut punctum non eft quantitas, sed tamen ad prædi camentum reducitur
quãtitatis: sicin hac,neque enim dicas, Ad me veni: nisi aut voces, aut voca
tum intelligas. Loci ac temporis Aduerbia maximo ambitu feruntur: quare placuit
veteribus ca inter sese co parari. Sed turpiternimis lapli sunt: Nam quum
limfowla dicant,Aduerbialoci ampliore esse significato, adplecia quam temporis:
quia Nusquam, plusampleet aringen tur, quam Nunqua:non animaduertere,fola cor,
peste pora deberilocis. at ea fimul cum aliis rebus mul- 2 tis,quæloco nullo
cõrinentur, fub tempore effe. Non estin loco, Qualitas,non Relatio, nonalia
multa prædicamenta. et tamen subtempore sunt, aut fiunt: igitur Tempus multo
plura circunscri bit: Locus pauciora.Quod igitur nunquam est, nufquam item est:
at non ecotrario, multa enim nufquam sunt, quæ aliquando sunt. Quippenul lo in
loco eft hicactus scribendi meus ; at aliquo tempore quin fit fieripoteft. ou
Figur ain Aduerbiis. N Aduerbiis figuræ sunt,simplex, vt Diu: Cõe posita,vt
Interdiu. Componuntur autem vel tre poltquam Aduerbia sunt,vel ab ipfis
compofitis au fiunt, vt Hodie: fuit enim,Hocdie: et Nuper,fuit Nouo opere:
Semper,Semiopere:Toper, Toto copere: fignificat.n.cito, et expedite:ita vt
opera absolutasit. Itaque Semper,ei cotrarium eft,pro pterea quod liquid
dimidio tantum opere fit, id non abfoluitur, fed continuatur.Geminatur,vbi vbi.
Componitur cum Nominibus, Vbigerium: Te cum Verbis,Vbilibet:cum
præpofitionibus, Per- L diu:cum Coniun et ionibus fimplicibus, Vbique: VE cum
illis et fecum,Vbicunque, Profe et o, etiam, et illico, fuere composita, vt
Hodie, ac NE Antiquorum Error in
Structura. SligiturAduerbiumVerbimodus eft,fatispa tet, quam inconsulto veteres
ita præcepere, onto præponendum esse Aduerbium Verbo,vțita di camus, Bene
currit. At enimuerocontra est: ac ceffio enim significatus fit ad yerbum ab
Aduer- G bio: et quemadmodum prius fumusviri, quant fortes: etprior natura
Curlus est, in genere, quam Cursus çeler, in specie:fic erit pri?Currere,quam
Celeriter cursere. Nonenim hîc loquimur de fer monis elegantia, fed de caussis
ipsius. Acquan quam ars atq; vsus dicitur natura imitari: tamen in quibusdam
rebus placuit varietas. Itaque ele gantius acceptum eft Verbum in fine
orationis ÇON on 0 die va U lee ic 40$ Opera 110. ziur ge DUSA Vbiz, ft contra,
quam a natura ipsius reisappeditaretur, quo more præpofitum est Adiectiuum
Substan tiuo: et Verbo Aduerbium.Sicin Tripudiis finiz, ftro pede
mouemurprimum, quum natura dex-} ") trum primum moueat: vt arteid
factum,non cu jusuis communilegevideatur. TAffeettus Aduerbii. Roprium est
Aduerbiorum quorunda, afsu - ioni mere sibi quædam Nomina, Vbi gentium,
Terrarum,Loci:eiusdem naturæ, Nusquam, et Longe: respexere enim significatum:
eft enim Vbiquafi, dicas, Quo loco terrarum? Sed et tem, pus cum loco
communicatum, Intercaloci: co gnati enim inter se sunt. Magna autem affinitas
Aduerbii cum Nomine, vt diximus: Itaque et a Nomine fit Hoc die, Hodie: etfacit
NomenHo diernus. Adeo,vt etiamcafum retincat Nominis,}»: funn Verbi,vnde
fiebat: vt apud M. Tullium in tertio Officiorum: Conuenienter naturæ viuit.
quia etiam conueniens.hocautem,quia cõuenit: Græcorum imitatione fa et us
Atticismus, ouobws » 00. Eadem affinitate casum quoq; pristinum re tinuere: In
Recto, Fors: a quo compositum per dubitatione cum An, Forsan:et Verbo
interposiz, to, Forssitan. In Secudo casu, Belli. et apud Cos
micumiocose,Foci.In Tertio, Ruri. In Quarto, » Romam. In Sexto, Forte: qua
formafuere, Ci to,Falso,Şero: et horum secutum analogiam ver þum ynum, Præste.
Interdum etiam mutantur, Gatis ecen VIID ad vt, ار Сс у. 1 IvL. ITE DE BE ER vt,Modus, Modo, Mox. Sic
etiam retinet naturam transformatæ in sedin !! Præpofitionis, cuiufmodi est
Cum. coniungit e nim tempus, Cum veneris faciam: vt officium meum cum aduenta
tuo coniungatur. Itaque re clatiua quædam facta funt, Cum do et us,tum pro
bus:id eft,quotempore doctus,eo temporepro bus:coniungitcum doettrinamutuo
probitatem. Sed hæc minutius in libris Originum dicta sunt. !! Proprium etiam inter
se vsum commutare: fic « dicimus, Illico, pro tempore: fed fuit,in loco:et
Hefternum panem atrum: pro pridiano. Refert venimHeri,loquentem tantum:sicut
Cras, et Ho pl die, et Perendie. Imitati funt Græcos, qui xtes ad hunc modum
dicunt: vt eft etiam apud Lucia num,in cunviw. Proprium item, habere comparem,
vt Haud, Non: et non habere, vt Ne: prohibetenim, non u negat:quanquam in
compositione pofitum inue nias negatiue, Nequaquam, Nequicquam,Ne- ir frendes:
sicut Non,prohibendo, apud poetas. In Item habere feriem teporis, Hodie,Heri,Nu
diustertius, Quartus: et vt fecit Plautus, Quintus, Sextus: Cras, Perendie.
Item minutiora: Nunc, Modo, Dudum,Nuper, lam, lamdudum, lam pridem,et futurum
Mox. Præterea quemadmodum amiffo cafu Præpo fitiones abeunt in aduerbia: fic
aduerbia in In ceterieet tiones, Euge: nam hoc fuit eje, at Penė, Aduerbium
eft. Item communicare eidem terminationi di perfum modum significandi; vt
Gælitus,delocoeft u 11 est,r gvoder, Diuinitus. Jebjev: at Publicitus non,
dusjer, sed dnu61: habet tamen motum quen dam a populo:sic Primitus,a Primo.
Falsum autem est, quod dixere Cafum habere no con Aduerbia. vtponebamusönucler,
Snuovde, ånuolio noted fed a Casu ducta, co caruere: quare etiam contra ria
additur Præpofitio. sexvb. ges. Item Perfo nam attribuere ausi sunt ridicule,
Mecum: oratio enim eft facta vna. si enim fit Aduerbiu. ergo di cas,Egocum:
Aduerbium.n.nullu casum exigit. Falluntur æque quum dicunt,Heu esse notam
responsionis ad Heus: nam fane nullum exem plum afferunt. Ponitur autem adverbium
pro nomine: Sic bine erat confilium: id est, Tale: aut fit Pronomen, Hoc.Et
apud Vergilium,Terrorum ac fraudis a-,, bunde est: id est, copia. et Græce
scit, pro Græ-, ca. Pro Pronomine: Hinc illæ lacrymæ: id est, ex hac cauífa.
Sic, Vnde: pro, A quo. Pro Præ pofitione, Intus Templo, apud Vergilium, pro »
În templo. Sed est expofitio in voce Templo yocis Intus: sicutiquudicis, Fcram
leonem: po terat enim esse,Intus,alibi quam in Teplo. Quod autem dicunt,
PridicCalendas,effe Aduerbio po-, fitum, pro præpositione, falfum eft: nam
Pridie, estoratio copofita,sicutMecum: Præ die: et,Ca lendis, est vox termini
in quem tempus abit, fic, Eo die, qui ante Calendas, et ad Calendas, (ve ita
dicam) it. Itaque etiam dicimus, Pridie Calendarum: quanquam durius in quarto
casu. Sed factum est analogia aliorum, vt quia dicere tur, Quarto Calendas,id
eft, Quarta ad Calendas, ita etiam,Pridie Calendas.etfi non erat ante eum diem
qui iret ad Calendas. Huius motus ratio et cauffa elicitur exmodo loquendi
Ciceronis: In ante diem nonum Cal. Pro Coniun et ione: Qua do,pro Quoniam, ett
ce re filI mo et mi In CE Interieetionis natura, Ratio. feri te 1 te ef
fis Vog INTERIECTIONEM veteres quum a situ et nominarint, et definiuerint,
nequaquam aa cæteris cæteris partibus distin xere: nulla enim pars orationis
non « interponitur. Sed ita intellexere,Interponi,qua fi alienam a cæterorum
structura: ficuti dicimus Interuenire. Verum nomine paulo liceatiore leyfi
sunt: nam et, lacere, est duriuscula vox: et wa ettionis significans terminatio.
Nam Coniuctio sit,quæ cõiungit:atPræpositio? nequeenim præ ponit,sed præponitur
;ita Interiectionõ inţeria B que cit, fedinteriacitur, et interiacet. at a
Iacendo, la ettus,autLactio non ducitur: vel G ducatur, rarius, vt
diximus,fanesit.Antiquoru simplicitatem re centiores castigare aggreffi
accuratius definiue re fic,Interiectio cst, quæ sub rudi,inconditaque + voce
affe ettumanimi demonstrat. Verum hæc et falsa est, etcum aliis quibusdam
partibus comu nis.nam quid appellamus rude? quod vocem pro nunciantis
exasperat, vt dupliciconsonante, E I uax: aspiratione, Ohe:mutarum obscurioru
ter minatione,Atat. Verum enimuero aut tales, aut eriam duriores alibiinuenias
offenfiones. Verbo rum persone eadem muta aliquot finiuntur, at etiam obscurius
fane in plurali, Dormiut. A spiratio per omnes pene partes comeat: Honor,
Haurio, Heri.Duplices onerant frequentius no mina, Felix Xenopho: quid
rudius,quam'Extra, Intra Infra? Quid simplicius,quam o? Præterea 2 quid est
Inconditum? quod incompofitum suam fedem amisit:Inconditæ ædes, Incõditæ
fluctua tes acies, Agmen incoditum. At nullus locus In teriectioni fraudi est:
quare falso a priscis di et ta est Interie et io, quæ etia præponi,etiam
postponi, etiam sola ponipoffit. Quodautem animi aiunt fignificare affe et ione,
non eft ab eis declaratum: nam vox hæc, Dolor, animi affe et um significat: at
Heu, non significatdolorem.quemadmodum Balteus ab Imperatore militi datus non
signifi cat militia: Deque enim vox,ncque a et io inciui lis Cimonis,
significatftoliditatem: fed notæ ta men etligna sunt, illud militiæ, hoc
stultitiæ. Sic Heu,dolorem non significat, sed ofdolentisani-" minow 1. 10 be Paylminota, itaque fola posita explet
audientis ani mrb. mum indicio fuo. Quæ cauffa fuit plena optimi confilii,
quamaiores noftriab Aduerbiis distin grouxerint. Elt igitur Interiectio nota
animiaffe et i, quæ nullius orationis indiget adiumento. Quare fequiturilla
natura, vt careat inflectione: Gbie nim vnufquifque affe ettus præscribit
certos limi tes: non.n.continuatur dolor admirationis, sed penitus distinctus
est. Quare diuersarum quoq; Spacesmiaffectus, tot eruntinteriectiones. Minamur,
Væ: admiramur, Papæ: fastidimus, Ohe: dolemus: Hei: paucmus,Atat:
indignamur,Vah: percelli mur,Au:abhorremus,Phy:optamus, vtinam:ab iicimus, Apage:
Laudamus, Euge:Attestamur, Doctis,Iuppiter,et laboriofis:ficut etapud alium
poetam,Nauibus ,infandum,anillis.etHomeria I u cum illud qera G, in
fineperiodi: mirificusc enim ornatus orationis est, et augustiores cilius animi
motus, quemadmodum in libris P coices a nobis exaettiffime dictum est. Sic
chiapud ch. dcm diuinum poetam: Hunc ego te Euryale afpicio? tuneilla senecia
Seramearequies:potuisti linqueresolam?? Perfecta erat oratio: at incomparabilis
ille vir non fatis habuit, addiditque. Crudelis. Nam etfi nomina sunt, tamen
vim illam plene obtinent. Iurantis quoque animus Interie et ionis potius, quam
Aduerbii nota ex plicabitur,Profecto. Mediusfidius: et affeueratis, aut
sciscitantis, vt Sodes: et illud Terentianum; 1 bu v Els T, Indicentis filentium:
quemadmodum et iam apud Plautum. Ex hacessentia atquevsu, il ludenatum est, vt
etiam casus quosdam quærant », fibi: in cauffa enim eft efficacia significatus.
Vx me, Væ mihi. Certos aliæ sibi calus vsu potius, quam ratione asciuerunt, Heu
mc, Heumihi, O ingentem confidentiam. Voces quadam ab Interiectionis natu ra
excluduntur. C.Vm igitur affeetti animitota fitinterie et io, quærat aliquis,
an brutorum vocesin hunc a. ordinem fint redigendæ, Cra, Vhu, Crucu, Be, Pau,
et eiufmodi fortafle carum aliquæ fint, nihilo minus, quam noftrum Au: fed non
reci piunturin orationem,ficut ncque alia fi etta a poe tis,nifi periocum, aut
figuram, Bosxszexet, Jp877- νελω, τίω ελα. Caufa efficiens etmaterialis, et
affeettus ab bis etab essentia. EssentiaInteriećtionis, et finis eft:origo alla
tem multarum ab ipsa ftatim natura elt: Inn metu enim vocem edin.us primam
quanque la tiffimam, Hu: in dolore Hoi, Hei,apud P autum: aliæ autem ab aliis
partibus fubductis ex integra oratione, vt dicebamus, luppiter, Infandum, et eiusmodi.
ltem ab Aducrbiis,aut Coniunctioni bus, aut Præpofitionibus: nanque 0, avocan
di munere acceptum, transferimus fine calu in admi IvL. X. Tim admirationem, aut vota:
Omihipræteritos referatsiluppiterannos. Vtinam Coniunctio fuit Vt, et additum
eft Nam:ficuti in Qujanam: significat enim Vt, fi nem, quem in optando animo
concipimus sem per, non semper orationeexplicamus. Coniun c ettio est At:
geminata in metu, nonneaduerfatur imminenti periculo? A verbis quoque manarunt:
Sodes. prisi Proprium ergo est aspirari iisdem de caussis: Aspiratio
enimexplicat fufpiria, et difficultatis nota est. Itaque a Græcis sumptam
seruarunt, cePhy, Qeū, Heu: non inuentam addidere, ci, Hei, Hor:quibufdam
initio, Hau:aliis in medio,Eheu, Vaha:aliis in fine Proh, Oh, Ah. Veteres tamen
negant, vllam vocem in fineaspirari: quare fuit, ceaiunt, Ah a. nostra
nihilinterest, quidfenferint agrestes Opici: nam meliora secula ita pronun
ciarunt, Vah, Ah:quare etiam plus afficit Proh, quam Pro:et,Oh,quam O. «
Proprium etiam cơmponi, vt diuor, Mediusfi dius. Heuheu: quare non re ette
omifere Figuram. « Proprium etiam, nullo ordine statui: et ratio cofane subest
valida: perturbatus enim animus,aut præuenit affe et um oratione, aut affc et u
oratio nem: quare non reete Ordinem veteres assigna Proprium etia carere
specie, contra quam di xere: neque enim vna ab alia deriuaturnanque: Eheu
compofita est,nondedu et ta. Igitur hoc erut conscquutæ, vt interfe dicantur
Infe ettæ:fic enim toces primitiuæ a Varrone appellantur in se cundarunt. cudode
Analogia. Dico autem,inter le:propter ea quod ab aliis,vt diximus, deriuantur
partibus. Åntimeria autem nulla afficitur alia, quæ di etta eft, vt pro integra
oratione ponatur. Catullianum enim illud,Jupiter:fic est, OIuppiter, tu
testisesto. Women eteffentia Coniunctionis. RÆCORYM secuti quidam libentius Vox
interpretationem, quam vocis con cinnitatem, Conuin ettionem, quam." Coniunctionem
dicere maluerunt. At vero etvfitatum nomen aptius fonat, etdu ritia
translationis prohibet sic innouari: lenius e nim dicimus lungere, quam
Vincire: quanquam Sextus quoque Pompeiusowideouco potius Col- » ligationem
dicendam censuit. Coniunctionis au tem notionem veteres pauloinconsultius prodi
dere:neq; enim, quod aiunt, partes alias coniun Dd j. gits Ivl. XI. git: ipfæ enim partes per se inter
seconiungun tur: Verbum nanque Nomini iungitur affinitatc nito numeri et
persone. Sed Coniunctio eft,quæ con iungit orationes plures, fiue aettu,fiuc
potestate: nam, Cæsar pugnat, Cæfar scribit,duæ funtora tiones separatæ, quæ
Cõiunctione in vnuin coa lescent: actu igiturduzsunt: at Cæfar et pugnat, et
scribit,poteltate duæfunt: quoniam Cælar bis cft repetendus. Inuefiigatsubtiliffimecauffamfpecieram.
bonjo IGitur hæcConiunetio quum fieripoffevidea dum verba tantům, autfecundum
vtrunque: ex ipsis rebus,quemadmodu hæc reete fiant, videa mus.Res aut
neceffario cohærent, autnon neces fario cohærent,aut neceffario non cohærent.Ne
cessitas autem duplex: autabsoluta, ve Deus eft: necessario enim est non ab
alio, sed quia immuta abiliter eft:eft nanqueNeceffe,quodnccesscaliter 4potest.
Theologiautem abusi sunt hac voce, vt eam a Deo excluderent: quali idem effet
necesse, et coaetum: at enimuero ipfis vt libet: vocis vero ufatioeft,
Perfectio: contingens enim pertinet ad imperfe et ionem. Alia eft Necessitas
dependens: hæcin Deo nulla eft: Deus enim eft, Primum,et Simplex, etPotens
omnia, et Omniu cauffa. Hu ius Neceffitatis duæ sunt species, siue modi: Dam
ipfa cauffa, quã aliquid fequitur,autextat suapte natura:aut no extat
quidem,sed per wohoovsta tuitur.cxcmplum primi est:Homo,ergo discipli na nguna
montare Btellare Luntora uin COP Calarbi ! he capax. hic, Homocauffa eft, et
feipfo extat in oratione. At non ita in fecundo modo,cuius exe ux complum hoc
efto: Siambulat,mouetur.hîcenim no Hatuitur Ambulatio. ex his igitur coniunctio
num species sunt eliciendæ. Ergo secundum sen sum tantum quæ coniungant, non
reperientur, pugni propterea quod sensus notæ voces funt: quare omnes verba
coniungunt;fed earum quædam et iam sensum, qnædamnon. Copulatiua. Ut ergo
sensum coniungunt, ac verba: aut pino verba dif unque: iungunt: “et, fifensum
cõiungunt, aut necessario, aramelo int, vida aut non necessario: et, fi non
neceffario, tunc fiut nondes copulativæ, quas connexiuas vocat Gellius li
erent.N bro decimo ,et funt hæc: “Et”, “Que”, “Ac”, “Atque”. vt: vt Deuset
Cæfar doctus fuit, et pugnax: nõ enim neceflario ja immuti cohærenthæres, appofita
negatione,Cæsar do et us etnon timidus: fic,Nequecrudelis,neque timidus. His
addidere sufpenliuas,hoc exemplo, Et fu-)) E: vociste git; et pugnat:fed
frustra: merito enim verborum a pertinet fit hoc: vt,Homo eft,et inhumanus.
Saneeftsu = depend perflua curiositas. Continuativa. TAMY osle vide autfecw A
ccelcali 720 VOCE, Elletneret Primum īcaulla, i emodi: textatfun aut
præstituunt, aut subdunt. Præstituunt riwayam cæ,quas Continuatiuas vocant
veteres:recentio tes autem Conditionales: vt, Sistertit, dormit: cauffa crgo
dilo Dd ij. 416 IvL. x 1. cauffa nanq; dormiedi, etfino eftipfum ftertera fed e
cotrario: tamen ipfa Coniun et io necessario huic rei,quæ eftstertere, subdit
dormire: vt que admodun res are dependet, ita intellectus ordi. Ine contrario. Prior
eft Morus, quam Cursus: Ita que posito Cursu, etiam motus poneturabintel lectu:
eft enim Cursus cauffa intelle et ionisMo tus: hoc autem eft neceffarium, non
absolutum, neque pofitiuum, fed iweJenxor. Fit autem quia cotinetur a fpecie
genus: item comes eft affectus. + Quare non re ettefcripfere, Coniungiab hissen
; sus imperfectos:sunt enim perfeettiffimihi, Dies eft,Luxeft:Addunt etiam
id,lungunt,inquiunt, fine subfiftentia. At hoc eft falfum:aliquando e
nimsubsistunt,vtNunc,quum scribo:Nox eft. et dicam: Si nox eft,Sol subterra
nobis est. Ergo nuc nox fubfiftit, et tamen eft continuatiua. Sed ita cedicere
debuere,Sinesubsistentia neceffaria:potest enim fubfiftere, et non
sublistere:Vtrunque enim admittunt. Sub eodem genere funt Abnegatiuæ: vt, Si
interfuiffem, pugnassem: ostendunt enim effe et tum abeffe, quia defuerit
caussa. Hoc autcm non ex Coniunctione fit, fed merito Modorum, et Temporum:
fimile enim eft id, Si intereo: pugnabo. Quæautem nonex hypothesi, sed ex eo
quod soba subsistit, coniungunt:Subcontinuatiuasdixere. Cauffassubdunt hæ,
sic:Movetur, quoniam am bulat. statuit enim ambulare atque iccirco moue ri:
Continuativa autem non ftatuebat,ambulare. Vox Male autem a veteribus ita dicta
sunt: nam Præ positie E pofitio Sub, in hoc nomine aut fpecić significat, vt
hominem sub animali dicimus:aut diminutio 12 nem poteftatis, vt hypopheten fub
prophetein telligimus. At neutrum conuenit: nequeenim EI species efse quit
certa res incertæ rei: et Subconti nuatiuz poteftas maior eft, quamContinuati
ux.Sed ita excufandi funt:amplitudinemConti-, tinuatiuæ percipi ex co quod
ctiam impoffibileali quandopræfupponit. Exhac quoq; claffe funt Adiunctiuz: vt,
Pu- » gnadumvires.Et quægeneris nomine Caussatia D. uas appellarunt: ve,
Pugnaui, quia læsus fui. Et E Approbatiuz: vr, Pugnaui,equidem lælus.
Col->> ad le et iuis eadem natura, sed diftant ordine: pra ein ponuntenim
cauffam:vt,Homo, ergoanimal. 00 Simileshuicsunt, Igitur,Quare,Itaque, Quod: od
fic, Cæfar fuit Diet ator, quare omnia occupauit. Exemplum vltimą, Veniadte
euocatus: Pugnaa ui iusfutuo, vici:Regnum recuperasti,miser pro pterea sum:Quod
te per communesrerum vicif, litudinesrogo, fubuenimihi.deestenim Præpom,
ofitio,fic. Propter quod:dicimusenim etiam Pro- " pterea, et Iccirco,
etalia. Er omnino quæ aliquamcaussam apponunt adintelle ettum: Efficientem fic,
Quiaiubes, faciagn tu enim mouesmead faciendum. Finalem fic, Do, vt des.
eftenim Vti,. Poffuntautem et hæ, et etaliæ tranfponi:Quia dabis,do.Has antiqui
Per -Zoo fe ettiuas, etAbfolutiuas nominabant: inter quas. etiam Quatenus
recensuere, et Quo. Quium au tem addunt prohibentem particulam Ne,luduntta:):
operam:Aduerbium enim eft. Ddiij. a2 CO d ĈResolutioin Copulatiuas.
aft.REEsoluuntur autem in Copulatiuas omnes ptenatura coniuncta est: itaque
dicemus, Et do, etdabis:Etdies eft, et lux eft. Sicloquutifunt pri cefci
Audieras, et famafuit:quia fuit fama. Habes igitur caudam huius
quoqueloquutionis.Quum autem Copulatiua duplex fit, affirmans et negans.
Negativa in affirmatiuam resoluetur, Cæ ledar neque timidus, inequcayarus
fuit:fubeftenim (habitus contrarius, Et fortis, et liberalis. Difiun sgit autem
negativa propter negationem non propter seutt; Vis vincere, nec pugnare:est
enim, et non pugnare. Hoc autem percipitur exinte gra: Nec mutila est. Neque integra
est autem Neque et Non. Disiunctiva et Subdisiunctiva necessario, Caussativæ; quarų
species duz ; aut ex hypothesi, aut absolutæ. Quæautem ne Siceffariono coniungunt,
Difiun et iuæ diettæ funt: nawis “Aut”, “Vel”, “Siuve” a quibusdifferre
fecerunt Sub disiunctiuas,propterea quod hæ vtranqueponce rent partem ad eleậtionem:
Difiun ettiuæ autem alteram tantum. SicutContinuatiuæ alteri in certæ, alteram
positam continuabant: Subcons tinuatiuæ vtranquepositam, alteram alteri sub Ves-continuabat.
Et fane nomen Subdifiun et iuarum. secte acceptum est: neque enim ita
planedisiun. Il git,quam Disiunetiuæ:Nam Disiun et iuæsunt in contrariis, aut
Politiue,vt,Aut fanus est,aut æger; aut Priuatiue, Aut dies est, aut nox; aut
Relatiue, Autpater eft,aut filius. Subdifiun et iuæ autem et iam in non
contrariis, fed diuerfis tantum: vt, Ale xander,fiue Paris. Differunt
igiturinter fe fecun dum cotextum orationis: propterea quod difu Stiuarum
partes nunquam cohærent,sed sub co tradiettione politæ sunt; at Subiun et iuæ
no item, cauffa eft, quia Subdifiunetiuz ortæ sunt a Con. ditionali,quæ etiam
impossibileadmittit siç, Situ " homolis,fi,ve Equus, si,ve lapis:neceffe
eft çor pore præditus fueris:fic enim vsusestTerentius. Quas autem vocant Dubitatiuas,
ex ad Disiu ettiuas reettaaccedunt: ac magnum faneambitum na et x funt,
quippeex omnioratione potestoriri dubitatio:adeo vt Scepticietiam tciğimua G po
nerent in difceptationem.Poft dubitationem fiet quæftio perinterrogationem.
quaremodusqui dam estorationis, non species, vt quum dicam, Eloquar, an fileam?
intelligo mihi aut loquena dum, aut filendum. Quoniam vero alterum capimus pro
certoin difiun et ione:iccirco vsus rapuit Velad vtriusque o partis
affirmationem, vt et separata intelligas na tura, et vtraque pofita, veluti
alterum tantum ponebatur a Subcontinuatiuis: exemplum hoc esto, Vel quia
eshomo, velquia nobilis, vel quia:y. Romanus, noli pati seruitutem. vnam ex his
ca. pere possis cauffam, at tres ipsas omnes afferre queas. Terentius etiam folam
posuit semel: Vel ' ) Rex mihi gratias agere. fubintelligas, vel alii Dd iiij.
sed potiorem parte satis habuitponere. Immergia amox's Græcivocant, nos
Electiuas. huius ex quo que generis sunt:vt,Malo Cæsarem, quam Cato nem.Nam
etfi alterutrum non capiunt, fed desi gnatum tantum fumunt, latiore tamen
difiun gendi voce subiiciuntur,quemadmodum dice bamus deVel,apud Terentium.
Commoda vel mulum,velequum,maliş tamen equum: neque enim copulatiuæ sunt,
abiicitur enim alterum irmembrum disjunctum. Quid fi Aduerbia hæc fint
Comparationis? nam dicimus, Tam volo Cæsarem, quam Catonem: quia Nomina siciu.
bent, Tantus Cæsar est,quantusCato. Vsus po ftea inæquali Comparatione etiam
retinuit, ve ficut erat Tam,quam: sic fit, Magis, quam. thely Aduersatiuæ
quoque ad Difiun ettiuarum na turam accedunt:propofitæenim rei aduersantur;
difiungunt igitur neceffario: Quanquam Cæfar nobiliflimis auisortus est, tamen
deterioris im perio paret, feruitus enim aduerfatur nobilitati. Huius notæ
funt, Quin, Imo, Atque,At:vt apud Liuium in Tertio, Si plebciæ leges
displicerent; « atillicommuniterlegumlatores etexplebe, etex patribus finerent
creari. In eandem fententiam Mo"admittitur etiam Saltem,fic,Saltem
meinterfice fice. Sic, Quanquam potes liberare, tamen mor te hoc li facias, gratum
erit, Diminutiuas appel uflant has Latini, Græci enet/wixa's. Completina. Con
Dega Menu D C HA Completiva autem et si ornatusmagiscaul.de tur:tamen augent
sensum orationis:atqueita au Adela gent, vt pene cum Subdifiunctiuis incant
socie lo fatem: Ego quidem scribo,tu vero legis. disiungit: dis enim fenfum
appofitæ orationis ab intellectu nder propositą. Summa. Æcigiturfic fe habent
certis concepta gea neribus,quæab antiquis etfuse, etconfuse hi prodita
fuerant: iungūt enim aut verba tantum, lupo aut etiam sensum: quare tribus
claffibusdispofi uit tæ funt: autenim iungunt necessario,aut non ne-,
ceffario:aut neceffario non.Neceffitas autem, aut ima est propositione priore
subGftente, aut ex hy in potheli, Cauffa efficiens, etmaterialis. Ssentiam
finemque Conjunctionum fatis a 'pte explicatam puto ; nunc earum originem, va
bo' materiamquç videamus. Neque vero sigillatim percurrereomnesin animo est.In
primis nanque libris Originum exactissime pofita ca opera a no þis fuit ; fed
ytvniuerfalis natura plenius decla retur. Quædam igitur a Græcis du ettæ funt
in tegræ, quædam interpolatxe, Integra eft NL. » renodes cnim dieti funt a
Græcis pisces, vtapud Oppianum ; vnde etiam noftra Nepa, pedibus » enim minime
valet: nisi mauis effe vocabulum Punicum, nam a barbaris ita di etta fuit.
Vticft DIY mus Call 31 erer di 2012 or 1 kemutata, ti,sicut šti, Et,ficutQue,
na, abie ettodi: wphthogi sono, quemadmoduse, da. Multæ cum Aduerbiis communem
sonum habent: Vt, Qua. quam.atque etiam naturam, etenim Vt, Aduer bium fimilitudinis,
et eftcausfxfioalisindicatiua Coniunetio: nihil enim fimile magis rei mota (
quam finis.Sicaduersatiua Quanquam,Aduerbii vestigia refert in comparatione:
Quanquam es nobilis, tamen es prauus. idem est, tam es prauus, aquam es
nobilis.Sic Aut;fuitHaud:eadem enim vis occulta, Aut da,autaccipe. negat enim
omnis difiun et io,quoniam femel'ponebant, Da, aut ac cipe.fuit enim fic,Da,non
accipe: et,Accipe, non reda postea miscuêre, Aut da, aut accipe. ItaVc, a et
Vel, proximæ funt. Si fuit e!, addito fibilo: < cqua du et a eft Sic: fuit
enim Sice, ficuti Nece! Nec. Sic est Aduerbium fimilitudinis. Condi cctionalis
aute Si, affert fimilitudine inter cauffam, et effectum. At, fuit Adaccessionem
enim dicit. Affectus. Aduerbiis, Etiam ;fuit enim Et, lam::et tri (<
fyllabum Etiam, quia lam, bifyllabum, vtfre quenter apud Comicos.Quædam
compositænus quamcomponuntur in oratione:vt,Nequidem: semper enim per tuño,
quanquam alicubi aliter legitur:fed parant do et iores mendum effe. Cum
Præpositionibus, Abfque.Cum verbis Quamuis, Quædam semper præponuntur, Quanquam
quædam fubeuntsemper, Que, Ve,Ne: quædam vtrunque patiuntur,Igitur, Nanque. Cum
Pronomine, Ideo, cum nomine, Quare. Proprieatem, ut diximus, ab aduerbiis
multum naturæ mutuari, adeo, ut Aduerbio proipsis vtamur; Quando,pro Quoniam: necimmerito,
nam Quoniam, Aduerbium est, Quum,lam caur fa translationis fuit temporis
efficacia, est enim, mensura rerum naturalium. Et abundare, Etet iam, Atque
etiam. A'etilisehvad hücmodum in Coniu et ionibus famio obferuata fuit;
Commutanturinter fe:vt, Item prosic, apud Ciceronem:Vel, pro Etiam. Pro
Nomineponitur, Illius ergo venimus; sed fane nomen fuitiplum, igor: Pro
Pronomine, Pro-, pterea quod:id est, propterid, quod.sed potius eft numerus pro
numero, ficutquum dicimus Ad hæc,et Ad hoc.2.112 Epilogus vniuerfalis. ngo
Xhisfatisconftat, non plures esseparteis,que admodum autrydiores, aut acutiores
arbitra tifunt; non igitur recteadditum,Vocabulum ad significandumea, quæ fub
sensum caderent: vt Paries, et Lapis, essent Vocabula:Virtusautem et
Anima,essentNomina: propterea quodintelle et tutantum caperentur. Patet
enim,Vocabulum effe genusad omnja:nametia Amo, quu pronus ciatur, Vocabulum
est: vt Stabulu, vbi ftarur:Pa. bulum:vbi pascitur: Tintinnabulum,quodfonat:
Vocabulum quodin voce est. Eiusdem supersti-> tionis, et plusquam Græce,
inminimadiuides re,quæ vnius corporis sunt:vtin Affeuerationem ea quæ
effentInterieet ionis, cuiusmodi putarunt Heu. Et Attracttionem, ea quæ ad
Aduerbium attinebant,quale eftFasceatim: quæ enim Attra dio sit, Viritim
cansulere, quos non trahis,sed addis?Quæ omnia iure optimo a do et iffimis ante
nos explofa funt. Confiliumopera ampliariaseta de Figura, Am fatis videbatur
elaboratum vel mihi, qui fortaffeetiam quz nufquam effent excuffiffem:vel aliis,
qui coaet i funtautaliter sentirc, quam effent ha et enus professi:aut irridere
cariolam noftram di ligentiam. Verum interest accurati procurato ris,non folum
eorum tenere rationem,qui infa miliafünt: sed etiain agere, vt fiquid
furreptum, autextortum, aut alioquomododebitumlit, co recuperato census
augeatur. Itaque quum vete Frumleges, corumque consilia a nobis hactenus
explicata sint: fupereffe videtur, ve fiquid extra easdem leges receptum
fit,morenostro et recen fcamus, et eiusinstituti røddamus rationem. Igitur
loquendi modosquofdam Figuras priscima. Vox le nominarunt: omnis enim oratio
figurata cft: eftenim Figura qualitas extremitatum in corpo re:Oratio in voce
eft,vox in aerc,aer corpus: er go quasi lincamenta funt quædam huius corpo
ris,vocum elationes,depresiones,productioncs, correptioncs,aspirationes,
attenuationes, ince ptiones,terminationes.Quarcquocunqueloqua ris modo, non
aberit Figura. veteribus tamen ita libitum fuit, vt non quæuis loquutio Figura
præ. fcriberetur: sed aut in materia ipia aliquid quali peregrinum, aut in
forma quod esset, Figura dice? retur. Ac Quintilianusquidem quemadınodum et
senserit,et scripseritdehis, palam eft. Tebar52 nim, et gempaa,
vtifierent,docuit: sed adeoipse perplexus fuit, vtquum distingueret, eadem di
Itin etta non agnofceret. præstatautem ficinteili gere, quæad formam
pertinerent orationis,id est ad fententiam,caeffe Algvos,et tropos dici: quz
autem admateriam, ea effe nezew, et schemata:)) namgchua corporis est:reemos,
animi,quare eos, quasi mores, modosque orationis, quibus ipfa quali et
animatur, et mouetur fimul, acmouet, oratori relinquemus. Quæ autem verborum
iioning ncamenta sunt, ea aut suntvfitata, et ad numeros pertinent,vtSimiliter
cadens, eteiulmodi: aut ad ftru etturæ variationem. Illa igitur ad poliuiorenu
i { pe et abunt scripturam, hæc ad scribendi loquen díve leges:vtraque autem
Figura continebuntur. Quareillas oratori, historico, poetz deslinabi di mus:
harum nos caussas præsenti opera inuesti gandas curabimus. Bu uf If rah. Appositio. Auffa,propter
quam duo Substantiua, non ponunturfineCopula, e Philosophia pe tendaeft: neque
enim duo substantialiter unum esse possunt, ficutSubstantia et Accidens: itaque
non dicas, Cæsar Cato pugnat. Si igitur aliqua Subftantia eiufhaodi eft,vtex
ea, et alia,vnum in telligi queat, carum duarum Substantiarum to tidem potæ,id
eft nomina, in oratione fine Con iun et ionccoherere poterunt. Quarepropofitum
nomen amplioris intelle et us, fubeuntis nominis U
præscriptionemoderabimur,fic,Vrbs Roma: po sita enim Vrbis vox, deducet meum
intellectum per omnesvrbes, donec addito Romæ nomine caftigabitur. Est autem
amplitudo huius intelle 4 etionis duplex: aut enim est Vniuoca, vt Vrbs, 2)
Arbor:autÆquiuoca,vt Lepus, Lupus, Turtur: fignificant enim et piscem, et alia
animalia ge * neris diuerfi: itaque in præfentia sunt maioris fignificatus,quam
Piscis: quod tamen eft nomen Jatiffimi generis: Comple ettitur enim plura Pi
fcis, quam lepus. Sed iccirco fit hoc loco, quia Æquiuocum nullo certo genere
ponitur: eft enim Lupus, et in Pifcibus, et in Terrestri bus, quæ duo fumma
genera funt. Eft et alius cemodus moderationis adenominatione: nam fi dicas
Cæsar, multas virtutes aut vitia poffis at tribuere. Itaque temperabis eum
cursum tam vagum,appositisnominibus, Imperator, Diet a tor. Et alio flexu fic,
Catilina pestis rerum romanarum: Procas Romanæ gloria gentis. Fir etiam luat.
phia cerrt cur2: larus opot 500 $ Tomate 2 etiam quarto modo, quum
transferturfigurare set denominatio in primitiuum. Zoilus vitium, pro vitiofo.
Cauffa aute huiufce loquutionis fuit are ansa ticulus Græcus ; naywsoix Jus,
Kairap o autoxegia tw. Euenit autem aliquomodo,vtvtrunquealaz tero maius sit.
quare fine vllo discrimine com- " mutare fedes inter fequeunt. Exempli
gratia,Le The pus piscis:et, Piscis lepus. eftçnim lepussub pilce, tanquam
subgenere. Iccirco pesfime errarunt, cinsl cum putarent tic dicendum Fratres,
gemini:non to lic, Gemini fratres. Etenimfratres effe poffunt, nec gemini:
etgemini, nec fratres. vt omittam, non esseappofitionem hîc ex Substantiuo et
Ad icctiuo. Sic dicas, Flumen Renus:quia alia quo- » quefumioasunt: et, Renus
flumen: propterea quod nihil interest, aliquid ita fit, anita effepu-come
tetur, itaque etfi Renus, non eftæquiuocum,ta-i ima men ncfcienti quid Renus
fit, æquiuocum ef se potest, quemadmodum fane eft: nam etiam Bononienfis
fluuius Renus est. Sed par fit alio rum quoque ratio: nam Taxusæquiuocum non
eft, et tamen ad explicandum eius naturam, ad ditur Arbor: poflim enim herbam,
aut etiam montem intelligere. Hoc per initia ita fa et um eft, ac poftea etiam
non necessariatenuit con fuetudo: ficenim fitin vsu ciuili quoquc, et mill
tari, vt Cristas etiam in pacegestemus. Vergi lius autem commutauit fedes ob
carmen, Ca Atancargue nuces. omnis enim Castanea nux eft. Nam posita specie
genus non debet appo ni, vt diximus, nifi ad explicacionem: quodfi apponitur,
decet ipfum coartari ad angustiora, Ti mai ft.no Terra Cts. ScA L. LB. xt.
where 4 vt quum dicas, Cæsar homo imperterritus. Eftes nim Homo genus: at quum
addis “imperterritus”. Cogis in ar et iorem significatum: quia poffit effe,
etnon esse Imperterritus. An vero fit Appositio ab Adiectiuis? Tectum auguftum
; ingens, centum sublime co luminis. ec Non ita est, sed Tropusdow getov: et
repetitur intelle tione, teetum: Hinc patent nugæ Gram maticorum, qui negant
recte dici a Vergilio,Vr bem Patauii: quum tamen omnes ita fint locuti: In
oppido Cumarum, Palladius:In oppido An tiochiæ,Cicero: et eodem filo Liuius,
Vrbs Ro semana: est enim in illis casus Pofseffiuus, in hoc nomen ipsum. ac
quanquam poffidens etpoffef fum diuerfa effe debent: tamen hæc duo, quz v inum
sunt,Vrbs,etRoma, duo esse aliquo modo intelligentur: quasi vrbem Patauinorum
dicas et Romanorum. Etfane duo sunt: nam Vrbs, est appellatiuum: Patauium,
proprium:quafipro prium possideat appellatiuum. ficuti dicimus, Vrbs nominis
inclyti: sic, Vrbs nominis Pataniis Euocatio. " E Vocationem dixerunt,
quumtertia persona euadit prima, aut secunda, quafi hæ euocent illam de
suastatione, aut ex hybernis:vocabulum enim est militare. apponuntexemplum, Ego
Ca far scribo:Tu Cato legis.verum hoca nobis iam improbatum eft: Onine enim
nomen cuiusuis perfonæ cft,fed non variatæ: ficuti Felix,cuiusuis generis eadem
voce: ridiculum enim est, Cæsa remin me effe perfonæ Tertix: nunquam enim
loquens, aut fcribens de me, effem personæ pri mæ.Nequeposlem dicere,Ego sum
Cæsar. Nam si esset perfonæ Tertiæ: pofsemitem dicere, Ego fum ille:et,Ego fum
persona tertia. Conceptio. Vemadmodum vna fieret oratio, in supe riore libro et
alibi dictum est.Coniun et io nes enim fit vna: Cæsar etCato equitant.Equita
tio hîc vna eftin duobus. Itaque aliquando sub ie etta intelligis: quæ quia
fant plura,pluralem nu merum appones. Aliquando prædicati vnitatem communem
vtrique accipies: quare numerum attribues vnitatis, Cæsaret Cato equitat.Malue-
m.9110 runt igitur illam effe figuram in plurali, quam mig. hancin singulari.
Et ratio est, quia Coniunetio repetitnumerum singularem: ostendimusenim, duas
esse orationes potestate, quare ytraque erity singularis. Nequevero sola
Copulatiua hocagets ö fed et Disiun et iua, sic, Aut tu, aut Cæsar date mi. hi
facultatem scribendi. Paulo figuratius eadem oratio in obliquis
versatur,fic,Cæfar cum Cato ne disputant. Cuius loquutionis necessitas eue nit ad
euitandam ambiguitatem. fi diceres, Cæ sar cum Catonedisputat:non vnionem,fed
con trouersiam pofsas accipere. Sed illalonge figura tiorapud Ouidium ;
fliacumLaufo de Numitore nati. Neque enim Ilia eratnæi, fed nata cum Lauso Itaque
ante quam reddasVerbum Recto, Redus cum Obliquo ita sunt coniungendi, yt vnum
fite pluribus, quibus pluribus Verbi numerus re fpondeat.Recte vero putarunt
illam esse figuram apud Poetam, Cana Fides, et Vesta, Remo cum fratreQuirinus
-Iuradabunt. Sed nos etiam vtroque modo figuram intelligi mus. Fides etVesta
iura dabunt: etalteram in oba liquo, Quirinus cum Remo. Fit autem hæc ynio non
folum in Numero, fed etiam in Persona:vt reddatur verbum prima; et secundæ, non
sine cauffa: Nobiliori cnim de. betur. Quæ loquitur, nobilissima eft: facit
enim orationem: et libiipfi, vt ita dicam, proximaest: mox secunda. Itaque cum
feipfa pofuit, non po teft ad aliam transferre verbum: fic enim definie batur.,
Quæ de fe ipfa loquitur: ita igitur loque mur, Ego et tu fcribimus: Tu et Cato
pugnatis. Eadem nobilitatis ratione in genere fit Figura, ut masculino reddatur
at feminino. Cum ergo et in numero et in persona et in genere fiac conception.
Ilud habetproprium sibi, ut in numero solo poffit fieri. Cum autem fit in
Persona, aut in Genere,semperetiamFigura numeri adsit, Ego et Lucina læti
viuimus:Tucum matre lauti cænatis. Atque iccirco dieta conceptio eft dua bus
decaussis: aut quia minus a maiore: aut quia minus nobile a nobiliori
continebatur. Quem admodum vero autores ea vfi fint, adGramma sticum cum
fpeetat, qui docet componercoratio Grand nem.: 435 TO.RO i vnumer - umerus K
kias D minteli eramini nNume 1 Dum pri OFICNIMA: facies proxima:. it, fick
Jugatio. Roxima huic lugatio est,quam Zeugma Grae vox co vocabulo maluerunt
appellare, quum ta men Latinis ahis vterentur. Nam quemadmo 7 Onni dum in
Coceptione quodvniuserat,commune cuadebat: licin Iugatione, quod vnius est,ita
ad cum pertinet,vteius lignificatuiadiugat alterum.l. Per Conceptionem fic
loquare, Tu et Lucina mihi cari estis: per sugationem sic,Tumihicarus cs,et
Lucina. Non igitur hîc cocipit, sed permit tit tantūdem. Eftitaque coceptionis
visdimidio maior. lugum igitur quodda quasi est Adiectiuũ quo in vnum coeunt
significatum extrema duo: quare medio in loco fedem fibi iure vindicat.Ve rum
vsu extortum eft, vt vocum stationes com mutarentur. Itaque tribus modis
excogitarunt: Primo loco,sic; Carus mihi es tu, et Lucina, Me Fopulls dio, fic,
Tumihicaruses,et Lucina. In poftremo, ft. Tu mihi; et Lucina cara eft. Græca
Latine ad huc o.Cut modum interpretere, σείζευγμα, μεσύζευγμα ; Gener
iwozuyuc:Præiugatio, Interiugatio, Adiuga tio. Fitautem quemadmodum et
Conceptio per in Per Numerum,Perfonam, et Genus: Tu, et mulieres umen bonæ
sunt. per Conceptioncm diceres, Bonih estis. Quare pessimeaggressi sunt
emendare Vir ocio elogilii carmen illud: -Nihil hic,nifi carmina desunt. et
male in singu, ur.Qläri deeft:Sic enim dicas, No quicquain, fed car
Gruuminadesunt:idem nanque. Sinon desuntcarmi: na; nihil deest,verissimum
hypozeugmaest. Anticipatie An umda ziturloc Ti, vein matres re:aut! Tercolor home
A CE zaho A Nticipationem triplicem accepimus, Poe ticam, Oratoriam,
LiterariamPoeta. ante capit ex sua perlona intellectionem communem auditoris:
vt, -Portus reqnire Velinos. Hinc enim de sua persona occupat personam Palinuri
poēca:neque enim tunc Veliniportusdicebantur, quum Pali nurus loquebatur: lic,
Lauinia litora, dixit. Ora Utoria est,quum antecapimus locum in animisiu. dicu,
refpondêtes tacitis obiectionibus. Literaria est, cum præcipimus toto
partes,fic, Ciues nati ad interitum Reipublicæ,Pompeius superbia,Cæ far
magnanimitate. Eft autem maxime coniun et ta figura hæccum Conceptione,quatenus
totu concipit partes suas: neque ab ea differt, nisi di ftributione:et eft
contraria ordinatione vocu Ap positioni:Paftores compulerant gregem,Thyrlis
oues, Corydon capellas: distributio eft per anti cipationem, conuerte
sic,Thyrfis, et Corydo pa stores:appofitio eft.hanc Prolepsin Græce appel
larunt, quafi præceptionem. Compositio. Voxes Vid effet Componere, fatis
superioribus Jaho libris declaratum eft: quod fiquis aut me minerit, aut
animaduertat, intelligetnon conue nire huic loquendimodo, quem fic nominarunt:
Efterim hæc loquutio, quu significatū voci co trariū, voceipfa
ducimuspotiorem.Populus vnu fignificat e multis confectum:multaigitur figni a
ficat per se, vnum per accidens: quare liverbum plurali
numeroattribuatur,fignificatūrespiciet Q dos takoa uttert, foneva mus,fi non
vocem. Figura igitur sane eft non longe a pocue Cõceptione: Idun enim est Populus,
et hic ciuis; ommun et hic, et ille. Vetefc » autem coposicionem nulla vera
ratione diccre potuere,nihil enim componi crimde tur, fed trãsfert:!r. Ita quu
dicis,Fætupecus: co» peus ponis genuscum genere,et transfers lignificatū.
gurum? Nam pecusgeilereneutro quý Mares et Fæmel. civil las comprehendat,
affectum fæmellarum tranf julia tulit ad femellas comprehensas. Eft igitur po
stius Tranilatio,aut Conceptio, quam Composi 6, 6 tio. Sic variaturGenus etiam:
vt, Parsper agros finestra dilaplı: quia Pars, sitidem quod,Milites. Sicelta
net pud Homerum, rezvov pins, Sic elt, Tristelupusº stabulis: vt illud, In
Eunuchum fuam: quoniam Eunuchus sit comcdia: Lupus autem res: vtlit, Triste,
Tristis res. Comprehenfio. Vic non abfimilis Comprehensio.Græci quing owersoxlu
vocat quum ex toto excipitaffe,i et um partis, cui toto eum affectum
attribuamus; Elephas curuus dentes. Hoc tota figura coniistit in denominatione
totius a parte. Nain verum est,s ) Dens est pars elephanti curua: ergo
Elephantus est curuus et tous oðovæs.In priore figura significa tus concipiebat
vocem, in hac pars toti in ligni ficatu.in voce e contrario Totum concipit
partē Igitur Græcum nomen multæ efficaciæ eft ; nam ) out, significat totu et
partē fimuleffe: -u, significat excepta qualitate,autaliud a parte, et toti
attribu tū. Sexeaiz, fignificat ipsum motum translationis. Antiptosis. Ee iij.
Non gem,7. cocte et CCT Guinea Hid Ilipent oliquis a 1 etПодії CONI sicacuva 7.
Pope ta izier lare LTE bicarum go On possumus vnico verbo latine græca exprimere,
αντίπωσιν: que figura multis modis fit, cum Calum pro calu ponimus: ac fit:
quidem veteru autoritate:carea pecunia, et pecu: 1 niã. Sed fane hîc Figura
nulla est:vsus enimextor fit poftea,quo antea placitű erat. Aliusmoduseft ifque
multiplex, et Attici longediuerso more v tuntur, quum relatiui casum eundem
faciut cum a antecedête, weinogesvg ev eneža.quo modo etiam Gellius aliquando
vfus eft: Latini cæteri vix vtun tur. Mollissimum fuit genus illud, Quam vrbem
6c ftatuo,accipite:at duriusculum, Vrbem,quam fta tuo, vestra est. Iccirco non
inepte nobis pueris præceptores noftri lic interpretabantạr, Vultis canis
regnis confiftere: vultis vrbem, quam ftatuo? vestra est. Verum hîcita sit, sed
profecto veteres nimis multa liçere sibi voluere, velut Plautus,Au edularia,
Picidi uitiis,qui aureosmontescolunt,egoso ļus supero. Cauffa huius orationis
fuit, aliorfumin tentus animus,deinde defịcxus filus loquutionis: id quod patet
ex eodem Plauto in Captiuis, Hos quos videres ftarehîc captiuos duos,illi
quistant,bistat hic ambo, non sedent. Diet urus enim aliud videba tur alio
verbo,quum fubiunxit festiuecotrariu. Hæ funtcauffæ extortæ orationis: non
quem: admodum folute prodidere sine vlla ratione.Mo dos autem ampliores non eft
præsențis instituti contemplari: sed pertinet ad construendi leges, et
obferuationes autorum: reducunturq; ad hos, quos descripfimus: veluti quum ex
affirmatiua sfacias aut negativam, aut dubitatvam: aliaquç eiusmodi. Pocum
caussas duplices esse Essentiales, Accidentales, ir. frunz ACTENVS fingularum
partium Foreonha H mam, efficientem,
finem, materiam, Affe et us declarauimus: quique Affectas effent abipfa Essentia
profeet i, superiorib libris di et i funt: quive vsu extorti hocpostremo.Nunc
aute cömunem.omnium vocu natura videamus, ex instituto sic repetentes: Vocum et
Materia, et Formaeft, et Origo:qua pro efficienteacccpimus femper: igitur
cauffas quoque duplices habuere: alteras essentiæ, alteras materiæ et accidentium
essentiales etymologias græci vocant. Nam E quamobrem, Amodicitur:quia qua, et
cuda, et aw Essentialisest. Quare Amo, Amas, Amat? Quia Canto, Cantas, Cantat,
Materialis, et Accia dentalis est. Quas cauffas propterea quod veteru aliqui
aut reiecerunt, aut negauerut, in præsentia a nobis verioribus argumentis agendum
est, ki Ee in merito etreceptæ, et probatæ videantur. Id quod operis initio non
fecimus eo confilio,quod iupra u narrabamus: quum enim subiectum suum effe
nullus artifex probet argumentis, neque Tcdoti, at ne z o'ri, quidem:fed
tantummodo redarguen do pertinaces, iccirco in hũc poftremum librum hæc opera
destinanda fuisse visa est. Veterum argumenta, Cbox ETymologiam Græci vocarunt
cauffam vnde socesancte fint:veriloquium Latinis placuit is interpretari, led
quain frigide, videamus: Nam yoritasin orationeest, nou in verbis priuis. Præ
torea ify it in hac voce significat rationem, non aucm loquutionem,vtvera ratio
potiusdicenda fu fit: quare nos, Vocis rationem, transferre malui mes sautifam
autê accidentalem iidem ovanoziar Jor coco confilio nominarūt,id est, rationem
pro- na ennportionis. Easfic destruere nonnulliinstituêre, Nominum,
inquiunt,naturæ,nisi per nomina de monftrari nequeunt ; nomina enim rerum sunt
notæ. Intelligunt autem nunc per nomina,voces omnes: ficut per Tignum
immittendum Iurecon fultus etiam lapidem. Quodcunque igiturdecla- di Fatur, per
notiorem quampiam rem notü fit. Er goilla nomina,per quæ nomeillud definitur,no
mine ipso notiora erunt. Ea pomo nomina, aut nota habebimus, aut nộ: at
absurdum est ea igno- di rari, per quæ aliud notum facimus; itaquenota ni sunt:
et fi nota, per aliud fane nora, per aliud igi- ta tur nomen. Quare vsque in
infinitum: hocau tem absurdum eft: non eft igitur verum nomi an m num vllam
esse cauffam.Præterea nomina essein- 2 finita, aut omnino, aut propemodum, atqueic
circo ignorata: infiniti autem finita natura no stra capax noneft. Ad hæc, quæ
vsu mutantur af 3 fiduo,partimqueinteriere, partim quotidie sub nascuntur,ea
ignorari neceffe eft:quuęternarum tantum rerum fcientia fit: eft.n.Scientia
habitus animæ certus:at corruptibilia incerta funt. Postre maratio hæc fummos
adduxit viros, vt integris contenderent libris: Quæ nullis, inquiunt,cer: 4 tis
inter fe cohærent legibus ca nullo modo sub certas venire leges. Eiusmodi vero
esse nomina. Quum enim duæ, ut diximus, caussæ sint, etymologiam ignotam esse, velex
eo conftare, quod super eodem vocabulo diversa senserint autores. Aalogiam
autem, quam æqualitatem vocant, omnino extare nullam. Quareipsaquoq; nomina per
caussas nunquam nota erunt. Argumenta dissoluuntur, Tprimam rationem
diffoluamus, ita acci-. piendum est. Intellectionem noftram esse
duplicem,Reettam,et Reflexam:igiturnomeob uium excipimus recto a ettu
intellectus, fimplicia; fini destinatum ad fignificandum. Exempli gra tia,
Lancea,atque ibi pro nota, aut figno rei,vti dicebamus,habetur
nobis.Reflectimus deinde a nimi cursum ab ipfa re super nomen, ipfumque tanquam
rem quandam contemplamur. Quæri musigitur tum eiuscauflam inter ea quæiamno ta
habemus. Quemadmodum autem duæ essent nominu cauffæ, dictum iam esta nobis
libro ter tio: quædam enim erantDeducta, quædam Pri mogenia.Deductorum igitur
cauffasesse Primo genia: Primogeniorum autem caussas cognosce re easdem non est
necesse, sed calum, aut arbitrium inventoris pro caussa habere fatis est. Est
enim duplex cognitio nofsra, aut positiva, quum el cognoscimus hoc esse, aut
priuatiua, quum cognoscimus illud non esse: hoc enim est esse illius, quia non
est. Altera vero, ac tertia ratio simul fic W 2 e, diluuntur. Scientia
specierum est, et singularium, ut
subspeciebus continentur, Ea igitur, in quæ conueniunt omnia singularia,
Diciones appellanimus, Earum essentie, atque affectus neque corrumpuntur, neque
mutantur, puta Species, Gen ra, Casus: semper nanque Calus, Casuseft, fem per
Modus, Modus. Quæ autem singular sunt, aut unon corrüpuntur,fed perstant:quare
nihil faciüt difpendii:multæ enim voces sunt, quas nullus yn quam aut distorsit
vsusaut, aboleuit. Aut si cor crumpuntur,æque scireintereftnoftraea corrum
pi.Quamobrem etCorruptibilium, et Incorru ptibilium
scientessumus.Corruptibiliumautem rerum corruptionem non sequiturcorruptiosci
entiænoftræ:hoc enim scimus nos,Corruptibi lia effe.Idipfum igitur,quod est
Corrumpi poffe, non interit, sed semper eiusdem naturæ eft: fem per enim hoc
habet,vtcorrumpiqueat. Quarti argumentisuperiorisprobatio nes ab aduerfariis.
Hæc sic expediuimus, vt exa ettius quartam rationem, qua et Analogiam et
Etymologiam tollunt, perpendamus:quare videndu prius est, quibus vtantur
rationibus ad confirmandu, QuumAnalogia, inquiunt, fit æqualitas.quædam
secundum quam fimilia ducimus e similibus: vt, a Fructu Fructuosus: sic, a
Gestu Gestuosus: pri mum oftendere nituntur, quod non fitnccessa ria: deinde
quod nullo modo fit. Vtilitatis cauffa nou mode inuentus est sermo: magis igitur
refert,vtbre:. ! uis, et re etus, et simplex lit, quam longus, et va rius:
atæqualitas deducendi variatmulta:noni gitur admittenda. præterea Ab eodem
rerum ysu 2 reiicituræqualitas,eo nanque consilio muliebris mundus a virili
ornatu differt. itemq; in ædificiis Corinthia structura a Dorica, et
Thufianica, et Ionica longe alia est. Neque vero id ex artibus so lum conic et
ari,fed ipfa quoque natura late cospi ci potest. Etenim membrorum compagem
aliam atque aliam esse vsui fuit. Æqualitas igitur non folum non neceffaria
eft, fed etia officit. Quod fi quis ita dicat:non Vfum folum quæri,fed
Elega-porok. tiam quoque: is adhucintelligat, magisreiicien dam etiamnum similitudinem
; nihil enim pro pius fastidio,nihilelegantius varietate. Ad hæc, aut Artem
fequemur,aut Consuetudine: fi hanc, 3. nihil opus eft æqualitate.fed quæcunque
vsusug gerentur, ea nobis eruntfatis. Sivero Artē,ac prę çepta, vtæqualiter
omnia ducamus, pro insanis habeamur,nequeenim id fiat, vt quemadmodo Lupus, sic
Lepus fle ettatur, sed hoc leporis, illud lupi faciet. Non eftergo necessarią
Analogia. Quodautem nulla fit, fic conantur: Abestab Woh omnibusorationis
partibus: igitur nusquam est. Ac fane in Generibusnon eft: quædamnanque trium
vocum sunt,Humanus,Humana, Huma num: quædam duarum, ceruus, cerua: quædam singulis
contenta, A per. Neque ipsa Genera simi litudine vocum afficiuntur:canMartia,
et Sisen pa, diuerso sexu, eadem vocis forma sunt. Item eadem Genera vnica voce
confusa,atque ignota, vt,Passer,Aquila: quum tamen et ibi fæmina, et z hîc
etiam mas sit, Aț nenumerus quidem agno uit Analogiam: nam quamobrem non
dicimus Cicera,ficuți Farra? neque Olea, ficuti Vina? No enim re et e
responderunt antiqui,ob generum di uerfitatem in vino multitudinis numerum rece
ptum effe:quia aliud efset Chium, aliud Lesbiu, aliud Falernum: nam Ciceris
quoque valde sunt diversæ species, folio, Siliqua, Semine. In temporibus item
desideratur: quippe a Fleo, Fleui: a Sero, Seui: a Fero, Tuli: vbi a
diffimilibus fimilia, a fimilibus diffimilia orta funt. Item a Pafco: Paui; ab
Amasco non eft. ModiquoqueAnalogiæ im munes funt; multi enim carent, vt Forem.
Nec Figuræ ducuntur Analogia: nam quare diço Æ nobarbum: non Ænibarbum? aut
quareMagni loquum,noMagnoloquum?Quinetiam in deri uando ipfas
speciesæqualitatis nullam curam ha bemus.Siquidem a Boue, Bouile:ab Que Quile:
a Sue nihil ducitur. Et Bubulam dicimus: at ab O ue, Ouillam:a Scribo,
Scriptor: a Bibo nihil tale: fed cotra, a Bibo, Bibacem: a Scribonullum fimi 7
le.Itemin Comparatiuis,et Superlatiuis: clarus, clarior, clarissimus: similis,
similimus: bono, melior, optimus. Sic nequein Diminutiuis: A nus, Anicula:
manus, manuscula: a Pufione, Pu fillus: a Morione nihil. Quid quod ne Accentus9
i quidem ratio vlla eft fimilis? Etenim Hectorem, et prætorem eiusdem formæ
nominaalia et qua titate, et foni qualitate pronuntiamus. Sed et ea dem nomina
variis quatitatibusalias, atque alias 10 i proles generant: a Lucco Lux
longa,Lucerna bre uis. Immo etiam eadem inconftantia in eadem voce
deprehendetur: nequeid apud poetas so lum.Pharfalia, Italia, Sicania:fed
etiamcommuni ysu. Nam in lege fundi venditionis, Ruta.cæsa ita v pronuntiabant
prisci, vt prima vocalis produce retur,alibisemper correptaesset. Quod fi non
eft neceffaria:neq; est in acciden tibus partium: quippe nonin Primariis, non
in Deriuatis, non in Declinatis: immo in vno eo demque inæqualitas: Analogia
nulla erit. Argumentorum dissolutiones. HI, quifese literature hoftes
profiterentur, Can potuiffent a nobis ferri fane, nifi pessimum tve facinus
ausi effent. Neque enim solum caussas ra tionesque proportionis tollere in re
literaria, fed etiam totam naturam ipsam demoliri videntur mihi. Diruunt enim
æqualitatem et similitudinem, omniaque casui subiiciunt: contra quam fa ciebat
Plato, quietiam Nominum ac Verborum" ) ftatum, fexumquc naturæ certis
legibus confta re, atque duci arbitrabatur. Nosigitur vtrunque extreeue na quo
na de PE lu I red 011 m tia ui LE te: 1 extremum tanquam vitiosum reiiciamus.
Acdea cem quidem principes rationes,quibusaliæ que annectuntur, scio a
veteribus obfcure fimul; et pluribus verbis inculcatas: quæ hîc tam clare
patery, tamque ordine digestæ funt:vt quod illi orationis fuco, nec fatis apta
copia quæfiuere, id hac nos serie, vt quam efficacissimæ appareant, confecuti
videamur. Quibus vt refpondeamus, paulo altius ordiendum eft. Fumit Naturam
rerum omnium autorem,quæcunq; agat, propter finem agere receptum eft:quare ne
ceffario fit,vtcertum quiddam agat: vndemem brorum, quæ in animalibus sunt,
causfx, officia; opera luculentissimis libris a nobis funt explica ta.
Propterea vero quod interdum aliis, atquea liis circumuenitur impedimentis ita,
vt aberra re cogatur: quibusdam præuenta anguftiis non id agit, quod
intendebat. Itaque homini aut addit fextum digitum,aut tollit manum, aut de
curtat crus, aut aliud quippiam eiusdem modi monstrorum parit. Cæterum quia
maxima ex ceparte reete opus suum peragit, nequaquarn ci de elle operi,quod
proponit, dicimus:neque iccircơ riaturam negare debemus. Verum nonnulla re ete,
atque ordine in lucem prolata deprauat Co suetudo: quales funtii, quos
vsusadegit, vti Val gii effent,aut Vari, aut Compernes. etiam Cafus multum
potuit, quo aliquis Claudicaret, aut Luf cus effet, aut Strabo. Ætas quoque,
atque imitatio detorsit pristinum quorundam institutum, quo detraetianatura sua
degenerarent. Quem admodumigitur vel cafu,velvfu, natura aut per ce CE all 2 fe
cy Pu liu T bo di 1 al 9 9 Herti NU Pm edeme uertitur, aut
immutatur,nequepropterea tamen naturæ opera neganda sunt:ita non cantinuo Аnalogia,
quæ natura quædam vocum est, ficuti ureline desit, ab omnibus tollenda sit. Est
ante oculos KMC Phalaris, Dionysius, Nero, alia monstra: in his quo iustitiam,
atque animi moderationem deside res: igitur nusquam hæcerunt? Alexander rau
pparea cius loquebatur, obstipa ceruice erat ; non a pri mordiis natalium
suorum, sed pædagogine qui tia distra ettus fuit a simplici illa regia indole.
Hominis igitur fuerar integritas, consuetudinis pra qua vitas. Species enim per
singula corpora propa gantur, inter quæ nullum formæ difcrimen in Ez,c uenitur:
ita etiam in verbis fit. Sicut ergo in natu utepi ra dedu et io triplex, fic et
in vocibus. Triplex au-, 5,244 tem ad modum hunc: propterea quod ea quæ tabe
deducuntur tribus diueria sunt differentiis:nam uliset aliquid dicitur effe
diuersum ab alio Forma, vt 2. equus ab homine. Aliud Materia, vt hic homo
Col.ab hoc homine. Aliud Accidente, vthic homo me sedens, ab se ipso stante.
Quare in vocibus quo ai que aliud erit nomen hoc, Homo, a verbo hoc, Pugro:
forma enim distant. Secundo modo a Leica liud nomen hoc homo, a nomine hoc
equus: nuk Tertio ; aliud nomen hoc Homo, a nomine allal,hocHominis. Possunt
autem ea, quæ vel for milima, vel materia fola distant, etiam accidente um C
differre: vtHomoniger, ab Equo, et Homine Walbo: fic nomen hoc homo, et a verbo
hoc Se tout quor, et a nomine hoc equus diftabit accidente quoq, id efs
lineamentis elementorum. Itaq; et Quiam inflexione diftare poterut.
Acquemadmodu eiuf Image 1300C ' s iterum eiufdem nationis viri duo,
etiam fratres, etiam gel mini, etiam pares facie, etiam colore,tamen ma nuum
aut crurum flexu diffimiles effe poterunt: neque tamen auferetur,quin duo
peregrini inter se similes fint: hoc enim accidens est. Ita in voci bus: Equus
et lupus convenient accidente, Lepus non conveniet: sed Analogia erit inter
lupu et equum quia cum lepus non est. Non ergo tolletur propterea quodinter
lepus non est: sed ponetur, quoniam inter lupus est, et equus. Sed cehabet suam
cauffam Lepus, qua desciscat, sequa turque aliam proportionem, vt faciat
Leporis, propterea quod Græci Dorienses ita et appella bant,et flectebant:quare
generis quoque Analo giam fequutus est Lepus Græcam, non Latinam Equi, ongu
valtoers: neque folum Lenusinde, fed vocis in re etto cafu lineamenta Latina fibi
affum psit, ut efset Lepus, sicut equus. Quare hoc etiam intererit analogiæ, vtaliis
atque aliis caussis par tim talia, partim alia sint. Neque enim quem uis
hominem decet “robur”, aut celeritas: qua re “robustum”, et celerem non
fequetur ea dem membrorumAnalogia: at omnes Robu stos eadem, eademque alia
seorsum Veloces omnes. Si quem autem membrorum proporzio ne præditum
inueniamus, officio autem illiinu tilem: hunc casu, aut alio quo fato separatum
ab ea proportione iudicabimus, non propter vnum tollentes cætera omnia. Itaque
fic eftacutifsime Cornelas.cos inficiari Analogiam,nifiin quibusdampo
nant:eftenim Habitus priorPriuationenõ tem pore, Bu pore, fed cognitione: ficut
Affirmatid Negatio ne. In paucis non efle calu, in ceteris omnibus cofilio
limilitudinis. Euenit autem interdum vt deficiantur nomina proportioneilla,
propterea 2 ) quod res ipfæ deficiuntur: nam fexus et princi piis quibufdam, et
officiis discreti funt:itaqueal teri quod designes nomen, alteri non conueniat.
Proprium fæmellæ Nubere est: iccirco non tranlibis a fæmina ad marem ipso
Participio, vt tantummodo Nuptam dicas: vbi non tolletur Analogia, quia Doetum
et Do et tam dicas: sed po- » netur iccirco, quia Analogiæ pars eft, sequi
signi-» ficatum, alia quoque quoque pars pars eiuseft, fcquiconcin-), nitatem:
ficuti hominis officium feruare deco rum.Ergo liquid scabrum critin deducto,
maluit ars abstinere: quum tamen natura non repugna ret. græci ovu
Dwriavnominant finem hunc,nos etiam Habilitatem possumus, non folum Con
cinnitatem. Sic reiecta sunt multa. For, Faux, Prex, Metuturus, Nutritrix,
atque eius modi, ve fuppreffæ potius ab vsu, quam negatæ a natura vocum sint.
His legibusdiruuntur argumeta omnia:Nam 67, friuolasatis sunt,quæ negant
necessariam.Ac pri mum quidem admodum ridiculum, quod breui tatis ratione
tollendas curat inflexiones, quum tamen per inflexiones tollatur ambiguitas.
Aliæ quoque rationes nullæ sunt.Varietas enim,quam 2, afferunt, nequaquam
reiicitæqualitatem. Eft e tim æqualitas interdum inter duo, propterea quod ipfa
funt aliis inæqualia. ita distant aqua liter duo triangula, ab vão quadrato:quia
inter Ff j. sex fump ! inea fe æqualia funt: Acfatis eft,vt varietas fit inter
speftatue cies,non diuersitas in fpeciebus. res cis diner assertio etymologia
che atque analogiæ quidem ratio acnatura grelli sic constat. Etymologia vero et
si in multis detur obscura est, superque eadem voce alia alii visa: certa
tantum tamen absft ut tollenda sit, ut tam maxi- sæpe me fit investiganda, quam
maxime latet. Quide- quoc nim occultius veritate? at multis in rebus ca im-
pica primis defideratur: neque tamen quispiam tam dam. fitimpudens, qui eam
neget. Nam qui semper niac dubitabant Pyrrhonii, vel propter hoc id age bant,
ne a veritate, quæ in altera parte contradi- da,y u et ionis latitabat, aberrarent.
Ita materiæ primæ natura præterieratveteres omnes Philosophos, quæ donec a
Platoneinuenta, ab Aristoteleomoium Qu sapientum principe eruta eft in lucem.
Quare itiu omni opeatqueconsilio nitendum eft,vt ne plus ab i illa operæ
latendo exigere,quam nos inuestigan- que do ponere videamur. Que pri Quidde inceps
agendum, quoque ordine. V Ocum principia, causas, elementa, affeectiones,
quemadmodum uniuersa natura comprehenderentur, hactenus declarauimus:de 94 owo
inceps ad ipsas voces priuas cursus flectenduseft. Sic enim philosophus
naturalia corpora sub modi tu accepta deducit communi intellectione ad
historiam singularium: cuius exemplo nobis quoq; statuen Præp Prae nu. qu litt
tra statuendum est, quo usu privæ voces apud auto res circunferantur. Quumigitur
quidam per or- reno dinem Elementorumhoc profeffi fuerint, alii fumpto autore
interpretandi munus magnis di gressionibus contaminarint,vnusVarro mihi vi
detur confultius fecisse, ut verborum connexum. certa serie explicaret: alioqui
diuersis locis eadem fæpe repetasnecesse est. Verum enim vero ipse quoque M.
Varro suorum librorum initium auspicatus esta Temporis, Locique diuisione qua
dam, perinde quasisub vtroque,alterutrove om nia continerentur:ac non infinita
pene fint,quæ in eam partitionem vel reluctantia lint arceffen da, ut omitta
particulas minores, cuiusmodi sunt præpositiones, coniunetiones, interieettiones,
quænullam habet cum nominibus affinitatem: Quarelonge præstiterit a primariis
vocibus in -joset, itium fumere,atqueab his deducerecæteras, quæ ab illis ortæ
sunt. verum inter casce primarias quum quædam steriles sint, ut interiectiones,
et præpositionum, ac coiunetionum maxima pars: quædam sintgenetrices, quæ
aliasex sesepariant: primo quoque loco tractare steriles decet, quæ nullam cum
cæteris habent coniunctionem. Et quoniam non omnes voces elementorum
similitudine aut significati cohærent affinitate ne quaquam absurdum fuerit, si
interdum in contrarium transeamus. Neque enim qui de motu dixerit, de quiete
quoque non poffit loqui. Advnum fignificatum cætera reducenda, Ff ij. Vnum 448
Ių L. Num pterea quod fignificatorum similitudoyni eidemque voci attributa
fæpius est, aut fcriben tium autoritate, aut prodentiam curiofo iudicio;
principem omnium fignificatum indagariopor- a tere cenfeo,ad quem,tanquam ad
tesseram,signa que cæterasreducere legiones: sed propofitis sem per
caussis,sine quibus tam stultecredimus,quam arroganter profitemur. Nam quum hoc
inter pretandi munus Vlu, autoritate, ratione con itare'dixerint: lane
intelligendum est, vsum sinę ratione non semper moueri, veluti si atpirat trophæum,
et Anchoram, quæ leniter a Græcis aliis uproferuntur, Atheniensium exemplo
sciamus fa P Etumesse. Autoritas vero quid aliud, quamVfus eft?Nam quodautore
M. Tullio dicimus, ex cius 1 vsuid habemus. Atfi ab vfu recedat, tum vero auctoritas
nulla est. Quare etiam Cæcilium reprehendit Cicero, etiam M. Antonium, qui tum
aliter, quam ex vsu loqnerentur. Ad rationem igi, tur, quoad fieri poterit,
erunt hæc reducenda, e tu C Nonrecte z'ni vocifignificatorum multitudinema a
veteribus assgnatan. ForVerunt antem do ettissimi, multarum quelite rarum viri,
qui propterea quod niinis mulca variis observationibus comporta sciuissent,
multa item significatorum monstra unicidem q. Voci designarunt. Quoru in opera tantunabestveca
moda sit, ut maxime etiam libria duerseturinleria ptioni. Nam specioso titulo
de sermonis proprietate edidiffent, nihil minus quam quod pro fitebantur,
effecere. unius nanque vocis vnatan tum sit “significatio propria”, ac
princeps. cæteræ aut communes, autaccessoriæ, aut etiampuriæ, non enim ab
reidem verbum adiecit vfus Nominibus diversorum significatorum, sd quia co rum
natura conueniebat, sic dicimus Scindcre vallum: Scinde re adamantem non
dicimus. Non enim natura fert. Ac verbum quidem pristinum recipit significatum sed
non cohærent. Non igi tur potuit mutari significatum huius verbi, in ca verba
quæ cum adamante convenire possunt, puta tundere. Nam dicimus, scindere in lue
tu togam; ergo erit hoc loco idem scindere, quod Lugere: et scindere
vallum,erit, Castra occupare. Ita que male plurima sic ab illis distorta funt,
quæ a nobis in libris O. iginum certis appofitis cauffis correeta fuere. Nam
quis putarit verbum hoc Potiri, idem effe quod Condi? propterea quod poetæ
versus est, Potiuntur Tybridis alueo, fic Subigere, acuere, et stringere,
percutere, et spectare, Dirigere: et ventus, odor, et alia innumera, quæ omnia
longe accuratius ad sua quæ que principia reducenda fuere. Est autem viri et
boniet sapientis non solum alienos errores de tegere, atque arguer sed etiam
rationes suas atque consilia aperire. Quare quo sitindagandum modo,
sicinftituamus. Si Condi, significat Potiring loco verbi Potiri ponatur verbum
Condi: fipatitur sedes, bene est: si non patitur, non significat. Quis igitur
dicat, Conditus sum libro? Et Conditus sum Turdo? et Conditus sum Ense? Item si
Premere, Defodere est: dicamus igitur Fossam premere. Sic, Premere, Tegere
significat: igitur Colo premi, dicamus nos, quos non attingit tamen. Nolo nunc
duciper omnia, quæ suo loco in originibus exactis fime persequuti sumus: sed
satis lit icciffe fundamenta scientiæ tibi, more principis nostri Aristotelis,
cuius sapientiæ luce grammaticorum tenebræ discutiantur. Scaliger''s main essay
on language is his “De causis linguae Latinoae,” a grammar he wrote for his son
Silvio, and which was published by Sebastiano Grifio. There Bordoni tries to
establish a philosophical basis for a science of grammar. Bordoni
approaches his subject en philosophe. In order for logic to qualify as
philosophical logic has to deal with eternally true and necessary analytic statements
about a language such as Latin or any system of communications that a Roman
used to communicate with another Roman. This is a problem which confronts
speculative grammarians like Bordoni or Grice. Bordoni tries to establish the ‘cause’,
or four causes of language, because in an Aristotelian context, a cause (causa,
aitia) is that which always and by necessity brings about one specific
‘consequentia’ or effectus, or result. The discussion of the cause normally
centres about the central passages of the “Physics” and the “Metaphysics”. In
the grammar for his son, Bordoni does not devote much space to the discussion
of the nature of ‘cause’. His philosophical presuppositions remain for the most
part implicit. Thus, in order to understand more fully his philosophical stance
on single problems, it is necessary to draw extensively on his other essays as
weIl, especially those he did not write for Silvio! The ‘formaI cause’ (causa
formalis) of language is traditionally identified as ‘significatio’. It is
clear, therefore, that ‘significatio’ poses a series of problems which involves
not only language. The most fundamental ontological and epistemological
problems are clearly at stake. A fundamental essay from which discussions of ‘significatio’
arises is a passage from the beginning of Aristotle''s De ·
interpretatione : “Now a spoken sound is a symbol of an affection in the soul.
Of what this is in the first place a sign or symbol – the affections of the
soul -- is the same for every man. Of what this affection is a likenesses – a
thing –is also the same. If an expression ‘signifies’ an affection of the soul,
or through an affection of the soul, we must know how the latter relate to the
thing in order to be able to account for the full process of ‘significatio’.
Central problems will be Bordoni’s ideas on the nature of the universale, on
the conception of individual phenomena, on individuation, and on the agent
intellect. We find useful hints of Bordoni’s position scattered in many of his
essays such as the commentary on the Hippocratean De Imnsomniis, the dialogue
on Pseudo-Aristotle De plantis, and in the commentaries on Theophrastus''s
botanical essays. The most important text is, however, the Exotericoe
exercitationes, where a section is devoted 'to a series of problems concerning
the soul. The Italian scholar Paganino Gaudenzio is rather sceptical about the
value of these exotericoe exercitationes as a source to Bordoni’s thought.
Gaudenzio thinks that the work was too marked by Bordoni’s polemic against
Cardano, which occasioned the essay. Gaudenzio was scandalized by sorne un-Aristotelian
views of Bordoni’s, and he tried to dismiss the essay as being not seriously
meant. 1 do not think him right in doing so, although I do admit that it can be
difficult to use Bordoni’s “exotericoe exercitationes” because its choice
of subjects is determined by the polemic, and also because the language is notoriously
obscure. Our senses are immediately presented with the singular and material
thing. What we sense, however, is not the substance or essence of a concrete
phenomenon, but its accidents, such as its size, colour, position, or its
number. The intellect removes these accidens, and what remains is the essence
(substantia), i. e. the species universalis which is therefore in
sorne sense produced by the intellect. Bordoni does not take this to its
nominalist extreme of calling the species or the universals exclusively a mental
phenomenon. He gives an ontological status to the two. ln order to solve the
problem of the nature of the' universals, Bordoni briefly analyses a passage
from the Analytica priora (Al, 24a 25), and concludes that an universal is a
thing (res) whose nature it is to be predicable about many things. A universal
do not exist in the soul. A universal is discovered there rather than created. What
the soul does to an universal in turning it into an affection of the soul is
merely to make the universable predicable. Intellectus autem nihil affert nisi
proedicabilitatem. The ontological foundation of the affection of the soul thus
remains pronounced. In support of his view Bordoni quotes a passage from the “De
anima” where Aristotle says that a universal (“ton kath’olou”) exists in the
soul somehow (“pas”). Had Aristotle meant that a universal actually has its only existence there he
would not have used the word “pas”. Bordoni’s attitude is not identical to any
of the great medieval schools of thought, but it does recall the common
natures of Johannes Duns Scotus, which were actualised by the intellect as
predicable universals. This sort of fundamental Scotism was by no means
uncommon i n the sixteenth century, and ought to cause even less surprise
in Bordoni, who claims to have spent sorne years in a Franciscan monastery, and
who had prefaced and index to Duns Scotus with a laudatory poem. One should
not, however, unduly stress the Scotisi aspects of Bordoni. Athough it is a
conspicuous trend in his thought it is but one amongst many. For instance in
connection with the universal he here and in several other conneçtions used the
phrase “res uniuersalis”. This is an unusual usage of “res”. One would rather
have expected “aliquid” or the like. It could perhaps best be understood in
connection with the terminology which came in after Valla''s Dialectics, where
res replaced ens, aliquid, and several other scholastic terms. Also in the De
causis linguae Latinae we meet res used for universalis and even for
accidentia. This is not an obvious usage for a man who, like Bordoni, was a
moderate realist : he did not ascribe a separate existence to the universals
ante rem, only a real existence “in re”. Points of view akin to the one
outlined above are found not only in the “Exotericoe exercitationes”, from the
last years of Bordoni’s life, but also in his earlier writings. A corresponding
attitude is for instance expressed in the commentary on the Hippocratean
De insomniis. Regarding species as a predicable or a universal as Bordonir
does was a Platonising interpretation of Aristotle which stems back to Porfirio.
This interpretation created serious problems within the Aristotelian system. How
can two single individuals of the same species differ, and how can they be
grasped by the intellect if at all? This set of problems underlies a wide range
of metaphysical and logical discussions and it would be pointless to give even
an outline of its importance here, but we cannot avoid a presentation of
Bordoni’s views on individuation and of the intellection of singular material
phenomena. According to Bordoni, Averroes assumes that there is one intellect
for the whole of humanity, and that it cannot grasp the individual phenomena.
In Italian Renaissance Aristotelianisrn, the unity of the intellect is a
standard topic of discussion. Bordoni’s interest in the subject probably
reflects his Padova days. Averroes was held to believe that the intellect
assumed the form of the thing intellected. Bordoni points out that to Averroes
the intellect does not realiter become res intellecta, but only modo
similitudinis et receptionis, although he in other places ascribes the more
radical view to Averroes, and he also ascribes it to Cardano. According to
Bordoni, Aquino also rejects the intellection of the individuals, not because
of their materiality, but because of their , individuality. This is hardly in
accordance with modern readings of Aquino but it seems to have been communis
opinio. Zimara bases his De primo cognito on a refutation of what he saw
as a nominalist acceptance of the intellection of the singulars simpliciter.
The arguments used by Zimara, one of the men whom Bordoni quotes as his
preceptors in the epistle to the reader prefixed to the Exotericoe
exercitationes, are listed as either Scotist or Thomist. A thing is considered
incompatible with the intellect because it is respectively, material and singular.
These are the same reasons which Bordoni ascribes to Averroes and Aquino. For
Bordoni the matter is clear. We do perceive the individual in our intellects.
They are indeed the first things perceived by it. If this were not the case, he
continues, a proposition like “Caesar est homo” would be devoid of sense. To
the objection that the individual only per modum is distinguished from the
species, he responds. Now listen: This Caesar who is writing this, is something
different from the universal nature of man; therefore, it is necessary that Caesar
is intellected as differing from the universal through some particulars.
Therefor, the singular is intellected. Bordoni proceeds to argue that the
higher faculties have a more perfect cognition than the lower ones, and
therefore the intellect is bound to have cognition of the singulars of which
the senses have perception, for the intellect is a higher power than are the
senses. This is very close to the traditional Scotist argument in favour of the
intellection of the singulars. Again it is interesting to see that this was a
constant point of view in the works of Bordoni. In the commentary on the De
insomniis he says. Therefore, if the intellect grasps the
universals, it also has knowledge of the material things. This opinion was
expressed forcefully enough for Bordoni to be quoted for it several times in
later academic literature (Pomerano). In the section of the Exotericoe
exercitationes with which we have been mainly concerned, we were still left in
the dark as to what constitutes the individuating principle. Another section,
however, provides us with a clue. It is entitled “De principiis naturre indiuidure”.
Anima is the individuating principle of the human being. Bordoni does not say
so in so many words, but thus it. becomes clear that “forma” to him is the
individuating principle, since the human forma is anima. This would seem to
pose more problems than it solved, for the “forma” is that which makes a thing
be what it is. It is its common nature or universal principle, and hence it
should really be the “forma” which requires individuation. Bordoni is obviously
not very precise here, and although he uses the term individuation, he probably
does not want to commit himself too unequivocally to Scotism by introducing
the haeccitas, which is formally distinct from the soul. But even so it seems
clear that for Bordoni’s contemporaries this was accepted as a Scotist
approach. Nifo, for instance, another of the philosopher Bordoni identifies as
his preceptor, specifies as Scotist his thought that the soul is irreduceably
individual in itself, and that it is in its own · right an individuating
principle. The same vaguely Scotist attitude can also be detected in the
section of the Exotericoe exercitationes which is called Quid sit intellectus.
There we read. Thus we see that there are several notions for one and the same
thing. We calI them formalitates. This is seen as a barbarism by those who are
themselves harbarians, but for the learned it is not an inapt term. Admittedly
the idea that one thing could hring about various notions is rather more
nominalist than Scotist, and the Scotist would altogether have described
the formalitates as having a higher degree of reality, but even so the
provenance of Bordoni’s ideas on individuation seems clear. We now know that an
individual phenomenon is first to he perceived by our senses, but it is also
grasped by the intellect before it proceeds to denuding it of its differentia
in order to make it into species. In this function the intellect could be
called intellectus agens (“nous poietikos”). If one assumes that a universal is
created in the intellectus materialis (or possibilis, or passivus – nous
pathetikos), Bordoni says, there would indeed be use for an intellectus agens.
If, on the other hand, one does not believe that the intellect actually creates
the universal, it is superfluous. Either one can say that the intellectus
agens both recognizes the singular and through the process of ‘abstraction’ cornes
to recognize the universal, or the other way round, one might say that the
material intellect can have a facultas diuidendi, componendi, separandi, and
colligendi. Therefore the agent intellect will not be necessary, where the
material intellect is, or it will exist on its own without the material intellect.
Thus there is no real distinction between the two, but Bordoni does permit a
distinction ratione or ui by insisting that the intellect is but
one according to its potentia, whereas it has several uires. Aiso Bordoni’s
preceptor Nifo rejects the Thomist idea that the soul had several protestates
(the structure power of the soul). Thus Scaliger once again recalls Scotist
terminology. Bordoni states his views on the agent intellect very
strongly, even suggesting that the notion is ridiculous, and this becomes the
object of much attention in the generation immediately following Bordoni’s. Thus
Goclenius discusses the problem in his “Aduersarium”. An sit necessarium
ponere intellectum agentem. And Gaudentius is positively scandalized at the
thought that a man who wanted to pass for an Aristotelian could hold such
opinions. The agent intellect, which which Aristotle deals very earnestly is
being attacked by Scaliger as superfluous, nay ridiculous. Bordoni takes the
same attitude in his commentary on Pseudo-Aristotle’s De Plantis and also in the
commentary on Theophrastus's De causis plantarum. As an introduction to his
discussion of the “diction” in the “De causis linguae Latinae”, Bordoni
provides a summary of his epistemological views. Most of it should be
self-evident after the discussion of the Exercitationes exotericoe on the same
subject. The “De causis” is far more jejune and far less explicit, but
none of the information there provided, seems to contradict our findings. In
the Dè causis, however, Bordoni takes us, also briefly, from the
epistemological level to the level of language. We have the intellection of the
species in common with other animaIs, but we distinguish ourselves from other
animals by our rationality (“prudential”, “consilium”), whereby we participate
in God. The rationality can only be perpetuated socially, by the process of
learning and teaching. Therefore language is necessary. Reading the De causis
one might weIl wonder why language is necessary at aIl. Every affection of the
soul as weIl as the thing it reflects are identical for every man. If an
expression ‘signifies’ an affection of the soul, language is really only an
instrument for communicating what is already perceived and intellectually
grasped equally by everybody. We would, according to Apel, be metaphysically
guaranteed to say the same things about the same shared world. Bordoni’s answer
to this would be that the “finis orationis” is not only naming an affections of
the soul. It is an interpretation of the soul. The soul does not only perceive
the singular and grasp the universals, two objective processes. It is also discursive
and combines them in complexa, which in turn can be compared with the
external world. The relationship to truth is that which makes language
significant. The relationship between an affection of the soul and a thing is
far closer for Bordoni than the arbitrary relationship between an expression
and the affection of the soul that it signifies. An expression of the soul does
not ‘signify’ at all. ‘Significare’ is never used about an affection of the
soul, nor is this affection ever called a “notum” in the way an expression
always is. Only an expression ‘signifies,’ and it seems to be clear that
an expression signifies an affection of the soul. This last statement is
nothing special; for even the nominalists has to make use of an affection of
the soul for “significatum”, when e. g. a universal is concerned, although they
generally assume that an expression signifies a singular and material thing directly.
It therefore cornes as a surprise that throughout his essay on the causes of
the Latin language Bordoni clearly and unambiguously states that an expression
signifies a thing (res). The mental intermediate level is practically entirely
left out of consideration in the discussion of the Latin language and its
causes. For instance an expression follows directly the nature of the thing. In
the same way as an expression is a sign of a thing, it also imitates its nature.
In sorne places Bordoni explicitly excludes influence from an intervening
mental level. Consequently amabigous nomina do not exist, for in the real world
(in rebus) there is no intermediate between that which I have called an
adjective name and a substantive name. Hence there can he no intermediate
lzomen. Even if we remember that for Bordoni “res” could mean far more than
just a physical thing, this leaves the mental process completely out of the
picture as far as language is concerned. At the risk of explaining away what
might only he a banal inconsistency, I venture to propose that Bordoni did
believe that an expression signifies an affection of the soul, which in its
turn is a ‘re-flection’ of the res, but that the mirror of the intellect is so
perfect that the mental level becomes superfluous when one talks about the
matter. We have seen that the soul neither adds nor detracts from nature. The
soul arrives at the universals through abstraction. Bordoni is close to the
entirely objective relation between mental term and extra-mental phenomenon
which Nifo maintains in his Dialectica ludicra. When he says that “nomen
significat rem” or the like, Bordoni is not therefore talking as a nominalist,
although sorne philosophers did maintain that an expression refers directly to a
things. On the contrary 1 think that Bordoni uses a shorthand expression
possible only for a realist. Leaving the mental level without any importance in
language Bordoni notably disances himself from not only the realist modistae,
but also from their nomilist opposers/ followers, who reinterpreted the” modis ignificandi”
iriio “modi agenda” of the intellect. Here Bordoni breaks radically with Aristotelianism,
including Scotism. Bordoni is not, however, the only one of his time to do so.
Nifo explains this tendency more fully in his Dialectica ludicra where he sets
out to prove that there is no such thing as a “natural” “sign”. Not even the affection of
the soul signifies naturally, for a notion is received objectiveIy. Hence there
is no formaI causal relation between the singular material thing and the notion.
This is not dissimilar to Aquino’s idea that the a notion is a “similitudino”.
The affection of the soul is itself something signified (signatum); the
affection of the soul does not signify (signans). It is clear that Nifo
can deprive the affection of the soul of signification because of the objective
relationship between the thing and the affection of the soul, an approach
which is very close to the restricted function of the intellect as set out by
Bordoni. The tendency in philosophy had been to underline the function of the
affection of the soul in the process of ‘significatio’, and both Scotists and Averroists therefore
stress that an expression admittedly signifies a thing, but through an
intermediary abstract ‘concept’. We occasionally find this attitude reflected
in the De causis as weIl but on the whole this seems to be overruled by
Bordoni’s practice, where he is closer to Nifo. However, although an affection
of the soul itself does not not signify, it is still in exceptional cases
considered as the “significate” of expression by Bordoni. He does not always
insist on an expression merely signifying a thing. Having recourse to the
mental level seems to have been Bordoni’s ultimate resource when the more simple
approach was not viable. I will consider the following passage. Somebody might
object. An apparent substantive name – like phoenix -- which is a name of a
figment of the soul, is not an expression. For ‘phoenix’ – or “Pegasus” is not
the sign of a thing. It should be understood as follows. That which is called an“ens”
sometimes has true being, e. g., God, sometimes not.. The latter case can have
two forms, either “privation” (negation) or fiction. The apparent expression
“vacuum” (as in ‘this name is vacuous’) is an example of privation. The apparent
expression ‘phoenix’ or ‘Pegasus,’ as in Bellerofonte mot ail cavallo alato
Pegaso’) is an example of fiction. The apparent expression or name or
substantive name of this thing (ens vacuum, ens phoenix) does not signify in
the same way as ‘God’ signifies God. Privation or negation signifies through
the category of having. (“I am not hearing a sound”, “This not not red; it is
green” – as a bird has wings and flies, so does Pegasus, the Greeks believed). It
is easier to understand a figment – simple like ‘phoenix’ or complex like
‘squared circle,’ or ‘winged horse’, for they are a sort of false enunciations.
For ‘phoenix’ is the same as this enunciation, ‘This ia a bird resuscitated on
account of itself. This horse flies, and Bellerophon rides him. “Vacuum” is
described in practically modistic terms. “Per modum privationis” significare is
not written explicitly, but aIl the elements are there. This involves a concept
of a mental process which cannot be derived from Bordoni’s own epistemology. ln
order to explain how Bordoni sees the ‘significatio’ of ‘phoenix,’ Luhrman
paraphrases perhaps inadvertently the nominal phrase ‘phoenix’ to the full
utterance, ‘phoenix est avis rediviva sui causa”. Thus he obtains an utterance
and a proposition which can he either
true or false, but this does not help us with this rather obscure passage.
Bordoni does *not* equate or associate the vacuous name ‘phoenix’ with a
proposition, but with Bordoni calls a “complexum indistans”. “Avis rediviva sui
causa” – cf. ‘equus volans”. Bordoni confuses two problems here, that of ‘significatio’
(connotation) and that of truth (denotation). This cannot be dismissed so
easily as this. It is worthwhile recalling the commentary of Averroes on De
interpretation, where he states the generally accepted view that an expression
(alpha, beta) on its own is neither true nor false. Only if we add the copula
''is'' (the S is P, the alpha is beta) or '' is not'' can one talk about truth.
Averroes continues. “And therefore, when we say that a ‘chimaera’ (goat-stag)
cannot eat secondary intentions, we signify something true—for it is true that
a chimaera does not eat secondary intentions – quaestio subtilissima. Bordoni's
preceptor Zimara deals with a related problem in his best-selling “Solutiones
contradictionum”. Zimara claims that in one way, the formation of the intellect
is always true; that is by the first operation of the intellect. In a similar
context in the Exotericoe. exercitationes Bordoni says. Ffr that which is understood
by the intellect is always true (“It is true that the Greeks believed or
conceived of Pegasus as a flying horse”). In another way, however, the
formation of the intellect, when negated in an utterance, is true (“It is true
that Pegasus does not fly”), because, as we nave seen, uerzcas can only oe
eSIaOllsnea Inrougn an “adaequatio rei”, which involves “composition”
(conjunction of properties: equus volans) or disiunctio. Neither of these two
ways of regarding truth allows of
declaring phoenix a lie. Sorne light can be thrown on this contradiction in
Bordoni by looking at the central passage in the Metaphysics where Aristotle
discusses the ways in which falsitas can be said, i. e., not a philosophically
unambiguous term, but the usage of the term in Greek, although Aristotle takes
it for granted that all the ways in which ‘falsum’ may be said are equally
adequate instances of ‘falsitas’. What is important for my purpose is that
Aristotle in one section ignores or underestimates a ‘statement’, an ‘utterance’,
or the content of a desire or a belief in favour of a states of affair which he
groups with under the category of a thing that is not as it seem, as false, a
thing. Averroes says on the same locus. ‘’Falsum’ is also said about a fictional
thing which is imagined according to their not having existence, or not being
at all. And this sort of ‘falsum’ has to do with intellection and primarily
with desiring or believing It must be a ‘falsum’ of this kind which Bordoni
has in mind, although this is difficult to explain without ascribing a greater
independence to mental operations. Bordoni is likely depending on a passage
like the one from Averroes than on scholastic quaestiones on figmentum. This is
reinforced by his choice of the example ‘phoenix’, which usually exemplifies a
species or set with only one member in it (hence it grows capital letters, as
Strawson says). The example of a
figmentum is usually either ‘hircocervuus’ (unicorno) or
chimaera (goat-stage), cf. sirena, centauro -- which are more complicated
to account for than the singular ‘Phoenix’ or ‘Pegasus’ (‘Vacuous Names’).
However, allowing that Bordoni means what was usually meant by ‘chimaera’,
there is some traditional sense to be made out of this passage. ln one other
instance Bordoni has to take mental operations into consideration. That is when
he discusses what was traditionally known as suppositio materialis (the
use-mention distinction). Scaliger never uses ‘suppositio’, and he is refreshingly
untechnical on the subject. ln sorne places he is, however, reminiscent of
logical terminology. Bordoni’s explanation of material supposition corresponds
to his description of the mental auto-reflection on an affection of the soul. Thus
we see that Scaliger does explicitly acknowledge mental operation in the De
causis linguae Latinae in sorne special circumstances, although it on the whole
is of less than secondary importance to him. I do not deny, therefore, that a
mental level exists in Scaliger''s epistemologically based concept of
‘significatio’. My point is rather that the functions which Bordoni ascribes to
the intellect are so limited that he can most often ignore them in practice. Scaliger''s
indifference to the mental operations has sorne linguistic consequences as
weIl. He has a .preference for the expression ‘significatum’ (cf.
implicatum, implicatura) rather than ‘significatio’, ‘implicatio’). And it is
remarkable that he does not seem to mind whether ‘significatum’ gets confused
with ‘significatus’ (‘signatus’, ‘signatum’). Bordoni quite often uses
forms where the two co-incide, without giving any indication of which of the
two he means. When discussing homoym, paronym, and synonym, Bordoni says : Nam
pro-fecto ut inre non sunt eadem (eequi-voca), ita nominis *significato* alio
atque alio sunt. Itaque sic vere possis dicere. “Canis non est canis.” Id es,
res coolest is non est res terrestris. At nomen et materiam habet ipsas literas,
“C”, “A”, “N”, “I”, et “S”, et formam, id est significatum. Ergo “canis
coelestis” materiam eandem habet elementorum quam canis terrestris. Formam
autem, id est significatum, non habet. Ergo non est idem nomen (costellatio
canis caelestis). The two places where Bordoni writeso “significatum” he seems
to be thinking of the relaterd (but distinct) form of “significatus”. It would,
syntactically, have been at least as correct to have ‘significatus’ (or
‘significatum’) nominative case (casus rectus, not casus obliquus) in the two
instances – in which case the nominative forms ‘significatus’ and ‘significatum’
are different. When Bordoni has ‘significato’, this expression seems is a
declined form of the nominative “significatum”. But this would makes but little
sense. As Pattison notes, it would amount to saying something very otiose if
not nonsensical. Just as two 'homonyms, say, ‘dog’ and ‘dog’, are different in
the real world, they are not the same in the real world. It make more sense to
read ‘significatu’, the declined form of the nominative neuter noun
‘significatus’ instead. The same is true of another passage.
Proprium autem quorundarum prae-positionum est ut *significate* uarient.
Prepositions (like “on” the table), being con-significantia, do not strictly
have a significatum at all – even if “See Strawson under Grice, and Grice
on Strawson” does – or Pears is between Grice and Strawson. With the case of
‘on’ or ‘between’, ‘significatu’ or ‘significatus’ (cf. conceptus) would have
constituted a more understandable text. – cf. the conception of negation. My
intention is not, however, to propose emendations ot the text, but to show that
Bordoni is practically indifferent to any distinction between ‘significatus’
(conceptus – incuding figmentum) and significatum (signatum – what affection of
the soul is behind the expression ‘phoenix’?). A rather dramatic consequence of
the objective relation between the extra-mental world and the corresponding
mental concepts. Bordoni’s ‘significatio’ makes it very difficult to explain
contextually changing usages of a word. Each varying usages must reflect a
different affection of the soul. Two different uses of an expression must
therefore be considered as two different dictiones, which only accidentally
have the same ‘matter’ or form. This is standard in the modistae, but Bordoni’s
‘significatio’ becomes even more rigid and static because of the limited role
he ascribes to the mental operations. Not only does he ignore theories of
supposition, which involve words changingaccording to context ; he rejects the
possibility explicitly by telling us that discussions of sermonis proprietas
are cOlnpletely misguided, because words have Ollly one signification (Scaliger
1540 : 351). This make it very difficult to acc() unt theoretically for
the philological discussions of the niceties of usage. That was also a sort
of proprietas sermonis. Bordoni unhesitatingly gives use precedence over rationality
in lànguage, when confronited with the problem, but his theoretical discussion
of use remains fundamentally incompatible. with his concept of ‘significatio’.
A discussion of the concept of usus will, therefore lead to far away from the
theme of this, and it must here be left as a hint at the range of Scaliger''s
eclecticism. Arist., Phys. B 3. 194b23 -195b30; Met. Â 2. 1013-24
-1014-25, te Scripsimus autem desumptis a philosopho principiis pro confessis
quod in omni scientia fit infmore» -- where he discusses criticism of the De causis.
Arist. / nt. 16-3-8. Gaudentius. For a modern discussion of Scaliger's
relationship with Cardanus see Maclean. Te ita et naturre opulentia et
Aristotelis opibus euincam esse in natura res universales piuribus
communicabiles. te At intellectus nullam facit substantiam. Neque cum abstrahit
circumstantiam quicquam addit de suo... sed agnoscit eandem esse in utroque,
quia utrique communicabilem et iam communicatam. Bordoni is clearly and often
explicitly anti-nominalist. For Bordoni’s stay in a monastery cf. Billanovich.
The poem is in de Fanti. Ad hrec uniuersalia in materia sunt. Sunt enim unum in
multis. Nam idearum figmenta non admittimus». (10) It is worth noting that
Bordoni does not agree with Zimara who says. Unde, sicut mea fert opinio,
sententia peripateticorum fuit quod intellectio singularis materialis repugnat
intellectui, ut intellectus est, non quatenus singulare, sed quatenus materiale
est. Sic erat respondendum: in rebus singulis esse multa suapte natura qure
unum fiunt ab una forma: ut esse, uegetari, sentire, intelligere. Hrec omnia ab
una anima unum fiunt in homine. Sic uidemus eiusdem rei diuersas esse notiones
quas barbare quidem barbaris, sed non inscite apud doctos formalitates
appellabamus. See Poppi (1966) for-a discussion of the Scotist doctrines on
formal distinction at Padova. Bordoni’s thoughts are very similar to the notion
of the immediate contact between the intellected object and the passive intellect
which Achillini was noted at Padova. Bordoni’s thoughts are very similar to
the notion of the immediate contact between the intellected object and the
passive intellect which Achillini was noted for maintaining. Perhaps more interesting
here is that Nifo and Bacilieri also nurtured such ideas. Bordoni does not,
however, completely reject the existence of the species intelligibilis. Rationality
is the traditional Aristotelian differentia of the human being. Luhrman sees a
dependence on Pico della Mirandola in the use of “divinum”. The idea of the
divine participation of the soul is general neo-PLATONIC doctrine and can
hardly he identified with Pico specifically. It is worth noting that Bordoni does
not make the human use of language an argument for the divinity of the souI. This
would have brought him far closer to the language mysticism of Pico. Veritas in
oratione est, non in uerbis priuis. When Scaliger talks about materiam, formam
and qualitatem significare: about substantiam significare and about actionem/
passionem significare, aIl these concepts are also res, not with a separate
existence, but nevertheless with a real existence. E. g. Hieronymus Pardo, who
took up the nominalist argument that the assumption of an intervening concept
would lead to Infinite regress: cf. Ashworth 1974: 43. (20) Averroes in
Aristotle (1562) Vol. 1, 1, fol. 68 v. (21) Zimara (1530) (Contradictiones)
fol. 53 v., commenting on the De anime III textus 21 and 26 = r 6. 43Qa26 sqq.
and 43{) b 26 sqq. (22) Kirwan (1971) p. 178 on /:. 29. 1024b 17 sqq. (23)
Averroes in Aristotle (1562) Vol. VIII, Met. V, textus 34: fol. 141. The chimaera
not only poses a problem of truth, but as a true figmentum it exemplifies that
which it is impossible to comprehend, in the sense that it signifies something
which has the essential characteristics of “lion”, “woman”, and “dragon”. That
Bordoni does not use the chimaera here is so more remarkable as he did know why
‘chimaera’ is a complicated example. As it is described in Bordoni’s
exercitatio on which Goclenius comments. Ac aliquando sine hac specie
intellectus intelligit, nempe cum intellectus recepta species exsinuat se ipsum
et speciem ipsam intelligit. Id est ipsam speciem cognoscit esse rei notionem,
non autem rem. Hzc intellectio est animi action. I cannot therefore entirely
agree with Stefanini in calling Scaliger “a modest mentalist”. For signification
is the forma of a word, not something separate from it. Est st enim forma
dictionis signification. -- intelligibilis. -- the he human him. Sgnificare
nevertheless of and exemplifies which : know 3v., : : species
rei. 1cannot therefore entirely agree with Stefanini in calling Scaliger te
mentaliste » . ACKRILL, J. L. (1 Aristotles Categories and De
interpretatione, Translated with. Notes and Glossary, Oxford, Oxford University
Press. ACKRILL, J. L. Aristotles Categories and De interpretatione,
Translated with . Notes and Glossary, Oxford, Oxford University Press.
50 JENSEN: Scaliger''s concept of signification APEL, K. O.
(1963). Die Idee der Sprache in der Tradition des Humanismus von Dante bis
Vico, Bonn, Bouvier Verlag. APEL, K.-O. (1976). «The Transcendental Conception
of Language Communication and the Idea of a First Philosophy», in Parret, 1976,
32-61. ARISTOTLE (1562). Opitra cum Auerrois commentariis, I-VIII, Venice, apud
Iunctas. (repr. Frankfurt am Main, 1962). ASHWORTH, E. J. (1974). Language and
Logic in the Post-Medieval Period, Dordrecht & c., Reidel.
ASHWORTH. Chimeras and Imaginary Objects: A Study in the Post-Medieval Theory
of Signification» Vivarium. BILLANOVICH, M. (1968). «Benedetto Bordon e Giulio
Cesare Scaligero» Italia medioevale e u~ anistica, XI,. pp. 187-256. BOLER, J.
F. (1982). «Intuitive and Abstractive Cognition» in Kretzman et al., 1982,
460-478. COPPLESTON, F. (1962). A History ofPhilosophy, vol. 1-9, Paperback
ed., New York, Doubleday. GAUDENTIUS, Paganinus (1641). De pythagoroea animarum
transmigratione opusculum. Accedunt... De aperipato Coesaris Scaligeri, Pisa,
typis A. Massre et L. de Landis. GOCLENIUS, Rudolphus Maior (1606). Aduersaria
ad exotericas aliquot 1. C. Scaligeri... exercitationes, Editio
tertia, Marburg, typis P. Egenolphi. KESSLER, Eckhard (1981). «De
significatione uerborum» «Spitscholastische Sprachtheorie und humanistische
Grammatik» Res publica literarum, 4,. 285-313. KIRWAN, Wallace (1971).
Aristotles Metaphysics, Book r,~, and E, Translated · with Notes, Oxford,
Oxford University Press. KRETZMAN, Norman; KENNY, Anthony; and PINBORG, Jan
ed., Thé Cambridge History of Later Medieval Philosophy, Cambridge
& c., Cambridge University Press. LUHRMAN, C. L. Pasius, 1: Linacer, 1. C. Scaliger en
hun beschouwing van het werkwoord, disse Groningen. MACLEAN. The Interpretation
of Natural Signs. Cardanus's De subtilitate versus Scaliger's Exercitationes. Vickers,
Brian ed. Occult ' and Scientific Mentalities in the Renaissance, Cambridge,
Cambridge University Press, pp. 231-252. MAHONEY, Edward P. (1976). «Agostino
Nifo and Saint Thomas Aquinas» Memorie Dominicane, MAHONEY, Edward
P. (1976). «Agostino Nifo and Saint Thomas Aquinas » Memorie
Dominicane, N. S., 7, 195-226. JENSEN: Scaliger''s concept of
signification 51 MAlUS, lunianus, De priscorum proprietate
uerborum, Traviso, Bartholomoeus Confalonierus Brixiensis... impressit (Hain *
10541). NARDI, Bruno (1945). Sigieri di Brabante nel pensiero dei rinascimento
itaUano, Rome, Edizioni italiane. NARDI, Bruno (1958). Saggi suit'
aristotelismo padovano dal secolo XIV al XVI, Florence, Sansoni. NIPHUS,
Augustinus (1521). Dialectica ludicra tyrunculis... Venice, per Alexandrum de
Bindonis. OWENS, J. (1982Faith, Ideas, Illumination, and Experience» in
Kretzman et al., 1982, 440-459. PARRET, Herman ed. (1976). History of
Linguistic Thought and Contemporary Linguistics, Berlin & c., de Gruyter.
PINBORG, Jan (1967). Die Entwicklung der Sprachtheorie im Mittelalter,
Münster & c. Aschendorff. PINBORG, Jan (1975). c Die Logik der
Modistoe» Studia Mediewistycz. ne, 16, pp. 39-97. PINBORG, Jan
(1982). c Speculative Grammar» Kretzman et al POMARIUS, De anima rationali...
Proeside Dr. Johanne Soerlin2en. Wittemberg, Literis mandabat Michael Wendt...
--POMERANUS, Andreas Friderici (1645). Placita philosophorum XXIII de anima
rationali, proeside Johanne Sperling, Wittemberg, apud M. Wendt. POPPI,
Antonino (1966). c 1 contributi dei formalisti padovani al problema delle
distinzioni» Problemi e figure della Scuola Scotista dei Santo (Publicazioni
della provincia patavina dei fratri minori conventuali, 5) pp. 601-790. Antonino
POPPI, “Saggi sul pensiero inedito di Pietro Pomponazzi, Padua, Editrice
Antenore. Julius Caesar SCALIGER (1539). Hippocratis liber de somniis cum L C.
Scaligeri commentariis, Lyons, apud Seb. Gryphium. SCALIGER (1540). De causis
linguoe Latinoe, Lyons, apud Seb. Gryphium. SCALIGER (1556). In libros duos qui
inscribuntur De plantis Aristotele autore libri duo, Paris ex officina M.
Vascosani (also Lyons, apud GuIielmum Rouillum). SCALIGER (1557).
Exotericaru"" exercitationum liber quintus decimus, de subti/ itate
ad Hieronymum Cardanum, Paris, ex officina typographica Michaelis Vascosani.
SCALIGER (1561). Poetices libri VII, Lyons, apud AntoniulTI Vincentiunl (also
s. 1. [ Geneva], apud Johannenl Crispinum). SCALIGER (1561).
Poetices libri VII, Lyons, apud AntoniulTI Vincentiunl (also s. 1. [ Geneva],
apud Johannenl Crispinum). 52 · JENSEN: Scaliger''s concept of
signification SCALIGER (1566). Commentarii et animaduersiones in
sex libros de causis plantarum Theophrasti, Lyons, apud Gulielmum Rouillum.
SCALIGER (1584). Animaduersiones in Historias Theophrasti, Lyons, apud Ionnam
Iacobi Iuntoe filiam. STÉFANINI, Jean (1976). «J. C. Scaliger et son De Causis
linguoe Latinoe» in Parret ed. 1976,. 317-331. STÉFANINI, Jean (1982).
«Aristotélisme et BI" ammaire; le De causis linguoe Latinoe (1540)de J. C.
Scaliger» Histoire Epistémologie Langage, ' 4, 2, pp. 41-54. VALLA, LaUrentius
(1982). Ripastinatio dialecticoe et philosophioe, 1-2, ed. Gianni Zippel,
Padua. VERBURG, P. A, (1952). Taal en Funktionaliteit, Wageningen. YATES,
Frances A. (1979). The Occult Philosophy in the Eli1. abethan Age, London,
Routledge & Kegan Paul. ZI~, Marcus Antonius (1530). De primo
cognito eiusdemque solutiones in dictis \ Auerrois, Lyons, apud
Scipionem de Gabiano. Marcus Antonius (1530). De primo cognito
eiusdemque solutiones in dictis \\ Auerrois, Lyons, apud Scipionem
de Gabiano. Julius Caesar Scaliger. Giulio Cesare della Scala. Giulio Cesare
Scaligero. Giulio Bordon. Bordon. Bordoni. Keywords: “De causis linguae
latinae, subtilitate, grammatical filosofica, filosofia retorica, Cardano,
aristotelismo, rinascimento, bordone. Grammatica a mi figlio, Grammatica Silvia
– per il figlio Silvio. Luigi Speranza,
“Grice e Bordoni” – The Swimming-Pool Library. https://www.flickr.com/photos/102162703@N02/51681809477/in/photolist-2mNaHiH-2mN597t-2mMse4M-2mKQPPd-2mJWMme-2mK5i3m-2mK1RTB-2mJWMoJ-2mJWMmu-2mJWMmp-2mJWMn6-2mJWMoD-2mK6qon-2mJWMmj-2mK1RTb-2mJWMn1-2mK5i1s-2mJWMoy-2mK5i36-2mJWMod-2mK3bWb-2mJWMnS-2mK3bXy-2mK1RSu-2mK3bXJ-nhH5xz-nhyZDK-nhksma-nfC1RC-nhEF5X-nfhRH9
Grice
e Borelli – del moto – filosofia italiana – Luigi Speranza (Napoli).
Filosofo. Grice: “I would call Borreli a Griceian; I never took Sraffa’s rude
Neapolitan gesture too seriously, but Borelli, like Vitters, does – as he
notes, a bended wrist can mean, the utterer by moving his hands this or that
way IMPLICATES that p – or q; I certainly allows my ‘utter’ to cover such cases
– ‘express’ – but Borreli is into the mechanics of it!” La ricostruzione della
vita di Borelli si basa sull'epistolario che Borelli tiene con Viviani,
Marchetti, Magliabechi e Marcello Malpighi. Figlio di Michele Alfonso Alonzo, soldato
di fanteria del presidio distaccato al Castel Nuovo di Napoli.Il padre fu
processato per aver favorito la fuga del Campanella dal Castel Nuovo, e fu
condannato alla pena capitale, che gli fu poi commutata nell'esilio a Roma.
Questo ultimo sarà il luogo dove Borelli effettua i suoi studi diventando
allievo di Castelli. Insegna matematica prima a Messina a Pisa, dove fonda
la Societa degl’Investigandi. Si ritira a Roma dove fonda la Societa dell'Esperienza
Fisica-Matematica. A Roma frequenta le lezioni di idrodinamica di Castelli.
Castelli gode di una notevole fama e fu certamente in quell'occasione che
Borelli comincia ad appassionarsi alla fisica e, in particolare, alla meccanica
classica. Chiaramente questo periodo e decisivo per il suo indirizzo culturale
in quanto gli permise di elaborare quella metodologia di pensiero grazie alla
quale lascia impresso il suo nome nella storia. Borelli infatti utilizza
l'applicazione della matematica della meccanica e del metodo sperimentale,
proprio della scuola galileiana, per risolvere i problemi biologici.Borelli fu
chiamato dal senato accademico dell'Messina, grazie in parte alla
raccomandazione del Castelli, al fine di occupare la nuova lettura de
matematiche. L'Messina lo tenne in gran conto e gli fornì i mezzi per viaggiare
e mettersi in contatto con i professori delle altre università. Borelli
pubblica la risoluzione di alcuni problemi geometrici di Pietro Emanuele
Scoppia una epidemia in Sicilia che da l'occasione a Borelli di scrivere la sua
prima opera da medico. L'opera intitolata “Cagioni delle febbri maligne in
Sicilia” e pubblicata a Cosenza. La precisione con la quale Borelli tratta questa ‘febbre maligna’
conferma ulteriormente che egli già in precedenza aveva raggiunto notevoli
conoscenze mediche. Lasciò Messina al fine di occupare la cattedra di
matematica a Pisa, conferitagli dal Granduca Ferdinando II. Tenne la sua prima
lezione pisana ma con scarso successo. Non passa molto tempo però che quegli
stessi allievi dovettero ricredersi sulle qualità del maestro. Tra i suoi più
illustri discepoli, merita di essere citato Marchetti. Il soggiorno pisano si
rivela di grandissima importanza al fine di plasmare l'orientamento scientifico
di Borelli, che già alla scuola del Castelli si era andato rafforzando. Per
sottolineare l'importanza del soggiorno pisano è giusto considerare che il
territorio di Pisa ha visto passare i più illustri medici del tempo: Vesalio,
Colombo, Cesalpino, Galilei infine che era stato a Pisa per conseguire il
titolo di dottorato, ma poi finì per insegnare matematica. Sebbene tra i medici
appena nominati Galilei possa sembrare estraneo al loro campo non bisogna
escluderlo del tutto. La tradizione galileiana infatti trae nuove risorse
grazie alla fondazione del Cimento che ha costituito un evento di notevole
importanza per l'evoluzione del progresso scientifico. Della suddetto Cimento
ha parte Viviani, Dati, Segni, Redi, Torricelli, Oliva (di Reggio Calabria), e Borelli.
Il motto del Cimento e “provando e riprovando”. Col Cimento viene dato credito
al metodo sperimentale galileiano in contrapposizione al principio di autorità
del metodo aristotelico. Borelli da un contributo notevole a ogni importante
esperienza del Cimento. Tozzetti si riferisce a Borelli come uno dei maggiori
luminari del Cimento. Borelli pubblica “L’Euclides restitutus” di notevole
importanza matematica. Sccessivamente si dedica alla traduzione del “Dei
conici” di Apollonio. Pisa si presenta come il teatro di una epidemia di
febbri. Borelli studia questo morbo e ne fa una descrizione in alcune lettere
che inviò a Malpighi. Pubblicò il De rerum usu, completando le osservazioni
anatomiche del Bellini L. con delle osservazioni fisiologiche. Si
occupa anche di astronomia, in particolare della cometa che era apparsa. Nel Theoricae
medieorum planetarum ex causis phisicis deductaem si interessa del movimento
dei satelliti di Giove. Borelli, parallelamente alle esperienze di matematica e
fisica, si occupa di anatomia e soprattutto di fisiologia. Queste ultime
esperienze gli sono di estremo aiuto per la successiva elaborazione del De motu
animalium. Sia l'anatomia che la fisiologia compiono in questi momenti dei
progressi significativi, soprattutto grazie all'applicazione del metodo sperimentale
alla fisiologia (Harvey con la dimostrazione della circolazione del sangue). In
questo period, l'intento principale è quello di abbandonare il cieco empirismo
al fine di porre le basi di quella che sarà la medicina moderna. Sotto questi
auspici nasce, grazie anche a Borelli, un nuovo movimento, la scuola iatro-meccanica
che agli inizi viene anche chiamata scuola iatro-matematica. Tuttavia, già
sorgeno i primi dissidi e le prime inimicizie tra i membri del Cimento; Borelli
e in dissidio soprattutto con Viviani, per cui cominciava a maturare il convincement
odi ritornare a Messina. Borelli scrive al Principe Leopoldo e manifesta
l'intenzione di lasciare Pisa adducendo il pretesto della salute. La partenza
di Borelli dispiacce al Principe Leopoldo, il quale tuttavia non lo priva della
sua stima. Secondo Francesco Redi, Borelli si pente di aver lasciato Pisa.
Con il ritorno a Messina si chiude la fase più feconda di risultati nella vita
di Borelli. Il ritorno di Borelli a Messina fu molto gradito dai cittadini
di questa città, grazie sia al ricordo che conservano e sia per la fama che
Borelli aveva conquistato in Toscana. Nella città sicula, Borelli riprese
l'attività di docente impegnandosi sullo studio dei fenomeni riguardanti
l'astronomia e la fisiologia. Pubblicò le Osservazioni intorno alle virtù
ineguali degli occhi. E incaricato dalla Royal Society di Londra per studiare
l'eruzione dell'Etna. Alla descrizione dell'eruzione del vulcano fatta da
Borelli si interessa anche il Principe Leopoldo. Durante il soggiorno
messinese, Borelli frequenta il palazzo del Visconte Ruffo, luogo nel quale, a
quanto sembra, si cospira contro il regime. Questa attività cospiratrice
culmina in una congiura, a quale, oltre
a non provocare nessuna alterazione nella situazione politica, ha conseguenze
disastrose per la cultura dell'isola. Borelli, per le sue idee e per il suo
operare in nome della libertà e dell'indipendenza, e accusato di ribellione e
dovette espiare la sua colpa a Roma. Borelli raggiunse Roma. Il poco avere che
era riuscito a portare con sé gli fu derubato da un servo infedele. Malgrado
queste tristi condizioni, non abbandona l'attività intellettuale, anzi riprese
lo studio al fine di portare a termine la sua più grande opera, il De motu
animalium. Fortunatamente Borelli
incontra a Roma la regina Cristina di Svezia, la quale avrebbe poi patrocinato
la pubblicazione della sua opera capitale. A causa delle condizioni economiche
in cui versa, Borelli dove accettare l'ospitalità offertagli da B. Carlo
Giovanni di Gesù nella sua casa di San Pantaleo. Il De motu animalium
rappresenta il suo ultimo grande contributo per la conoscenza scientifica
infatti, mentre lavora su questa opera, fu colpito dalla malattia,
probabilmente polmonite. Prima di morire, Borelli, raccomanda la pubblicazione
del De motu animalium a B. Carlo Giovanni di Gesù. L'opera più conosciuta del
Borelli è il trattato De Motu Animalium, con il quale cerca di spiegare il
movimento del corpo dei uomoni basandosi su principi meccanici, tentando di
estendere all'ambito biologico il metodo di analisi geometrico-matematica
elaborato da Galilei in ambito meccanico e per il quale si guadagna il titolo
di padre della iatromeccanica. Borelli si occupa anche di astronomia,
elaborando una teoria generale sul moto dei pianeti, seppure limitatamente ai
satelliti di Giove. Si suppone che la decisione di limitare lo studio a tali
corpi fosse stata dettata dall'opportunità di non andare in contrasto con le
teorie geocentriche imposte dalla Chiesa. Nel suo studio Theoricae mediceorum
planetarum, sostiene che tutti i satelliti abbiano una naturale tendenza ad
avvicinarsi a Giove, mentre la loro orbita circolare intorno ad esso li
spingerebbe ad allontanarsene. Le forze contrapposte si equilibrerebbero:
l'attrazione verso Giove sarebbe costante mentre la spinta contraria sarebbe
inversamente proporzionale alla distanza dei satelliti da Giove. Borelli
giustifica il moto delle orbite e la loro forma ellittica come una combinazione
di forze tra "l'attrazione dei raggi solari" e i "raggi motori"
originati da Giove. Giovanni Alfonso Borelli, continuando i tentativi di
Galileo sulla misurazione della velocità della luce, eseguì un esperimento
utilizzando un sistema di specchi riflettenti sulla distanza tra Firenze e
Pistoia, circa 35 km. Questo metodo fu poi ripreso da Fizeau che riuscì a
valutare una velocità di 283.000 km/s, molto vicino alla misura esatta. Altre
opere: “Cagioni delle febbri maligne in Sicilia”; “Della cagioni delle febbri
maligni” (Pisa); “Euclides restitutus, sive prisca geometriae elementa, brevius,
et facilius context” (Pisa); “De Renum usu Judicium” (Strasburgo); “Lettera del
movimento della cometa apparsa a Pisa”; “Theoricae mediceorum planetarum ex
causis phisicis deductae” (Pisa); “De Vi Percussionis, et Motionibus Naturalibus
a Gravitate Pendentibus” (Bologna); “Osservazioni intorno alle virtù ineguali
degli occhi” (Messina); “Meteorologia Aetnea, seu historia et methereologia
incendi Aetnei” (Reggio Calabria); “De motionibus naturalibus a gravitate
pendentibus” (Bologna); “De Motu Animalium. (Roma), Lettere di Borelli ad
Alessandro Marchetti, Lettere di Giovanni Alfonso Borelli, dirette una a
Malpighi, le altre a Magliabechi. Napoli. La scuola di Roma. Alfonso Borelli,
fisico: Celebrazione dell'Accademia del Cimento nel tricentenario della
fondazion, Pisa. Dal Borelli al Malpighi. La mécanique céleste de Giovanni
Alfonso Borelli. Di una diversa soluzione di un problema di meccanica muscolare
da parte di due medici matematici. Considerazioni sulle vedute
neurofisiologiche. Spunti di neurofisiologia nel De Motu Animalium di Borelli. L'apparato
motore nello studio di Borelli. Memoria della pontificia Accademia Romana dei
Nuovi Lincei. Dizionario biografico degli italiani. Giovanni Francesco Antonio
Bonelli. Giovanni Alfonso Borelli. Keywords: corpo umano, fisiologia, anatomia,
psicologia, motu, fisiologia filosofica, explanation of bodily movement,
behaviourism, body movement, corpore, corporalism, animism, corpo animato, che
cosa anima il corpo, che cose animano i corpori? Refs.: Luigi Speranza, “Grice
e Borelli” – The Swimming-Pool Library. https://www.flickr.com/photos/102162703@N02/51781712105/in/dateposted-public/
Grice
e Borsa – imitazione – filosofia italiana – Luigi Speranza (Mantova).
Filosofo. Grice: “I would call Borsa a Griceian – I mean he wrote on eloquence,
as I did – and he qualified this in two ways: ‘eloquenza sacra’ and ‘in Italia’
– Like Austin, he thought that this or that ‘filosofismo academico’ (think
‘impilcatura’) was an abuse to the ‘eloquenza sacra’ in Italia – another was
the use of ‘neologism’ – Friends tried to disencourage: “This or that
filosofismo did have some influence on Roman poetry!” “Damn them!” – He also
wrote a rather anti-pathetic ‘elogio di me stesso,’ whose chapter on ‘gli
amori’ is hardly sincere!” “But I love him!” -- Studia a Verona, Reggio Emilia, e Bologna.
Gl’interessi di Borsa sono di stampo prettamente filosofico. Publica “I
fisiologi” e “Gl’empirici”. Segretario dell'Accademia mantovana. Pubblica “Del
gusto” presente in letteratura italiana, saggio scritto in risposta a un
quesito posto dalla medesima Accademia, ovvero, “I vizi più comuni e
osservabili del corrente gusto italiano” in belle lettere. Il vizio, non la
virtu, del gusto, la corruzione del gusto s’incarna in tre diversi aspetti; il ne-ologismo
no-romano, ovvero straniero, il filosofismo enciclopedico, e la confusione dei generi grammaticali. Insegna
logica e metafisica nel ginnasio di Mantova. Tra le opere di Borsa vanno
inoltre ricordati due saggi problemi
estetici in relazione alla musica – “La musica imitativa” -- e alla danza – “I
balli pantomimi” – la pantomima. – musica imitazione – Scruton. “A sad melody”.
Si cimenta inoltre nella composizione di
una tragedia, “L’assassinio d’Agamennone”. “Palese”. “Zatta”. Dizionario
biografico degli italiani. M a selecircostanzepolitiche,elemorali,che il primo
difetto del Neologismo portaronci, quello ci comunicarono in seguito del
Filosofismo; an che questo Secondo un terzo ne produce , che è la universale
Confusione dei Generi , e quindi la noja dei puri , ed eccellenti. Questo vizio
anzi ė si immediatamente , e intimamente connesso , colla Filosofia,ma col
Filosofismo, che par talota identificarsi con lui, e costituire una medesima
coa sa.Ad occhio intelligente però saran molto diver.
si,eparràaggravarsiinquest'ultimoildestinodel. la Letteratura Italiana. Tom.II.
- raven 82 propria cosi , che il Tragico le passioni istesse di.
pinga con colori molto lontani dal Comico ; che ciascuno esponga fatti, animi
personaggi, scelga incidenti degni di lui ; e che infine ognun parli il proprio
linguaggio , e faccia il proprio mestiere . 1 1 tendo quell'intima natura della
cosa in se stessa, la quale nega d'estendersi ad oggetti stranieri, ne i propri
sa maneggiare in foggia diversa da quella , che si conviene . Intendo per
ultimo quell'avvedu tezza , e integrità di composizione , per cui dal Poema
Epico discendendo perfino all'Epigramma, e alla Lettera, ogni sua parte, e ogni
membro oc çura cosi esattamente quel luogo , che gli sta bene , che
trasposizione non soffra senza difetto. Que. ste cose oltre l'esserci insegnate
da più gravi Fi. lologi, sono anche cosi chiaramente emanate dalla natura della
persuasione , e della illusione, e cosi strettamente silegano colla necessaria
generazion dell'idee , che nulla più . In questo senso sono , e si devono esse
dire la Filosofia propria , e rispet. tiva di ciascun genere . Quella , che nell’Articolo
antecedente si dipinse latente , animatrice , dispo. sitrice, e anticipatamente
ragionata. Quella che a forza d'osservazioni su la natura ha imparato a
col. Sento dunque io dentro di me ( sia a ragio. ne , sia a torto
) che e nel totale , e nelle singole parti dei più dei libri, che si scrivono e
leggono , serpe profonda una tal confusione di generi, che perverte ogni cosa ;
turba , ed offende le idee a n che le più obvie del Bello , e del Perfetto . O
piut tosto sentendo ciò ne argoniento, che sien que 83 locare i varj
istrumenti o poetici , od oratorj in quel modo, luogo, numero ,aspetto, che ¢
l'ec cellente a farli giuocare su le fantasie , e sui cuori, con tutto quel
massimo vantaggio , che sia possibi le , in quella tale situazion d'oggetti, e
di persone . Quindi ognun vede , che non più no delle frasi, e delle sintassi,
come nell'Articolo primo, né del Gusto Italiano or non trattasi nella generale
maniera di piegare i pensieri staccati, e colorire la superficie delle cose ,
che si maneggiano , come nel secondo . A più alte cose moviamo ; a ricercare
qual sia il Gusto presente degl'Italiani nel disegro , nel getto delle Opere
loro ; e se seguono in ciò la natura , ed il genio delle materie diverse , e
delle compo sizioni . Si esaminano infine ora i libri nel loro tut. to ;non già
i modi , e i periodi; non le strofe,le scene , le digressioni. ste
idee , che guastatesi , e corrotte , guastano poi , e moltiplicano si fatti
libri a di nostri . Il bello , e il sublime , dice Aristotile , nasce
dall'Espressio ne della Grandezza con Ordine ;cioè,come spiega dal mostrare il
suo soggetto nelle proporziv ni più ampie , di cui sia capace . Ommettiam p u
re , che il pensier d'Aristotile non s'adatta trop po bene al sublime
propriamente tale , come s'é esposto nel Saggio su la Fantasia ; ma certo s'a
datta egregiamente al bello , al maestoso , al gran de , all'imponente ; e
certo è che questa grandezza , e quest ordine non son niente affatto secondo il
Gusto presente ? Anzi al contrario la proprietà nel. lo scrivere , l'esattezza
in dividere , e separar ogni parte più o meno spiegatamente, secondo la natura
dell'opera : un'aria infine ora di trattazione seria e posata , ora di
composizion meditata e rigorosa , egli è omai quello appunto , che decide della
m o r te d'un libro di Belle Lettere appena nato , alme no riguardo ad una gran
parte de'leggitori. Pur troppo è cosi ; e comunemente parlando , non de. ve
procedere altrimenti la cosa . Poiché se la Filo. sofia per temperamento si
grave , e per natura , p u re è resa oggi si instabile, e si leggera presso
in 84 no, finiti; che non debbon poi essere le Belle Lettere
amiche soltanto di piaceri , e di delizie , e meno assai tolleranti della
fatica ? La leggerezza , e il carattere d'una facile universalità contrarrano
es se dalla Filosofia con somma rapidità . Si getteran su la carta , come prima
i pensieri s'affaccino , e le materie , senza meditare gran fatto, senza con
nettere , ed ordinare . Incerti come colui, se del s u o l e g n a m e f a r si
d o v e s s e u n o s c a n n o , o v v e r o u n nume . Tutta l'arte starà
nella pratica d'aver pron. te scappate verso i luoghi topici della Filosofia .
Questa tiene il luogo di disegno . Questa s'adopra egualmente e nei modi
medesimi in ogni argomen to . E questa dopo aver fusi tutti insieme i generi ,
ne ha fatto un solo . Perciò l'arte della disposizio. ne , donde l'armonia
delle parti , la progressione crescente , il convincimento ; l'arte , che ad
ogni massa assegna il suo luogo più decente , e oppor tuno,e da cui tutta
dipende la somma delle co se ; la preziosa Unità infine parmi perduta , perché
la massima parte perduta n'ha l'intelligenza , e il sapore . S'aggiugne, che
oggi la Critica Filologica, cioè quella che tende a mantenere , e perfezionare
l'arte 85 86 delloscrivere,'edelcomporre'siin Poesia,che in
Prosa è decaduta . Adesso anzi la Critica si col tiva in ogni suo ramo , é si
ama assaissimo in ogni materia fuori che in questa venuta in derisione .
Doglianza tanto legittima , che Arteaga la ripete anch'egli , e rinforza con
molto zelo . M a i più condotti da un'apparenza di libertà , e indipenden za
Filosofica , e senza ricordar , che tal Critica la dobbiamo a un dei più
grandi,ed illustriFilosofi, ad Aristotile , dicono , ch'ella insegna solo a cucire
meccanicamente le cose ; che i precetti sono inezie d'oziosi ; e che il modo di
poco o nulla nelle co. se decide . N è s'avveggono poi , che mentre il m o . do
trascurano , perdono senza vederlo la sostanza medesima delle cose . Non già,
che abbiasi a gita tar molto tempo in precetti , dove la seria medias tazione ,
l'esercizio lungo , e severo , l'esempio degli ottimi infine può giovare assai
più ; ma non succede comunemente parlando nè l'un , né l'al tro . La critica
Filologica , cioè l'intima ragione dell'Arti , ne dai precettisti s'impara , nè
colla pra. tica propria si studia sui grandi·Autori . Quindi. nei generi stessi
ipiù severi è sostanzialmente per dutaogniseverità.E
dall'eccessod'un'altravol-, 7 za orperlopiùsitrascorreall'eccessocontrario..
Cosi ė;alle pedanterie de'secoli andati or ne suca céde un'altra , né so ben
quali sieno le più nojo. se ; giacchè tutto poi va a finire in far perdere il
tempo , e lasciar vota la mente . La prova d'un li. bro , o composizione ben
fatta quella io la credo del restarmene impressa la traccia totale e la tes.
situra coi principali suoi tratti , e le cose le più importanti. Questo piacere
manca egli mai per fret. ta di leggere , che abbiasi , e nei Classici , e nei v
e ramente grandi Scrittori di qualunque nazione si sieno ? Manca egli mai
quando l'Autore abbia ben meditata , e. ordinata la sua materia ? M a questo
piacere si trova egli spesso nei libri di letteratura moderna , sebben faccia
illusione una larva di Fió losofia , che anche in tai-libri d’amenità sorge di
tanto in tanto , e par che severa alla ragion ci ri. chiami,anzi pure alla
meditazione?Che se ad un Italiano non credesi , credasi dunque al sopra lo.
dato Signor Juvigny , il quale dimostra , che il via zio generale , e c o m u n
e egli è quello , ch'io p r e 87 ta , per cui ad ogni inezia si montava
in bigoncia , e perorar si volea ; e i punti , e le divisioni a n o do di
scuola seguivansi con accademica stitichez.. ! Che se tali sono le
disposizioni , con cui tan ti ora si pongono a scrivere , qual maraviglia , che
questo Autore eccellente il secol nostro rimprove, ri, quasi di suo
caratteristico vizio in Letteratura , di quel trascurare le regole dei costumi
, e dell'ar ti , e dello snaturare e confondere stranamente ogni genere di composizione
? Donde , se non da ciò , q u e l l o s t i l e , c h e n e i c o n t r a r i a
r g o m e n t i è il m e d e . simo , nei medesimi opposto ? Ond'é , che
perfino nell'intima sostanza s'offende la proprietà delle cose? Ond'è , che in
Filosofia, e in Novelle , e nella Storia , ed in Fisica , ed in Teatro , ed in
Chiesa vediamo indistintamente , come si disse , e affettazione di bello
spirito, e modi epigrammati. ci , e similitudini forzose , e frasi tecniche , e
di. sparate allusioni , e tutto il tritume gotico infine della Letteratura
moderna Filosofica per caratteri. zarlo con Hume ? Ma nè ciò solo,siccome pur
ora diceva . La corruzione non si ferma già ella nell'a, 88 sentemente
riprendo ; e che consiste nel non sen tir, non intendere , non ponderare
abbastanza la natura delle materie ; e nello sprezzare sovrana mente , e sopra
ogni cosa il disegno , e la sua sem plicità , e l'unità . vere uno
stile anche nelle più difformimaterie uni forme, benchè per ciò stesso riesca
poi a parte a parte disgregato , tumultuoso , e di mille fisiono. mie : ma si
va fino a trasforniare l'intera natura , l'originaria destinazione dei generi .
Le Prediche più non propongonsi di commuovere icuori dei cre denti ; si son
cambiate in Dissertazioni polemiche ; e all'utile certo della morale la più
pura , e divia na , soè sostituito il pericolo di gettare lo scanda. lo
nell'anime felici di quelli,che non bebbero an. cora alle torbide fonti delle
umane dottrine. La Lirica , che sotto Augusto era l'interprete della fantasia ,
e del cuore , ora serve , o vuol almeno servire al raziocinio astratto , e
all'intelletto m e d i tabondo:La Storia eraun misto diracconti,edi orazioni
ora pubbliche , ed ora private dei tra passati , piena però di una Filosofia
grandiosa , e robusta,ma toltadalmomento,dalfatto,dalla verità . Adesso altri
l'ha convertita in un seguito di discussioni piccole , minute , meschine ,
talche pajon anzi processi per una Curia ,che Annali d'u. na Nazione . Altri,
come ultimamente ho veduto , ha fatto il salto , ed ha ridotta ogni cosa a
discor si , e dialoghi ; distribuendo le vite di Carlo , d ’ E n 89
rico ec. in tante Azioni con Atti , Scene , e tutto il corredo teatrale .
La Tragedia stanca , e non a torto , di star tra gli Eroi , e tra'Giganti della
m o . rale, dopo d'essersi compiaciuta un momento del quadro vero , e patetico
delle private , e virtuose sciagure , si è tosto gittata tra gli orrori dei C a
stelli privati dei Feudatarj . Ha cercate le atrocità e i raccapricci in tutte
le raunanze di uomini , e perfipo di donne , pel solo piacere di filosoficamen
te istruirci sul pericolo dei Voti immaturi , e su l'empietà dei forzati.La
Commedia poi,altronon è bene spesso , che un'infilzatura di pezzi scuci. ti
degli ordinarj sermoni Filosofici, che hanno per giunta una grazia infinita in
bocca del pezzente da strada , dello sciocco staffiere , e perfin dello sgher
ro , e del pubblico assassino nell'atto d'andare al patibolo . Cosi l'una
s'abbassa di troppo , l'altra s'arrampica da pazza , tutte perdono il punto
del. la natura , e niente s'ottiene . Bastano essi ancora cotesti esempj per
mostrare,che,generalmente par. lando , tutti i generi sono confusi , snaturati
, e tra volti nell'intima loro sostanza secondo il gusto cor, rente , e ciò per
ragione del Filosofismo ? Matteo Borsa. Keywords: imitazione, genere
grammaticale, la confusion dei generi grammaticali, il genere tragico, il
genere comedico, il genere conversazionale, Tannen, stile conversazionale – la
tragedia della morte di Agammenone --. Virtu e vizio di stilo – filosofismo,
neo-logismo, confusion di genero. Austin sul filosofismo, implicatura come
filosofismo – remedio contra filosofismo, la filosofia del linguaggio
ordinario. Etimologia del cognome ‘borsa’ – origine. Grice. -. Refs.: Luigi
Speranza, “Grice e Borsa” – The Swimming-Pool Library. https://www.flickr.com/photos/102162703@N02/51690389182/in/photolist-2mTBDZh-2mSEtHs-2mSug6h-2mRXUKj-2mQuegt-2mQxzwE-2mPYYve-2mPTwCM-2mPXDFp-2mPFSS9-2mPyn68-2mPuiXc-2mPoRfW-2mNzeEc-2mN8u25-2mN9XHg-2mNb8t7-2mLKtaD-2mKGKQA-2mKTyvC-2mKC3nj-2mKuZ8r-2mKbok1-2mKk6t5-2mKbkhx-2mJPC2N-2mJ3q6x
Grice
e Botero – filosofia italiana – Luigi Speranza (Bene Vagienna).
Filosofo. Grice: “You gotta love Botero – my favourite is not so much the one
on the reason of state (the critique of the reason of state) – but his
memorabilia of ‘vires’ of the ‘imperium romanum’!” Studia a Palermo; fu poi in
varie case dell'Italia centrale, fra cui nel Collegio Romano. Pur essendo
stimato quale poeta in versi in latino, forse a causa di un carattere difficile
e da una tendenza alla polemica, interrompe gli studi a Roma e fu inviato come
insegnante in località periferiche (ad Amelia e a Macerata). A Roma fu al
servizio di Borromeo, del cui cugino, san Carlo, fu stretto collaboratore a
Milano, impegnato nella riforma della diocesi, una volta uscito dalla Compagnia
di Gesù. Occorre tenere presente sin dall'inizio che Botero s'impegna nella sua
nota opera dal titolo emblematico di “Ragion di Stato” dieci agili libri di
circa 300 pagine, ove rimedita le tesi esposte nel suo “De Regia Sapientia” in
quanto ritiene essenziale combattere il machiavellismo per poter riaffermare la
stretta dipendenza di ogni potere politico dalla religione e dalla chiesa (fu
segretario di Borromeo) ed approfondire gli studi sulla "ragion di stato",
principalmente al fine di individuare un pensiero politico-guida alternativo a
quello cui si riferivano le tesi dei riformatori (quello cioè di Machiavelli e
di Bodin). La contro-riforma, dunque, necessita di un suo punto di riferimento
in materia di scientia civilis (teoria politica), come aveva già fatto presente
Minucci. Il fine e, per alcuni aspetti, il metodo di Botero può solo
apparentemente e prima facie, richiamare quelli di Machiavelli. Botero infatti
considera lo stato italiano come un dominio assoluto e stabile sui popoli. La
ragion di stato secondo Bottero altro non è che l'insieme di tutti i metodi
("i mezi") e gli strumenti necessari e opportuni per conservare e
gestire questo dominio. Ma in realtà, sia la sostanza del suo pensiero
politico, che lo scopo ultimo cui esso è indirizzato, sono decisamente
divergenti, tanto che Botero arriva a definire rea e falsa la ragion di stato
machiavelliana e giunge a sostenere che il principe, rispettoso dei precetti
religiosi, non ha bisogno di leggere né Machiavelli né Tacito. Si
comprende, allora, come la differenza principale della filosofia di Botero
rispetto a quello di Machiavelli consista nell'importanza assegnata alla morale
– la ragione prudenziale -- come strumento di governo; l'uso spregiudicato
della “ragion di stato” di natura machiavelliana da parte del governante dev'essere
cioè temperato dall'applicazione di virtù, quali la moderazione e la giustizia.
Ciò, infatti, conferisce allo stesso principe quella reputazione indispensabile
per ottenere obbedienza raggionabile dai suoi sudditi. Botero peraltro, afferma
che solo i sudditi raggionabile siano sudditi ubbidienti. In questo senso
Botero propone una ferma lotta alle eresie, che comportano dissidi fra i
sudditi. Lo stato italiano deve essere confessionale e la ragion di stato
comprende, al suo interno, la garanzia dell'orto-dossia, la cui curanella
divisione boteriana delle funzioni dello stato italiano spetta alla Chiesa.
Ulteriore fondamentale differenza con Machiaveli è l'importanza che Botero dà
all'economia e alla demo-grafia come parametro per la misurazione della potenza
dello stato italiano. Botero, invero, non fu giurista e, conseguentemente, pose
l'accento sull'interesse. Pienamente conscio dell'importanza della
variabile economica, Botero prende ad esempio la Spagna, incapace di promuovere
manifatture e attività commerciali, come regno dalle risorse coloniali
praticamente infinite, ma destinato ad essere relegato in secondo piano dallo
stato italiano più dinamico nel campo dello sviluppo e della crescita dell'agricoltura
e delle attività produttive interne. Nell'ambito della polemica anti-europea,
che porta, tra l'altro, a un'elaborazione del concetto di “civiltà romana” in
opposizione a ciò che è barbaro o selvaggio, Botero tratteggia il processo di
incivilimento come passaggio dalla pastorizia all'agricoltura, all'attività
industriale e commerciale; è un processo che richiede, inoltre, il costituirsi
di governi stabili e la promulgazione di leggi certe. Altre opere: “Della
ragion di stato, Venezia, Giovanni Giolito de Ferrari); “Delle cause della
grandezza e magnificenza delle città”; “Le relazioni Universali”; “I Capitani,
Giovan Domenico Tarino, Torino). Prudenza di Stato, o maniere di governo. Die
Idee der Staatsräson, Berlino-Monaco. Il primo scritto italiano di
Oceanografia, Società geografica italiana. Le origini della Statistica e
dell'Antropo-geografia. Dizionario biografico degli italiani. IMPERIUM ROMANUM.
IMPERIUM Romanum ,quod imperante Trajanoeratama pliſfimum in Scotia,
extendebatur enim ab Oceano Hibernico, ultra Tigrim : Oceano Athlantico.ad
finum Perficum : ab Ath lante adſylvam Calidoniam , pertingebatg ad flumen
Albim , tranſi batg Danubium : primùm labi cæpit bellis civilibus Galba,
Othonis, Vitellii: iis enim temporibus exercitus,quiin magna Britannia propre
fidio erat,trajecit in Continentem .Hollandia &vicinæ regiones rebels
larunt ,paucig, temporis progreffu , Imperii finibus præfidio deftitutis
tranfmiferuntSarmarta Danubium : Alani ſuperaruntfauces Caſpias: Perla
acquifiverunt nomen & potentiam :Gothipervagati funtMoe fiam
&Macedoniam : Franci ingreſſi ſuntGallias. Conftantinus Imp. reſtituit
Imperium antiquofplendori ,ſopivit bella domeſtica ,frenavit tyrannos,
barbaros, & gentes hoſtiles. Sedduofuerunt,qua Imperium multum debilitarunt:
primumfuit tranflatiofedis Imperialis Roma Conftantinopolim , quod factum
dipoliavit Romam , es debilitavit . Imperium . Luce enim clarius est,quòd ficut
plante ex nativoſoloin re gionesclimate &
qualitatediverſastranſplantatæ,parumretinentvir tutis naturalis : ita ,res
humana, præcipuè autem dominia & ftatus magnis illis mutationibusperdunt
fuum vigorem & ftabilitatem.Eam obcauſam Senatus Romanus nunquă
plebiconſentirevoluit , ut Roma Vejam commigraret , quæ civitasmultògratior,
& magisconimodae rat,quàm Roma,maximèpofiquam à Gallis ruinæ tradita
fuerat.Locus in quo Conſtantinopolis fitaest, adcòamænus,commodus &
fertilisest, utſit difficilimū, utvirtus ibialtas radices agat:non enim toto
orbe ter rarumcivitas eft , quamterra maremajorefavore profequantur.Illa enim
nuncſein fertiliffimos campos extendendo,nuncindelitioſas val les ſe
demittenda, rurſusgleniter in fructiferos colles affurgendo, nunc ſe flexibusin
mare inſinuando, rurſusá ſe retrorfum vertendo,abun dèincolis omne delitiarum
genus,non folum frumenta do vina canfert. Diceresibi Bacchum cum Cerere,
Pomonam cum Flora,pulchritudi nem cum fæcunditate certare. Postquam
mareminimopacie,plurimos gratos ſinus& tranquillos portus fecit,quorum in
folo Boſphoro ( nec is tamen plus quàm 25.miliaria longus est ) triginta
numerantur, beni gno aſpectuquafiblanditur civitati & regioni,ducitý eo
magnisclaffi bus hinc annonamSyrie &Ægypti, inde divitias TrapezuntinasCa,
phag.Nunquam ibi fructusnecmeffes,nunc Thracia,Afia tunc defunt, Eoquog, tendit
tanta optimorum piſcium copia ,quigyrosagendo &lu dendo, ferè
domuscivitatis fubeunt,utquiidnon viderit,incredibile judicet.Pifces enim
nuncfugiendofrigus hyemis,tranfeunt ex pontoEu-, xino, in aſpectu civitatis
Conſtantinopolitana, Propontidem verſus: nuncvitanteseſtatisfervorem , redeunt
eadem via,qua digrefierant. Duabus itag, anni tempeftatibus , eorum infinita
copia fummadelecta tione ,cui commodum parest,capitur.Sunt ibi præterea Cidari
& Bar biſa fummèamæni & jucundiflavii,quiambo celebrem hunc finum
influunt,qui inter Conſtantinopolim & Peram est,dilataturg :dicitur is a
ſcriptoribuscornuaureū . Vtfinemfaciam :Noneft locus rerum af fluentia,
enervanda virtuti aptior,nec advirtutem voluptatibuscor rumpendam commodior: id
apertè demonſtrant fegnities&mollities majorispartis Imp.Græcorum ,ipforumg
exercituum . Si amænitas ora Tarentine, &delitiæ regionis Sibaritarum
potuerunt ignavosfacere, &corrumperemores iftorum populorum :fidelitia
Capuana potuerunt emollire & extinguere ferociam virtutemg Hannibalis,fuorumg,mi.
litum : fiPlato diſcipline incapaces Cyreneos æftimavit ,propter fuam
profperitatem : quid ſtatuendum erit deloco Conftantinopolitano,dulci &
oportunofupra omnes, qui in orbe terrarum funt ? In ſumma,cùm nulla
resmagispernitiofæ fintReipublica ,quàm magnanovitates: que resmajoridamno,
nedicam exitio potuitcontingere Imperio Romano, quàmadeò ingens acfubita,
prater omnium expectationem immuta tio? Nonplusminúsvefecit bonus ille
Imperator,quàmfiquis addan. dumanimali meliorem formam , cerebrum adgenua ,aut
cor è ſuoloco adcubitum transferret. Secundum erratum Conftantinifuitdiviſio
Imperiiſuisfiliis facta in trespartes, quodcontigit anno Domini 341. qua ex
magno Imperio tria fecit, cum notabili diminutione authorita. tis da virium .
Cùmenim ejus filii inter fearmis decertarent, taliter ſe invicem confumpferunt
, ut Imperium quafiexangue corpus remanſe git. Quamvis autem Imperium aliquot
vicibusſubunoPrincipe coa luerit , diviſioni tamen adeò aptum remanfit, ut rarò
acciderit, quin in Orientale &Occidentale non fuerit partitum ,ufq;dum
Odoacer, Heru lorum &Turingorum Rex , magno cum exercitu ,Italiam
ingreffus,in tam magnas anguſtias conjecit Auguftulum , utpredefperatione feIm
perio Occidentali abdicarit, quod acciditanno 476.Hunnijam antea Danubium
tranfmiferant: Alaricus, Vandalorum Rex , Romam cepe rat: Vandaliprimùm
Andaluſiam , & poftea Africam : Alani Luſita niam : Gothimajorem
Hifpaniæpartem : Angli Britanniam : Curguna diones
Provinciãoccupabant.Iuſtinianus Imp.res aliquantulum in me lius reftituit,nam
per fuos Capitaneosexegit VandalosAfrica, & Gothos Italia,annosso. Sed
parvotantùm tempore id duravit,nam anno 713 . cæperunt Orientale Imperium
vexare, arma &herefis Mahumetana, breviſ tempore fuereà Saracenis oppreſſa
prater Syriam ,Ægyptum do Archipelagum , Africa, Sicilia & Hifpania. ' Anno
735.occuparunt quog Saraceni Narbonem , Avenionem ,Tolofam , Burdegalam,&
re giones vicinas. Imperiumitag, Occidentalepaulatimprorfus in dire ptionem
abiit: Orientale autem adeò invalidum remanfit,ut vixali quot vicibus , civitatem
Conftantinopolitanam contra Saracenorum arma defendere, multò minus Occidenti
auxilium potuerit. Annoalla tem Chriſti 800.titulos Occidentalis Imperii
adeptus est Carolus Ma grises, Francorum Rex, quam rem recenfet Ado,
ViemeArchiepifcopus, verbisfequentibus: In die fan £to nativitatis Domini ,
anteconfeſio. nem beati Apoſtoli , cùm gloriofus Rex Carolus ab oratione
furrexiffet, Leo Pontifex capiti ejus coronam impofuit ,ficg,ab univerſopopulo
ac clamatum est : Carolo Auguſto, à Deo.coronato Magno,pacifico,Imperatori
Romanorum ,vita &victoria. Divifum itafuit Occidentale Imperium ab
Orientali, hoc modo, ut Neapolis Sipontum Orientem verfus , cùm Sicilia
Græcorum effet, Beneventum Longobardis rema neret , Veneti neutri parti
adfcripti,ſtatus Ecclefia libereffet,reliquum Carclo Magno cederet.
BlondusvultIrenem Imperatricem primumin eam divifionem confenfiffe, deindeà
Nicephoro confirmatameffe. Ha buit itag, diviſio Imperiiinitium à tranſlatione
fedisImperialisRoma Conftantinopolim : crevit diſtractione in plures
Principespervenit : ad perfectionem affumptione Caroli Magni. Anteeumenim modus
re giminis,leges,magiſtratus, & confilia erantcommunia, tendebantg ad bonum
commodumg utriuſ , Imperii, tanquam membrorum ejufdem corporis. Etfiunus
Imperatorum moriebaturabſque filiis, totum impe rium manebat alteri: fed Carolo
Magno in Imperatorem Occidentis electo, nulla amplius fuit habita ratio Imperii
Orientis, nec Imperado lor Orientis unquam fucceffit in Imperium Occidentis,
nec ejus Im perator in Orientis Imperium. Permanfit autem Imperium Occiden tis
in familia Caroli Magnipaulò minus quàm centum annis: defe cit autem ea familia
in Arnolpho. Anno Chriſti 100 2.abfcripto omni jure hereditatis, creatio
imperatoris in libera electione ſeptem Principum , qui Electores nuncupantur ,
pofita fuit. Ratio faciendi · Imperium electivum , quod eò uſque familia Caroli
Magni haredi. tarium extiterat ,fuit ,quòd Imp.Otho 111. filios non habuit:
utgdi gnitate perſona, qua eligeretur ,Imperium firmius redderetur, Impe rium
Occidentis tunc valde coarctatum & concifum erat : nihilenim ci quàm
Germania &Italiæ parsfupererat: Pontifex fiquidem Roma nus bonam
Italiepartem poſſidebat: Veneti in medio utriuſqueImpe riipoſitivivebant in
plenalibertate , cum dominio annexo fuo ftatui; Regna Neapolis &Sicilia ,
qua Normanni Gracis eripuerant, Ecclefia Romana feudatariafacta erant, primùm
fub Clemente Antipapa, deinde fúb Nicolao 1 1. & ejus fuccefforibus,qui
Antipapa faktum , propteremolumentum approbarunt : Lombardia & Thufcia ,
partim pro 36 IMPERIUM ROMANUM . propter diffidia Imperatorum , Henrici IV .
& V.Friderici I. &11. cum Pontificibus Romanis,partim propterpopulorum
ferociam , Imperato ribus pluslaboris&impenfa , quàm commodi attulerant.
Rudolpho Imp.itag,non folùm in Italiam proficiſci,cura non fuit (quòdeum in
fortunia, adverfagresfuorum anteceſſorum terrerent )fed &populis Italia
libertatem parvo precio vendidit.Lucenfibus nonconſtitit liber tasplusquàmdecem
aureorum milibus: Florentini eam fex aureorum millibus redemerunt.Deficientibusitag,
cumreputatione, viribus Im perii,inei Italia,preter nomen,nihilferèremanfit.
Vicecomites Medio lanenfes,& fucceſſivè alii domini,aliis locis rapuerunt
libi dominia,quæ potuerunt,abſq; ullo imperatoris reſpectu,tantumg petebant
inveſtitu ram fuorum ftatuum.Sed Franciſcus , cùmfibi armisſtatum Medio
lanenfem paraffet,parvifecitinveſtituram , exiſtimansſepoſſe feipfum conſervare
in ejuspoſſeſſione,iiſdem artibus, quibus eum fibi compara. verat. Vltramontes
ſubſtraxerunt ſeImperio multi Principes, ita, ut Imperium prafentitemporeferè
in Germania conclufumfit. Sedquòd dominia in Germania uniformia non
funt,defcribam illa , utfequitur: Aliqua dominia funtquaſi membra Imperii,fed
ſeparata :quamvis enim Imperiifint,non idagnoſcunt, nec agnofcere volunt ,
ficut Reges Danie&Suecia ,Dux Pruffie, Helvetii, Rheti: alia agnoſcunt
quidem Imperatorem proſupremoPrincipe,fed dietas Imperiinon invifunt, nec
contribuunt, feruntgonera Imperii,ficut Duces Sabaudia, Lotha ringia ,
&Principes Italia : alia in viſuntdiatas ,feruntgonera ,ficut principes
&civitates Germania :ſed Rex Bohemie à Carolo IV.imp. à
contributionibusexemptus est. Alia dominia non folùmpenduntcom munes
contributiones imperii,fedquodplus eft folvuntimperatoritri butum
particulare:ea funtilla civitates, queImperialesnuncupantur: aliqui principes
Germania non folùm interſuniComitiis Imperiifed , Gelečtioni Imperatoris:
hifuntfex Electores, tres Ecclefiaftici, de tres Laici,quibusjungitur,li vota
imparia funt, Rex Bohemia ,qui non ve wit adconvocationem ( quæ diatadicitur)
nihilominus calculum in ele Elione stionehabet. Sed loquendo ftriétè :Civitates
&Principes Imperiipro priè dicuntur,qui dietis interfunt,& tanquam
membra uniuscorporis, participant bona &mala , emolumenta &onera. Hi
viventesferè mo dò Reipublicæ fimulunita;ad defenſionem communemhabent impera
torem procapite, quinonregit abſolutè,fed per Comitia , nec tamenin . dicit
illa abſqzprecedenti confenfu maximepartisElectorum . Delibe rationum
Decreta,qua edicuntur, irritafieri nonpoffunt, niſi peraliam diatam : fed
imperator habet plenam authoritatem mandandi execu tioni decreta. Imperatorita
quod ad dignitatem & præeminentiam Spectat,eft primusChriſtianorum
princeps,tanquam is,in quem ceſſere Jura Reipublicæ &Imperii Romani: ejus
est protegere Ecclefiam Dei, defendere fidem ,procurareg_pacem ,&bonum
Reipublicæ Chriſtiana. V I R E s . Cimo Vmvires Imperiifitæ fintin Germania,
neceſſe est , ut duo verba dicamus dehac ampliſima nobiliffimaſ provincia.lacet
ferè in . ter Oderam & Moſam : inter Viſtulam & fluviolum Aa, quiapud
Grae velingam fluit:& inter Oceanum Germanicum &Balthicum,Alpesg. Ejus
figura quadrata est,longitudine ferè&latitudine aqualis, oso.mi
líariumquaquà verſum . Maximè abundatfrugibus,pecudibus, piſcia bus: id experientia
compertum fæpè fuit. Carolus enim Viut Turcisre . fifteret, habuit
fubfignisadViennam go.peditum , & 35. equitum mil lia adIavarinumcontra
eoſdem Turcas, nec tamen caritas ibi experta fuit. Bello inter Carolum V.
Proteſtantes peraliquot menfes abundè fefuftinuerunt in campis ferèiso. militum
millia. Divesquog, est mi narisauri , argenti,omnisý generis
metalli,ſuperatý,alias Europæ pro vincias: natura quog, largitaest ei
inregionibus longiffimèàmaridig fitis fontes da puteos aqua ſalſa,ex quibus
excoquitur ſalperfectum.Nec minusmercatrixest, quàm fertilis. Indigena enim
plusquàm ulla alia natio,vacant opificiis, faciunt artificia miratu digna ,
ešta Germania tam probèà natura dotata , ornatag magnis fluminibus, qua ubig na
vigantur , utcommeatus &mercesfaciliter ex uno locoinaliumdeve bantur.
Fluviorum omniummaximus est Danubius, ab illo Rhenus, quiGermaniam à Meridiead
Septentrionem tranfgreditur, ficut Das nubius ab Occafu ad Ortum : Albis oritur
in Bohemia,lambit Miſniam , Saxoniam ,Marchiam'antiquam :Odera oritur in
Moravia, lavat Si lefiam ,duas Marchias, Pomeraniam .Wefara,Neccarus, Mofa,
Mofel la,lfara, Oenus, Varta , Mænus. ( HicGermaniam in fuperiorem & in .
feriorem dividit.Superior est,qua à Mæno ad Alpes uſ feextendit.In ferior,quæ à
MænoOceanum verfus excurrit. Germania in pluresPro vinciasdiviſa est ,ſed
precipua funt( loquor de iis, que viva membra . Imperii ſunt ) Alſatia ,Suevia,
Bavaria, Auſtria, Bohemia ( quamvis hæc multis privilegiis gaudeat, quacamab
oneribus eximunt) Mora via,Sileſia, Luſatia,dua Marchia,Saxonia, Miſnia,
Thuringia , Fran conia, Hafia,Weſtphalia,Clivia, Megapolis,Pomerania. In
dictisGer mania Provinciis,cum iis non computando Belgium & Helvetiam
,& ftimatur effecirciter decem hominummyriades. Dividitur populusin quatuor
hominum munera autftatus: rufticos nempe ,qui nullo in nu mero funt, civitatum
incolas,Barones, Prelatos.Vltima tria genera con veniunt, faciuntg
ſtatusImperii. 'Inter Prelatos obtinent primum lo cum Archiepiſcopi
Electores:inter hos Moguntinus est Cancellarius Germania, fequiturColonienfis,
deinde Trevirenfis, Cancellarii, ille Italiæ,hic Gallia.Sequitur
ArchiepifcopusSaltzburgenfis, maximus do dignitate &divitiis. Epifcopus
MagdeburgenfisſePrimatem Germa nieinferibit. Bremenfis&Hamburgenfis
quog,multasjuriſdictiones habuerunt.Sequuntur deindeplus quàm 40.
Epiſcopi,& magnusMagia fter Ordinis Teutonici, &Magiſter
EquitumHierofolymitarum. Suns quog feptem Abbates , iig Imperii Principes.
Inter Principes feculares öchtinetprimum locum Rex Bohemia , qui est
ſupremusDapifer : Dux Seaconia Mareſcallus : Marchio Brandenburgenfis
Camerarius : Co Palatinus Architriclinus Imperii.Preter hos Principes funt34.
alii Duces, inter quos habent primum locumArchiduces Auſtrie.Inter Du ces imp.
viiquog, numerantur RexDania ,propter Ducatum Holſatie. Sunt deinde
Marchiones,Landgravii,Comites,Barones innumeri.Ci. vitates libere (quarum
go.effe folebant,nunc funt circiter6o.que omnes feiplaspropriis
legibusregunt)ulterius obligata nonfunt, quàm quòd duasquintas partes , ejus,
quodin conventu conſentitur ,contribuunt. Earumaliqua Imperiales dicuntur (
ficut diximus, quòd cenfum Impe ratoriſolvant, quicenſusin
totumadIs-florenorummillia accedit. Ha bent civitates fatisamplosreditus,qui
utplurimumonera excedunt. Æ ftimatur Imperium in totum habereplus quàm feptem
myriades in re ditibus, quodproreparvi momenti habendū non est.Cùm enim populi
gravati non fint,utin Italia, dantprater ordinarium ſuis Principibus
maximafubſidia,quando id requirit neceſitas. Imperium obligatúeſt, ſaltem
ex.confuetudine,praftareImperatori, quando Romā vadit ut co ronetur,20.peditum
,& 4.equitum millia,fpacio oito menfium , diciturg ideò fubfidium
Romanum.Reditus civitatum &Principum laicorum , valdecrevere
,tumufurpatione bonorum Ecclefiafticorum , tum variis impofitionibuspopulo
impofitis,quæcùm in Italia ortü habuerint , facia le ſediffuderunt
(exemplumenim malum creſcit femper )per Franciam & Germaniam . Neceſitate
exigente, contribuit Imperiú maximaspe cuniarum ſummas ,colligunturg extraordinariè
: utex contributiones facilius colligi poffint,eštGermaniain decem circulos
diviſa , in quibus fiunt conventusparticulares,proexecutione Edictorum , quæ in
diætis Imperii facta funt,&aliislimilibusincidentibus.Vires Germaniafunt
abſq dubiomaxima : copiaenimcommeatuum inexhauftaeft. Reditus ordinarii
&extraordinariipermagni,&modus colligendi commeatus
facillimusest,propter fluviori opportunitatem . Quod ad populum at tinet,
aſtimaturtotum Imperiumin exercitum educerepoſſe,tum equi tum ,cùmpeditum ducenta
millia,cujus experimentum factumfuit bel lis, quafupràcommemoravimus,docet
idquog experientia. Abanno enim 1566.permultum belligeratum eft in Francia
,&in Belgio militi bus Germanis, quorum facta funtfiuntg , adhucquotidie
conſcriptio nes non minus frequentes, quàm magna,cüm peditum ,tum equitum . Vnoeodemtempore
Wolfgangus DuxBipontinus,duxitin Franciam 12.peditum ,& Sequitum Germanorum
millia,pro Huguenotis,erantý in ea ( Francia) adhuc alia quinqueequitum millia,
quibus præerat Co mes Mansfeldiuspro Catholicis. Guilelmus Naffavius habebat in
Beli gio & finibusFrancia octo equitum , &10.peditum millia dicta natio
nis, &Dux Albanus tria millia. Taceo de numero Germanorum , qui Flandriam
ingreffifuntDuce Caſimiro, &Franciam ,eodem Duce an no 157 8.eorumg quorum
parsannopreſentieamingreffa eft in auxi lium Regis Francia: pars, ut auxilio
effet fæderi Catholicorum Frana cia. Vt extremammanumimponam :Cùmcontinuò
belligeretur in di verſis Europæ partibus,natio Germanica adeò numeroſa est, ut
abſqzea nulla ferèfiantexpeditiones.Non loquor hic de Flandris,qui aliquot vie
cibus exercitum 30.millium virorum collegerunt , iis , reftiteruntpøe tentie
Francorum : aut de Helvetiis,quos i20.peditum millia,adfuide fenfionem poffe
cogere aftimatur.Eorumaliquandoplus quàm 30.mil lia extraditionem miſerunt in
defenfionem ftatus Mediolanenfis, ad verſus Franciſcum 1. Francia Regem. Sed ut
ad inſtitutum reverta mur : Inter Germania peditesmeliores cenfentur
Tyrolenſes, Suevido Weſtphali:inter equites Brunfuicenfes, maximè autem
Clivenſes de Franconienſes: inter arma meliustractant Germani enfem ,fariſſamga
quàm fclopeta.Valent Germaniſatispræliis campeſtribus,tam ad confli gendum cum
hoftibus,quàm ad iis refiftendum .Multum enim facit or do,qui ipſis
quaſinaturaliseft,inceffusgravis & firmus,armağıquibus #tuntur, defenfioni
apta :parum valent ad defenfionem munitionum , & propter corporum
gravitatem, &quòdutplurimùm ventricoſi funt, oppugnationibus inepti
habentur. Sunt itag, Germanipotiùsconftan tes,quàm audaces, feroces,quàmftrenui.
Non enim tentantres, in qui busmagnanimitaselaceat : in victoria occiduntfine
exceptione ætatis & fexus,in quofcung, incurzunt :fibellum in longum
ducitur, aut obfi dentur,dedunt fe præfegnitie :ſiin caftris
degunt,morampatienternon ferunt,necfciuntvincerecunčtando: fiprima molimina non
fuccedunt ex fententia,ſtant attoniti, caduntý animis: in fugam femel conjeéti
nunquam amplius recolliguntur : in eo præftant Hifpani omnibus na tionibus: in
Germanorum militiamagnifumptus faciendifunt,multa quog, moleftia eft, quòd
uxores fecum in bella ducant, tantumg abſua munt commeatus,uteum convehere
difficile,conſervare quafi impoli bilefit: abfg, commeatu autem nihil
boniſperandum est. Equi Germa nicipotiùsfortes quàm animofi funt, & cum ex
decem ; qui in bellum ducuntur,octo ab aratro fumuntur,parum profunt: videntesg
ſangui. nem vilefcunt :contrarium accidit Afturconibus,iisenim crediit audas
cia.Concludendo rem : Peditatus Germanicus in fuo genereequitatu po tior
eft.Vires maritima Germania terreftribus minores no funt,quam . vis ea non adeò
in ufu fint ,ficut terreſtres. Civitates enim Hambur gum, Lubeca, Roftochium ,
& alie, habent heccentum , hæc iso.naves, quibusæquant vires Regum Dania
&Suecia . His viribus adeò fortis, potensõest Germania ,ut unita nullum
hoftem timeat.Viribus,quas di ximusGermania ,junguntur ( cùm opus est)auxilia
Principum Italia, Sabaudia, Lotharingia. Hienim Principes in neceſſitatenunquam
de fuere Imperio. Bello enim Zigethano miſit Emanuel, DuxSabaudia, fexcentos
equites fclopetarios : Cofmus, Florentia Dux , triapeditum millia ,quibus
ipfeftipendia dabat: Alphonfus 11. FerrariaDux, ipfe profectus est cumille
& quingentis equitibus, adeò probèinſtructis,ut in caftris melior equitatus
non eſſet. Eofe quoquecontulit Guilielmus, Mantua Dux,cum inftruétiffima
cohorte virorum .HenricusLotha ringus, Guifia Dux, ei expeditioni interfuit cum
trecentis nobilitate claris viris. Cumhis militibus &alis,quos adjunxit
Papa PiusViha buit Maximilianus 11.fubfignis centum peditum ,&3s.equitummil
lia: Ordines Imperii ei in Comitiis annois00.Auguſte Vindelicorum habitis,
conceffèrunt 40.peditum ,&8.equitum milliain 8.menfes, 20.peditum , &
4.equitum millia in tres annosſubſequentes. Meinecke: Der konservativste unter ihnen war
Giovanni Botero, ein Jesuitenzögling und Kleriker, der als Sekretär des
Kardinals Karl Borromäus in Mailand, dann im Dienste des Herzogs von Savoyen in
Rom, als Erzieher savoyischer Prinzen in Madrid und schließlich in gelehrter
Muße in Paris die politische Welt Süd- und Westeuropas gründlich kennen lernte
und durch seine vielgelesenen Werke, vor allem durch das ‘saggio’ “Della ragion
di Stato” politisch Schule machte und zahlreiche Nachtreter seiner Gedanken
fand.1) Denn er befriedigte so recht das Bedürfnis des höfischen und sonstwie
politisch interessierten Publikums nach einer leicht verdau lichen und
geschmackvoll gebotenen Nahrung. An Machia velli gemessen,war er ein
mittelmäßiger Kopf. Er hatte nicht wiedieserEcken und Kanten,an denen man sich
wund reiben konnte, und empfahl sich den katholisch-bigotten Höfen der Gegenreformation als ein mildes Gegengift gegen Machiavellis
Zynismus und Unkirchlichkeit, ohne daß man dabei auf das Nützliche in
Machiavellis Rezepten ganz zu verzichten brauchte . Sein Lehrgebäude stellt
eine aus dem Renaissancestil erwach sene, reich geschmückte Jesuitenkirche dar,
und sein Lehrton ist der eines
Würde, Sanftmut und Strenge richtig mischen den Predigers. Er bot aus dem
Schatze seines Wissens und seiner politischen Erfahrungen jedem etwas und konnte
die Freunde der spanischen Weltmacht und der Kirche ebenso befriedigen, wie die
Bewunderer der republikanischen Selb ständigkeit Venedigs. Man lobte an ihm ,
recht aus dem [1 Wahre Katakomben
von vergessener Literatur der Medio kritäten tun sich hier auf. Vgl. über sie
die von außerordentlicher Belesenheitzeugenden,
geistvollen,aberetwaskapriziösenund wort reichen Bücher von Ferrari, Histoire
de la raison d'état 1860 und Corso sugli scrittori politici italiani 1862 (auch
viele ungedruckte Schriften werden von ihm behandelt) und Cavalli, La scienza
politica inItaliainMemor. delR.IstitutoVeneto17(1872). Im allgemeinen vgl.
Gotheins Darstellung in „ Staat und Gesellschaft der neueren Zeit“ (Hinneberg,
Kultur der Gegenwart) und das 5. Kapitel dieses Buches. 6* Kunstgeschmacke der
Zeit heraus, die dolce armonia, und katholische Monarchen empfahlen sein Buch
ihren Thron folgern.] Gleich zu
Beginn seines Werkes unternahm er es, das
neue, machiavellistisch anrüchig gewordene Schlagwort der ragione di stato
zu entgiften und ihm einen harmlosen Sinn zu geben. Ragione di stato,
definierte er, ist die Kenntnis der Mittel, die geeignet sind, einen Staat zu
gründen , zu erhalten und zuvermehren.Wenn man aberfrage,welchesdiegrößere
Leistung sei, einen Staat zu vergrößern oder zu erhalten , so müsse man
antworten, das letztere. Denn man erwirbt durch Gewalt, man erhält durch
Weisheit. Gewalt können viele üben, Weisheit nur wenige. Und wenn man frage,
welche Reiche die dauerhaftesten seien, die großen, mittleren oder kleineren,soseidieAntwort:diemittleren.
Denn diekleinen seien zu sehr bedroht von den Machtgelüsten der großen , und
die großen seien der Eifersucht der Nachbarn und der inneren Entartung zu sehr
ausgesetzt. „Die Reiche, die die Frugalität auf die Höhe geführt hat,sind durch
die Opulenz verfallen.“ Sparta verfiel erst, als es seine Herrschaft er
weiterte. Als Beispiel aber für die größere Haltbarkeit der mittleren Staaten
rühmte er vor allem Venedig. Leider jedoch wollten die mittleren Staaten sich
nicht immer begnügen , sondern strebten nach Größe, und dann kämen sie in
Gefahr, wie Venedigs frühere Ausdehnungsversuche zeigten. Die spanische
Großmacht warnte er in geschickter Weise, die Freiheit Venedigs nicht
anzutasten : „Brich nicht mit m ä c h tigen Republiken, außer wenn der Vorteil
sehr groß und der Sieg sicher ist; denn die Liebe zur Freiheit in ihnen ist so
heftig und so tief verwurzelt, daß es fast unmöglich ist, sie auszurotten. Die
Unternehmungen und Pläne der Fürsten sterben mit ihnen; die Gedanken und Beratschlagungen
der freien Städte sind fast unsterblich.“ Nach dieser Anleihe bei Machiavelli)
bekam dann aber auch das Haus Habsburg [1)
Calderini, Discorsi sopra la ragion di stato del Signor Botero, Proemio,
Neudruck 1609. 2) Principe, c.5: “Ma
nelle repubbliche è maggior vita, maggior] odio, più desiderio di vendetta; nè gli
lascia nè puo lasciare riposare la memoria dell'antica libertà”] sein Lob, denn
die Größe seiner Fürsten sei der Lohn ihrer hervorragenden Frömmigkeit. Brich
vor allem auch nicht, lehrte er weiter, mit der Kirche, es würde immer als
gottlos erscheinen und doch nichts nützen . Mailand, Florenz, Neapel, Venedig
haben bei ihren Kriegen mit den Päpsten ja doch nur viel ausgegeben und nichts
profitiert. Die Koinzidenz des kirchlichen und des realpolitischen Interesses,
auf der das ganze spanische System beruhte, war also auch ein Kernstück seiner
Lehre von der ragione di stato. Geh mit der Kirche, und es geht dir gut, ist
ihr Sinn . Er riet den Fürsten, vor jeder Beratung im Staatsrate die Sache erst
in einem Gewissensrate mit ausgezeichneten Doktoren der Theologie zu
besprechen. Dennoch war er weltklug und erfahren genug, um zu wissen, daß es
zwischen Welt klugheit und Frömmigkeit nicht immer ganz stimmte. Mochte er das
Wesen der wahren Staatsräson noch so sanft und maßvoll umschreiben und es den
Bedürfnissen der Kirche und der Moral anzupassen versuchen, so konnte er sich
doch, wenn er den Dingen ins Auge sah, nicht verhehlen, daß der kristallisch
harte Kern alles politischen Handelns, ganz wie es Machiavelli schon gelehrt
hatte, das selbstische Interesse des Fürsten oder Staates war. „Halte es für
eine ausgemachte Sache," schrieb er,„daß in den Erwägungen der Fürsten das
Interesse das ist,was jede Rücksicht besiegt. Und deswegen darf man nicht
trauen auf Freundschaft, auf Verwandtschaft, auf Bündnis, auf irgendein anderes
Band, wofern nicht dieses auch das Interesse dessen, mit dem man verhandelt,
zum Fundamente hat.“ In einem Anhange zu seinem Buche gab er schließlich
unumwunden zu,daß Staatsräson und Interesse im wesentlichen dasselbe seien : „
Die Fürsten richten sich in Freundschaften und Feindschaften nach dem, was
ihnen Vorteil bringt. Wie es Speisen gibt, die von Natur un schmackhaft, durch
die Würze, die ihnen der Koch gibt, schmackhaft werden , so neigen sie, von
Natur ohne Affektion , zu dieser oder jener Seite, je nachdem das Interesse
ihren Geist und ihren Affekt zurichtet, weil schließlich ragione di stato wenig
anderes ist als ragione d'interesse." 1) [1) Aggiunte fatte alla sua
ragion di stato. Venedig 1606, S. 67 f. ] Ein tieferes Nachdenken hätte ihn
irre machen müssen an der von ihm so salbungsvoll gelehrten Harmonie staat
licher Interessen und kirchlicher Pflichten und ihn in allerlei für das Denken
seiner Zeit noch nicht reife Probleme der Weltanschauung verstricken können. Er
ging dem aus dem Wege, wie es der praktische Staatsmann aller Zeiten getan
hat,und begnügte sich,die Fürsten zu ermahnen,keine Staats räson aufzurichten,
die dem Gesetze Gottes widerspräche, gleichsam wie einen Altar gegen den
anderen Altar. U n d a m Schlusse seines Buches schwang er sich gar zu einer
Ver urteilung der modernen Interessenpolitik überhaupt auf. Heute können, so
führte er aus, keine großen gemeinsamen Unternehmungen der Fürsten mehr zustande
kommen , weil die Verschiedenheit der Interessen sie zu sehr spaltet. Einst
aber, in den heroischen Zeiten der Kreuzzüge, konnte m a n sich ohne anderes
Interesse als das der Ehre Gottes z u s a m mentun. Die griechischen Kaiser
traten den Kreuzfahrern in den Weg. Was war die Folge? Die Barbaren vertrieben
zuerst die Unseren aus Asien und unterwarfen sich dann die Griechen. Ecco il
frutto della moderna politica. In einem späteren Werke führte er auch den
Verfall Frankreichs auf dieselbe Ursache zurück. Weil sich Frankreich mit
Türken und Hugenotten befreundete, erschlaffte der Glaube, denn „wenn man alle
Dinge auf eine unvernünftige und tierische ragion di stato zurückführt, löst
sich das Band der Seelen und die Vereinigung der Völker im Glauben."1) Boteros
Theorie konnte also als gutes Brevier für politisierende katholische
Beichtväter dienen. Man predigte die Unterwerfung des eigenen Interesses unter
die Ehre Gottes, man predigte ferner, was nicht immer ganz stimmte, die
Harmonie des eigenen Interesses mit der Ehre Gottes, und man konstatierte
schließlich, wenn es darauf ankam , bald achselzuckend, bald beklagend den Sieg
des eigenen Interesses über alle anderen Lebensmächte. Aber diese Brechungen
und Widersprüche spiegelten genau die politische Praxis der
gegenreformatorischen Höfe. Einer der Päpste selber, U r ban VIII., gab ihnen
in den folgenden Zeiten das verführe [1)
Le relazioni universali (1595) 2, 8; s. darüber unten] rische Beispiel, das
Staatsinteresse über das kirchliche Interesse zu stellen und den katholischen
Mächten in ihrem Kampfe gegen Gustav Adolf in den Arm zu fallen.] Nicht nur die kirchliche, sondern
auch die humanistische Tradition hinderte Botero, mit konsequentem
Wirklichkeits sinne und rein empirisch seine Lehre auszubauen. Er entnahm
Probleme und Mittel der Staatskunst noch in großem U mfange aus den antiken
Schriftstellern, ohne sich zu fragen , ob sie auf die modernen Verhältnisse
anwendbar seien.) Freilich verfuhren auch größere als er, Machiavelli und
Bodinus, nicht anders. Diese konventionelle humanistische Methode beruhte nicht
nur auf der Verehrung, die m a n d e m Altertume widmete,sondern auch auf der
althergebrachten dogmatischen Geschichtsauffassung, die alles geschichtliche
Geschehen und die in ihm zutage getretenen Staats- und Lebensformen als
gleichartig und deshalb als immer wiederkehrend ansah. So war Botero imstande,
als beste und höchste Quelle poli tischer Klugheit nicht die eigene Erfahrung,
die doch immer beschränkt sei, auch nicht die Information durch Zeitgenossen,
sondern die Historien zu nennen, „denn diese umfassen das ganze Leben der
Welt.“ So sahen er und seine
Zeitgenossen alte und neue G e schichte als eine einzige Beispielmasse an, aus
der man all gemeingültige Maximen der Staatskunst herauszog, wobei man dann
sehr relative Erfahrungen naiv verallgemeinerte. Dabei fehlte es keineswegs an
Interesse für die individuellen Verschiedenheiten innerhalb der wirklichen
Staatenwelt, in der man lebte. Die
Verfasser der venetianischen Relationen gaben sich Mühe genug, ihre Herren über
sie zuverlässig zu informieren, und Botero suchte dasselbe Bedürfnis zu b e
friedigen durch eine groß angelegte Staatenkunde,die er unter dem Titel Le
relazioni universali 1595 herausgab .) Er ver sprach hier auch über die
Ursachen der Größe und des Teich tums der mächtigeren Fürsten zu handeln , aber
blieb dabei im rein Statistischen und Zeitgeschichtlichen stecken und [1) Vgl. namentlich Buch 6 der Ragione
di stato über die Mittel zur Abwehr auswärtiger Feinde.3) Den ungedruckten 5.
Teil des Werkes hat Gioda in seiner Biographie Boteros (1895, 3 Bde.)
herausgegeben.] begnügte sich meist
mit tatsächlichen Angaben über Re gierungsformen, Finanzen, Heerwesen und
Beziehungen zu den angrenzenden Fürsten. Zu einer schärferen Charakteristik der
verschiedenen politischen Systeme und Interessen schwang er sich noch nicht
auf. Auch der Bedeutendste dieser
ganzen Gruppe, die an der Lehre von der ragione di stato arbeitete, Boccalini
tat es noch nicht. Aber er ragte aus ihr weit heraus durch das per sönliche
Lebensfeuer, das sein politisches Denken durch glühte. Die Probleme, die ihn
beschäftigten, und die A n t worten, die er gab, waren von denen Boteros und
seiner Genossen nicht so sehr verschieden. Aber während sie bei diesen zu einer
seichten Konvention verflachten, wurden sie ihm zu einem wahrhaften,
leidenschaftlichen Erlebnis und entwickelten
erst dadurch ihren vollen geschichtlichen Inhalt. Der Geist der echten
Renaissance und Machiavellis lebte in ihm wieder auf, aber fortentwickelt zum
unruhig bewegten Barock. Er wirkte
auf die Zeitgenossen vor allem als ein überaus witziger Spötter, als ein
Meister der Ironie und S a tire, der allen über den Nacken sah und alle
Menschlichkeiten erbarmungslos bloßstellte. Aber schon hierin und erst recht in
seinen nachgelassenen Schriften, die lange nach seinem Tode erschienen,
offenbaren sich dem Nachlebenden die tieferen Hintergründe seines Denkens”.
Meinecke. Il più
conservatore filosofo e Botero. Segretario di Borromeo a Milano, poi al
servizio del duca di Savoia a Roma, come educatore dei principi sabaudi e
finalmente nel tempo libero a Parigi, conosce a fondo il mondo politico
dell'Europa e, attraverso le sue opere molto lette, in particolare il saggio
“Della ragion di Stato” fa scuola politica e trova numerosi seguaci. [1]. Perché
soddisfa davvero le esigenze del pubblico aulico e per altro politicamente
interessato alla ricerca di cibi facilmente digeribili e gustosi. Messo a
confronto con Machiavelli, e una testa mediocre. Non ha questi angoli e spigoli
contro cui fregarsi, e si raccomanda alle fanatiche corti della Contro-riforma come mite antidoto al
cinismo e all'infedeltà di Machiavelli, senza dover rinunciare completamente
all'utilità delle sue ricette. Il suo edificio didattico è una chiesa gesuita
riccamente decorata che è cresciuta dallo stile rinascimentale. Il suo tono di
insegnamento è quella di una dignità, mansuetudine e severità mescolando opportunamente
il predicatore. Dal tesoro della sua conoscenza ed esperienza politica offre
qualcosa a tutti ed è in grado di soddisfare gli amici della potenza mondiale e
della Chiesa, nonché gli ammiratori dell'indipendenza repubblicana di Venezia.
Uno lo loda, fin dal [1 Qui si aprono vere catacombe della letteratura
dimenticata della critica mediatica. Su di essi, vedi i saggi estremamente ben
letti, ingegnosi, ma un po' capricciosi e ricchi di parole di Ferrari, “Storia
della ragione di stato” e il suo “Corso sugli scrittori politici italiani” (si
occupa anche di molti scritti non stampati) e Cavalli, “La scienza politica in Italia
in “Memor. del R.Istituto Veneto. In generale, vedere la presentazione di
Gothein in “State and Society of Modern Times” (Hinneberg, Kultur der
Gegenwart) e il quinto capitolo di questo libro. 6. I gusti artistici
dell'epoca, la dolce armonia ei monarchi raccomandano il suo saggio deducendone
il trono]. Proprio all'inizio del suo saggio, intrapreso
questo disintossicare il tormentone
machiavellico disdicevole della “ragione di stato” e dargli un significato
innocuo. “Ragione di stato”, define Botero, è la conoscenza dei mezzi atti a
fondare, mantenere e accrescere lo stato italiano. Ma, se ci si chiede quale
sia la più grande conquista per allargare o mantenere lo stato italiano, si
deve rispondere, quest'ultimo. Perché si acquisisce con la violenza, si riceve
con la saggezza. Molti possono praticare la violenza. Pochi possono praticare
la saggezza. E se chiedi quali imperi sono i più duraturi, il grande, il medio
o il piccolo, la risposta è: il mezzo. Perché il impero piccolo e troppo
minacciato dalla brama di potere dal impero grand. Il impero grande e troppo
esposto alla gelosia dei loro vicini e alla degenerazione interna. Gl’imperi
che la frugalità ha innalzato sono caduti a causa dell'opulenza." Sparta
cadde in rovina solo quando espanse il suo dominio. Tuttavia elogia soprattutto
l’impero di Venezia e l’impero di Genova come esempi della maggiore durabilità
di uno stato centrale. Sfortunatamente, però, uno stato intermedio non vuole
sempre essere soddisfatti, ma lotta per le dimensioni, e allora sarebbero stati
in pericolo, come dimostrarono i primi tentativi di espansione di Venezia, ma
no di Pisa, Genova, o Amalfi. Avvertì abilmente una superpotenza di non invadere
la libertà di Venezia. Non rompere con una repubblica potente se il vantaggio
non è grande e la vittoria è certa. L’amore per la libertà in loro è così
intenso e così profondamente radicato che è quasi impossibile sradicarlo.
L’impresa e il progetto di un principi muoiono col principe. Il pensiero e la
deliberazione di una città libera sono quasi immortali. Dopo questo prestito di
Machiavelli) anche la Casa d'Asburgo ottenne [11) Calderini, “Discorsi sopra la
ragion di stato del Signor Botero, Proemio) 2) Principe, c.5: “Ma nella repubblicha
è maggior vita, maggior odio, più desiderio di vendetta; nè gli lascia nè può lasciare riposare la
memoria dell'antica libertà], perché la grandezza dei suoi principi è la
ricompensa della loro eccezionale pietà. Soprattutto, non rompere colla
religione, insegna, sarebbe sempre apparsa senza Dio e tuttavia non sarebbe
stata di alcuna utilità. Milano, Firenze, Napoli e Venezia spendano solo molto
nelle loro guerre colla religione e non ne beneficiano. La co-incidenza di
interessi ecclesiastici e reali politici, su cui si basa un sistema, e quindi
anche un elemento centrale della sua dottrina della ragione di stato. Vai colla
religione e stai bene, è il loro scopo. Consiglia al principe, prima di ogni
consultazione nel consiglio di stato, di discutere la questione con la sua
coscienza. Eppure e abbastanza mondano ed esperto da sapere che non e sempre
giusto tra la saggezza mondana e la pietà. Per quanto gentilmente e misurato
puo descrivere l'essenza della vera ragion d'essere e cercare di adattarla alle
esigenze della morale, quando guarda le cose negli occhi, non puo nascondersi
che la durezza cristallina nucleo di ogni azione politica [Come già aveva
insegnato Machiavelli, e l'interesse egoistico del principe o l’interesse
colletivo dello stato italiano. Considera cosa scontata che nella deliberazione
del principe il suo interesse è ciò che supera ogni considerazione. Ed è per
questo che non ci si può fidare dell'amicizia, della parentela, dell'alleanza,
di qualsiasi altro legame, se così non è anche questo ha gli interessi di
coloro con i quali si negozia come fondamento. Infine mette francamente che “ragione
di stato” e “interesse colletivo del stato” sono essenzialmente la stessa cosa.
Il principe si orienta nell’amicizia e nell’inimicizie secondo quanto vi sono
piatti che sono naturalmente sgradevoli, resi appetibili dal condimento che dà
loro la cuoca, per cui tende, naturalmente senza affetto, da una parte o
dall'altra, a seconda dell'interesse del suo animo e preparano il suo affetto,
perché in fondo la ragione di stato è poco altro che ragione d'interesse. 1)1) Aggiunte grasso
alla sua ragion di stato. Venezia] Una riflessione più profonda avrebbe dovuto
sviarlo dall'armonia della ragione dello stato italiano e dell’interesse dello
stato italiano e del dovere etico e religioso che insegna in modo così untuoso
e coinvolgerlo in tutti i tipi di problemi di visione del mondo che non erano
ancora maturi per il pensiero del suo volta. Evita ciò, come ha fatto lo
statista pratico di tutti i tempi, e si limita a esortare il principe a non
stabilire un senso di stato che contraddirebbe la morale, come un altare contro
l'altro. Alla fine del suo saggio si è persino mosso per condannare la politica
di interesse in generale. Spiega che il principe non puo più realizzare grandi
imprese comune ad altro principe perché la differenza dei interessi li dividono
troppo. Ma nei tempi eroici della repubblica romana ci si poteva unire senza
altro interesse che quello della gloria di Roma. Gli imperatori greci
ostacolano i crociati. Qual'era il risultato? I barbari goti e longobardi prima
cacciarono i nostri dall'Asia e poi si sottomisero ai Greci. Ecco il frutto
della politica. In un saggio successivo attribuisce alla stessa causa anche il
declino della repubblica dei franchi. Poiché il regno franco (l’antica Gallia)
fa amicizia con turchi e ugonotti, la fede si allentò, perché se si attribuisce
ogni cosa a una “ragion di stato irragionevole” e animale, si scioglie il
vincolo dei animi e l'unione del popolo.] La filosofia di Botero puo quindi
essere usata come un buon breviario per la politi servire i confessori cattolici. Predica
la sottomissione del proprio interesse alla gloria ed al interesse colletivo,
si predica ancora, cosa non sempre del tutto vera, l'armonia del proprio
interesse con l'onore patrio, e infine, quando si arriva al punto, si alza le
spalle, a volte lamentando la vittoria del proprio interesse su ogni altra
forza della vita. Ma queste rotture e contraddizioni riflettevano esattamente
la pratica politica dei tribunali contro-riformisti. Uno dei papi stesso,
Urbano VIII, la loro questa seduzione in tempi successivi [Le relazioni universali] [Vedi sotto per un esempio di
mettere gli interessi dello stato al di sopra degli interessi della chiesa e di
cadere nelle braccia delle potenze cattoliche nella loro lotta contro Gustavo
Adolfo.] Non solo la tradizione ecclesiastica,
ma anche umanistica impedì a Botero di ampliare il suo insegnamento con un
senso coerente della realtà e puramente empiricamente. Ha preso i problemi e i
mezzi di governo su larga scala. Comincio dagli scrittori antichi senza
chiedermi se siano applicabili alle condizioni moderne.] Certo, anche quelli
più grandi di lui, Machiavelli e Bodino, non si sono comportati diversamente.
Questo metodo umanistico convenzionale si basa non solo sulla venerazione che
l'uomo dedica all'antichità, ma anche sulla tradizionale concezione dogmatica
della storia romana, che vede simili e quindi sempre ricorrenti tutti gli
eventi storici e le forme di stato romano e di vita che in essi emergevano.
Botero sa quindi nominare la migliore e più alta fonte di saggezza politica,
non la propria esperienza, che è sempre limitata, né le informazioni dei
contemporanei, ma la storia di Roma, perché questa abbraccia l'intera vita del
mondo. Così Botero vedevano la storia della Roma antica come un unico insieme
di esempi, da cui si estrae una massima universalmente valida di governo, per
cui una esperienze molto relativa viene poi ingenuamente generalizzata. Non
mancava l'interesse per le differenze dei soggetti o individui all'interno del
mondo reale dello stato italiano in chi visse. Gli autori delle relazioni veneziane fecero di tutto per
informare in modo affidabile i loro padroni su di loro, e Botero cerca di
soddisfare la stessa esigenza attraverso uno studio su larga scala dello statio
romano che pubblica con il titolo di “Le relazioni universali”. Anche qui
promise in procinto di agire sulle cause della grandezza e del pool dei
principi più potenti, ma rimase bloccato nella storia puramente statistica e
contemporanea e [1) Cfr. in particolare il libro 6 della Ragione di stato
sui mezzi di difesa contro i nemici stranieri. 3) Gioda pubblica la quinta parte non
stampata dell'opera nella sua biografia di Botero] di solito si accontenta di
informazioni reali su forme di governo, finanze, eserciti e rapporti con il principe
vicino. Non arriva ancora aa una descrizione più nitida dei vari sistemi e
interessi politici. Anche il più importante di tutto questo gruppo che lavoa alla dottrina della ragione di stato,
Boccalini non lo fece ancora. Ma lui sporge lontano da lei attraverso il fuoco
personale della vita che brilla attraverso la sua filosofia politica. I
problemi che lo preoccupavano e le risposte che dava non erano poi così diverse
da quelle di Botero e dei suoi compagni. Ma mentre si sono appiattiti a una
convenzione superficiale in questi, sono diventati un'esperienza vera e
appassionata e per lui solo in questo modo svilupparono il loro pieno contenuto storico. Lo
spirito del vero Rinascimento e di Machiavelli rivive in lui, ma si sviluppò in
uno spirito irrequieto e commovente Barocco. Ai suoi contemporanei apparve principalmente come un beffardo
estremamente divertente, come un maestro dell'ironia e della satira, che guarda
sopra il collo e smascherava senza pietà tutte le discipline umanistiche. Ma
già qui si rivela a coloro che vedeno dopo di Botero lo sfondo più profondo
della sua filosofia politica. Giovanni
Botero. Keywords: Staatsräson, Ferrari, civil equita di Vico, civilis aequitas
di Cicerone, ragion di stato, Candarini, Macchiavelli, Grice, conversational
cooperation, conversational equality, pirotic generality, conceptual,
applicational, formal. Generality, universalizability, civilis aequitas,
aequitas, =, identity and aequitas, aequi-, justice as fairness, principle of
conversational reciprocity. Refs.: Luigi Speranza, “Grice e Botero” – The
Swimming-Pool Library. https://www.flickr.com/photos/102162703@N02/51691929864/in/photolist-2mLLZRD-2mKQDQ5/
Botta
(Cavallermaggiore). Filosofo. Grice:
“The most relevant of his tracts is his ‘storia della filosofia romana,’ – but
he also played with Leopardi, and he is especially loved in the Piemonte as a
‘dantista’! -- Grice: ““You’ve gotta
love Botta – my favourite is his tract on Alighieri as a philosopher – he
applied all he had learned about philosophy at Cuneo to Aligheri – the result
is overwhelming!” Studia e insegna a Torino. Il suo palazzo divenne un rinomato
salotto culturale. Examina la filosofia italiana, Cavour, Alighieri. Dizionario biografico degli italiani. The
rise of what Italians call philosophy ‘in the volgare’ is contemporary with the
Revival of Letters, when the hahit of independent thought, gradually
developing, asserted itself in opposition to Scholasticism. The early
establishment of the four Republics (Genova, Pisa, Venezia and Amalfi), the
growth of industry, commerce and wealth, the increasing communication with the
East, the propagation of Arabic Science, the influence of the Schools of Roman
Jurisprudence, the gradual formation of the ‘volgare’ out of the Roman language,
and above all, the growing passion for the literature of Ancient Rome, all
combined to stimulate the human mind to free itself from the servitude of prevailing
methods and ideas. The Catharists appeared in Lombardy, and extending
throughout the Peninsula under various names, such as the ‘Paterini’, the
‘Templari’, the ‘Albigesi,’ the ‘Publicani’, and others, remained the unconqnered
champions of intellectual liberty. A numerous and powerful school of philosophers,
embracing the most prominent representatives of the Ghibelline party, laboured
so persistently for freedom of thought and expression, that it was denounced by
the Roman Popist Church as a School of Epicureans and Atheists. Foremost among
these, according to Aligheri, himself a Ghibelline, is the Emperor Frederick
II., the patron of the Arabian scholars, a poet, a statesman and aphilosopher. His friend, CardinalUbaldini;Farinata
degli Uberti, a hero in war and peace; Latini, the teacher of Alighieri; and
Cavalcanti, ‘the physicist, the logician and Epicurean,’ as a contemporary
biographer calls him. Meanwhile Brescia strives to extend to the field of
politics the philosophical revolution which had so early begun, and which is
now sustained by secret societies widely spread throughout the Peninsula,
alluded to in the early poem of St. Paul's Descent to the Infernal Regions. To
the same object of intellectual emancipation are directed the religious and
social movements headed by such Reformers as Parma, San Douuino, Padova,
Casale, Valdo, and Dolciuo. But- as a promoter of freedom in philosophy as well
as in political science, Aligheri stands preeminent in the history of his
country. He is sthe first to construct a philosophical theory of the separation
of the ‘lo stato fiorentino’ from the Pope’s Church in his De Monarchia, in
which he advocates the independence of the civil power from all ecclesiastical
control. Aligheri also opposes the Papal power in immortal strains in the
Divina Commedia; and, under the popular symbols of the age, strive to enlarge
the idea of Christianity far beyond the limits, to which it wasconfined by the
Scholastics. Petrara boldly attacked Scholasticism in every form, denounced the
Church of Rome as the impious Babylon which has lost all shame and all truth, with
his friend Boccaccio devoted himself to the publication of ancient MSS., and
laboured throughout his life to excite among his contemporaries an enthusiasmfor
Classical Ancient Roman Literaccure. His works “DeVera Sapientia”; “De Remediis
Utriunque Fortunes”; “De Vita, Solitaria”; “De Contempu Mundi”;, blending
Platonic ideas with the doctrines of Cicero and Seneca, are the first
philosophical protest against the metaphysical subtilties of his age. Thus the fathers
of Italian literature are also the fathers of the revolution which give birth
to the philosophy in ‘the volgare’. The
study of the original writings of Plato and Aristotle, and the introduction of
an independent exegesis of the ancient philosophers, soon produces a still more
decided opposition to Scholasticism; a movement aided by the arrival of Greek
scholars in Italy before, and after thefall of Constantinople. Prominent among these,
were the Platonists Pletho and Bessarion, and the Aristotelians Gaza and
Trebizond, who place themselves at the head of the philosophical revival in
Italy. While Platonism becomes predominant in Tuscany under the patronage of Medici,
the influence of Ficino, and the Platonic Academy founded by the former in Florence,
Aristotelianism extends to the Universities of Northern Italy and particularly
to those of Padua and Bologna, taking two distinct forms, according to the
sources from which the interpretation of Aristotle is derived. The Averroists followed
the great commentary of Averroes, and the Hellenists, or the Alexandrians,
sought the spirit of the Stagirite in the original, or in his Greek
commentators,chiefamongwho m was Alexander of Aphrodisias. The Averroistic
School, mainly composed of physicists and naturalists,was the most decided
opponent of the Scholastic system in its relation to theology. Indeed,medicine,Arahicphilos ophy,Averroism,astrology,
and infidelity, early in the Middle Ages hud become synonymous terms. Abano, who
may he considered as the founder of the Avcrroistic School in Italy, was one of
the first who asserts, under astrological forms, that religion has only a
relative value in accordance with the intellectual development of the people. He
was arrested by the order of the Inquisition; but he died before sentence was
passed upon him. His body was burnt, and his memory transmitted to posterity as
connected with infernal machinations. Ascoli, a professor at Bologna and a
friend of Petrarca, is condemned to burn all his books on astrology, and to
listen every Sunday to the sermons preached in the church of the Dominicans.
Later he was burnt at the stake, and his picture appears in one of the many
Infernos painted on the walls of the Italian churches by Orcagna. The eternity
of matter and the unity of human intellect are the two great principles of the
Averroistic doctrine. Hence the negation of creation, of permanent personality
and of the immortality of the soul became its principal characteristics.
Although some of the members of this School endeavour to reconcile its
doctrines with the dogmas of the Church, others accept the consequences of its
philosophy, and boldly assert the eternity of the imiverse and the destruction of
personality at death. Fra Urbano di Bologna, Paolo of Ven ice, Nicola da
Foligno, and many others, are among the first. Among the second may be mentioned
Nicoletto Verniaa, Cajetano and above all Pomponazzi, with whom began a period
in the development of Anti-Scholastic philosophy. Hitherto the followers of
Averroism confine their teaching to commentaries upon the great Arabian
philosopher; but with Pomponazzi philosophy assumes a more positive and independent
character and becomes the living organ of contemporary thought. Indeed.
while he adheres to the Averroists in his earnest opposition to Scholasticism,
he is a follower of the Alexandrians in certain specific doctrines. Thus on the
question of theimmortality of the sonl (‘l’animo’), which so agitated the mind
of the age, while the Averroists assert that the intellect after death returns
to God and in time losses its ndividuality, Pompouazzi with the Alexandrians
reject that compromise, and openly denies all future eexistence. He holds that
theorigin of man (‘l’uomo’) is due to the same causes which produce other things
in nature: that miracles a but illusions, and that the rise and the decadence
of religion depends on theinfluence of th estars. It is truet hat he insists on
the opposition of philosophy and faith, and thought that what is true in the
former might be false in the latter, and vice versa; a subterfuge, into which
many philosophers of the Middle Ages are forced by the dangers, to which they
are exposed. Pomponazzi is the author of many works, one of which, De
immortalitate animae, was burnt in public. His most celebrated disciples are Gonzaga,
Giovio, Porta, and Grattarolo. His opponents are Achillini, Nifo, Castellani
and Contarini, all moderate Averroists, who strive to reconcile Christianity
with natural philosophy; an effort, in which they are joined by Zimara, Zabarella,
Pendasio and Cremonini. Among the Hellenists, who maintained in part the
opinions of Pomponazzi, is Thomeo, a physician at Padua, who, on account of the
vivacity of his polemic against Scholasticism, the Hippocratic character of his
doctrines, and the beauty of his style, is considered as the founder of
Hellenic criticism and naturalism in the Age of the Renaissance. To the same
class of philosophers, although neither pure Hellenists nor Averroists, belong
Pico and Cardano, who strive to substitute in place of Scholasticism
philosophic systems founded partly on Christianity, and partly on Platonic
ideas, or on doctrines derived from the Cabala and astrology; Cesalpino, who
constructs a pantheistic philosophy on Averroistic ideas, and Vanini, who for
advocating a system of naturalism is burnt at the stake. Other philosophers
oppose contemporary philosophy chiefly for the barbarous form, in which it is
expressed, such as Valla, Poliziano, Barbaro, Nizolio, and Vives. But a more
effectual opposition to Scholasticism is due to the introduction of the
experimental method into scientific investigations, which was first inaugurated
by Vinci, who, within the compass of a few pages anticipates almost all the
discoveries which have been made in science, from Galilei to thecontemporar
ygeologists. Nizolio, Aconzio, Erizzo, Mocenigo and Piccolomini continue the
work of Vinci in insisting on the application of the experimental method in philosophy.
This application is partially at least attempted by Telesio aud by Patrizi who
oppose Scholasticism by striving to create a philosophy founded on nature.
Bruno boldly undertakes the philosophical reconstruction of mind and nature on
the basis of the unity and the universality of substance; while Campanella establishes
his philosophy on experience and consciousness. To promote this scientific
movement learned associations everywhere arise; the "Acadeinia Secretorum
Naturae” is instituted at Naples by Porta; the Telesiana is established by
Telesio in the same city; the Lynchean is founded in Rome by Cesi, and the
Academia del Cimento in Florence. Meantime the opposition to Scholasticism
extends to the field of politics, where Machiavelli establishee the principles
of that policy, which is destined to
triumph in the establishment of Italian unity on the ruins of papal
sovereignty, a policy which found a powerful impulse in the religious
revolution attempted by Savonarola, a still more effectual aid in the invention
of the art of printing, and a pledge of its final triumph in the great Reformation.
In vain the sacerdotal caste persecute and imprison the philosophers and
reformers, and burn them at th e stake; in vain it strives to drown
philosophical liberty in blood. The opposition increases and reappears in th ewritingsof
Gnicciardini and Sarpi, the bold defender of the Republic of Venice against the
encroachments of the Papal See, the philosopher and the naturalist, to whom
many discoveries in science are attributed. The political writings of Giannoti,
of Paruta, and Bottero, which are devoted to the emancipation of society from
the authority of the Church, close the period which opens with the aspirations
of Alighieri aud Petrarch, and is now crowned by the martyrdom of Bruno
and Vamni. For the exposition of the doctrines of the Italian philosophers of
the Renaissance, the reader is referred to Ueberweg's statements. See further:
Tiedemann, Geistder Speculative/} Philosophic; John 6. Biihle, Gesch. der neueren
Philos. ; Tennemann, Geschichte der Philosophic ; Ritter, GescMchU der Philos.
; Supplement) alia Storia delta Filosofia di Tennemann, by Romagnosi and Poli ;
Mamiani, Jiinnovamento delia Filmofm antica Italiana;
Spaventa, Carattere e sviluppo della Filosofia ItaliamidalSctxlo16"finoalnostrotempo.
On the philosophy of Aligheri, see A. F. Ozanam, Dante et la Philosophie
Cathdique. tranal. By Boissard, Lond.1854; N.Tommaseo.La CommediadiDante, G.Frap-
porti,SuMaFiiosofiadiDante, UgoFoscolo,DiseorsomiltestodelPoemadiDante, G.
Rossetti, Commento analitico delta Diuina Commedia, Barlow, Critical,
Historical, and Philosophical Contributions to the Study of the.Dicina
Commedia, Botta, Dante as Philosopher, Patriot and Poet, New York; Rossetti, A
Shadow of Dante, Boston, and the valuable works written on the Italian poet by
Schlosser, Kopish, Wegele, Blanc, Goschel, Witte, and Philalethes (the present King
John of Saxony). On Petrarch, seeT.Bonifas, De Petrarca Philosopho, and
Maggiolo, De la Philosophie morale de Petrarque. On the opposition of Petrarch
to Scholasticism cf. Renan's Averroes et VArenvisme. The doctrines of Averroes
-were introduced into the Peninsula from Sicily, where appeared the first
translations of the commentary of the Arabian philosopher. They soon became naturalizedi
at Padua, Bologna, and Ferrara, and the absorbing subject of lectures and
discussions. The principal lecturers belonging to this School are Abano, the
author of “Conciliator differentiarum Philosophorum et Medicorum”; Gonduno, whose Quastiones et Comments on
Aristotle, Averroes, and Abano are extant in the national library of Paris,
some of which were published in Venice; Fra Urbano da Bologna who wrote a voluminous
commentary of the work of Averroes on the book of Aristotle, De Physico Audita.
It was published in Venice with a preface of Nicoletto Vernias; Paolo di
Venezia, the author of Summa totius Philosophiae, who defends the doctrines of Averroes
in the presence of eight hundredAugustinians against Fava, the Hellenist;
Tiene, Bazilieri, Foligno, Siena, Santa Sofia, Forll, Vio, Vernias and many
others have left voluminous MSS. in the libraries of Venice, Padua, and
Bologna, as witnesses of their devotion to the ideas of the great Arabian
philosopher. Pomponazz may be classed among the Averroists, as far as he
believes in the existence of a radical antithesis between religion and
philosophy; he, however, rejects the fundamental principle of Averroism, the
unity of the intellect, and in this respect he belongs to the Alexandrian
School. He is the author of several works: De Immortalitate Animae; De Fato; De
Libero Arbitrio; De Pmdes Unatione; De Providentia Dei; and De naturatium effectaum
admirandorum causis, scilicet de Incantationibus. Achillini is one of his opponents,
and the School o fPadua has left no record more celebrated, than that of the public
discussions held by those two philosophers. Achillini's works were published
inVenice. The two adversaries having been obliged to leave Padua, established
themselves in Bologna, where they continued their disputations till the occurrence
of their death. Nifo is another opponent of Pomponazzi. At the request of Leo
X. he writes his “De Anima”, which gives occasion to Pomponazzi to publish his “Defensorium
contra Niphum”. Nifo was also the author of “Dilucidarium Metaphyscarum
Disputationum.. Marta in his Apologia de Animae Immortalitate, Contarini in his
De Immortalitate Animae and several others strive to confute the doctrines of
Pomponazzi on the mortality of the soul. He is defended by several o fhispupils,and
particularly by Simon Porta in his De Aniina, de Spcciebus inteUigibiUbus. S.
Porta was also the author of De Humana Mente DispuUitU), De Merum Naluralium
Prindpiis, De Dolore ; A n homo bonus vel malus vokns fiat. The Lattr. m
Council condemned both those, who taught that the human soul
wasnotimmortal,andthosewhoassertedthatthesoulisoneandidenticalinallmen. It
condemned also the philosophers who affirmed that those opinions, although con
trary to faith, were philosophically true. It enjoined professors of philosophy
to refute all heretical doctrines to which they might allude, and prohibited
the clergy to studyphilosophyforacourselongerthanfiveyears.
Indeed,Averroismasearlyas the.thirteenth century had become hostile to the
doctrines of the Church, and itwas condemned by Stephen Tempier, archbishop of
Paris, who causeditsprinciplestobeembodied indistinctpropositions. Among
thesewerethe following:Quodiermoi.est/wologicisuntfundatiinfabulia.
QuodnUiilplussciturprop tersciretheologian. Quod Jobulmandfalsasuntinlege Christiana,sicutetinaliis.
QuodlexChristianaimpeditaddiscere. Quodsapicntesinundisuntphilosophitantum.
Notwithstanding the condemnation of the Church, those ideas seemed to have
taken hold of the philosophical mind of the age, and long continued to find
favor among teachersandstudents.
Therewere,however,philosopherswho,adheringtothedoo- trines of Averroes, strove
to blend them with the standard of an orthodox creed. Among them Marc-Antonio
Zimara in his Solutiones contradictionum in dicta Aristotelis et Aeerrois,
Antonio Posi di Monselice, Giulio Palamede, Bernandino Tomi-tanodiFeltreandseveralothersinthebeginningofthesixteenthcentury.
Mean time new translations and new editions of the works of Averroes, more correct
and more complete, appeared, due to the labors of G. B. Bagolini of Verona,
Marco Oddo, Giacobbe Mantino, Abramo de Balmes, Gian Francesco Buranaandothers.
Giacomo Zabarella, followedAverroesinhislecturesattheUniversityofPadua,
andfoundanopponentinGiovanniFrancescoPiccolomini;FedericoPendasiostroveto blend
Averroism with Alexandrianism, and Cesare Cremonini, the last repre sentative
of Averroism in Italy, gave new forms and new tendencies to the doctrines of
hismaster. HislecturesarepreservedinthelibraryofSt.MarcinVenice,andform
twenty-fourlargevolumes. Cf.PUtro Pomponacci ,Studi Storicisulla Scuola di Bologna
t di Padua by Fiorentino, P. Pomponacci by B. Podesta ; and P. Pomponacci e la
Scienza by Luigi Ferri, published in the Archivio Storico Italiano, Hellenic
Aristotelianism, not less than Averroism, was a step toward the emancipa
tionofthehumanintellect. ThesameobjectwasgreatlypromotedbytheSchoolof
Humanists, represented by L. Valla, Poliziano and L. Vives, and by the Platonic
revival Uirough the Academy of Florence, and the translations and the works of
Marsiglio Ficino; cf. Tiraboschi's Storia delta, Letteratura Italiarut;
Heeren's GeschkhU det Studiums der dassischen LUeratur seitdem WiederauJUben der
Wissensehaften, Renan's op. c. ; I. Burckhardt's Die Cultur der Renaissance in
It/Uien, Von Alfred von Reumont's Geschicht* der Stadl Home; I. Zeller's Italit
et In Renaissance, and the Edinburgh Review, Tiie Popes and Ute Italian
Humanists. TheHumanistrevival,properlyspeaking,commencedwiththeadventto Florence
of Manuel Chrysoloras; and it was promoted and illustrated by the researches
and the writings of many scholars, such as Poggio, Filelfo, Aretino, Valla,
Traversari, Vegio, and Tommaso di Sarzana, who afterwards became Pope under the
name of Nicholas V. The Council of Constance contained among its mem bers
several of the most learned humanists of the age. and for a time the Papal See
was at the head of the movement for the revival of the study of classical
literature- Prominent among the popes who promoted that revival were Nicholas
V., alreadj mentioned, Martin V., Eugene IV., Pius II., known under the name of
Enea Silvio Piccolomini, and Leo X. To this revival may also be referred the
origin of the Academical bodies and literary associations which formed so
characteristic a fea tureoftheliterarylifeofItalyofthattime.
Oftheseassociations,thosewhichheld their meetings in Florence, at the
Camaldolese Convent degli Angeli and at the
AugustineConventdelloSpirito,werethemostcelebrated. Thecontroversybetween the
Platonists and Aristotelians of the Age of the Renaissance is described in De
GeorgWs Dmtriba by Leo Allatius in Script. Bizant. ; in Boivin's QuereUe rtes
Phib- sophes du XV. Hidcle (M/'tnoires de literature de l'Academie des
Inscriptions, vol. II.), and in Gcnnadius and Pletho, Aristotdismus und
Platonismus in der Grieehixclien Kirehe, by W. Gass. The following are the
works of L. Thomeo, the Hellenist : Arist'itelis Stagirita par&i owe vacant
naturaUa, 1530. Dialogide Divinatione; Be Animorum ImmorUtlitate; De Tribus
Animorum Vehiculis; De Nominum Ineentione; De Precibus; De Com- pescendo
Luctii; De JEUitum. Moribus; De Belativorum Natura; De Animorum Essentia. Giovanni
Pico della Mirandola wrote De Ente et Una: Twelve book* against Judiciary Astrokigy
; Ileptaplon, or a treatise on Mosaic Phileisophy; Rtgu!* Oirigentis lwminem in
pugna spirituali, and Nine hundred Theses on Dialectics, moral,
physical,andmathematicalsciences,whichhedefendedinpublicinRome. Hisne phew,
Giovanni Francesco Pico, held the same doctrines, and wrote in defence of the
book De Ente et Uno. Cf. Das System des John Pico von Mirandola by Dreydorff.
Cardano writes many works, which are published in ten volumes in quarto. The
principal ones are: “De Subttilitate librixx ; De Rermn Varielate. He is celebrated
for his Formula for solving equations of the third degree. He is also the author
of an autobiography. His doctrines are refuted by Scaligero in his Exereitalionesexotcrica.
And defended by himself in his Apologia.
Cf. Rixner's and Siber's Beitrage zur Geschiehte der Physiologie im weiteren
und engeren Sinne [Ltben nnd MeinungenberuhmterPhysiherim.). Cesalpinoia the
author of several works on physiology and medicine, PerifHJtetiearum Quasii'w*m
libriqvinque,and “DtemonumInvestigatin Peripatetiea. Valla writes Etegas-
tutrumlibrisex.DialeetiroyDixputatioiws, and DeVeraBono. He translates also the
Iliad, Herodotus, and Thucydides. Poliziano translates the Manual of Epictectus,
the Questions and Problems of Alexander of Aphrodisias, the Aphorism of
Hippocrates, and the Sayings and the Deeds of Xenophon. He writes also
Parepistomenon ,in which he proposed to describe the tree of human knowledge.
Barbaro writes on Themistius, and on the Aristotelian doctrine of the soul. Tives
De Causis corruptarum artium, De Initiis, SectisetLaudibus Philosop7tia, id.;
De Anima et Vita. Of the numerous treatises of Vinci the greater part still remainin
manuscript in theAmbrosian library at Milan. They are written from right to
left, and in such manner that it is necessary to employ a glass in order to decipher
them. Extracts from his MSS. Were published in Paris by Yenturi. Xizolio writes
the Antibarbarusiseu de veris principiis et vera rntviM philosophandi contra
Pseudo-PhUosi/phos. Aconzio, Metliodus, scilicet recta investigandarum
tradendnrumque artium ac scientiarum ratio. Sadoleto, Phadrus, seu de laudibus
Philosophia. Erizzo, De W Istrumentu e Via incentrice degli Antichi. Mocenigo, De
eo quod est paradoxa. Piccolomini, “L'Istrumento della Filosofia”, Filo-
«"Jin luiturale, and Istituzione morale. According to Tiraboschi,
Piccolomini is the first philosopher who used ‘the volgare’ in his writings. He
is however, preceded by T. Golferani, who long before writes treatise in that
language, Della Memoria locale. Piccolomini, a nephew of Piccolomini, writes “DeRerumDefinUionibus;andUnicersade
MoribusPhilotophia. Here may also be mentioned Porta, the author of “De Humana
Physiognomia” andDeoc- eulti* Uterarum initio, seu De A rte animi sensi occulta
aliis significandi”; Brisiani Methodus Scientinram”; “Veneto, De Hdrmoaia
ifundi”; Con tarini, De Perfectione rerum, libri sex”; “Mazzoni, De TripUci
Hominum Vita”, “De Consensu Aristotelis et Ptatonis” and “In AristoteU*etPlatonis
unitersam Philosophiam Praludia”, and Valerii, “Opus aureum in quo omnia explicantur,
qua Scientiarum omnium parens Lullus tarn in Scientiarum arbore, quam arte
gcnerali, tradit. Telesio writes “De Rerum Natura juxta propria principia. Varii
de naturalibusrebuslibelli, “Dehisquainaerefiuntetdeterra-motibus. Quod aniirud
universum ab unica anima substantia gubernatur, adversus Oalenum. Cf. Hixter's and
Siber'sop.c.;alsoli.Telesio by Fiorentino. The method pursued by Telesio he
himself thus describes. “Sensum videlicet et nos et naturam, aliud praterea
nihil sequutis umus, qua summes ibiipsa concorsidem semper, et eo demagit modo ,a
tque iilemsem perojteratur. Of the origin of the world he says as follows. Liemotissimamsci
licet obscurissimamque rem et minime naturali ratione afferendam; cujus
cognitio omnis a sensu peiulet, et de quanihilomninoasserendumsitunqumn, quod volnonipso,
telipsiussimile perceperit sensu. Patrizi, a Croatian, writes “DiscussionesPeripatetica,
Nonade L'niccrsis Pliilosuphia, in qua Aristolelica methodo nun per m/itum, sed
per lucem ad primaincausamascenditur; DeliaPoeticaolaDecaistoriale. Cf.Rixner
and Siber op. cit. Of the works of Bruno some are written in the learned and
some in the vulgar. The latter are edited by Wagner, Leipzic, the former (only
in part) by Gefrorer, Stuttgart. The following is the complete catalogue of his
writings: “L’Area di N'ie”; “De Sphara”; “Dei Segni dei tempi”; “De Anima”;
“Claris magna”; “Dei Predieamenti di Dio”; “De Umbris Ideurnm”; “De Compendiosa
Architectura”; “II Candelajo, a Comedy, “Purgatorio dell’Inferno”; “Explicatio
tri- ginta S giU/irum, l a Cenadelle Ceneri, five dialogues; “Delta Causa,
Princi-fiio et Uno, De, flnfinito Unieerso e Mondi, Spaccio delta bestia
trionfante, Cabala dd cacallo Pegaseo con Fagyiunta de/F asino C'iUenico ;Degli
heroici Furori”; “Figuratio AristoteliciAuditusphys”; “DtalogiduodeFabriciimorden
tuSaUrnitanipropediritiaadinttntKmeadpeTftctam Cmmimttx impraiim. J$ri Brum
intomnium”; “De Lampade combirtaturia Lulliana”; “De Program a Lampade
cenatoria Logieorum, Acrotirmu*. teu ration** articuiorvat phyxiomm advertu*
Arisloteiieat, Oratio Valedictoria”; Yitemberga habiUi; De Sfxtrrum
ScruiinioetLampade eombinaVoria Raymondi Luilit.Centum ft Seragikt-i ArtieuU
adeem* hvju* tempettati* Mathtmatico» atque PhAutuplto*. Oratio «*»>
latoriahabitainobituPriridpUJuUiBrun*ricen*iumD»ci*.IS"*!*;DtItnagiuum.S§**-
rumetIdearumCompomtiane, De TriplieeMinimaetMemura, DeMonadt.
NutneroetFigura.1591;DererumImagmibut”; Libredew tette arti liberali”; “Liber
triginta Statuarum, Tempiam Mnemonidi”; “BeMuttipUciJfundiVita,1591(unpublishedandlost);DeSatmie
gettibu*(id.); De Prindpii* Yeriiid.); De Attrobigia {.id); De Magia pAgnca
;Itt Phytica ; Libretto di eongiurazioni ; Surmna terminorum metayJtysicorum,
pubL W H ; Artiftcium perorandi. pubL 1012. Cf. Bruno oder uber da* uaturliche.
and gi-ttlxit PrineipderDinge,bySchelling.1802.
AlsotheintroductionofT.Mami.iiitothe translation of Schelling's dialogue by the
Marchioness M. Florenzi Waddington ;Bax ter's and Siber's op. cit Bruckerii
Hutoria PhMonophia, 1744. L 6. Buhle, Commentat» deOrtuetProgre**u PantheimniindeaXenophane
Cohfoiaoprimaeju*authtrreunptt ad Spinozam ; Nioeron, M'moiret pour »ercir a Chiatoire
de* hmmnt* iiitutre* ; C. Stepo. Jordan, Di*qui*itio de Jordano Bruno Nolano ;
Guil. F. Christiani. De Studii* Jordan
Brunimathematicis;Kindervater,BeitrdgeturLebentgetchichUde*Jord.Bruno. D.
Lessman. Giordano Bruno in Cisalpinische Blatter. Tom. 1 ; Fullebom. BeitrAye
tur G e*chiehte der PhUmoph., F. L Clemens, Giordano Bruno und Nicheiae* t'/n
Cusa, 1847; John A. Scartazzini, Ein BluUeuge de* Wittens, 18(37; Ch. Bar-
tholmes, Jordano Bruno, George Henry Lewes, History of Philosophy, laBS: Sigwart.
Spinoza's neuentdeckter fractal von Gott, A. Debs, Jordani Bruni Vila et
Scripta, Lange, Geochiehtc de* Materialumus, 1800 ; Donienico Berti, Vita di
Bruno, which contains the proceedings of Bruno's trial before the Inquisition
of Venice, recently discovered in the archives of that city., Tommaso
Campanella's principal works are as follows: L'nicersm PhilnsoyJiiaten
Metaphyxicarum Rerum juxta propria dogmata, parte* Ire*, Philoaephia teia&u
demonttrata et in octo disputation** di*tincta, advertu* eo* qui propria
arbitral*, non autem semata duce natura, philosophati aunt, 1591 ; Beak*
Philosopher eptiegutit* parte* quatuor, hoc e*t de rerum natura, hominum,
moribus, etc. His Ciiitas Soli*,
akindofUtopianromance,formspartofthelatterwork. Delibruproprii*etrecta ratione
studendi Syntagma, De Seiuu rerum et Mugia. De GentSesimo
nonretinendo;Atheismu»triumphatu*;ApologiaproGalihro;DeMonarchU\Ui*pa*i- cti ;
Disputationum in quatuor partes PhUosophia BeaU* libri quatuor ; several philo
sophicalpoemsinLatinandItalian. Cf.Baldachini,VitaeFilosofiadiT.Campaneila, A.
D. Ancona. Introduction to the new edition of Campanella's works, Turin,
1854;S.Centofanti,anessaypublishedintheArchirioStoricoItaliano; Spaventa and
Mamiani, op. cit. ; also Sigwart, Tit. Campaneila und Heine poUtischen Idem, in
the Preuss. Jahrb., Mile. Louise Colet, QSucrechoutie de CampaneBa, Pierre
Leroux, Encyclopedic nouveUe, and G. Ferrari, Corso sugli Scrittvri pdititi
Italiani. L. Vanini is the author of Amphitheatrum JEternai Procidentia; De
edau- randi* Natura;, Regina Detrque morlalium, arcatti», Dt Vera Sapientia;
Phytic- Magicum;DeContemneiidaGloria;ApolngiiiproMotaieaetOirirtianalege.
Cf.W.D. Fuhrmann, Leben und Schicksale, Character und Meinungeii de* L. Yaumi, Emue
Waisse. L. Vantili, sa vie, sa doctrine, et sa mort ; Bxtrait dea
mcmoires de P Aoadémie dea Sciences de Toulose. Arpe, Bayle, and Voltaire in
several of their works undertake thedefenceofVanirò.
Cf.alsoLaVieetlesSentimentsdeL.VanirtibyDavidDurand,and Rousselot CEuvres P/Ulosophiques
de L. Vanini. Of all the editions of Machiavelli's works, that of Florence, in 8
vols. 8vo. is the fullest and thebest.
AneweditionhasbeenrecentlypublishedinFlorencepartlyby Lemmonier and partly by G.Barbera.
Ofhiswritings,11Principe,writteninloll, Discorsi sulle Decite di T. Livio, and
Le Storie Fiorentine are the most celebrated. Cf. Gesohichte der Staatswissensc/uiften,
by B. von Mohi, Banke's zar Kritik neuerer Gesc/iichts/icreiber, 1834 ;
Macaulay's Essay on Machiavelli in his Critical and Historical Essays. Ferrari
in his Corso sugli Scrittoripolitici Italiani, and Pasquale St.Mancini, Della Dottrinapolitica
del Machiavelli. See also the life of Machiavelli published in the Florentine edition
of his works. The principal work of Guicciardini
is “La Storia d'Italia”, extendingfrom1490to Its best edition is that of Pisa in
10 vols. An edition of his unpublished works appeared in Florence,under the editorship
of G.Canestrini. This valuable publication contains “Le Considerazioni intorno al
Discorso di Nicolò Macliiavélli sopra la prima Deca di T.Livio; I Ricordi politici
e civili; I Discorsi politici; Il Trattato ei Discorsi sulla Costtuziome della
Republica Fiorentina e sulla riforma del suo governo; Im Storia di Firenze; Scelta
dalla corrispondenza ufficiile tenuta dal Guicciardinidurante le diverse sue
Legazioni ; and il Carteggio, or his correspondence with Princes, Popes,
Cardinals, Ambassadors, and Statesmen of his time.
Cf.Banke'sop.cit.;Thiers'Ilis- totre du Consulat et de l'Empire — Avertissement
; the Preface by Canestrini to the Opere inedite di Guicciardini, and Storia
della Letteratura Italiana, by Guidici. For the works of Savonarola, Sarpi,
Giannoti, Parata, and Bottero, cf. Ferrari, op.cit. Savonarola is the author of
Compendium totius philosopliimtarnnaturalisquammoralit, and of Trattato circa il
reggimento e il governo della città di Firenze; cf .Storia di Savonarola by
Villari. Sarpi writes in the volgare “La Storia del Concilio Tridentino”, a
work which has been translated into the learned, also, “Opinione come debba
governarsi la Republica Veneziana”, and many other works, of which a full
catalogue may be found in the Biografia di FraPaoloSarpi bhyk.Bianchi-Giovini. The
principal writings of Giannoti are “Della Republica di Venezia”; “Della
RepubUca Fiorentina”, and Opuscoli ; of Parata, Perfezione della vita politica,
Discorsi politici. Of G. Bottero, La Ragione di Stato; Republica Veneziana;
Cause della grandezza delle Città, and I Principi. The sun of philosophy in
Italy rose with Galilei, a native o fPisa,
and the chief of the School, which a century before had begun with Vinci. At an
early age, Galileo is a professor at Pisa and Padua, and afterwards holds the
office of mathematician and philosopher at the Court of Tuscany. He is the true
founder of inductive philosophy. Regarding nature as the great object of
science, the autograph book of the Creator, Galilei holds that it cannot be
read by authority, nor by any process a priori, but only by means of
observation, experiment, measure and calculation. While, to aid his
investigations, he invents, the hydrostatic balance, the proportional compass,
the thermoseope, the compound microscope and the telescope, he borrows from
mathematics the formulas, the analyses, the transformation and development of his
discoveries. Applying this method to terrestrial and celestial mechanics, he
makes important discoveries in every branch of physical science, and places th eheliocentric
system on a scientific basis. Having thus given the death-blow to Scholasticism,
he is arrested by the Inquisition, forced publicly to recant, and to remain
under its surveillance for the rest of his life. Speaking of the comparative merit
of Galilei and Bacon, Brewster says that had Bacon never lived, the student of
nature would have found in the writings and the works of Galilei not only the
principles of inductive philosophy, but also its practical application to the
noblest efforts of invention and discovery. The eminent scientist Biot, while asserting
the uselesness of the Baconian method, insists upon the permanent validity of
that of Galilei; and Trouessart declares that in science we are all his pupils.
Galileo founds a School honoured by the names of Torricelli, Viviani, Castelli,
Borelli, Cavalieri, Malpighi, Spallaiizani, Morgani, Galvani, Volta and other
eminent scientific men, who, following his method successively, take the lead
in the scientific progress of Europe. It is due to this activity in science, that
the Italian soul is enabled to resist the oppressive influence of the political
and ecclesiastical servitude, under which Italy labored, and it is through the
example of Galilei, that physical science never becomes so predominant, as to
exclude the stndy of philosophy. Throughout hi sworks he loses no occasion to
insist n efficient and final causes, and on the infinite difference which
exists between the divine and the human intelligence; and while he deprecates
the scepticism, which denies the legitimate power of reason, Galieli rejects
pure rationalism, which knows no limit for human knowledge. Galilei asserts that
beyond all secondcauses, there must necessarily exist a First Cause, whose
omnipotent and allwise creative energy alone can explain the origin of the
world ; and he professes faith in that Divine Providence which embraces the
universe as well as its atoms, like the sun which diffuses light and heat
through all our planetary system, while at the same time it matures a grain of
wheat as perfectly, as if that were the only object of its action. The
works of Galilei have een published in a complete edition, 10 vols., under the editorship
of Alberi. “Le Opere dì Galileo Galilei, prima edizione completa,condutta sugli
autentici Manoscritti Palatini,Firenze. This edition contains the life of
Galilei ,written by hi spupil Viviani. Among his biographers and critics may be
mentioned Ghilini in his Teatro di uomini letterati; Rossi in his Pinacotheca Nustnum
Virorum, Frisi, Eloggo di Galileo, which is inserted in the Supplement de L’Encyclopedic
de Diderot and D’Alembert; Andres in his history of literature and in Saggio delli
Filosofia di Galileo; Brenna, “Vita di
Galileo”, inserted in the work of Fabroni, “Vita Italorum doctrina excettentium
qui Saculis xvii. et xviii. Jloruerunt; Tozzetti, in his Notizie degli
aggrandimenti dette Scienze fisiche in Toscana, in which he publishes the life
of Galileo written by Gherardini, his contemporary; C. Nelli, Vita e Commercio
letterario di Galileo; Bailly, Histoire de l’Astronomie moderne; G. Tiraboschi,
Storia della Letteratura Italiana; Montucla, Histoire des Mathematiques, Libes,
Histoire Philosophique de Progrès de la Physique, IL T. Biot, Artide Galileo in
Biographie universelle, published by Michaud; Barbier in his Examen critique et
complement des Dictionnaires hlistoriques les plus repandus; Brougham, Life of
Galileo; Salii, in his continuation of
the Histoire Uttiraire d'Italie de Ginguenò; Cuvier,
Histoire des Sciences Naturelles; Libri, “Histoire des Sciences Mathematiques
en Italie”; Brewster, Lines of Copernicus and Galileo (Edinburgh Review), Life of
Newton,and the Martyrs of Science; Boncompagni, Intorno adalcani avanzamenti delibi
Fisica in Italia; Wbewell, History of the Inductive Sciences”; Marini, Galileoe
VInquisizione, D.Bezzi, in the Atti dell'Academia Pontificia dei nuovi Lincei; A.
de Keumont, Galilei und Rom, published in his “Beitrage zur lUiUeniscJten
Geschicltte; Chasles, Galileo Galilei, sa Vie, son Proeès et ses Contemporains,
Madden, Galileo and the Inquisition; Bertrand, in his Les Fon diteurs de l’Astronomie
moderne; Trouessart, in his “Galilee, sa Missionscientìfique, saVie ets
onProeès”; Panhappe, “Galilee, sa Vie, ses Découvertes et ses Travaux”; Epinois,
Galilee, son Proeès, sa Condam'nation, d'après des document» inédits, in the
Revue des Sciences Historiques; Rallaye, Galilee, la Science et l’Eglise, in
the Revue du Monde Catholique; Jagemann, “Geschichte des Lebens und der Schriften
des Galileo Galilei”; Drinkwater, “Life of Galileo”; Selmi, “Nel Trecentesimo
Natalizio di Galileo in Pisa”; Feliciani, “Filosofia Positiva di Galileo”; Wohlwill,
Der Inquisition — Process des G. G.”; “Galileo and his
Condemnation,Rambler(Lond.), Casc of Galileo, Dublin Rerietp.specially worthy
of consultation; The Martyrdom of Galileo, North British Review, in reply to Biot in the Joural des Savants; Castelnnu,
Vie, Trataux. Proeès, etc. de Galil, Paris; Martin, “Galilee et les Droits de la
Science; “Galileo's ''System of the World " was translated into English by
Thomas Salusbury, fol. Lond. --. Giovanni Battista Vico, as the founder of the
philosophy of history, stands foremost among the philosophers of modern times.
He was born in Naples, and early devotes himself to the study of law, philosophy,
philology and history. Living in an age when the philosophy of Descartes had become
popular in Italy, Vico attacks the psychological method as the exclusive
process of philosophic investigation, maintains the validity of common sense,
and upholds the importance of historic and philological studies. Vico’s writings,
“De Ratione Studiorum,” “De Antiquissiiiia Italorum Sapientia”, and “Jus
Universale”, containing his “De Una et Universi Juris Principio et Fine”; his “De
ConstantiaPkUosophiceandDC Constantia-Pht- luloyias, form a sort of
introduction to his “Priiicipii di Scienza Nuova”, in which he develops his
theoryof the historyof civilization. Of this work, twice re-written, he
publishes two editions. In his introductory writings, Vico discusses the
question of method, particularly as applied to moral and juridical science, and
strives to evolve a metaphysical theory from the analysis of the roots of the language
of the Ancient Romans and from the general study of philology, which, according
to him, embraces all the facts of historical experience. Knowledge consists essentially
in a relation of causality between the knowing principle and the knowable. Since
the mind can only know that which it can produce through its own activity; that
is to say, the mind can only know those data of experience, which it can
convert into truth by aprocess of reason. This conversion, in which, according
to Vico, lies the principle of all science, neither the psychological method,
nor the geometrical process introduced by Descartes, can effect. It can only be
produced by a method in which certainty and truth, authority and reason,
philology and philosophy become united and harmonized, so as to embrace the
necessary principles of nature as well as the contingent productions of human
activity. To establish a fact which may be converted into truth, to find a
principle which has its basis in experience and common sense, yet is in harmony
with the eternal order of the universe, is the problem of metaphysics. This factorthis
principle, according to Vico, is to be found in God alone. the only true “ens” who,
being an infinite cause, contains in himself all facts and allintelligence. Thus DivineProvidence,
acting inu» mysterious way, but through the spontaneous development of human
activity, is the basis of all history, which reveals itself in the evolution of
language, mythology, religion, law and government. Whether we accept the mosaic
account, which points ont a state of de-gradation as a consequence of the fall,
or admit a primitive condition of barbarism, it is certain that, at a remote
period, the human race is in a condition far above that of the brutes. Gigantic
in stature, their bodies covered with hair, men roam through the forests
which covered th eearth, without family, language, laws, or gods.
Tetwithin them, though latent, there are the principles of humanity, sympathy,
sociability, pudor, honour and liberty, which, call forth by extraordinary
events, gradually raise them from animalityto the first condition of human beings.
This awakening is caused by terrific phenomena of nature, which, stimulating
the mind to consciousness, brought a jxirtion of mankind under the influence of
a super-natural power, and induces a number of individuals to take refuge in
caverns and to commence the formation of families. From thi spoint the dynamic
process of civilization is subject to certain laws, which preside over the development
of all history. Prominent among these laws is that which produces the universal
belief of all people in the great principles of religion, marriage and burial,
which from the first beome the true./ter/tfra humanitatix. This lawm anifests itself
in all the progress of civilization, which is divided into three different
ages: the divine, the heroic, and the human. The divine age is the first stage
of civilization, when the chief of the family is king and priest, ruling over his
subordinates as the delegate of heaven. It is the age of the origin of
language, rude and concrete, the age of sacred or hieroglyphic characters, of
right identified with the will of the gods, and of a jurisprudence identified
with theology, the age of idolatry, divination, mythology, auspices and oracles.
The heroic age has its birth when that portion of mankind which remains in a
savage condition, seeks refuge from the violence of their companions, still
more degraded than themselves, in the homes of those families already
established, and at the feet of the altars erected on the heights. The newcomers
are admitted into the family on condition of becoming servants of their
defenders, who now claim to be the off-spring of the gods,and heroes by right of
birth and power. Thus the primitive families are the rulers of the community,
enjoying rights which are not accorded to slaves -- such as the solemnity of
marriage, the possession of land, etc. Gradually the number of slaves
increases. They become restless under the domination of their masters, who
after long struggle are finally constrained to grant them some of their rights.
Hence the origin of agrarian laws, patronages, serfs, patricians, vas sals, and
plebeians, and with them the rise of cities, subject to aristocratic government.
Meantime language, losing some of its primitive rudeness, becomes imaginative
and mythologic; its characters become more fantastic and universal. Law is no
longer from the gods, but from the heroes, though still identified with
force; and the duel and retaliation take place of sacerdotal justice. In this period
the predominance of imagination is so great that general types become
represented bv proper names, and accepted as historical characters. Thus the
inventive genius of Egyptians finds a personification in Hermes, the heroism of
ancient Greece in Hercules, and its poetry in Homer. So Romulus and the other
kings of ancient Rome, in whom periods of civilization have been personified,
descend to posterity as historical characters. With the gradual development of
democracy the human age appears: and with it aristocratic or democratic
republics and modern monarchies, established more or less on the equality of the
people. Language becomes more and more positive, and prose and poetry more
natural and more philosophic. Religion loses a great part of its mythologic
alcharacter, and tends to morality and to refinement. Civil and political
equality is extended, natural right is considered superior to civil legality, and private right becomes distinguished from public.
In the pefection o fdemocratic governments there is only one exception to
equality, and that is wealth. But wealth is the cause of corruption in those
who possessit, and of envy and passion in those who desireit. Hence abuse of
power, discords, insurrections, and civil wars, from which monarchy often
arises as a guarantee of public order. Monarchy failing, the country which is
rent by corruption and anarchy will finally fall by conquest, or, in the
absence of conquest, it will relapse into a state of barbarism equal to that
which preceded the divine age, with the only difference that the first was a
barbarism of nature, the second will be a barbarism of reflection. The one is
ferocious and beastly, the other is perfidious and base. Only after a longp eriodof
decadence will that nation again begin the course of civilization, passing
through its different stages, liable again to fall and rise, thus revolving in
an indefinite series of “corsi” and “ricorsi”,
which express the static and the dynamic conditions of human society.
This theory is evolved by Vico from the history of Rome, making that the
typical history of mankind, whose principal features are repeated in the histories
of all nations. Thus the same law manifests itself again after the fall of the
Roman empire, when in the dark, the middle ages, and modern times, the divine,
.the heroic, and the human ages reappear. Civilization therefore in a given
people, that is to say, their progress from brutal force to right, from
authority to reason, and from selfishness to justice, is not the work of
legislators and philosophers, not the result of communication with other communities;
but it is the spontaneous growth of their own activity working under the
influence of exterior circumstances. The primitive elements of civilization are
found only in the structure of their language and mythology, their poetry and traditions.
The "Scienza Nuova," according to Vico, may he regarded as a natural
theology, for it shows the permanent action of Divine Providence in human
history; and as a philosophy, for it establishes the basis of the origin and
the development of human society, points out the origin of its fundamental
ideas, and distinguishes the real from the mythical in the history of nations.
This distinction, so far as it regards the history of Rome, is fully confirmed
by the more recent researches of Niebuhr, Schwegler, and Mommsen. The treatise
of Vico may also be regarded as the natural history of mankind and a philosophy
of law, for it gives the principles of ail historical development and the
genesis of the idea of natural right, as deduced from the common wisdom of the
people. The complete edition of the works of Vico in 6vols, was published in Milan,
under the editorship of Ferrari, the author of “La Mente di G. B. Vico”, an important
work on theNewScience.Giudice publishes “Scritti inediti diVico.” Vico's
philosophy gives birth to aconsiderablebranchof literature containing writings
of criticism and exegesis. Among his contemporary opponents may be mentioned Romano
in his “Difesa Storiai delleLeggi GrecJte venule a Roma, contro topinione
moderna del Signirr Vico”, and in his Lettere ml terzoprindpio della Scienza
Nvoua, in which he defends the Greek origin of the laws contained in the XII Tables,
and opposes the theory on spontaneous formation of language and civilization.
He is also the author of ScienzadelDirittoPublico, of the Origine della Societa
and other works, in which he holds doctrines antagonistic to those of Vico.
Finetti in his “De Principiis Juris Naturae et Gentium ad cerisuillobbeniuin,
Pufendorfium, Woljium et alios, and in his Sommario dell’ opposizione dd
sistema ferino,elafalsitddditstatoferineattacks thedoctrinesofVicoon
theoriginofciviliza tion. HisdefensewasundertakenbyEmanuele Duniinhis
Origineeprogramdelcittadino, edelgovemo civile di Roma, 1703, and in his La
Scienza del Costume oimia Sistema del Diritlo Universale; also by Ganassoni in
his Memoria in difesa del Prindpio del VicosiilTe/riginedettexn. Tatole.;and
Rogadei in his DeWanticostatoeldpopo L’ItaliaCisliberina. Among Vico's followers
and imitators may bementioned Stellini, in his “De Ortu et Progreami morum” and
in his “Ethica”; Pagano, the patriot who suffers death for his adhesion to the
Partbenopean Republic, in his Suggi politici d d Prindpii, Progresso e Decadenza
dtlle Soctetda”; Cuoco, in his “Platone in Italia”; Filaugeri. in his “Scienza
della legislazione”, who adopts many of the principles of Vico, and particularly
that of the original incommunicability of primitive myths among different
people, and spontaneous origin of historical manifestations; and Delfico who, in his “Ricerclie mil rero carattere della
juriurisprudema Romana e de' suoi outtori exaggerates the principies of Vico and
falls into a system of historical scepticism. Foscolo in his “Discorso dflC
Origine e deS1 Uffizio delta Lettemtura adopted the doctrines of Vico on the
origin and the nature of language as well as society and civil government. Janelli,
one of the most eminent critics of Vico, in his SuUa Naturti e NeoettitA dfUa
ijcienza deUe Cose e delle Storie wnane gives the critical analysis of the
historical Synthesis, as expressed in the Scienza Nuova. of the original and
spontaneous growth of different civilizations. Jamelli introduces the three ages
of the senses, imagination and reason in history, corresponding to the divine,
heroic, and human ages of Vico, and characterises the last age by the
development of Telo&ifoi and Etiolngia, the former the science of finalities,
the latter that of causalities. Romagnosi I nhis OmerrasioM tnti Scitiaii
Nuota, and other works, examines the doctrines of Vico from a critical point of
view, and while he accepts some of his principles he rejects his fundamental
idea of the spontaneity of the growth of civilization, and holds that this is always
the result of a derivation from another people. LuigiTontiinhisSagyiv Htpra, la
Scienza Nvota, makes a philosophical exposition of the doctrines of Vico, and
dwells particularly on the relations existing between Vico, Machiavelli, Gravina.
Herder, and other jurists and philosophers. Predari undertakes the edition of
Vico's works, but he published only one volume, in which he gives an historical
analysis of Vico’s mind in relation to the science of civilization. Cattaneo in
his Vico e F Ittiliti in the PoHtecnito, holds that Vico succeeds in fusing together
Machiavelli's doctrine of the supremacy of self-interest with that of the supremacy
of reason, as denied by Grotius. Tommaso, in Studi critiei maintains that the
idea of progress is apparent in the Scienza Nuova, in which, although the
course of history is fixed within the limits of a certain orbit determined by
the law of the Corsi and Ricorsi, this orbit is not limited, and may become
wider and wider in the progress of time. Mamiani, in his “RinnocamentodettaFtiotnjiaantteaIaliaana”,
adopts the criterium of the conversion of fact into truth as expressed by Vico,
his doctrine on the unity, identity, and continuity of force, the spontaneity
of motion as belonging to a principle inherent to every atom independently of
the mass, and the idea of the indivisible, indefinite, and immovable, as
evolved from phenomenical reality. And so Rosmini and Gioberti have in their
various works endeavoured to bring hie authority to the support of their
theories, while Centofanti, in his “Formda logic* dellii Fifvsojia (IMa Storia”
follows Vico in considering historical reality in its ideal genesis, in
ascending from experience to the philosophical idea of history, and in connecting
under one principle the cosmic, psychologic, and social orders. Carmignani, in
his 8t/ma deW Oriffini e dei Progressi della Filosofia del Diritto”, attributes
to Vico the origin of a true philosophy of jurisprudence, and Amari in his “Critica
di una Scienza delle legislazioni comparate”, gives a complete analysis of
Vico’s doctrines having relation to the philosophical and historical department
of comparative legislation. Carlo, in his FUosofiatetondoiPrindpUdiVico and La
Mente (ClUttia e O. B. Vico; Fornari, in his Delhi Vita di Cntto; Zocchi, in his Studi sopra T. Jfenwi; Galasso,
in his Del Stulema Hegdiano, and Del Metoda Storico del Vico; Spaventa,
Florentine, Vera, Bertrai, Conti, Franchi, Mazzarella and others either adopt
some of the fundamental principles of Vico, or subject his doctrine to critical
examination. Siciliani, in his Sid Rinnotamento della FUo»ofin ponitiva in
Italia”, having examined all the principal systems of philosophy, rejects them
all, and contends that the reconciliation of modern positivism with ancient
idealism can only be effected throuch the doctrines of Vico, from which he
strives to develop not only a historical philosophy, but a logical and metaphysical
doctrine. Siciliani isa lsotheauthor of “Dante, Galileo e Vico”. Other works of
criticism on the philosophy of Vico are Colangelo's “Consideraaoni sulla
Scienza Nuova”, Cesare's “Kmimario dcUe dottrine del Vico”; Gallotti's
Principii di una Scderna Nuova di G. B. Vico”; P. Jola'B Studio snl Vico”; Mancini's
“Intorno alia Fihsofia d d Diritto”, Valle's Stiggi nulla Scienza ddla Storia”;
Rocco's Elogio Storico di G. B. Vico”; Reggio's “Introduzioneai1rincipiidclleUinaneSucieta”;
Marini'sG. B.Victo; Giani'sDeW UnicoPrincipioedell'UnicoFine ddV Universo
Diritto”; Fagnani's “Delia necessitd e dcW uso ddla Ditinazione UntificatadallaScienzaNuova
diVico”; Fontana's/>(FiUisofiuneJlaStoria”; J. Merletta's “G. B. Vico e la sapienza
antichissima degli Italiani”; Luca’s “Saggio ontiilogico suVe dottrine deW
Aquinute e del Vico”; Cantoni's G. B. Vico”. In Germany the philosophy of Vico
finds interpreters in Savigny in his NtebuJir, E. Gans in his preface to UegeVs
Philosophy of HiMory ; Jacoby in his Cantoni uber Vico”; Wolff in the Museum
dcr Alterthumswissenschaft”; OrelliinhisVicoandNiebuhr; Weber, thetranslatoroftheScienzaNuova;
Giischel in the Zerstreute Blatter; Cauer in the Germanic Museum, and C.EiMiiller.
thetranslatorofVico' s minor works. In France, Michelethas interprets Vico’s
doctrines in his Principe-i de la Philosophie de CHi*toirc”; Ballanche, in his
Prolegomenc* din Palingenesie Sociale, and in his Orphee”; Cousin, in his
Introduction a F'ITM'irt'delu Philosophic”; Lerminior." in his
Introduction generate a Fllistoire dn Droit; Jouffroy, in his Melanges
Philosophiques; Bouchez, in his Introduction, dla Science deVllistoire; the
anonymous author of la Science Nouvelle par Vico”; Franck, in the Journal de*
Savants”; Ferron, in his Theorie du Progres”; Vacherot, in his Science et
Conscience”; Laurent, in his Etudes sur l’histoiredeVHumanite”; Barthlomess, in
the Dictionnuire des Sciences PhUosophiques; Boullier in his Histoire dela
Philosophic Cartesienne”; Renouvier,in his “Manuel de la Philosophie Moderne” and
Comte in his letter to Mill. Cf. Littr6,A. C'ornteetla.PhilosophicPositire. Among
the English philosophers, Mill has given attention to the historical principles
of Vico in his “System of Logic”. Cf.Vico's "New Science and Ancient Wisdom
of Italians," in Foreign Review, Lond., Foreign Quarterly Review. The
philosophic revolution which began with Descartes in France, soon extends toItaly
and manifests itself in the two forms of psychologism (or idealism), and sensualism
-- represented by Descartes and Malebranehe on the one side, and by Locke and
Condillac on the other. Among the followers of the Psychologism of Descartes
are Cornelio, who in his “Progymnaxmata Physica” tries to blend the doctrines
of Telesio with the method of the French philosopher; Fardella, the friend of
Amauld and Malebranehe, and the author of Universe PhUosopliijt Systcma”; Doria, who in his “Difesa ddla Metafisica”
opposes the doctrines of Locke; Grimaldi, who in his Discussioni htoriclie, TetHugiche
e Filosofiehe” vindicates the Cartesian philosophy against the attacks of the
Aristotelians of his age; and Brescia, the authorof “Philosophia Mentis
methodice tractate”. Among the opponents of Aristotle may also be mentioned Basso,PluUmtphias
Natural!* adcersw Aristotelem, libri 12. The following writers belong to
the school of Descartes through the affinities with Malebranche: Gerdil who
held to the vision of ideas in the divine mind, and opposed the Sensualism of Locke,
the Ontologism of Wolff, and the Pantheism of Spinoza. Among his numerous works
the following relate to philosophical subjects: “L immateriality de Cdute
dimmlti coidre Locke”; “Defense du sentiment du P. Malebranclie— sur la nature
et Corigine da idee*contreteaamendeMr.Locke; “Anti-Emile,or,Reflexion*svrlatlteorieetlapra
tique tie l’education contre les principes de Rousseau”; Traite de* combat*
singnliert ; Discours philosoplugue* nur Vhomme ; Dintostrazione maternaltea
eontro CeferMtd deBa materia ; Del? inflnito Assoluto consulerato iitUa grandezza;
Esame e coitfuUtzi-me dti principii deUa FHosofla WiAfiana; Introdtmone alio
Studio deUa Religion. Rossi, contemporary of Vico, and author of “La Meitte
Sorrana “; Mieeli. who strives to reconcile Christian idealism with the Eleatic
doctrines, and whose system may be found in Gioanni's work, “Mieeii. ovcerotldCEnte
I'noeRente; Palmieri, who defends Christianity against the materialistic doctrines
of Frerct and oother French writers; Carli, who in his “Elemesti di Morale”
attempts a philosophical confutation of Rousseau on the inequality of men; Falletti,who,
in his work on Condillac, establishes the principle of knowledge on the idea of
being as evolved from the ego; Draghetti, who founds his Psychology on moral
instinct and reason ; Torelli, in his treatise “De Sihtl/t”; Chiavacci in his
Saggio sulla grandezza di Dio”; Orazi in his” MeJodo mi tersnle di filosofare”;
Pini, author of the “Protologia”, in which he establishes all principles of
knowledge and morality on the unity of the Divine Nature; Giovenale, who in his
“Soli* intdligentitr, cttinon nieeedit itox. lumen iiideficiensac
inextinguibile Muminan* omrtem hominem” seeks in divine illumination the source
of all science; Tellino, who in his “These*PhUosojiltiea1deInflnito.1(W1”
ascends to the idea of the Infinite as the principle of all knowledge; a
principle which was also regarded as transcendental by Pasqualigo in “Disputationes
Met'tphgxicae”. By M.TerralavoroinMetaphysial; and by Boschovich in
“SullaLeggediCo&- tinuitd”. While these philosophers are characterized by a
Platonic tendency, the following professed themselves disciples of Aristotle:
Liccto in his “De Ortu Aninur IJtiman^r”; “DeInteMectuAgente”; DeLurerni*aittiqitorninreeonditi*;DeAi,mili*a»ti-
qui* ; Apologia pro AristoUU. Athei-tini aceunato; De, Pittate Aristotetis”;
Polizzo in his “Philosophical Disputationes”; Andrioli, in his “Plttlosophia
Erperimentale”; Langhi, in his “Xoriasima Philvsophia”; Jlorandi. in his Curm*
Ph&*np/ua”; Maso. in his Theatrum Pldlosophicum”; Scrbelloni. in his Phibtnphii”;
Spinola, in his “Korissima Plttlosophia”; Ambrosini, in his Method**
ineentiea”; Benedetti, in his Plttlosophia Peripatetica”; Rocco. in his
Esercitnzionifi'.otofiche”. As Empiricists more independent of scholastic influence
may be mentioned Borelli, the eminent scientist, in his great work, “De Motu
Animalium”, in which animal mechanics are established on scientific principles;
Magalotti, in his Lettere famigliari against Atheism”; Grandi, author of a
Logic in which he opposed Scholasticism, and of “Diacresi”, in which he refutes
the doctrines of Ceva, as expressed in his “PlttlosophiaNovo-Antigua”, a workwritten
in verse, intended as a confutation of Gassendi, Descartes, and Copernicus;
Severino, who in his “Pawofta”stives to investigate nature through the study of
ancient monuments. Magneno precedes Gassendi in the restoration oft he
atomistic philosophy in his “Democritus reviciscens” and in “De Re*tauraU'oite
Phitotopki Z>em. Epieurea”; Ciassi anticipates Leibnitz in the doctrine of
Monades, in his “Tntorno (die Forte Vice; and Algarotti calls the attention of
his contemporaries to the works of Newton in his “Netctonuinismo”. The philosophy
of Wolff finds an exponent in the author of “InstUutiones Pliilosophm
Wo'.fianae” and the doctrine of Leibnitz is interpreted in the works of
Trevisani and Cattanco. Meanwhile, the questions as to the soul of animals, and
the union of the soul with the body, are treated by Cadonici in “Dissertazionc
epistolare”, Fassoni, in “Libro suW anima delle bestie”, L. Barbini, “Nuoro
Sistema intorno all’anima dei bruti”, Sbaragli, “Enteleehia, sen anima
sensitiva brutorum demonstrate contra Cartesium”; Pino, “Trattato sojyra
l’essenza dtW anima ihlle bestie”, Vitale, “L'unione dell’anima col corpo”, Papi,
“Sull’anima delle bestie”, Monti, “Anima brutorum”; Corte, “Sul tempo in cui si
injbnde Vanima nelfeto. Empiricism is greatly extended. At first it remains independent,
but it soon falls under the influence of the doctrines of Locke and Condillac.
Among the early Empiricists of that age may bementioned Martini, “Logica, seu
Ars coffutandi”, Fuginelli, “Prina'pia Metaphysial gcomctriai
meUiodopertractata”, Visconti, “Theses ex Universa Philosophia”; Sanctis, “Delle
passioni e rizi drWintelktto”; Fromond, “NonaIntroductioadPMosophiam”, Spedalieri,
Dei Diritti dtW Homo”, Zanotti, philosophical works, Longano, Dell’uomo
naturale”; Boccalossi, “Sulla-liiflessione”, Amati, EtMca ex tem pore
conciitnata”, Verri, philosophical works, Baldinotti, “Tentaminum
Mttap/iyskorum, Libri 3, and “De Recta Humana! Mentis Institutione”, Tettoni, “Priacipii
del Diritto naturale”, Capocasale, “Cursxs PhUosophicus”, Bianchi,
“Meditozioni”, Muratori, the author of the Annals of Italy, and of DdleForzc
deWIntiiulimento, DeliaForzadeUaFantasia,and DaFilosofiaMorale”; Gravina, the
author of De Origine Juris Ronnini, and
La Ragione poetica”. The influence of the sensualistic school of France is
chiefly introduced into Italy through the translation of Locke's "Essay on
tlut Understanding" by Soave (il modo delle parole, la parola e segno
dell’idea, e l’idea e segno della cosa), a member of the Order of the Somaschi,
and the author of “Instituzioni di Logica, Metafisica e Morale” and of many
other philosophical works, all moulded on the philosophy o fLocke. His “Instituzioni”
have long been the text-book of philosophical instruction in the Colleges of
Northern Italy. The translations of the writings of Bonnet, D’Alembert,
Rousseau, Helvetius, Holbach, De Tracy, and, above all, the philosophical works
of Condillac give a powerful impulse to the doctrine, and the philosophy of the
senses became predominant in the universities and colleges of the Peninsula.
The personal influence of Condillac, who resided at theCourt of Parma as tutor to
a Bourbon prince, greatly contributes to this result. The philosophical text-books
written by Mako and Storcheneau also greatly added to the propagation of
Sensualism in the Italian Schools. Among the representatives of this philosophy
may be mentioned, besides Soave already named Bini, “Lettere Teologiehe e
MeUifisicliche”, Pavesi, “Elementa Logices, Meta- physicei, et Phil. Moralis”, F.
Barkovich, SaggiosuUe passioni”, Rezzonico, SuHa FUmofia”; Tomaio, InstituzionidiMetaj
Utiea”, Valdr.s- tri, Lezioni di analisi delle Idee”, Lomonaco, Analisi della
scnsibilita”, Schedoni, “Delle morali influenze”, Cestari, “Tentatiro secondo
delta rigenerazione delle Scienze”, Abba, “Elementa Logices et Metaphysices,
Delle Cognizioni umane and Letterea F Uomatomille credenze primitive, ;and
"Patio,Blemeata PhilosophimMoralis. On the same basis Cicognara seeks to
establish Aesthetics in his “Del Bello”, Cesarotti, Philology, in his Sulla Filosofia
deUe Scienze”, Costa, Rhetoric, in his D d modo di comporre, le idee, and Borrelli,
Psychology, in his “Prineipii della Genealogia del Pensiero”. To counteract these
materialistic tendencies, some philosophers endeavour to construct a philosophy
ou the basis of revelation, while others seek refuge in a kind of eclecticism.
Among the first may bementioned Premoli, “De etistentiaDei”, Riccioli, “De distinction
sentium in Deo et in creaturis”, Sicco, “Logica et Metaph.Institutiones”, Semery,
Triennium Philosophicum”, Ferrari, PJal<m>- phia Peripatetica adcersus
teteres et recensiores prasertim PhUosoplios, and Leti, “Nihil sub Sole Novum” and
“De unico rerum naturalium formali principio, ten de Spirita Materiali”. Among the
second class are Ceva ,alreadymentioned; Corsini, Institution** Phtf.osofJiic*
uè Matematico”, Gorini, Antropologia”, Luini, Meditazione Filotvfie”, Ansaldi, Riflessioni
sulla Filosofia Morale”, “De traditioneprincipiorvm legis naturalis” and “Vindicim
Maupertuisinnm”, Scarella, “Element* Logica; Ontologia, Psycdnght et Teologia
naturalis, and above all, Genovesi in his “Elementa Mdaphysices”, “Elementorum
Artis Logico-Critiar”, “Instituzioni delle Scienze Metafisicli”, “Logica pei
Giovanetti, “Diceosina or moni science”, “MeditazioniFàosoficJie”, “Elementi di
Fisica sperimentale” and in his “Lezioni<& Commercio e di EeonAnia
Citile”, which work contains his lectures on political economy, delivered from
the chair established at Naples by his friend Interi, a wealthy Florentine who
resided in that city. To this same School may be referred Galiani, tne author
of “Trattato della moneta” and tin Dialogues stir le Commerce de Uè”, Bianchini, who, in his “Storia Unitersale”
strives to separate history from its legendary elements by a philosophic
interpretation of ancient monuments, Giannone, who, in his “Storia arile del
Regno di Napoli” puts in evidence the usurpations of the Church over the State,
and boldly asserted the independence of the latter ; and Beccaria, the author
of “Dei Delitti e delle Pene”, a work which, more than any other, contributes
to a radical reform of penal law in Europe. Cf. StoriadellaLetteraturaItaliana di
G.Tiraboschi; Della Storia e detf Indole (fogni Filosofia di Buonafede, Delia Ristanrazione (Fogni
Filosofia nei Secoli 15°, 16°, 17°, by thesanv? writer, Dell’Origine e Progresso
d'ogni Letteratura, by Andres; /ecali della Letteratura Italiana, di Corniani
continuata da Ticozà e C. tigoni ls>5fi; Storiadella Letteratura Italiana di
Lombardi, HistoireUttérair' <fItalie, par Ginguène— eontinuée par Salfi; Storia
della Letteratura Italiana, di Maffei, Storia, della Letteratura Italiana, di
Giudici. Cf. also Supplementi alla Storia della Filosofia di Tennemann” by Bomagnosi
and Poli. OnGenovesi cf.Genovesi by Racciopi,and on Beccaria, “Beccar»
eilDirittoPenale” by Cantù. The predominance of French philosophy makes the
ideas of the French encyclopedists and sensualists popular among the more
advanced philosophers of Italy. The progress of natural science, of
jurisprudence and political economy contributes to foster the habit of mental
independence, while the national spirit which had penetrated the literature in
‘the volgare’ from the age of Aligheri, becomes more powerful than ever,
especially through the writings of VAlfieri, who, in his Misoyatto, earnestly
opposes the prevailing influence of French philosophy, and in his tragedies
strives to excite his countrymen to noble and independent deeds by the dramatic
representation of ancient Roman patriotism. This spirit is kept alive by the
poetry of Foscolo and Leopardi, the satires of Parini and Giusti, the political
writings of *.!;./.ini, the historical novels of Guerrazzi and Azeglio, the
tragedies of Manzoni and Niccolini, and the historical works of Troya,
Colletta, Hotta,SlidCesareBalbo. But no department of mental activity
contributes so powerfully to the advance of the national sentiment as
philosophy, which, embodying the aspirations of the people, aims to give them a
scientific basis and a rational direction. In its development it passes through
the same phases as in France, adjusting itself to the wants of the country, yet
keeping on the whole an independent character. The Italian contemporary
philosophy may be divided as follows: Empiricism, Criticism, Idealism,
Ontologism, Absolute Idealism or Hegelianism, Scholasticism, and Positivism. Of
the School of Empiricism Gioja is the first representative. He was born in Piacenza,
an dearly devoted himself to the cause of liberty and national independence.
Witht he advent of Napoleon in Italy he enters public life, and advocates a
Republican government. Under the Cisalpine Republic Gioja is appointed historiographer
and director of national statistics. With the fall of Napoleon Gioja retires
from office; and twice suffers imprisonment for his liberal views. Accepting
the doctrines of Locke and Condillac, Gioja strives to apply them to the social
and economic sciences in the defence of human rights, and the promotion of
wealth, and happiness among the people. In his “ElementidiFtlvsojin”, Gioja defines
the nature of external observation, and describes its methods its instruments,
its rules, and the other means through which its sphere may be extended. The foundation
of all science, according to him, lies in the science of Statistics, which
supplies the phenomena of scientitic investigation, classifies them, and brings
them under general laws. Thus, Statistic embraces nature and mind, man and
society;it originates in philosophy and ends in politics, to which it reveals
the economic resources of nations, wealth, poverty, education, ignorance,
virtue, andvice. This process he follows in his “FllosojiudtHaStatistioa”, in
which he reduces all economic and political phenomena to certain fundamental
categories, the bases of social science, and the criteria of productive forces in
society. Gioja follows the same method in defining the nature of social merit
in his “Del Merita e delle Ricompense”, fixing its constituent elements, he
verifies them in the history of nations, and by their presence or absence
traces the different degrees of their civilization. A follower of Condillac in psychology,
Gioja is the disciple of Bacon in his method, and of Bentham in hi smorals. The
general good constitutes the source of duty, right, and virtue; even self-
sacrifice springs from utility. Imagination and illusion play a great part in
human life, indeed it is only through these faculties that man excels other animals.
Through them man loves fame, wealth, and power, his greatest motives to action.
Virtue itself finds its bestcompensation in illusion, and religion has in the
eyes of a true statesman no other value than the influence it exerts on the
people. Gioja writes also “Teoria Civile e Penale del Divorzio”, “Indole,
Estenxione e Vantaggi dfllaStatistical”, “Nuovo ProspcttodelleScienseEconomise”,
“Ideolo gia” and “11Nuovo Gakitco. Gf. ElogioStorico di Gioja by Romagnosi, Discorso
su Gioja, by Falco, and Es*at sur PHistoire de la Philosophical Italieau Dix-Neuvieme
Sieclt,\^ Louis Ferri. Romagnosi, the eminent jurist, marks a step in advance in
the empiric philosophy. Romagnosi was born in Piacenza, supports the government
of Napoleon in Lombardy, and holds a professorship of jurisprudence at Parma, Pisa,
and Milan. He is tried for treason againstAustria, and acquitted. His psychologic
doctrines are contained in his “Che Cosa e la Mcnte Sana”, “La Supremo, Economia
deW Umano Sapcre”, Vcdutefondameiitali sulT Arte loyica”, “Dottrine della
Ragione. W'hile he admits the general tenets of Condillac, Romagnosi rejects
tho notion that our ideas are but transformed sensations. Lier ecognizes in the
mind a specific sense, the logical, to which he attributes the formation of
universal ideas and ideal syntheses. It is this faculty which perceives differences
and totalities, as well as all relations which form the chain of creation.
The harmony between the faculties of the mind and the forces of nature is the foundation
of all philosophy. It is through the logical sense that that harmony is
reached, and the connection and co-ordination of mind and nature are effected.
Its sphere, however, is limited to experience, and is therefore essentially phenomenal.
The reality of nature, cause, substance and force escapes our mind. Moral
obligation arises from the necessary conjunction of our actions with the laws of
nature, in reference to our own perfection. The ideal of this perfection,
formed from experience and reason, constitutes the rational necessity of moral order.
Right is thepower of doing whatever is in accordance with that order; hence
right is subordinate to duty. Hence, too, human rights are inalienable and
immutable; they are not created by law, but originate in nature, and culminate
in reason. Civil society is the child of nature and reason, and not the
offspring of an arbitrary contract, as Rousseau believed. Civilization is thecreation
of the collective intelligence, in the pursuit of the ends established by
nature. It is both internal and external; the first is the result of the
circumstances amidst which a nation may find itself, in relation to its own
perfection; the second is transmitted from one people to another, and modified by
local causes. As a general rule, civilization is always exteriorly transmitted
through colonies or conquest, or communicated by Thesmothetes (law-givers), foreign
or native. Romagnosi develops these ideas in his “Introduzione alio Studio del
Dlritto Publico Univer sale”, “Principii della Scienza del Diritto”; “Delia
Natura ed<?FattorideWIncivilimento”, “HisDella GenesidelDiritto Penale” in
which he limits the right of punishment to the necessity of social defence, has
contributed, not less than the work of Becaria on crimes and punishments, to
the reform of penal law in Europe since the beginning of the present century. A
complete edition of Romagnosi's works is published in Milan under the
editorship of Giorgi. Cf. La Mente di Romagnosi by Ferrari, his Biografia by
Cantu, and Ferri, op. tit. 2. The philosophic scheme of Criticism proposes to
establish the validity of knowledge by the analysis of thought. Its chief Italian
representative is Galuppi. Galuppi was born in Calabria, and holds a
professorship of philosophy at Naples. A student of Descartes, Locke,
Condillac, and Kant, Galuppi directs his attention chiefly to psychology, which
in connection with ideology constitutes, according to him, all metaphysical science.
Philosophy is the science of thought in its relation to knowledge and to
action; hence It is theoretical or practical. The former embrace pure logic -- which
occupies itself with thought, that is,with timjorM ofknowledge which is
independentofexperience.; Ideologyand Psychology -- the science of thought and
of its causes, and, third, Mixed Logic -- which considers empiiic thoughts, the
matter of knowledge, and unites the principles of pure reason with the data
given by sensations. A fourth branch, Practical philosophy, or Ethics,
considers thought in relation to the will,the motivesandrulesofitsactions. To this
a fifth branch, Natural Theology is added, which from the conditional evolves
the unconditional and from the relative the absolute. Philosophy from another point
of view may also be divided nto subjective and objective, as its object is th emind
itself, or th erelations which unite it to the externalworld. The fundamental
problem of philosophy is found in the question of the reality of knowledge.
Rejecting the solution of it given by Locke and Condillac, Galuppi accepts the
distinction of Kant between the form and the matter, the pure and the empiric
elements in human thought; but he insists that by making the former the product
of the mind, the philosopher of Konigsberg renders it a merely subjective
function, in a de knowledge entirely subjective, and paved the way for the
Scepticism of Hume. Realism in knowledge can only be obtained from the assumption
of two principles. First, the immediate consciousness of the Ego; second, the objectivity
of sensation. The consciousness of the substantiality of the Ego is inseparable
from the modifications of our sensibility; at the same time sensation, either
internal or external, is not merely a modification of our existence, but is
essentially objective; it affects thesubject and contains the object. Our mindi
s thus indirect communication with itself and the external world through a relation
which is not arbitrary, as Reid supposes, but essential, necessary, and direct.
This relation is expressed in the immediate sentiment of the metaphysical unity
of the Ego, which thus becomes the foundation of knowledge. From the primitive consciousness
of the Ego, and of the non-Ego, the mind rises to distinct ideas through
reflection, aided by analysis and synthesis— the analysis preceding the
synthesis— by distinguishing the sensation both from the ego, and the object
which produces it. Thus, an idea is essentially an analytic product, although
it may be considered a ssynthetic,iur elation to the substantial unity of the ego in which it is formed. Although all
knowledge of reality is developed from the consciousness of experience, there
is a previous element in the mind which renders that development possible. This
element is subjective, that is, it is given by th emind itself in its own
activity, andc onsists in the immediate perception of the identity of our
ideas, from which arises metaphysical evidence or logical necessity, which
forms the basis of allphilosophicalreasoningandscientificcertainty.
Thuseveryjudg ment based on logical necessity proceeds from the principle of
iden tity, which in its negative form becomes the principle of contradic tion.
It is therefore analytical ; indeed no synthetic; judgment d priori is
admissible, and those which were held as such by Kant may all be reduced to
analytical ones, in which the attribute is contained in the subject, and which
therefore are based on identity. General ideas are all the product of
comparison and abstraction ; none of them are innate, although they are all
natural, that is to say, the product of mental activity. Thus from the perception
of another body than its own, the mind evolves the ideas of duality, plurality,
extension, and solidity; from these the idea of matter; and through further
analysis, those of substance, causality,time and space. They are all analytical,
subjective and objective; analytic because derived through analysis from
identity, subjective because elaborated by theactivity of the mind out of its own
consciousness, and objective because contained in the objective perceptions of
sensibility. A spiritualist in psychology, Galuppi maintains the unity, the
simplicity, the indivisibility and the immortality of the human soul, which he
considers as a substantial force, developing into various faculties as it
becomes modified by diverse surrounding circumstances, from the consciousness
of the Ego and of the non-Ego (or Tu) arising to abstract and universal principles.
Remaining, however, withinthe bonds of empiricism, though he places the human
mind above nature, yet Romagnosi also holds that it cannot attain to the
knowledge of its own essence, or of the essence of matter, nor understand the
origin of the universe, and the processes of its development. In Ethics,
Galuppi rejects both the doctrine of Helvetius, which founds morality on the
instinct of pleasure, and that of Wolff and Romagnosi, who derive its essence
from our natural longing for perfection. First among modern philosophers of
Italy, Galuppi establishes with Kant the absolute obligation of moral law, and
its pre-eminence above self-interest and self-perfection. Happiness is a motive
to our actions; it is not the essence of moral obligation, nor the source of virtue.
Absolute imperatives, or practical judgments a priori,such as "Do
thy rduty” are at thefoundationof moral law; they originate from the very
nature of practical reason, which contains also the principle of the final
harmony between virtue and happinesss -- expressed in the moral axiom, virtue
merits reward, and vice punishment. From this principle as well as from ou rown
consciousness, Galuppi demonstrates the freedom of the will, both as a psychological
and moral fact. Natural religion has for it sobject the existence of God, of
whom we may obtain the idea by rising from the conditional to the
unconditional, from the finite to the infinite, and from the relative to the absolute.
This idea is subjective: it is developed from that of identity, that,is, the one
isi ncluded in the other. But we reach also the existence of infinite reality
through the principle of causality, and in this sense the idea of God is objective.
Theism alone can reconcile the infinite goodness of God with the existence of
evil; a reconciliation, however, which is imperfect, from the very fact that
human reason cannot understand all the relations which exist between all beings.
God is incomprehensible, creation is amystery, miracles are a possibility, and
revealed religion is an important aid to our education. Cf. L.Ferri,op.cit. ,and
It.Mariano,LaPhilosophicContemporaine en Ltalie. he following are the works of
Galuppi: “Saggio FUosqfico sulla Critlca della Conoseema”, “Letter? Fllosofiche
suite Vicende della FUosofia intorno ai Prineipii dtlla, Conoscenza Umana da
Cartesio fino a Kant, Elementi di Filosofia”; “Lezioni di Logica e di
Metajlsica”; Fili* sojuidellaVolontd”’ “ConsiderazionisuWIdealismotrascen-
dentala e sid Itazionalismo assoluto”. The following writers may be referred partly
to Empiricism, and partly to Criticism:P.Tamburini, “IntroduzionealioStudwddlaFUosofiaMorale”;
ElementaJitri*Xa- turce”, “CennisiiilaPerfettibiUtddtW Umana Famiglia”, Ceresa.Prineipiit
Leggigeneralidi FUosofiae Medieina”, Zantedeschi, Elementi di Psieologia Empirica”,
Poli, Saggio FUotofico sopra la Swola dei modernifilosofi naturalisti”, “Saggio
cFun Corso di Filosofia ; and Primi Elementi di FUosofia”, Ricci. in his
C'ottsiuitmo (AntologiadiFirenze). Rivato, Ricobelli.and Devincenzi, who wrote on
theFrench Eclecticism in the CommentarideW Alencodi Brescia”, Lusverti,
Inxtituzioni Logico-lfetafisiche”, Gigli,AnalisidnUe.Idee”, Bini,LezioniLogieo-itfta-
fixieo Morali”, Pezzi, Lezioni di FUosofia della mente e del more ; Accordino,
ElementidiFUosofia”, ZeUi,ElementidiMetafisim”, Alberi,DdXaciWe”, Gatti,PrineipiidiIdeologic”,
Passeri,Ddlanaturaumanasocietoie”, DeW umana perfezione”, Scaramuzza, Esame
analiUco ddUi facoliA di*»• tire, Bonfadini, Sulk Categoric di Kant”, Bruschelli,
Prdectiones Logico- Mctaphisicm”, Bellura, La Coseieiua”, Fagnani, Storia
naiurale ddla potenza umana”, Delle intime relazioni in cui progrediscono
la Filosofia, la Religione e la. Libertà”, Ocheda, Della Filosofia degli
Antichi”, Pizzolato, Introduzione allo Studio detta Filosofia”, DomowBki, a
Jesuit, In stitution!s Philosophica”, Testa, La Filosofia del Sentimento”, “La Filosofia
dell' Intelligenza”, “Esame e discussione della Critica della Ragione Pura ài
Kant, Critica del Nuovo Saggio suW Origine delle Idee di A. Rosmini, Grazia, “Saggio
sulla realtà della conoscenza umana”, I.ettieri, “Dialoghi filosofici suW intuizione”,
Introduzione alla Filosofia monde e al Liiilto razionale”, Longo, Pensieri
filosofici”, Teoria della conoscenza”, Dimostrazione analitica delle facoltà
dell' anima”, Tedeschi, Elementi di Filo sofia”, Mancini, Elementi di
Filosofia”, Mantovani, Traduzione della Critica della Ragione Pura di Kant”, Mazzarella,
Critica della Scienza”, Della Critica. Empiricism is applied to ^Esthetics by Delfico
in his Nuove Ricerche sid Bello, Talia, Princijni di Estetica, Ermes Visconti,
Saggi sul Bello, and Riflessioni
idcologicìie intorno al linguaggio grammaticale dei popoli colti”, Venanzio,
Callofilia”, Zuccaia, Principi! eMetici, Lichtenthal, Estetica”, Longhi,
Callografia” and Pasquali, lnsliluziind di Estetica”. Zuccaia and Lichtenthal,
however, separate themselves from the empirical School, and strive to find the
essence of beauty in the idea. The same principles of Empiricism are followed
by writers who undertake to construct a genealogy of sciences, such as Ferrarese
in his “Saggio di una nuova classificazione delle Scienze”. He is also the author
of “Delle diverse specie di follia”, “Ricerche intorno all'origine diWistinto”,
“Trattato della monomania suicida”, De Pamphilis in his Geografia del'j>
Scibile considerato nelXn sua unità di utile e di fine” and Rossetti in his “DelloScibileedelsuoinsegnamento”.
Amongthe writers on Pedagogy who follow empirical doctrines may be mentioned
Pasetti in his “Saggio suW Educazione fisico-morale”, Raffaele, Opere Pedagogiche”,
Boneschi, recetti di Eilucazione”, Fontana, Manuale per l'Educa zione umana”, Parravicini
in his various educational works ; Aporti, Manuale di Educazione e di
Ammaestramento per le Scuole infantile”, Assarotti, Istruzione dei Sordi-Muti”,
Bazutti, Sullo stato fisico intellettuale e morale deiSordi-Muti”, Renzi, SiuT
indole dei deciti, and Fantonetti, “Della Pazzia”. Among the historians who
follow the doctrines of historical criticism may be named Rossi in his
”StudiStorici”, Denina in his “Rivoluzioni d'Italia”, Verri in his “Storia di
Milano”, Gregorio in his “ConsiderazionisullaStoriadiSicilia”, Colletta inhis “StoriadelRegnodiNapoli,
Botta in his Storia della Guerra dell' Indipendenza Americana” and “Storia
d'Italia, continued from that of Guicciardini”, Palmieri in his Saggio Storico
e Politico sulla Costituzione del Regno di Sicilia”, Cantù in his Storia
Universale” and Storia degli Italiani”. Also by Micali in his L'Italia avanti
ilDominio de' Romani”, Mazzoldi in his
Delle Origini Italiche”, Lamperdi in his Filosofia degli Etruschi”, Berchetti
in his Filosofia degli antichi pojioli”, “Sacchi in his Stona dilla Filosofia
Greca, Roggero in hisori. della Filosofia da Cartesio a Kant”, Raguisco, Storia
delle Categorie da Taletead Hegel”, Sclopis, Storia detta Legislazione
Itidiana”, Farini, Stati Romani” and Farina, Storia d'Italia”. Next is
Idealism. Whatever may be the value of the psychological investigations of
Galuppi, and the seeming "realism" by which his theory is
characterized, his doctrine, founded as it was on the subjective activity of
the miiid in connection with experience, could not supply an objective foundation
for science. It therefore left the problem of knowledge unsolved. To establish the
objectivity of human thought on an independent and absolute principle is the
task which Rosmini, the founder of modem Idealism in Italy, proposes to himself.
Rosmini was born in Rovereto in the ItalianTyrol, and receives hiseducation at
Padua. He enters the priesthood, and at a later period founds a religious
institute of charity, whose members devote themselves to the education of youth
and the ecclesiastical ministry. He is charged by King (Jharlcs Albert with a
mission to Rome, the object of which was to induce Pius IX. to join the Italian
Confederation, and to allow the citizens of the Roman States to participate in
the W r of National Independence. Rosmini’s efforts at first promised success.
He is made a member of the Papal Cabinet and is even invited to the honours of
the Cardinalate. But the influence of the reactionary party in the Church
having become predominant, the Pope withdraws from the liberal path on which he
had entered, Rosmini's proposal is rejected, and the ambassador himself dismissed in disgrace. He returns to his retreat
at Stress on the Lago Maggiore, where he again devotes himself to the work of
the restoration of philosophy, for which he had so long laboured. Philosophy,
according to Rosmini, is the science of the ultimate reasons; the product of
highest reflection, it is the basis of all sciences in the universal sphere of
the knowable, embracing ideality, reality and morality, the three forms under which
Being manifests itself. Hence there are three classes of philosophical
sciences. First, the Sciences of intuition, of which ideality is the object, such
as Ideology and Logic. Second, he Sciences of perception, the object of which
is reality, as given in the sensibility, such as Psychology and Cosmology.
Third, the Sciences of reason, whose object is not immediately perceived, but
is found through the inferences of reason, such as Ontology and Deontology; the
former considering Being in itself and in its three intrinsic rela tions; the
latter, Being in its ideal perfection, of which morality is the
highestcomplement. Ideology is the first science. It investigates the origin,
the nature, and the validity of ideas, and with Logic establishes the
principle, the method, and the object of philosophic investigation. His
Ideologic and Logical works, containing the fundamental principle of his
system, and the germ of all his doctrines, are as follows : “Sagyio sutt'
Origine delle Idee”, “Rliinnovamento ddla Filog<yia in Italia”, a
polemical work directed against Mamiani, “Introduzione alla Filosojia”, and
“LaLogioa”. Having reduced the problem of knowledge to the intellectual per
ception of reality, Rosmini examines and rejects the solutions given by the principal
philosophers of ancient and modern times. He however accepts the views of Kant
on the essence of that perception, and places it in a synthetic judgment a priori,
the subject of which is given by our sensibility, and the attribute by our mind;
the one being furnished by experience, the other having a transcendental origin.
But against Kant, Rosmini contends that this transcendental element is one and
objective, not plural and subjective. It is not evolved by the activity of the
mind, but although essentially united to it, it has an absolute, objective and independent
existence. This element, the objective form of the mind, to which all Kantian
forms may be reduced, is Being in its ideality (“l’esere ideale”), which contains
no real or ideal determinations, but is ideal activity itself, deprived of all
modes and outlines, the potential intelligibility of all things, native to the
mind, the light of reason, the source of all intelligence, the principle of all
objectivity, and the foundation of all knowledge. Essentially simple, one and
identical for all minds, universal, necessary, immutable and eternal, the idea of
being is the condition of every mental act. It cannot originate from
reflection, abstraction, or consciousness. It has a divine origin. Indeed, it is
the very intelligence of God, permanently communicated to the human mind under the
form of pure ideality. All transcendental ideas, logical principles, identity,
contradiction, substance, causality, the very idea of the Absolute, are potentially
contained within it, and become distinct through the process of reflection. It
is only through the synthesis of sensibility and ideality, that man
intellectually perceives the existence of realities. To think is to judge, says
Rosmini, and to think of reality is to judge that it is actually existent. To
this judgment sensibility gives the matter or the subject, mind the form or the
attribute, by applying to the former the attribute of existence; while the
substantial unity of our nature, at once sentient and intelligent, affords the
basis on which that synthesisi saccomplished. Thus reality, which is subjective,
that is to say, is essentially connected with sensibility, becomes objectively
known through the affirmation of its existence. Thus ideality alone is knowable
per se; while reality acting on our sensibility is perceived only through
ideality. Through the faculty of universalizing, separating the possibility, or
the intelligibility, or the essence (these terms have the same meaning) of the objects
so perceived, the fluid forms universal ideas, which are thus but specific
determinations of the infinite ideality. Logic establishes the truth of
knowledge and the foundation of its certainty. Now truth is aquality of knowledge;
that is to say, our knowledge is true when that which we know exists. Truth is,
accordingly, the same as existence, and as existence is the form of our
intelligence, so our mind, in its very structure, is in the posses sion of
truth. No error is possible on this subject; for the idea of existence is
affirmed in the very act of denying it. So delusion is possible as to its modes;
for that idea has no mode, or determination. So all specific ideas and logical principles
are free from error; for they represent mere possibilities, considered in
themselves and without relation to other things. The same may be said of the
primitive judgment, in which the existence of reality is affirmed. Confining
ourselves to the simple affirmation of the actual existence of the object as it
is given in sensibility, we cannot err; error beginswhen we undertake to affirm
more than we perceive, or when we assert relations between ideas which do not
exist. Error, therefore, is always voluntary, although not always a free act; it
may occur in the reflex, but never in the direct or primitive knowledge. On
these principles, Rosmini rejects the doctrine of Hume and Berkeley as to the
validity of our knowledge. Rosmini's psychological, cosmological, and
ontological ideas are contained in his Psicoloyia, Antropologia, Teodic&i, and TiMsofia. Psychology considers the human
sol in its essence, development, and destiny. A fundamental sensibility
(“sentimento fondamentale”), substantial and primitive, at once corporeal and
spiritual, having two terms, one of which is a force acting in space, the other
ideality itself, constitutes the essence of the soul. It is active and passive;
it is united with internal and external extension, and its body has double relation
to it, of subjectivity and of extra-subjectivity. It is one, simple and spiritual,
and by this quality it I sessentially distinguished from the souls of mere animals.
Having for its aim and end the potential ideality of all things, it will last
as long as this intuition: it is therefore immortal, although its term of
extension will perish with th edisorganization of the body. Life consists in fundamental
sensibility, the result of that double hypo-static relation, in which the
body partakes of the subjective life of the soul, and the soul of the
immortality of the infinite ideal. Cosmology considers the totality and the
order of the universe, its parts and their relations to the whole. As reality
is essentially connected with sensibility, so that the idea of the one involves
the idea of the other, Rosinini admits a primitive sensibility in matter, and
holds, with Campanella, that chemical atoms are endowed with a principle of
life. Hence a hierarchy of all beings exists in nature, from the primitive
elements to the highest organisms, a hierarchy founded on the basis of the
different degrees of sensibility, with which they are endowed. Hence, also,
Rosmini affirms the existenceof a universal soul in nature, much like that
admitted by Bruno, whose sphere is indefinite space; a soul one in itself, yet
multiplied and individualized in the numberless existences of the universe.
Spontaneous generation is a natural consequence of the theory of universal life.
Ontology includes Theology; but while the former considers the essence of
Being, its unity and the trinity of its forms in the abstract, the latter
regards it in its substantial existence, as the absolute cause and finality of
the universe. The intelligibility of things, as revealed to the human mind,
being only potential and ideal, cannot properly be called ‘god’, who is the
absolute realization of the infinite essence of being, and therefore contains
in the unity of his eternal substance an infinite intelligibility, as well as
an infinite reality and morality, a reality which is essentially an infinite
sensibility, and a morality which is essentially an infinite love. It is thereforenot
through a natural intuition, but through the process of reasoning that the mind
acquires a knowledge of an existing God. It is by reflecting on the logical
necessity and the immutability which belong to ideality, on the conditions
required by the existence of contingent realities, and the nature of moral
obligation, that, by the process of integration, our reason is led to believe
in the existence of an absolute mind, the source of all intelligibility, reality,and
morality. Thus the idea of god is essentially negative, that is to say, affirms
his existence, but it excludes the comprehension of his nature. Creation is the
result of divine love. The Absolute Being cannot but love being, not only in itself,
but in all the possibilitiesof its mani festations. It is by an nfinitely wise
abstraction that the divine mind separates from it sown intelligibility the
ideal type of the univers ; and it is by an infinitely sublime imagination that
it makes it blossom, as a grand reality in the space. Yet the universe is distinct
from the Creator, because it is necessarily limited and finite; and as such
it cannot be confounded with the Infinite and the Absolute, although it is
identi fied with it in its ideal type, which indeed flows from the very bosom
of the divine nature. Thus creation in its ideal essence is God; but it is not God
in its realization, which his essentially finite. In hisTefxii&sa, Rosmini
strives to show that the existence of evil does not stand in contradiction with
an all wise and omnipotent Providence. Man is necessarily limited, and evil is
a necessary consequence of his limitation. Perfect wisdom in its action must necessarily
follow immutable laws, which in their intrinsic development will come in
antagonism with partial forces, and produce discords in the universal harmony.
Such are thelaws of the maximum good to be obtained through the minimum, of
action, the exclusion of all superfluities, the graduation of all things and
their mutual dependence; the universal law of development; the existence of extremes
and their mutual antagonism; finally, the unity and the celerity of the divine
action, which presides over the government of the universe. The problem of the possibility
of a better world has no meaning: God may create numberless worlds, but each of
them will always be best in relation to its own object. As from a box full of
golden coins we can only draw golden coins, so the Creator can only draw from
his own mind thatwhichisbest. Deontology considers the archetypes of perfection
in all spheres, and the means through which they may be realized. Moral
science, including the philosophy of right, is one of its principal branches.
This is treated by Rosmini in the following works: “Princij_rii <lrl!<t
Seiema Mbrale, Storia Cumparativae CriticadeiSwtemiMorali, Antropologia, Trattato
delta Cosdema Morale” FilunojiadelDiritto, OpuscoliMorali”. The essence of
morality consists in the relation of the will to the intrinsic order of being,
as it reveals itself to our mind; hence the supreme moral principle is expressed
in the formula, recognize practically being as you know it, or rdapt your
reverence and love to the degree of worth of the being, and act accordingly. The
idea of being giving us the standard of this recognition, implies the first
moral law, which is tin; identified with the primum notum, the first truth, the
very light of reason. Hence moral good is essentially objective, consisting in the
relation of the will to ideal necessity. Thus morality is essentially distinct
from utility, the former being the cause, the latter the effect; hence
Eudemonology, the science of happiness, cannot be confounded with Ethics, of which
it is only a corollary. The relative worth of beings arises from the degree of
their participation in the Infinite; hence man, whose mind is allied with an
infinite ideality, has an infinite worth. It is through this union, not through
the moralautonomy of the will, as Kant maintains, that man is a “person” and not
a thing; and it is for this reason that actions, to be morally good, must have
for their object an intelligent being. Moral categories are therefore founded
on the gradations of intelligence and virtue, which is but the realization of intelligence.
The duties towards ourselves are derived from the Imperative, which commands
the respect and love of humanity, and we are the standard, by which we estimate
the faculties and the wants of our neighbours. Rights are found in the faculty of
acting according to our will, so far a sprotected by morall aw. Man has an
inalienable right to truth, virtue, and happiness, and his right to liberty and
property is founded on his very personality. Domestic societyis the basis of
all civil organization, and the authority of the State is limited to the regulation
of the modality of right, and never can place itself against rights given by nature.
Indeed its principal objectis the protection of those rights. Liberal in almost
all his doctrines, Rosmini’s ideas on the rights of the Church betray a
confusion of Catholicism with Christianity, indeed with humanity. They are
therefore extravagant as they are indefensible. It is true that in his Le
CinquePlayheildla C/tiesa, Rosmini strives to introduce intotheChurch such
reforms, as would have made it less antagonistic to the spiritof Christianity.
In that work Rosmini urges th enecessity of abolishing the use of a dead
language in the religious services, of raising the standard of clerical education,
of emancipating the episcopate from political ambitions and feudal pretensions,
and, above all, of intrusting the election of bishops to the people and the
clergy, as is required by the very nature of the Church. His essay is placed at
once in the “Index Expnrgatorius”. Rosmini applies also his philosophy to politics
in his filosojiu detta Politica, and to pedagogic science in his Principle Supremo
della Metodologia. Rosmini is also the author of Eponizione Critica della
Filosojia di Aristetele, “Gioberti e il Panteismo”, “Opuscoli Filosofi” and of
several volumes of correspondence. A complete edition of Rosmlni's works has been
published in Milan and inTurin. His posthumous work published in Turin under
the editorship of his disciple Paoli. ARJsumiof his system, written by himself,
may be found in the Storia universale di O. C'antil, in its documentary part.
Rosmini’s philosophy is early introduced into the universities and colleges of
Piedmont, through the labours of Sciolla, Corte and Tarditi, the chief
professors in the philosophical faculty at Turin. The two first embody the doctrines
of Rosmini in their text-books of mental and moral philosophy, while the third,
in his “Lettere di un Rosminiano”, undertakes to refute the objections which
Gioberti advances against that philosophy. It was this work, which gives Gioberti
occasion to publish his voluminous essay on Rosmini. Meanwhile, Rosmini’s
doctrines extend to the schools of Lombardy, owing to the essays of Pestalozza.
whose Element! di KUo-nyfiii, contain the best exposition of Rosminianism.
Pestalozza is also the author of “Difesa delle Dottrine di Rosmini” and LuMenie
di Rosmini, To the same School belong Manzoni, the author of the “Promessi
Sposi” who, in his Dialogo »>j2T /»- venzwne, applies the Rosminian
principles to the art of composition; Tommaseo, the author of the “Dizionario
Estetico”, the “Dizionario dei Sinonimi”, and of several educational works, in
his Espoxizione del Sistema Filosofico di Rosmini, A. Rosmini. Studi
Filosofici” and “Studi critici”. G. Cavour. the brother of the statesman of
that name, in his Fragment* Phitosopluquts; Bonghi, translator of several works
of Plato and Aristotle, and author of “Compendio di Logica”, who gives an
exposition of philosophical discussions held with Rosmini in his Le Sresiane; Rayneri,
in his “Primi Principii di Metodica”, and “Dlla Pedagogia”; Berti, the author
of “La Vita di Bruno”, Garelli, in his “Sulla Filosofia Morale” and in
“Biografia di Rosmini”, Villa, in his “Kant e Rosmini”; Peyretti, in his “Ekmenti
di FUosofui” and “Saggio di Logiea
generate”; B. Monti, in his “Del Fondamento, Progresso, e Sistema delle
Conoteeme Umnne”; Imbriani, in his Sul Fautsto di Goethe” and/Mr
Organism)poeticio e delta Poetica popolare Itliana”, Minghetti, the statesman
and colleague of Cavour, whose work, Dell’Economia Publica, bears the traces of
the influence of Rosmini's doctrines; Allievo, in his “Jlegdinnismo, la Scienza
e hi Vita”, and P. Paganini, in his “Bella Natura delle Idee secondo Platone”;
“Considerazumi sulle profonde armonie della Filosofia Naturale”, tkiggio Cosmologleo
sullo fypazin. and Stiggio sopra S.Tommaso e il Rosmini. To this classification
may be referred Les Principes de Philosophic, of Caluso. ptranslated into Italian
by P.Corte,an published with notes of Rosmini. Corte is the author of “EkmentidiFilosqfla”, embracing logical, metaphysical,
and ethical sciences. He publishes also Anthologia ex M. T. Cicerone and L. A.
Seneca in usum Philiw/phi-r Studiosorumconcinnaia ,The doctrine of Rosmini on the
nature of originalsin, as it was expressed in his Trattato delta C'oscienza”, having
been violently attacked by several ecclesiastical writers belonging to the Order
of the Jesuits, it is ablydefended by eminent theologians of the Catholic
Church, Bertolozzi, Fantozzi, Pagani. and by Gastaldi, a collegiate doctor of
divinity at Turin, and Archbishop of that See. On Rosmini's System, see
further.— Leydel, in “Zeitschrift f. Philosophic, Annales de Philos.
Chretiennr, Bonnetty, ed. Paris, on Rosmini and the decree of the Index. Also
same Annaks, Bartholmcss, Hist. critique des Doctrines Religieuses, Paris, Lockhard, “Life of Rosmini”, Lond, Ferri, op.
cit., and Ferrari in the Revue des Deux Monde. Next comes Ontologism. The ontologic
school places the "primum philosoophicum" not in simple ideal
existence, but in absolute reality, the cause of all things as well as theprinciple
of all knowledge. This doctrine, held by St. Augustine and Fidanza, and revived
by Malebranche, is developed under a new form by Gioberti. Gioberti was born in
Turin, receives his education in that city, and early becomes a priest.
Arrested as a sympathiser with the revolutionar schemes of Mazzini, he is
condemned to exile.While in France and Belgium he devotes himself to the work
of Italian regeneration, and endeavours to attach the clergy to this cause. In
his “Primato Morale e Civile degli Italiani” Gioberti urges upon the papacy the
necessity of placing itself at the head of the liberal movement, and becoming
the champion of Italian nationality and the centre of European civilization. In
his Prlegomeni, and “Il Jesuita Moderno”, Gioberti labours o crush the opposition
with which his views are received by the reactionary party of the Church and
exposes the dangers of its policy. With th eaccession of Pius IX, and the subsequent establishment of
constitutional governments in the Peninsula, Gioberti’s ideas seem to have
triumphed. Gioberti returns to Italy and enters at once into public life,
accepting a seat in the Parliament and in the Cabinet of Piedmont, where he
soon becomes a ruling spirit. After the battle of Novara he is sent to Paris as
ambassador, in the hope of obtaining aid for the national cause. Unable to accomplish
his mission, Gioberti resigns his office, and remaining in that city a voluntary
exile, he again devotes himself to philosophical studies. The philosophy of
Gioberti is embodied in the following works: “La Teoria del Supra-naturale”,
“Introduzione allo Studio della Filosofia”, “Trattato del Buono”, “Trattato del
Bello”, “Errori Filosofici di Rosmini”. Philosophy, according to Gioberti, has
long since ceased to exist; the last genuine philosophers are Leibnitz,
Malebranche, and Vico. By substituting psychologic for the ontologic method and
principles, Descartes renders all genuine philosophic development impossible.
Descartes does in regard to philosophy what Luther does in regard to religion,
by substituting private judgment for the authority of the Church. Sensualism,
subjectivism, scepticism, materialism and atheism are the legitimate fruits of
the doctrine of Descartes. To do away with these errors is theobject of
true philosophy. Rosmini's theory cannot attain it; for it is founded on a psychologic
process, assumes as a principle of knowledge a pure abstraction, and thus falls
into the very errors which it proposes to combat. Through ideality, the mind cannot
reach reality, nor from the fact of consciousness can it ascend to universal
and necessary ideas. We must therefore invert the process, and look both for method
and principles not in the subject, but in the object. The object is the idea in
its absolute reality, immanently present to the mind under the form of a
synthetic judgment, which comprehends in itself all being and knowledge. This
judgment, as it is produced through reflection, finds its expres sion in the
ideal formula, “Ens creat existentias,” Being create existences — the supreme principle
of Ontology and of Philosophy. Through the intuition of this principle, mind is
in possession at once of the real and the ideal; for the first member of the
formula (the “Ens”) contains the object, Being, the absolute idea as well as the
absolute substance and cause; the second (“Existences”) gives the organic
multiplicity of contingent substances and causes and relative ideas; the third,
The Creative Act, expresses the relation existing between the absolute and the
relative, the unconditional and the conditional, and the production of real and
ideal existences from the Absolute. But although this intuition gives the power
of intelligence to the mind, it is in itself not yet an act of knowledge; as long
as it is not reproduced by the mind, it remains in a latent or germinal condition.
It is only by a reflex judgment that we affirm the contents of intuition;
coming to the consciousness of its elements, we become acquainted with their
mutual bearing and relations. This reproduction therefore is made through
ontok>gi«ilreflection, by which the mind, so to say, reflects itself upon
the object, and through which alone it is capable of acquiring the knowledge of
that ideal organism, which is expressed in the intuition. Thus the ontological
method is the only true philosophical process, and stands in opposition to the
psychological method, which is founded on psychological reflection, through
which the mind turns its attention, not upon the object, but upon itself. But to
direct its reflection upon the object of its intuition, the mind needs the
stimulus of *language*, through which it may determine and limit the object for
its comprehension. Hence the necessity of a first divine revelation, which by
language supplies the instrument of our reflection, and constitutes that
relation which necessarily exists between the idea itself, and the idea as it
manifests itself to our rmind. Fo ralthough the idea in itself is one and
indivisible, in reference to the human mind it has two sides: the one which is intelligible,
the other incomprehensible— thus being antithetic towards each other, and
giving rise to all the apparent antinomies between Science and Religion. The
faculty of super-intelligence, which is inherent in all finite minds, consists
in the sense which reveals to the mind its own limitations, as to the comprehension
of theidea. It is through revelation that the mind acquires some positive
knowledge of the superi-ntelligibility of the idea, although always limited and
clouded in mystery. Science, being the reproduction of the ideal formula, must
therefore be divided into two branches, corresponding to the intelligibility
and the super-intelligibility of the idea;— the one constituting the Rational
Sciences, the other the Super-Rational, the last being superior to the former
from their more extensive comprehension of the idea through positive revelation.
The genesis of sciences from the ideal formula is as follows : "
Jfiia" or the subject of the formula, gives Ontology and Theology. The copula
(creat) demands a science which shall com prise the double relation between “ens”
and existences, in both an ascending and a descending method. The descending
process (from Jieuifj to faiatenees) originates the science of time and space,
or Mathe matics. The ascending (from Existences to Being) the science of the
true, the good, and the beautiful, that is, Logic, Ethics, and AEsthetics. The
predicate (Existences) gives rise to the spiritual and material sciences. Oon
the one side Psychology and Cosmology, on the other, physical Science in its various
branches. The super-natural sciences follow the same division. As to the
validity of the knowledge arising from this formula, its first member expresses
its own absolute reality and necessity. The intuitive judgment in which this
reality and necessity are pronounced, viz.. '"En* *'•*," and ^Ens is
necessary" do not originate in the human mind, but are contained in the
idea itself, while the mind in its primitive intuition only listens to them —
repeating them in its succeeding reflex judgments. So that the validity of
those judgments is not affected by the subjectivity of the mind. Thus is it with
the funda mental ideas of necessity, possibility, and existence. The first
being the relation of the En sto itself; the second the relation of the
necessary to the existing; and the third the relation of possibility to
necessity. To these ideas correspond three great realities. To thefirst, the
Absolute reality, God. To the second, infinite or continuous m agnitude, pure
time and pure space. To the third, actual and discrete magnitude, the universe an
dits contents. Time and space are ideas, at once pure and empirical, necessary
and contingent. As pure and necessary, they may be conceived as a circular
expansion growing out of a single centre and extending to the infinite; by this
centre, Ens (Being) is symbolized. As contingent and empirical, they may be
represented by a circumference which projects from the centre and develops in
successive degrees. In this projective development, we have the finite reality,
multiple and contingent in itself, but one and necessary, if considered as
existing in the central point from which it emerges. For existences have a necessary
relation to the Ens, and it is only in that relation that it is possible to
know them. The very word existences implies their derivation from the Absolute
reality. But the nature of that derivation cannot be reached through reasoning.
It manifests itself in the intuition, in which it is revealed in the creative
act. By considering the two extreme terms of the formula out of the relation of
its copula, they become identified, and philosophy at once falls into Pantheism.
Thus the creative act is the only basis of our knowledge of contingent existences.
It is by bringing the phenomenal elements of perception into their relations to
creative activity that the sensible becomes intelligible, and the
individualization is of the idea are brought in the concrete into our minds.
And as our own ideas are formed in witnessing the creative act, it follows that
that they may be considered as copies of the divine idea, created and limited,
yet stamped with the character of a divine origin. Thus the ideal formula
considered in relation to the universe becomes transformed into these other
formulas. The one creates the multiple. The multiple returns to the one. These
two formulas express the two cycles of creative development, viz., the one, by
virtue of which existences descend from Ens; the other, by which they return to
I -- a double movement, which is accomplished in the very bosom of the ens
itself, at once the efficient and the final cause of the universe. The first cycle,
however, is entirely divine, while the second is divine and human, because in
it human powers are brought into play. In the Garden of Eden ther&- tiini
of the mind to its Creator is perfect; reason predominant over passion, man's
reflection was in perfect accord with the organic intui tion; but theFallalteredthatorder,andman
puthimselfmoreorless intooppositionwiththeformula. Ileucetheerrorsofancient
theogonies and Mythologies, and their Pantheistic and Uualistic Philosophies.
Thus the Bralnuinicand Buddhistic doctrinesoftheEast absorbed the universe and
man himself in the first member of the formula; while the philosophical systems
of the Greeks reduced everything; to the third member, with the exception of
Pythagoreanism and Platonism, in which the condition of its organic order is
substantially preserved. Christianity restores that order through the
miraculous intervention by which God, becoming man, brings the human race back
to its primitive condition. In such a dispensation, the tradition which contains
the organic structure of the fomula was placed in the keeping of the Church; hence
its infallibility, and its right to preside over Theology, as well as the whole
development of Science. The idea as expressed in the formula becomes, in its
application to the will, the supreme moral law, the basis of Ethics. While its first
and second terms give us the idea of moral good, its first cause, law and
obligation, the third term supplies the moral agent, and contains the conditions
of moral development. It is through his free will that man can copy the creative
act by placing himself in accord with the will of God, as manifested in moral law.
Hence, moral law partakes of the character of absolute reality; it is
objective, apodeictic, and religious, because it is founded on the very
relation of God to the human will. From this relation arises an absolute right
in the Creator, to which an absolute duty in man corresponds, the source of all
the relative duties and rights, which spring from his relation to his fellow-creatures.
It is through this accord of the human with the divine will, that man attains
happiness, consisting in the voluntary union of his intellectual nature with the
divine. The supreme formula of ethics is this: Being creates moral good through
the free-will of man. Fom this two others follow, corresponding with the two
cycles of creation. The first: that free will produces virtue by the sacrifice
of passion to law. Second, that virtue produces happiness by the reconciliation
of passion to law. AEsthetic science likewise finds its principles in the ideal
formula. Creation, with the ideas of time, space, and force, gives us the idea
of the sublime, while Exigences, that is to say. the real in its relation to
the idea, contain the elements of the beautiful. Thus, as existences are produced
arid contained in the creative act, so the sublime creates and contains the beautiful.
Hence the formula, being creates the beautiful through the sublime. The two ideas
are co-related. They both consist in the union of the intelligible with an
imaginative element, but while, in the sublime, one element predominates over
the other, in the beautiful the harmony of the two is preserved. Yet the two
ideas are subject to the cycles already noticed in the development of the
formula: The Sublime creates the Beautiful,
and the Beautiful returns to th eSublime. In the history of art the sublime
precedes the beautiful. The temple and the epic poem are the oldest forms of
art. The super-intelligibility of the idea gives rise to th emarvellons, which,
expressing itself in language, poetry, painting, and music, becomes an element
of AEsthetics. The first arts resting in the organic structure of formula, it
follows that only in orthodoxy can the full realization of beauty be found. Heterodoxy,
altering more or less that structure, introduces an intrinsic disorder into the
lield of AEsthetics, as well as into that of science, morality, and religion.
Gioberti at the time of his death was preparing other works, in which his idea sseem
to have undergone considerable change. Imperfect and fragmentary as they are
left, they were published under the editorship of his friend Massari, and bear
the follow ing titles, “La Protologla”; “La Filosofia della Rivelazione”, “La
Itifor-ma detta Chiesa. A tendency to rationalism blended with Hegelian
transcendentalism appears in those works, although ostensibly founded on the idealformula
ofthen'rst philosophy. The idea here becomes the absolute thought, which creates
by its very act of thinking. Sensibility is thought undeveloped, as reason is
thought developed; and even the incomprehensible is but thought undeveloped,
whichbecomesintelligiblethroughdevelopment. Languageasthe instrument of
reflexion plays still a conspicuous part in the woof of the absolute thought,
as wrought out in creation, but it has become a natural product: and even of
supernatural revelation itissaid, that it may be considered natural, as soon as
it is received into th emind. It is through the creative act that absolute thought
appears in the development of Nature and Mind, a development which proceeds
under the logical form of a sorites, the principle of which is inexhaustible,
the progress continuous. The members of this sorites are prop»>-r which rest
on categories, or fundamental ideas produced by the absolute thought in its
union with the mind, and the tinners which it creates. In the absolute, the categories
are one and in<! idea, but become, multiple through the creative act. These
are < and trine. The first express the opposite while the last reconcile the
oppositions of the former. The absolute thought is the concrete and supreme
Category, out of which all others receive existence through its creative
activity. An existence which is developed, according to a dialectic movement.
The organic structure of the Categories, which embraces the relations between
the terms of each dual one, and the relations between their couples, is moulded
on the ideal formula. Pantheism does not consist, in a substantial synthesis of
God and the universe, but in the confusion of the finite and the infinite, and
of the different modes of existence which belong to them. God is infinite,both actually
and potentially. The world is potentially infinite, but actually finite. With Cusa
and Giordano lining it may properly be said, that the universe is a potential
God or a limited or contracted God. Hence,God and the universe are one in the
infinite reality of the first, and in the infinite potentiality of the second; for
the potentiality of the universe exists in God. As to its finitude, it is given
as a term of the creative act; it is a primitive fact which is presupposed by
all mental acts, which therefore cannot be reduced to other categories and thus
to the unity of the absolute. Finite realities, however, have a double relation
to the absolute, which is determined by the metexis and the mimesis. Through
metexis they are phenomenal copies of the divine ideas.. Through the mimesis
they participate in the divine essence, the condition of their existence. The
change in Gioberti's metaphysical ideas manifests itself in his thoughts in relation
to the Church. Catholic philosophy rests nolonger on the authority of an
ecclesiastical organization, but on the universality and continuity of human
thought, in the history of mental evolution. Religion is no longer superior to philosophy;
but it is philosophy itself, enveloped in myths and symbols, so as to bring it
to the intelligence of the common people. All religions are effects of the
creativeact, having different degrees of moral value. Christianity, however, is
the complement of all religious forms, and Christ is the Pan-Idea, in which the
realization of the moral type fully corresponds its inner excellence. Mysteries:ui
lmiracles are facts, whichcannot considered as complete. Their value consists
in their relation to the ;i!» phenomena which containtin; doctrinesof Palingenesis.
No can live which dm-s not follow the laws of ideal development; •i i verse would
perish, the moment it should cease to be subchange. The modification introduced
in his political doctrine, Gioberti himself published a year before his
death, in his “Rinnocamento Civile(VItalia”, where the papacy no longer appears
as the natural support of Italian regeneration, but as its greatest obstacle.
In Lois work, by far the best of all his voluminous productions, Gioberti gives
a new programme to Italian patriots; placing the national cause under the
hegemony of the king of Piedmont, he urges his country men to rally around that
throne, the only hope of the Peninsula. This programme, carried out to the
letter, brings the Italian States under one national government, and finally
made Rome the capital of th enation. No statesman ,with the exception of Cavour,
has ever exerted for a time so great influence on the affairs of Italy as
Gioberti. His name is preserved in honuor among his countrymen for the purity
of his patriotism, the loftiness of his aspirations, and the liberality of his
views, rather than for the solidity and the permanent value of hi sphilosophy.
On the political relations o fGioberti to Cavour, cf. Life, Character, and
Policy of Count Cavour, by V. Botta, New York. As a philosopher, Gioberti does not
succeed in forming a large school, although the following writers doubtless
derive their inspirations from his works: Fomari, “Dell' Armonia Universale, Lezioni
suW arte della parata”, G. Eomano, aJesuit, LaScknzadelTuomointerno«ituoirapporticollaNaturaeconDio;
“Elementi di Filosofi"-; Gioanni, Principii della Filosofia Prima, Micrti,
o dei- VEiaereUno e Reale”, Miceliol'ApologiadelSistema” N.Garzilli, Saggioatti
rn]ypor(idella Formula idealeeoiproblemi importanti della Filosofia”, Acquisto,
“Sistema della Scienza universale”; “ElementidiFilosofiafondamentale”; “Corso
di Filosofia morale”; Corso di Diritto naturale”; “Necessità dtW autorità e
della legge”; “Saggio sulla- naturae sulla genesi del Diritto di proprietà,
Trattato(fIdeologia. In the United States of America. Gioberti finds a devoted
interpreter in Brownson, whose able exposition of the doctrine contained in the
ideal formula was published in in the Review bearing his name. To the
Ontological School, although independent of Gioberti, belong Bertóni, Idee di una
Filosofia della Vita, Questione Religiosa, ;and La Filosofia Greca prima di
Socrate”; Centofanti, “Delia Filosofia detta Storia”; A. Conti, “Storia della Filosofia”;
“Evidenza,AmoreeFede, Dio e il male”; J.Puecinotti, Serilti Storici e
Filosofici, Storia della Medicina”, Baldacchini, Trattato sullo Scetticismo; La
Filosofia dopo Kant”; Corleo, Filosofia vnirermle”; Mangeri. Corso di Filosofia
e Sistema Pitico-Ontologico”; Labranca, Lezioni di Filosofia razionale, Mora
and Lavarino, in their Enciclopedia Scientifica, Turbiglio,” L'impero della
Logica” and “Analisi Storica delle FUo-vfie di Ix-rte e Leibnizio. On Gioberti,
cf. h. Ferri, and R Mariano, op. cit.; Seydel in Zeit- schrift fi Pftilosophie,
C. B. Smyth, Christian Metaphysicians, Lond. Prominent among the Ontologists is
Mamiani. He was born in Pesaro. Mamiani joins the revolutionary movement of the
Romagnas, but was arrested and condemned to exile. He takes up his residence in
Paris, where he is engaged in literary and philosophical pursuits. He returns to
Italy, and gives his support to the liberal reforms inaugurated by Pius IX.
When the Pope abandons Rome, Mamiani, as a member of the Constituent Assembly,
opposes the proclamation of the Republic, as contrary to the interest of the
national cause. With the restoration of the papal power by the aid of France,
Mamiani retires to Piedmont, where he is elected member of Parliament and
appointed professor of philosophy at Turin. He is a staunch supporter of the policy
of Cavour, under whose administration he holds successively the offices of
minister of Public Instruction and that of minister to Greece. He is member of
the Senate and professor of the philosophy of history atRome. In the early part
of his philosophical career, represented by his “Del RintwvameiUsi dtW antica
Filusojw italiana”, Mamiaui holds the doctrine of Empiricism founded on
psychological investigations, in which he strives to combine experience with
reason. Mamiani maintainsthat the principal question of philosophy is that of
method; and that this can only be found in experience and nature. It is this
method which prevails among the philosophers of the Renaissance, and to which
science is indebted for its great achievements, particularly through the teachings
and the example of Galilei. This essay calls forth the work of Rosmini, II
Itinnovamento, etc., in which he controverts some of Mamiani's statements, and
tries to show that the experimental method alone cannot philosophically
reconstruct the science of Nature and Mind. Mamiani himself soon becomes convinced
of this, and in his works “Discorso sull’Ontologia e sul Mt-todo” and Dialoghi
di Sciema 1'riina”, he endeavours to find a philosophical basis in common sense.
In these essays appears for the first time his doctrine on immediate perception
as the only foundation of the knowledge of reality. The last phase of his doctrine
is containedin his “Confessioni di un Metafisico”. It is divided into two
parts: Ontology and Cosmology. In the first, Mamiani considers theAbsolute,
ideas, natural theology, and the creative act; in the second, the finite, its
relation to the Infinite, the co-ordinatiou of nature's means, life, finality,
and progress in the universe. Mamiani’s fundamental doctrines are as follows. The
knowledge of the real and the ideal is effected through two faculties
essentially distinct, although both acting in the subjective unity of the mind:
perception and intellection. The first does not consist in a syntheticjudgment
a priori, as Rosmini and Gioberti hold after Kant, but in a direct and
immediate relation of the mind to finite realities, as Reid and Galuppi
maintains, although Reid and Galuppi overlook its intellectual character.
Intellection consists in the relation of the mind to ideas; and, as these have
an essential connection with Absolute reality, the mind may be said to possess an
intrinsic relation to the "entia realissima"— the most real being.
Ideas indeed are intellectual *symbols* of the Absolute reality in its relation
of causality; and they are supplied by the intellective faculty, when the mind
apprehends their realizations through perception. Tims our intelligence attains
to Absolute reality through the intermedium of ideal representations, but it
does not penetrate so far as to reach its essence; it remains on its surface. A
similar process occurs in perception, through which the mind reaches the object
given in sensibility, not in essence, but through the medium of sensation. But while
our ideas are mere *representative emblems* -- simbolo ed embolo -- in the
divine mind they are real objects in themselves. They are identical with the
absolute intelligibility, the possibility, the reason of all things. They are
therefore the foundation of all Unite realities, their common attributes and
final perfection. They are indeed the efficient and final causes of the world,
manifesting themselves under the triple relation of the true, the good, and the
beautiful. Hence our ideas, as *representations* and determinations of the
divine causality, are essentially objective and immutable representations, and
determinations of eternal truth. It follows that the existence of God is
founded on the very nature of primitive intuition, which includes the eternal
substantiality of truth, and that its demonstration a priori is a simple
process of deduction from the principle of identity. It follows also that every
ideal relation contains an eternal truth, to which an intelligible reality in
God corresponds. It is therefore independent of the human mind. Ideas however are
not innate. Threy originate in finite reality, from which they receive their
determinations, and have a necessary reference to absolute reality through
their *representative* character. It is only through reflection that the minddisc.
in itself its relation both to finite reality, contained in internal and
external perception, and to infinite reality, contained in the Infinity.
Creation is the result of the infinite good, which of necessity tends to communicate
itself. The idea of a God infinitely good implies the idea of a creation,
founded on the greatest good, as its outward manifestation and ultimate end.
This manifestation is brought forth by an infinite power, and an infinite
wisdom, under the forms of the laws of causality and finality. From the very nature
of the finite, and its opposition to the infinite, arises the immense cosmic
diversity. Hence the universe cannot be properly represented as a sphere; it is
rather to be regarded as a system of numberless spheres, moving concentrically
in various directions, and forming that universal harmonv, which is the highest
expression of the infinite good. As the cosmic diversity is equal to its
possibility, it follows that there is only one idea of the universe in the
divine mind as well as in the universe itself, although in a continuous
generation and development. The idea of a better world is impossible ; because
the idea of the universe, which is in the act of developing, contains already all
possibilities. Evil is inherent in the finite; but it diminishes, as the finite
more and more approaches the infinite, and in this progressive union of the one
with the other lies the ultimate end of creation. In the achievement of this end,
the divine causality creates and determines the whole, the divine intelligence
pre-arranges the whole, while nature produces the whole under the influence of that
causality and intelligence. The finite is an aggregate of monads or forces,
which are brought together by their mutual attraction; thus a communication
arises between those, which have a diameter of similarity, a participation
between the diverse ones, and a co-ordination of all. Hence arises the cosmic system,
with its great divisions of nature, life, and mind. Nature reveals itself first
in the stellar order, in the ether in connection with light, heat, and
electricity, and in the order of chemical compounds, such as water and twater.
In the elaboration of the syntheses preparatory to the final ones, the divine art
is revealed in that wise co-ordination of means which is produced by the union
and separation, the action and reaction of homogeneous, as well as heterogenons
forces. But it is only in life (vita) that finality (fine) appears, for life
alone contains the possibility of receiving the communication of JJIXK], which is
the essence and the object of creation. Life is the development through a
suitable organization of the individual, in reference to its participation in the
good. At its lowest degree it is nothing but a chemical compound – the amoeba
--, enclosed in a cellular envelope and capable of reproducing itself. At
its highest point, life is an intellectual and volitional activity which tends
to an absolute object, and to this end co-ordinates all the means at its disposal.
Between the two extremes there are numberless degrees of vital activity, each
developing in accordance with its own end. Vegetation, animality, and humanity
or spirituality mark the principal degrees in the scale of life. In these three
manifestations, life is a specific force. Bflchner and other Scientists, who give
to matter the power of producing life, deny the existence of this specific
force, and attribute it to a cause, which in itself has not the elements
necessary to its development. So Darwin's theory of the genesis of species involves
the negation of the objective reality of the idea or specific essence,
containing a substantial fixedness of character and form, and the power of
producing itself within the limits of its own nature. It confounds accidental
varieties with substantial transformations, and artificial means with natural
processes. It is contrary to all historical experience, and the constant fact
of the sterility of hybrids. It stands in contradiction with itself in the
bearing of the two laws of the struggle for life, and natural selection, which
will restrict rather than widen the limits of development, and keep the species
within their own boundaries, rather than expand them into new forms and modes
of existence. The order of life in relation to the general end of creation
begins with plants. In plants, the living force has the specific value of being
the organ for life, or rather it is the laboratory in which its elements are
prepared. This passes over into animality, which has a real relation of
finality, although limited and relative, as are its senses and instincts,
through which it enjoys participation in the divine good. Man (Homo sapiens
sapiens) alone, whose life is partly the growth of vegetation and animality, is
an absolute finality, for he alone has a life, through which he can know and
act in accordance with the absolute. The law of indefinite progress is
universal and necessary, founded as it is in the very object of creation, in
the divine goodness, and the progressive union of the finite with the infinite.
This law, which embraces all the universe, is still more apparent in the development
of mankind. But in order that it may be verified in history, its application
must comprehend humanity as an organic and spiritual unit. It would fail if
applied to an isolated nation, or measured by the invariable Roman type, as Vico
insists. To see the full bearing of this law, mankind must be regarded in the
multitude of its nationalities, in the variety of their character, in the
multiplicity of the elements and of the ages of civilization. The law itself
must he viewed in its different aspects, and in the agencies which are at work to
carry it ont in history; such as the influence of a national aristocracy, the
subordination of lower to higher forms of civilization, the mingling of the
Italian three tribes, and the expansion of social forces, through which a kind
of polarity among the tree tribes is created. All these and other causes, while
they preserve the spiritual unity of mankind, maintain its growth and secure
its general advancement. Besides the works already mentioned, Mamiani writes also
“Meditazi- oniCarte&iane, and “Di un
Nuovo Diritto Europe”, in which he strives to establish international right on a
philosophical basis. In his “Iiinaacimento Cattolico”, Mamiani contemplates the
possibility of a reform in the Catholic Church, that should reconcile it with
the spirit of modern times. Mamiani is also the author of “Teoria dclla
Religions e dello Stato, e dei suoi raj/porti speciali con Roma e colle Nazioni
Cattoliche”, “Sei Lettere a Rosmini”, “Saggi di Filosofia Civile” and “Saggi
Politici”. Among the philosophers who have treated of Mamiani's philosophy, the
more prominent are Ferri, the author of the “Esmi sar CHUtoire de la
Philosophic en Ilalie au 19ine Steele”; Debrit, “Histoire de» Doctrine*
Philosophiqves daiu Vltalie Con- temporaine”. These two philosophers,
particularly the first, give a complete survey of the principal systems of
contemporary philosophy in Italy.) See also Lavarino, “La Logica e la Filosofia
di Mamiani” and Fiorentino, several articles in the Rivista di Bologna, under
the title of Positivismo e Platonismo in Italia; Brentazzoli, the author of “Di
uri1 ultcriore e deflnitico arplicamento della Filosofia Seokxttka”; Tagliaferri,
who writes on Mamiani's theory, and Bonatti, who discusses the ontological
argument of the existence of God as presented by Mamiani in Bonatti iand
Mamiani, Bonatelli is also the author of “La Concienza”, and of a sketch of
Italian philosophy published in the “Zeituchrift fiir Philorphie und Philosophische
Kritik” in Halle. To the Ontologic classification may also be reduced the “Dialoghi
Politico-Filosofici” di Buscarini; and “Sopra la Filosofia del Diritto Publico Interno
di L.C. di Montagnini; also,1stFUomfiadette Scuote Italiane, a philosophical review
supported by Mamiani, D. Berti, R. Bonghi, G. Barzellotti, and other members of
an association recently established in Rome for the promotion of philosophical
studies; Oerdil, a weekly periodical published in Turin, under the editorship
of Allievo, chiefly intended to reconcile philosophy with Christianity; and Il Campo
della FUosoflItaUani, a philosophical periodical published in Naples, and
edited by Milone. Next is Absolute Idealism or Hegelianism. Vera is the
recognized head of the Hegelian School in Italy. He was born in Amelia, a city
of Umbria, and early goes to Paris,
where he completed his education. Having spent some years in Switzerland,
he returned to Paris, and is appointed professor of philosophy in several colleges connected with the University of
France. He rreturns to Italy, where he is at once made professor of philosophy
at the Royal Academy of Milan. He ransfers to the University of Naples, where
he sholds the professorship of the history of philosophy and the philosophy of
history. Vera’s works are devoted to the interpretation and application of the
Hegelian pliilosophy.They include— ProW.me dela Certitude ; VHcgiUanisme et la
Philosophit. Melanges Philono- phiques; Essais de Philosophic Hegelienr.e,
1804; Introduction a la Philasrqkfc cCHegel, Logique d Hegel ; Philo»,plue de
la Nature d'Hegel ; Phi losophic de CEsprit (VHegel; Philosophic de la Heligion
<THegel; Platonis Aristattiu el Hegelii de medio termino Doctrina ; Inquiry
into Speculative and Experimental .Se»>v««. Lond; “Lezioni sulla filosofia
delta storia”; PrUusiovi alla Storia della Filosofia (epoca Socratica), ed alla
Filosofia delta -Storia ; II Problema deff Avm-'iito; II Cataitr e la libera
Chiesa in Ubero Statot in which the doctrine of the separation of the Church
from the Stateheld by Cavour is opposed on philosophical and political grounds.
He also translated into English the History of Heligion and of the Christian
Church by Bretschneider, London. Vera not only interprets and expounds. Hegel's
philosophy, but develops it and expresses it in a more intelligible form, thus
rendering it accessible to students not familiar with Hegelian terminology. In his
Introduction dla Philosophica"Hegel he rejects the Trinity of being, thought,
and motion which Trendelenburg proposes to substitute to the Hegelian trinity of
being (thesis), not being (antithesis) and becoming (synthesis). Vera also
confutes French Eclecticism and the materialistic theories of Bilchner and
Moleschott. In his Inquiry into Spcndatice and Experimental Science, Vera refutes
the doctrines of Bacon, Locke, and other representatives of Empiricism. Vera’s
labours have been highly praised by eminent German Hegelians, among whom is Eoeenkranz in
"Der Gedanke" and in his Wissenschaft iter hyifchc Idee. See also an article
of Saisset in the ItecuedtsDeuxMonde. Among other Hegelians in Italy
maybementioned Spaveuta.who. in his “Filosofia di Gioberti” aims to show the
connection of the doctrines of this philosopher with the ideas of Hegel.
Spaventa is also the author of Introduzione alle Lezioni di Filosofia.
Principii di Filosofia, Saggi di Critiea filosofica, politca e religiata, Filosofia
di Kant e sua relatione colla Filosofia Italiana. D H T intmoraW.ildel Vanimavmana;ltiiflcssionimlSodalitmoeComunismo.
Herebe longs also Fr. Fiorentino, the author of Pietro Pomponazzi— Ttlesio, and
Stvdj Stnriei sullaScuoladiBolognaep"PadomalSecolo16°. He also wrote on Positivism
and Platonium in Italy (Rivista di Bologna). Miriano wrote La Philomphie Contemporaine
en Italie; Lasalle e il sua Ernclito, II Ilisnrgimcn Italiano secondo i principii
della Filosofia della Storia di Hegel, Il Problema Rdigioso in Italia.
Among those who have devoted themselves to the application of the Hegelian doctrine
to the special branches of science may be mentioned Meis, naturalist and
physiologist; Sanctis, Mareelli, Delzio, Salvetti, Gatti, Vitto, Camerim, and
Trani, who applied it particularly to literary and historical criticism, and to
political, juridical and aathetical sciences. Next is Scholasticism. The philosophical
development of Italian philosophy is
distinguished by its national character, and the decided impulse it has given
to the reconstruction of Italy, on the basis of independence and liberty. An exception
to this general tendency is to be found in the writers who, labouring in the
interests of the Church, h a vestr iventore-establish Scholasticism, and with
its a cerdotal domination over national thought. Ventura is the principal
representative of this School. He was born in Palermo, and early becomes a amember
of the Order of the Theatins. He is soon elected Superior-General of the Order,
and holds a high position in the government of the Church. He is one of the
most prominent supporters of the reforms
inaugurated by Pius IX. In his eulogy on O'Connell, in his funeral oration on
the victims of the revolution of Vienna, and in his sermons delivered in the
Chapel of the Tuileries, in Paris, he continues to show himself a warm champion
of popular rights. In his philosophical works, howover, he constantly maintains
the fundamental idea of scholasticism, placing the authorityof the Church above
reason and human conscience, indeed above all sovereignty. Holding that philosophy
was buta deduction from revelation, he
asserts that the ultimate criterion of truth lies in that authority. It is true,
Ventura says, that ideas originate in sensations, and in the subsequent images
which are left by them in the mind; but ideas have no value if not incorporated
in language, which is itself derived from revelation. Philosophy reaches its
culminating point in Aquino, and nothing is left to philosophers but to study, and
to expound the doctrines of that philosopher. Ventura is the author of the following
works: De Mctlwdo Philosophandi, De la Vraie et de la Fausse Philosophie; La
Tradition et Us Semipelagiens de la Philosophie, La Raison Philosophique et
Catholique, La Phil/jxophie Chretienne, Of. Le Pere Ventura et la Philosophie, par
Clis.deRemusatinLaRevuedesDeux Mondes,Fevrier;also,EtudesMoralesetLitteraircsparA.de
Broglie, SeealsoonVentura, Drownson's Quarterly Review, and Annates de
Philosophie Chretienne, Paris. To the same school belongs Liberatore, a Jesuit,
the author of Trwtitutlines Phllosophiaoe, Sitjjio aulta Conoscenza
Intellettuale, EthicaetJusNatural,Compendium LogicaletJfe- taphy»ivc. Liberatore
rejects the vision of God, as well as the doctrine of pure tradition, as the
principle of knowledge, and holds that human reason, aided by the senses and
the power of abstraction, can originate ideas, and attain truth and certainty
in the order of nature. But above nature and man there is the authority of the
Church, the only infallible guide in philosophy as well as in theology. To the
same School may bereferred Sanseverino, author of Philosophia Christianacumantl'juaetnovacomparata,
Crescenzio who wrote Seuole di Filosofia; Capozza, author of Sulla Filosofia
dei Padri e Dottori della Chiesa e in ixpecialitd d’Aquino in opposizione alla
filosofia moderna. Also Azeglio, a Jesuit, brother of the statesman of the same
name, the author of Etame Crltlco dei Ooverni Jiapprefsentativi delle Sorieta
Moderna, and Soggio teorico del Diritto Naturale fondato sull’esperienza. La
Clvilta Cattolica, a monthly Review, literary, political, and phillosophical,
published in Rome, is the principal organ of this sect. Since its origin it has
been chiefly edited by writers belonging to the Order of the Jesuits, such as
Liberatore, Perrone, Azeglio, Bresciani, and Curci. The fundamental idea of
this periodical is the insufficiency of human reason in all questions which
refer to religion, philosophy, morality, jurisprudence, and politics. European
civilization is the result of Catholicism, and it is onlv in Catholicism that
man and society can find a basis for their develop ment. Protestantism, liberty
of conscience and thought are only sources of infidelity and revolution, and it
is only by subjecting itself to the authority of the Church, that the human
mind can re-establish its natural relations with God and man. The revolution
which has made Italy one, having been carried out against the interests of the
Church, isa nti-Catholic and anti-Christian. These doctrines have received the sanction
of Piu sIX., who in his Syllabus condemns as monstrous errors the following
propositions. Moral science and philosophy are independent of the authority of
the Church. Philosophy may be treated without regard to revelation. The principles
and the method of the Scholastics are not in accordance with the need, and the
progress of science. Everyone may embrace that religion,which he in his conscience
may think true. Protestantism is a form of Christianity, in which man may
please God, equally as well as if he were in the Catholic Church. Common
schools ought to be exempted from the authority of the Church. These and other
propositions, proclaimed as religious errors, received formal condemnation from
the Church in the Council of the Vatican, through the dogmatic definition of
papal infallibility, the logical consequence of genuine Catholicism and the
highest synthesis of Scholasticism. Positivism, or rationalistic naturalism, as
implying the negation of all metaphysical science, is represented by Ferrari. A
Lombard by birth, and a disciple of Romagnosi, he early visits Paris, where he
becoes connected with the University of France, as associate doctor, he afterwards
holds a professorship at Strasbourg, which he iss obliged to resign on account
of his radical opinions. He returns to Italy, enters Parliament, and is appointed
professor of philosophy successively in Turin, Milan, and Florence. Admitting
as insoluble the antinomies of reason in the sense of Kant, Ferrari holds that
experience is the only foundation of truth. There are two species of contradiction
into which the mind may fall: the positive and thecritical. The former arise from
faults of reasoning, and may disappear through a verification of the intellectual
process. The latter are theresults of a fatal law of the mind, and cannot be avoided.
Kant reduces these contradictions to the ideas having reference to God, the
world, and man; but in fact they are numberless. They are in us and out of us;
they manifest themselves in our ideas and actions, in both the theoretical and the
practical order. The universality is the law of mind and nature. Hegel with an effort
of genius attempts to reduce them to a rational unity. But he succeeds only in
giving us a philosophy of contradictions. Hegel’s failure shows the
impossibility of metaphysical science, and the futility of the labours of
metaphysicians to find a relation between Nature and Logic. Between the two there
is no relation; the former is founded on the law of con trastand change, the
latter on identity. Hence there is an essential opposition between them, which
renders it impossible to represent unity in accordance with mental ideality.
Indeed the mind itself is subject to the law of opposition, so that in reality
an absolute identity even in the logical order is an impossibility. The effort
therefore to reduce nature and mind to scientific unity must ine vitably result
in transforming the critical antimonies into positive ones, and thus in making
error a necessity. The mind is neither superior nor equal to nature ; it is its
child ; and it is only in sub mission to nature that it can co-ordinate its
thoughts, determine its knowledge,andfindabasisforspeculation.
Phenomenalism,there fore, with all the oppositions which are revealed in the
ever-chang ing movement of nature, is the object as well as the limit of our
intelligence. The ideal relations, such as the relations of quality and
substance, of effect and cause, of finite and infinite, and all others which
relate to the supreme laws of nature and thought, are so many oppositions which
predominate in the universe, and in all our analyses ; they are the
inexplicable conditionsof our knowledge, and the insuperable limits of all science.
An impenetrable mystery envelopes them, and the mind cann either explain or.reconcile
them. Hence it follows that no absolute truth exists in the human mind, and
that philoophy is only so far true as it does not overstep the limits of a
phenomenal experience, the cause of which is an everlasting movement, and its
law a perpetual opposition. Led by these ideas, Ferrari attempts a
philosophical reconstruction of the political development of nations, founded
exclusively on experience and induction. Ferrari establishes therefore a general
and uniform type of this development, and divides I tinto four periods, each
comprising about thirty years. The first period is an epoch of preparation, in
which new ideas are manifested, and the genus of future events and laws deposited
in the soul of th epeople. This isfollowed by the period of explosion, in which
those germs, having reached their maturity, burst forth in explicit ideas, and
are transformed into politica laction. A phasis of reaction, next appears, by which
a temporary return is made to the ancient regime, and the new form of
civilization and the doctrines of revolution are momentarily suppressed. In this
phase the body politic finds itself in a kind of oscillation between the old
and the new, seeking its equilibrium. Finally, the last period completes the
movement through a solution, and it ends with ingrating the new ideas in the
minds of the people, and in the character of the government. Thus in France,
Louis X1Y. represents the first period, the revolution the second, the last
years of Napoleon and the kingdoms of Louis XVIII., Charles X., and Louis
Philippe the third, while the fourth begins in the revolution, is interrupted
by thes econd empire, and recommences with its fall. Ferrari is the author of “La
Mente di G. B.Vico”, “La Mente di G.D.Romagnosi”; “De l’Erreur”; “Vico e l’Italie”,
“Idees&urlaPoiii 51o de Platon et d'Aristote”, “Essai stir h Principe
et lea Limites de la Philosophie dell’histoire”, Histoire de hi RaisondeVEtat”;
“Histoire des Revolutions oVItalie, “Corso di Lezioni swjli Scrittori Politici
Italiani, Filosofia della Rivoluzione. Bonavino is another representative of this
School. In his youth he became a priest, but soon renounces this position, and
avows himself a rationalist and a naturalist. He is professor of the philosophy
of history at Pavia. In “La Filosofia delle Scuole Italiane”, Bonavino attempts
a criticism of the philosophies of Rosmini, Gioberti, and Mamiani, and rejects
them all as exponents of old Scholasticism under new forms. Admitting the
negative part of the doctrine of Kant, Bonavino derives his positive ideas from
the French philosophers of the 18th century. Nature and its phenomena are the
limits of our knowledge, and time and space its exclusive conditions. There is no
other reality, which the mind can reach; there is no substance, no truth in
itself. The infinite is only the indefinite, and even this is not real,bu tideal.
In “Del Sentimento”, Bonavino rests his psychology on sensation, and makes this
the origin of all mental faculties. Applying these ideas to religion in his “La
Religione del Secolo 19°”, and in his “II Razionalismo del Popolo”, Bonavino borrows
from Feuerbach, from Comte and other positivists, the idea of humanity as the
basis and the object of a genuine rationalistic religion. In his Review, La Raaione,
he discussed the most important questions of philosophy, religion, and
politics, showing a decided tendency towards Socialism, yet maintain ing a
proper regard for the rights of property and the institution of thefamily. He is
also the author of “Lezioni sulla Storia della Filosofia Moderna” and of the
work “Sulla Teorica del Giudizio”. Moleschott, professor at Turin,in his
“LaCirculation de la Vie” and other numerous works on physiology, Tommasi,
professor at Naples, author of the Naturalismo Moderno, and other eminent physiologists
and scientists, contend that all knowledge is essentially relative and finite,
and that therefore all questions relating to the b solute and the Infinite are insoluble. Hence
they assert that the province of philosophy must be confined within the limits
of natural science. To this School, although from an entirely different
point of view, may be referred Villari, the authorof “La Storia di Savonarola,”
who in his “Saggi di Storia, Critica, e Politica” insists on the exclusive
application of the historical method to philosophical sciences, a method, the
adoption of which is urged by Lambruschini, the author of “Dell’Educazione e
dell'Istruzione”, “La Guida, dell’Educatore” and other valuable works on
education ; cf. his La Filosofia Positiva esaminata secondo I Principii della Pedagogia,
in the Gioventù of Florence, a weekly paper devoted to the progress of education.
The following writers, under different aspects, illustrate the contemporary
history of Positive Philosophy in Italy. Bissolati, “Introduzione alle
Istituzioni Pirroniane”, Secchi, “Unità delle Forze Fisiche”; Pozzolini, “Induzione
delle Forz Fisiche”; Barbera, “La Legge
universale di rotazione, and “Newton e la Filosofia naturale”; A.Martinozzoli,
“La Teoria detta Filosofia”; Bianco, “La Rivoluzione nela Filosofia, ossia il
Vero ed il Lecito applicati al Materialismo”; Dandolo, “Storia del Pensiero nei
tempi moderni”; G. Coco-Zanghi, “Antropologia: l’uomo e la scimmia”; Angiulli,
“La Filosofia e la Ricerca Positiva”, P. Siciliani, “Sul Rinnovamento della
Filosofia Positiva in Italia”; Barzellotti, “La morale nella Filosofia
Positiva”; Lanciano, “Saggio di Scienza Prima, Universo,T'Astroe, L’Individuo”;
Panizza, “Il Positivismo Filosofico e il Positivismo Scientifico”, “Lettere ad Tclmholtz”.
Vincenzo Botta. Keywords: filosofia
italiana, dall’A alla Z – indice di nome della storia della filosofia italiana
di Botta – Botta, storico dela fiosofia italiana, Botta su Alighieri, Botta su
Cavour, empiricismo, positivismo, Vico, criticismo, idealismo, scolasticismo,
ontologia, psicologia filosofica. Refs.: Luigi Speranza, “Grice e Botta” – The
Swimming-Pool Library. https://www.flickr.com/photos/102162703@N02/51688385737/in/photolist-2mT4VyV-2mT17bU-2mS3srj-2mQPiYS-2mPAWP1-2mLGnHy-2mKQ5j7-2mKwuhr-2mKFnvf-2mKEftR-2mKH3ZR-2mKCnei-2mKDteh-2mPHbXQ-2mKjVho-2mJ3q6x-2mFd1md-nBVpLd-jZNxPs-i9tWMH-i9ZgUS
Grice
e Bottiroli – seduzione – filosofia italiana – Luigi Speranza (Novi Ligure). Grice: “I like Bottiroli – he is an
Italianist, rather than a philosopher, but typically in the Italian fashion, he
uses philosophical vocabulary – my favourite are his tracts on ‘seduzione,’
‘desiderio,’ ‘amore,’ ‘sesso,’ which of course is all Plato’s symposium – but
he has also explored not just pragmatics, but semantics and syntax – notably
with his ‘rigid/flexible’ distinction – Since he is associated with les belles
lettres, philosophers in Italy do not take him too seriously, though!” -- Giovanni
Bottiroli (Novi Ligure) è un filosofo e professore universitario italiano. Professore di Teoria della letteratura, da
molti anni, a Bergamo. Ha insegnato Retorica e Narrazione, Teoria dell’interpretazione,
Estetica, in questa Università. Inoltre, è docente all’IRPA (Istituto di
Ricerca di Psicoanalisi applicata), diretto da Massimo Recalcati. È direttore della rivista “Comparatismi"
(rivista della Consulta del SSD “Critica letteraria e Letterature Comparate”).
Dal è Presidente della Consulta di
questo settore. Fa parte del Comitato
Scientifico di “Enthymema” e di “Symbolon”, e della Direzione di “L’immagine
Riflessa”. Collabora alla rivista “Segnocinema”. Pensiero Una filosofia della flessibilità
Giovanni Bottiroli ha elaborato una nuova prospettiva filosofica che si ispira
alla nozione di “flessibilità”, e che egli ha indicato con diverse espressioni:
ragione flessibile, pensiero della Metis, pensiero strategico. Questa prospettiva viene esposta nella forma
più ampia e sistematica in La ragione flessibile () e La prova non-ontologica
(). Dalla filosofia alla letteratura
(come modo di pensare) In Teoria dello stile la letteratura viene intesa come
modo di pensare e ad essere privilegiato è il suo legame con la filosofia. Il
legamenon privo di conflittualitàtra letteratura e filosofia richiede di essere
analizzato mediante il concetto di stile, inteso sia come invenzione
linguistica sia come “stile di pensiero”. Esemplare, da questo punto di vista,
è l’analisi della “Lettera rubata” di Poe, proposta da Lacan negli Scritti
(1966). La teoria della letteratura In
Che cos'è la teoria della letteratura. Fondamenti e problemi, la teoria della
letteratura viene intesa come una disciplina ibrida che deve attingere alle
teorie del linguaggio, alle teorie del desiderio e alle teorie
dell’interpretazione, ispirandosi principalmente a tre fonti: Saussure, Freud,
Heidegger. L'interpretazione dei testi
come conflictual reading L’interpretazione del testo è intesa come un
conflictual reading capace di lasciare emergere la pluralità degli stili, il
problema dell’identità del soggetto e le dinamiche del desiderio. Il suo
orizzonte sono le estetiche conflittuali, a cuiin prospettive assai
diversehanno contribuito Nietzsche e Heidegger, Freud e Lacan, ma anche
Bachtin. Le riflessioni su questo tema sono confluite in diversi articoli tra
cui Il desiderio “effrayant” di Julien Sorel. Un “conflictual reading” per un
romanzo di formazione in “Enthymema”, 21, .
Opere Libri 1975 Parodia Milano: Scheiwiller (con prefazione di Cesare
Segre) 1980 La contraddizione e la differenza. Il materialismo dialettico e la
semiotica di Julia Kristeva, Giappichelli, Torino 1987 Interpretazione e
strategia, Guerini e associati, Milano 1987 Retorica della creatività. Per
l'interpretazione e la produzione di testi, Paravia, Torino 1990 Figure di
pensiero. La svolta retorica in filosofia, Paravia, Torino 1993 Retorica.
L'intelligenza figurale nell'arte e nella filosofia, Bollati Boringhieri,
Torino 1995 Il reggicalze. Come l'abbigliamento diventò seduzione, Gribaudo,
Torino 1997 Teoria dello stile, La nuova Italia, Firenze 2001 Problemi del
personaggio (curatela), Bergamo University Press, Bergamo 2002 Jacques Lacan.
Arte linguaggio desiderio, Bergamo University Press, Bergamo 2005 Le incertezze
del desiderio. Scritti brevi su strategia e seduzione, Ecig, Genova 2006 Che
cos'è la teoria della letteratura. Fondamenti e problemi, Einaudi, Torino La ragione flessibile. Modi d'essere e stili
di pensiero, Bollati Boringhieri, Torino
La prova non-ontologica. Per una teoria del Nulla e del “non”, Mimesis,
Milano-Udine Voci di Enciclopedia Enciclopedia Einaudi: Eros (1978), Piacere
(1980), Pulsione (1980), Soma/Psiche (1981) (quest’articolo in collaborazione
con Guido Ferraro). Enciclopedia Treccani: Letteratura e psicoanalisi, in
Appendice 2000 Manuale di letteratura italiana. Storia per generi e problemi
(diretta da Franco Brioschi e Costanzo Di Girolamo): Il pensiero filosofico e
scientifico e La prosa della filosofia e della scienza, IV, 1996 ( 21-58 e 945-974) Letteratura
europea (P. Boitani e M. Fusillo): Letteratura e psicoanalisi, 5,
399-417, UTET, Torino Articoli di
filosofia e di teoria della letteratura (una selezione) 1990 Bachtin, la
parodia del possibile, in "Strumenti critici", 63, 147-66 1994 Il comico inesistente. I regimi
figurali nell’opera di Calvino in “Calvino e il comico” (L. Clerici e B.
Falcetto), Marcos Y Marcos 1996 Sinistra come "bêtise". Il problema
degli attriti nel "Dono” di Nabokov in "Strumenti critici” 80, 1996
2001 Il comico delle articolazioni, in BarbieriBottiroliPerissinotto “Il
Comico: approcci semiotici”, Documenti di lavoro 303-304-305, Centro
Internazionale di Semiotica e Linguistica, Urbino 2001, 27-39 2002 Introduzione a Flaubert,
L’educazione sentimentale, Einaudi, Torino,
V-XXI 2003 Un sogno di Raskolnikov, in “Nel paese dei sogni” (V.
Pietrantonio e F. Vittorini), Le Monnier, Firenze 2003, 70-84 2004 La logica del diviso in
"William Wilson" in Fantastico Poe (R. Cagliero, Ombre Corte, Verona)
2007 Non sorvegliati e impuniti. Sulla funzione sociale dell’indisciplina, in
Forme contemporaneee del totalitarismo (Massimo Recalcati), Bollati
Boringhieri, Torino 2007 Metaphors and Modal Mixtures in Metaphors (di Stefano
Arduini), Edizioni di Storia e Letteratura, Roma 2008 L’identità modale nei
romanzi di Kafka. Descrizione di un progetto di ricerca in “Cultura tedesca”,
35 2009 In principio era la bêtise, in Soggettivazione e destino. Saggi intorno
al ‘Flaubert’ di Sartre (G. Farina e R. Kirchmayr), Bruno Mondadori,
Milano Ibridare, problema per artisti.
Alcune tesi, in “Enthymema”, n.1,
154-163 Dalle somiglianze alle
differenze di famiglia, in L’immagine riflessa, n.1-2, 181-2
L’inganno del cortile centrale. Interpretazione della “Phèdre” come
testo diviso, in Ermeneutica letteraria, VIII
Introduzione a “La conversazione infinita” di M. Blanchot, Einaudi,
Torino Lost in styles. Perché nel
cognitivismo non c’è abbastanza intelligenza per capire l’intelligenza
figurale, in “Lo sguardo”, 17 153-193 Il
perturbante è l’identità divisa. Un’interpretazione di “Der Sandmann” in
Enthymema, 12, 205-229 The possibility of not coinciding with
oneself: a reading of Heidegger as a modal thinker, in The Italian Psychoanalytic
Annual, /10, 133-149, Cortina
Editore Le parole uccidono le cose
oppure altre parole? Il linguaggio come perdita e come articolazione agonistica
in Per Enza Biagini (A. Brettoni, E. Pellegrini, S. Piazzesi, D. Salvadori),
Firenze University Press, Firenze
Liberatore e incatenato: le aporie di Dioniso (e del dionisiaco) da
Euripide a Nietzsche in Enthymema, XIV,
51-81 Return to literature. A
manifesto in favour of theory and against methodologically reactionary studies
(cultural studies etc.) in “Comparatismi”, 3,
1-37 What is alive and what is
dead in Jakobson. From codes to styles in Roman Jakobson, linguistica e poetica
(E. Esposito, S. Sini e M. Castagneto), Ledizioni, Milano , 213-220
Il desiderio “effrayant” di Julien Sorel. Un “conflictual reading” per
un romanzo di formazione in Enthymema, 21,
134-151 Shakespeare e il teatro
dell’intelligenza. Dagli errori di Bruto a quelli di René Girard in Metodo, 6, n. 1,
73-98 Il desiderio e i suoi
destini: dal rapporto ai modi del rapporto, in A. Badiou, Il sesso l’amore
(Federico Leoni e Silvia Lippi), Mimesis, Milano-Udine, 41-52
Sade e il desiderio di essere in “aut aut” 382 To be and not to be.
Hamlet’s Identity, in Enthymema 23,
250-285 Heart of Darkness e la
teoria lacaniana dei registri in Anglistica pisana, XIV, 1-2 () The Turn of the Screw. A tale that “turns” in
Enthymema 24, 43-58 Articoli di cinema
(una selezione) 2007 I registi sono alleati preziosi. Un'interpretazione di
Mulholland Drive di David Lynch, in Segnocinema 144 Identità come identificazione (nei film e non
negli spettatori), in “Imago”, 2 Joe, o
le disavventure di una ninfomane (Nymphomaniac di Lars von Trier), in
“Segnocinema” 196 Non infantilizzate, vi
prego, Ingmar Bergman. Desideri senza magia in “Fanny e Alexander” in
Segnocinema 214 L’arte è un lusso, la
fiction una necessità. Žižek e Hitchcock, qualche anno dopo in “Segnocinema”
223-224 Recensioni Niccolò Scaffai, recensione a Che cos'è la teoria della
letteratura? Fondamenti e problemi, in Allegoria, n. 55, 2007 Panella Giuseppe,
recensione a Che cos'è la teoria della letteratura? Fondamenti e problemi, in
Ermeneutica letteraria n. 3, 2007 Franzini Elio, recensione a La ragione
flessibile, in “Enthymema”, n. IX,
412-414, Dalmasso Gianfranco,
recensione a La ragione flessibile, in “Rivista di Filosofia Neo-Scolastica”,
1, 240-245, Carmello Marco, recensione a La prova
non-ontologica, in “Enthymema”, n. XXV, 703-707, Note
Giovanni Bottiroli (database Università degli Studi di Bergamo), su
www00.unibg. Docenti titolari di
materiaIrpa Milano, su istitutoirpa.
Comparatismi. Rivista della Consulta di Critica letteraria e Letterature
comparate, su ledizioni. Enthymema, su
riviste.unimi. Curriculum Vitae , su
unipa. Elio Franzini, La ragione flessibile
di Giovanni Bottiroli, in Enthymema, n. 9.
Marco Carmello, Giovanni Bottiroli "La prova non-ontologica. Per
una teoria del nulla e del 'non' ", Enthymema, n. 25. Giuseppe Panella, A proposito di Giovanni
Bottiroli, "Che cos'è la teoria della letteratura", in Ermeneutica
letteraria. Rivista internazionale, n. 3.
Niccolò Scaffai, Giovanni Bottiroli"Che cos'è la teoria della
letteratura. Fondamenti e problemi", in Allegoria, n. 55. Giovanni Bottiroli, Il desiderio
"effrayant" di Julien Sorel, in Enthymema, n. 21. Letteratura e psicoanalisi, su treccani.
giovannibottiroli/it///www00.unibg/struttura/strutturasmst.asp?rubrica=1&persona=89&nome=Giovanni&cognome=Bottiroli&titolo=Prof.
59307684 I0000 0000 8138 7227
IT\ICCU\CFIV\053603 81043256
135880033 cb144625951 XX1744209
Identitieslccn-n81043256 Biografie
Biografie Letteratura Letteratura
Psicologia Psicologia Filosofo del XX
secoloFilosofi italiani del XXI secoloAccademici italiani del XX
secoloAccademici italiani Professore1951 24 giugno Novi Ligure. Giovanni
Bottiroli. Keywords: seduzione, amore, desiderio, desiderio e seduzione; amore:
desiderio e seduzione, ars amandi, ovidio, Grice, Multiplicity of being,
aequi-vocality thesis, Pegasus, Bellerofonte, l’implicatura di Bellerofonte,
possibilita, le categorie di Kant, puo essere, essere, piovera o no – Quine,
ontologia – Grice, Pears, Metaphysics.Aristotle, what is actual is not also
possible – the square of modalities – the nature of metaphysics. Refs.: Luigi
Speranza, “Grice e Bottiroli” – The Swimming-Pool Library. https://www.flickr.com/photos/102162703@N02/51781290215/in/dateposted-public/
Grice
e Bottoni – de essential corporis humani – filosofia italiana – Luigi Speranza (Padova). Filosofo. Grice: “Most Englishmen know of Bottoni
because he is quoted by Burton in his “Anatomy of Melancholy,” re the
imagination and reason – and how it affects melancholy.” “I call Bottoni a
philosophical biologist – excretion (why?) – nutrition – surely nutrition – as
part of birth – and growth – are essential requirements for a definition of
‘bios’ or life – and Bottoni knows that – as a philosopher. He studied
philosophy and taught logic, like me. “De conservanda vita,” is more than a
philosophy of life – it’s how the ‘essenza’ del ‘corpore dell’uomo’ is
nutrition – and how the spiritus, and not just the anima, are involved. His
model is functionalist, and Aristotelian, like mine!” – He also provides a
philosophy of disease – which should make us wonder about whether we are
endowed with a conceptual analysis of ‘health,’ a favourite term for Aristotle
(‘healthy food,’ ‘healthy man,’ ‘healthy habit’). Uno dei grandi medici
italiani del Rinascimento. La sua formazione avvenne nella città natale, dove
si laureò in medicina e filosofia. Dal
1555 divenne professore nell'Padova, dove insegnò in successione logica,
medicina teorica straordinaria, medicina pratica e medicina teorica ordinaria.
Introdusse l'uso del mercurio nella cura della sifilide. Fu rivale del medico
padovano Ercole Sassonia, di cui tentò d'impedirne l'insegnamento. I suoi contributi scientifici più importanti
riguardano le funzioni dirette alla conservazione dell'individuo e della
specie, quindi nutrizione, crescita e generazione, che definì tria suprema naturae
munera. Altre opere: “Della vita” “De
vitta” “De vita conservanda, Padova, Iacobum Bozzam); De morbis mulieribus
libri tres, Venezia, Paulum Meietum); Methodi medicinales duae, Francoforte); De
modo discurrendi circa morbos, eosdemque curandi tractatos, Francoforte). Dizionario
biografico degli italiani. Cap.1X, V Niuerficorporisnoftriesentiatribuspotisfis mum
perfici, Au&toreftHip.Lib.depart: morbisuulg.contentis,nimirum
continentibus nepartes-omnescorporisnutriantur;immo eden dem subftantiapanis incanefit.carocanis,fs=
cut etiam in homine. Hoc autem nequaquam contingeret , nifi in u n o ecodem
alimentomu mero delitescere nutrimentum simile omnibus dictispartibus)
indiuerfisindiuiduisfpecie differentibus. Que igitur fit Nostri corporis t f i
n g u l a r u m p a r t i u m ef fentia , e x q u i b u s q u o t e s qualibus
conflatafit,explicareoportet. )impetumfacientibus,Quorum omniumuna o
eademefteffentiacorporeaGsubstantia;distins guunturfolumprenestenuitaremecrasfstie,buiufe
modi autem efemeia homini non ineftratione qua isiJA8.aph. homo vel animal aut
planta, sed ratione qua mixtum, acproindecuilibetmixtogosina gulis cius
partibus conuenit, ut ob i d Nutritioznismaterianecàfubftantiaincorporeacapienda
fit,necà quolibeecorpore;fedfolumàmixton Q u a r a t i o n e f i t , u t n u l
l u m c i e m e n t u m r a t i o n e: quá fimplex corpus eft , idoneum ad
nutris 113 endumefeposfat,Nihil.niquodeftComplex,aprum Nullú
natumestnutrirecompositum;praetereaelementa fimp. Poteft mixtionisperfectionetumpænes
corporiseffens nutrire.tiamtumcomplexionem.unum quodq;corpus maiorem eu
minorempreparationem suscipit cumeafintcorpora,quefummisqualitatibusprae
Autrire dita funtLonge diftant ,uiapra fine ad witam Jūscipiendam ,fed
faliusmixtioniscausa,oris, tarinquolibetmixta difpofitioad aliquodeuis, Solumdensuitægenus,
promaiori,etminori ad:Viræ gradum magis uelminusprestantem, Hon. Quod sanėincaufaeft,uthomoexcellentios
remnitegraduimà deobonorum omniumlars tiorem,gitore mixtione
primooriuntur,paulomaioremaffinia Alimentatemnobifcumhaberevidentur. Quandoquis
cum nódem ratione qua mixia sumt , triplicem illum partium mixtú.acceperit.Quia
exAuic.senientiadonás uit il le meliorem temperaturam quam habeant caeteraomnia
mundientia,Contra uerúelementa,quiamixtioneadhuccarent,&
fummisqualitatibuspraeditafunt,ideononsolumuita carent, fed tanquam corpora
omnium impera fe&tisfimalongaomniumdiftant ab ipsauiça. Qua propter frustraquæriturex
huiusmodicor poribusimperfectisfimis& uitaeineptisaliqua utritionis
materia. Quæ uerò exclementorum et apti uir excellenuitzgradu
obtineat parrium numerum obtinebunt , quibus diximus de fumi constitutam,efseuniuersammixtiefentiam,preterea
ex precedente mixtione aliquam tempera- mixto. turamconsequeasunt,utego
mixtionisratione,a qualitatumprimarumcomoderatione,minus ipfos elementis
diftent à corpore nostro ; Hec tamen prima elementorum mixtio adeo inperfecta
eft, ut fufficiens minime fitper nutris tione facienda ; Quia hac ratione quodlibet
mixtum nutritioni idoneum forei', &t) uitæ cons feruationi,unde
homoæq;nutririposset,ex las pidibusetmetalisficutexpaneetvino hoc samencum
sensui repugnet,neccesariofequitur, preterpropofitam conuenientiamсex quo
libct>mis latam ripaulo angustior existens, noftræ etiam mixtioamplam aliam
requiri,queprio nifiemagispropinqua,hacautem qualisele debeat,naturae modus
mixtionissutricns tise nutritideclarant:Nam quodnutriturumQuale eft, non folum
mixtum utfitoportet,cuiusmos fitaprú disuntetiamlapidese mettalla,fedtalemnutri
miscibiliumcommenfurarionem haberedebet,qua lisrequiritur,esaptumfitsertiinfubftantiam
nutriti, At quod nutriturnonfolum corpus eft, non folum corpus mixtum , uerum
etiam uita præditum , ergo quod est nutriturum , cum n uut pote nia>tionis; tritosimileefedebeat,eammixtionem
acmi scibilium mensuram habere opus eft,ut in sub
ftantiamcorporisuertipossit,& iliusuitam conseruare: Cuius mixtionis defe
tu lapides e metalla,ficut ad nullam vitaegradummanife ftumpreparatafuere,itanecuitam
noftramtueri, aliquomodopoterunt,Quandoquidem in sui generatione longe aliam
mixtionis rationem obtinuere,quam Viuentis corporis nutritia cxpos ftulets A l
i m e n t u m d e f u m e n. Albertini Bottoni. Albertinus Bottonnus.
Albertinus Bottoni. Albertino Bottoni. Keywords: de essentia corporis humani, vita,
filosofia della vita, Grice on body and mind in ‘Personal identity’ – body,
corpus Christi – corpus umano, corpus viris – essential corporis humani,
l’essenza del corpo umano, corpo dell’uomo, corpo virile. Refs.: Luigi
Speranza, “Grice e Bottoni” – The Swimming-Pool Library. https://www.flickr.com/photos/102162703@N02/51780307356/in/dateposted-public/
Posts
No comments:
Post a Comment